Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

A Matɩe sebrã vaeesgo

A Matɩe sebrã vaeesgo

A Zeova Gomdã vɩɩme

A Matɩe sebrã vaeesgo

A MATƖE n yɩ pipi n gʋls kibay a Zezi vɩɩmã ne a koe-moonegã zugu. A ra yaa yõor yaood dɛɛgda n bas n lebg a Zezi Kirist karen-biiga. A reng n gʋlsa a sebrã ne hebre, la kaoosg poore a lebg-a-la ne gɛrke. Yaa yʋʋmd 41 a Zezi rogmã poor la a gʋls seb-kãngã n sa. Biiblã pʋgẽ yaa a Matɩe Evãnzillã n sɩngd Gʋlsg Sõamyã babg ning b sẽn gʋls ne gɛrkã.

A Matɩe Evãnzillã wilgdame t’a Zezi yaa Wẽnnaam biiga, la t’a yaa Mesi wã. Wõnda yaa Zʋɩf rãmbã la a Matɩe ra rat n taas koɛɛgã n yɩɩda. D sã n maag d yĩng n tags a koɛɛgã zug sõma, na n sõng-d lame tɩ d tẽ a Zeova ne a Bi-riblã, la a sẽn pʋlem bũmb ninsã n paase.—Heb. 4:12.

SAASẼ RĨUNGÃ KOLGAME

(Mat. 1:1–20:34)

Yaa Wẽnnaam Rĩungã wɛɛngẽ ne a Zezi sẽn zãms nebã bũmb ninsã la a Matɩe gʋls-yã. A sebrã pʋgẽ, a pa bilg yɛlã pʋgd-pʋgd ye. Wala makre, a gʋlsa bũmb nins a Zezi sẽn zãms nebã tãngã zugã a sebrã pipi sags pʋsẽ, tɩ yaool n yaa a Zezi sẽn moon koɛɛgã tɩ maan yʋʋmd la a zãms nebã tãngã zugu.

A Zezi sẽn wa n be Galile n moond koɛɛgã, a maana yel-soalmã, n wilg a tʋm-tʋmdb 12 wã b sẽn segd n moon koɛɛgã to-to, n puk Fariziẽ rãmbã bãongo, la a rɩk makr wʋsg n wilg Wẽnnaam Rĩungã sẽn yaa to-to. Dẽ poore, a “yii Galile n kẽng Zide soolem sẽn loog Zʋrdẽ” wã. (Mat. 19:1) Sorã zugu, a Zezi yeela a karen-biisã woto: “Tõnd dabda Zerizalɛm, la b na n zãmba Ninsaal Biigã n ning bãmb maan-kʋʋdba kãsem dãmba ne gʋlsdba nusẽ, la b na n kaoo bãmb bʋʋd [n kʋ-ba]. La dasem a tãab daare bãmb na n vʋʋgame.”—Mat. 20:18, 19.

Sogsg b sẽn leoke:

3:16—A Zezi lisgã sasa, b sẽn yeel tɩ “yĩngr pakame” wã võor yaa bõe? Woto rat n wilgame t’a Zezi lisgã reegr sasa, a tẽega a saasẽ vɩɩmã yelle.

5:21, 22—Ned sẽn na n maan bũmb n wilg t’a sũur yikame yaa wẽng n yɩɩd a sẽn na n sĩnd t’a sũurã yaool n ket n pa sig bɩ? A Zezi wilgame tɩ ned sã n bas t’a sũur yik ne a ba-biig n pa sigda yaa yel-wẽnde, la tɩ ned sũur sã n yik t’a gom gom-põaasa, yaa wẽng n yɩɩda. A yeelame tɩ pa bʋ-kaoodb sul-bil taoor la b na n tall a soabã n kẽng ye, tɩ yaa karengã bʋ-kaoodb taoore.

5:48—Rẽ yĩnga tõnd tõe n ‘zemsa zãng wa d saasẽ Ba wã sẽn zems zãngã’ bɩ? D tõe n yeelame tɩ n-ye. Bala a Zezi ra gomda nonglem yell ne a kɛlgdbã, n yeel-b tɩ b rɩk Wẽnnaam togs-n-taar n modg tɩ b sẽn nong nebã to-to wã zems zãngã. (Mat. 5:43-47) Wãn to? Yaa b sẽn na n nong neb buud fãa, baa ne b bɛɛbã menga.

7:16—Biis nins tũudum hakɩkã sẽn tar tɩ b tõe n bãng-a wã yaa bʋse? B sẽn gomd biis nins yellã pa d manesem sõngã bal ye. Bũmb nins d sẽn tẽedã me naaga biisã sʋka, rat n yeel tɩ zãmsg nins sẽn yit Biiblã pʋgẽ tɩ d tũudẽ wã.

10:34-38—Rẽ yĩngã yaa koɛɛg ning sẽn yit Biiblã pʋgẽ wã n kɩtd tɩ zagsã neb welgd taab bɩ? Ayo. Yaa zagsã neb nins sẽn pa tẽedbã n wat ne welg taabã. Nin-kãensã tõe n yãka yam n zãgse, pa rẽ bɩ n kɩɩsd sɩdã tɩ kɩt tɩ b zakã neb welg taaba.—Luk 12:51-53.

11:2-6—Sẽn mik t’a Zã zoe n wʋma Wẽnnaam sẽn gom n wilg t’a Zezi yaa Mesi wã, bõe yĩng t’a sok t’a Zezi yaa ned ning sẽn segd “n wa-a wã”? Tõe t’a Zã soka woto n dat t’a Zezi meng leok t’a bãng tɩ sɩd zemsa ne Wẽnnaam sẽn wilgã. Rẽ toor sẽn ka be, a ra rat n bãnga sã n yaa ned “a to” n na n wa reeg naam n pids bũmb nins fãa Zʋɩf rãmbã sẽn da gũudã. A Zezi sẽn leok-a to-to wã kɩtame t’a bãng tɩ ned a to pa na n ye pʋgl ye.

19:28—“Israɛll buud piig la a yiibã” b sẽn na n bʋ wã makda ãnd dãmba? B pa makd Israɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã ye. (Gal. 6:16; Wil. 7:4-8.) Tʋm-tʋmdb nins a Zezi sẽn da gomd ne wã ra na n wa zĩnda Israɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã pʋgẽ. B ra pa na n yɩ b mens bʋ-kaoodb ye. A Zezi maana kaool ne bãmb tɩ b na n zĩnd a Rĩungã pʋgẽ n yɩ ‘rĩm dãmb la maan–kʋʋdb Wẽnnaam yĩnga.’ (Luk 22:28-30; Wil. 5:10) Israɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã n “na n kao dũniyã bʋʋdo.” (1 Kor. 6:2) Dẽnd “Israɛll buud piig la a yiibã” makda neb nins sẽn pa be rĩm dãmbã la maan-kʋʋdbã sull sʋkã. Yaa nin-kãens bʋʋd la Israɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã na n kao wala Paasg Daarã maan-kʋʋdbã sẽn da tʋmd buud 12 wã yĩngã.—Maan. sak 16.

Zãmsg tõnd yĩnga:

4:1-10. Kiba-kãngã wilgdame t’a Sʋɩtãan sɩd beeme, lakae a pa wẽng sẽn be ned sũurẽ ye. A tũnugda ne “yĩng ratem wẽngã la nin datem wẽngã ne tɩtaamã” n kʋɩɩbd tõndo. La d sã n tũud Wẽnnaam noyã sẽn be Biiblã pʋgẽ wã, na n sõng-d lame tɩ d kell n sak Wẽnnaam.—1 Zã 2:16.

5:1–7:29. Bãng-y tɩ y segd n talla zems-n-taar ne Wẽnnaam. Baood-y laafɩ ne neb a taabã. Ra tags-y yoob yell ye. Y sã n pʋlem bũmb Wẽnnaam wall neda bɩ y modg n pids-a. Y sã n pʋʋsdẽ bɩ y gomd Wẽnnaam daabã maaneg yell n yɩɩd laogã baoob yelle. Modg-y n yɩ arzɛgs rãmb Wẽnnaam nifẽ. Reng-y n bao-y Wẽnnaam Rĩungã la a tɩrlmã. Ra kao-y neb a taabã bʋʋd wall y paoogd-b ye. Maan-y Wẽnnaam daabã. Bõn-kãensã fãa bee bũmb nins a Zezi sẽn zãms nebã tãngã zugã pʋgẽ.

9:37, 38. D segd n maana karen-biisã ne yẽesem n wilg tɩ d tʋmdame tɩ zemsd ne d sẽn kot “tigisgã soaba tɩ b tʋm tigisdba tɩ b kẽng bãmb tigisgã.”—Mat. 28:19, 20.

10:32, 33. D pa segd n yɛɛs abada n bas n pa gomd d tẽebã yell ye.

13:51, 52. D sã n bãng Wẽnnaam Rĩungã sẽn yaa bũmb ninga, la a sẽn na n maan bũmb ninsã, d segd n zãmsa neb a taabã n wilg-b bũmb nins d sẽn bãngã.

14:12, 13, 23. Sẽn na yɩl n tõog n bʋgs Biiblã zug sõma, yaa tɩlae tɩ d bao sẽk n zĩnd d yembr n maan dẽnda.—Mark 6:46; Luk 6:12.

17:20. D segd n talla tẽeb n tõog zu-loees nins sẽn wõnd wa tãensã sẽn tõe n sãam zood ning d sẽn tar ne Wẽnnaamã, la d tõog n mao ne yɛl a taabã. D segd n modg n kenga tẽeb ning d sẽn tar ne a Zeova wã la ne bũmb nins a sẽn pʋlmã n da reem ye.—Mark 11:23; Luk 17:6.

18:1-4; 20:20-28. A Zezi karen-biisã sẽn da pa zems zãngã, n paas b sẽn da be tũudum ning pʋgẽ wã neb sẽn da nong naamã, kɩtame tɩ b fãa ra baood n dat n lʋɩ taoore. Dẽnd d segd n yɩɩ sik-m-mens rãmba, n gũusd d mens ne yel-wẽnã tʋlsmã, la d tall tagsg sẽn zems ne zu-noog tʋʋm la zɩɩb a taab d sẽn tar tigingã pʋgẽ wã.

“B NA N ZÃMBA NINSAAL BIIGÔ TƖ B YÕK-A

(Mat. 21:1–28:20)

Yʋʋmd 33 Nizã rasem a 9 daare, a Zezi “zomba bõn-bil” n kẽ Zerizalɛm. (Mat. 21:5) Vẽkẽmbeoogã, a tɩ yɩlga wẽnd-doogã. Nizã rasem 11 wã daare, a zãmsa nebã wẽnd-doogã pʋgẽ, n pʋk gʋlsdbã ne Fariziẽ rãmbã bãongo. Rẽ poore, a wilga a karen-biisã “bãnd ninga sẽn na n wilg [a] waoong la dũniyã sɛɛb wakate.” (Mat. 24:3) Vẽkẽmbeoogo, a togsa a karen-biisã yaa: “Yãmb mii t’a keta rasem a yiib tɩ Pak ta, la b na n zãmba Ninsaal Biiga tɩ b ka bãmb kũum [da-luk] zugu.”—Mat. 26:1, 2.

Nizã rasem 14 daare, a Zezi lugla a kũumã sẽn da ta n sa wã tẽegre. Daar-n-kãngã b zãmb-a lame, n yõk-a n kao a bʋʋdo, n ka-a da-luk zugu. A kũumã rasem a tãab poore, Wẽnnaam vʋʋg-a lame. La nand t’a rʋ saasẽ, a yeela a karen-biisã yaa: “Bɩ y kẽng n maan neba buud fãa tɩ b yɩ mam karen-biisi.”—Mat. 28:19.

Sogsg b sẽn leoke:

22:3, 4, 9Wakat bʋs la b bool nebã naoor a tãab tɩ b wa kãadem kibsã? Pipi boollã sẽn yaa pʋg-paalã sull neb tigisgã sɩnga yʋʋmd 29, wakat ning a Zezi ne a karen-biisã sẽn sɩng koɛɛgã moonegã n tɩ tãag yʋʋmd 33. Booll a yiib-n-soabã sɩnga yʋʋmd 33 Pãntekotã sasa, vʋʋsem sõngã sẽn sig a karen-biisã zugã, n tɩ tãag yʋʋmd 36. Pipi boollã ne booll a yiib-n-soabã yɩɩ Zʋɩf rãmbã, neb nins sẽn tũub n sak Zʋɩf rãmbã tũudmã, la Samari nebã la b ra boonda. La a tãab-n-soabã yaa neb nins sẽn be so-tiisẽ, rat n yeel tɩ neb nins fãa sẽn pa Zʋɩf rãmbã la b ra boonda. Bool-kãng sɩnga yʋʋmd 36 a Korney sẽn yaa Rom sodaagã sẽn lebg kiris-nedã sasa n tãag rũndã-rũndã.

23:15, NW—Bõe yĩng tɩ b yeel tɩ ned ning sẽn tuub n sak Fariziẽ rãmbã tũudum yaa “zeɛn ned” n yɩɩd Fariziẽ rãmbã mens “naoor a yiibu”? Tõe tɩ neb kẽer sẽn tuub n sak Fariziẽ rãmbã tũudum ra maanda yel-wẽn-kãsemse. La b sẽn tũub n lebg Fariziẽ rãmbã, b lebga nin-wẽns n yɩɩda. Tõe tɩ b lebga wẽns n yɩɩd b karen-saam dãmbã menga. Dẽnd ned ning sẽn lebg Fariziẽ yaa “zɛen ned” naoor a yiibu, rat n yeel t’a soab wẽnem yɩɩda Fariziẽ rãmbã menga.

27:3-5—Bõe yĩng t’a Zida sũur ra sãam? Bũmb ka be n wilgdẽ t’a Zida sɩd teka yam n kos sugr ye. A togsa a yel-wẽnã maan-kʋʋdbã la kãsem dãmbã lakae a pa kos Wẽnnaam sugri ye. A sẽn maan yel-wẽnd sẽn tog ne kũumã yĩng kɩtame t’a ra sãamd a suur a sẽn mi t’a kongame wã, la t’a ye pa tar saagrã yĩnga. (1 Zã 5:16) Yaa a sẽn da pa ye tar saagrã n kɩt t’a sũurã ra sãamã.

Zãmsg tõnd yĩnga:

21:28-31. Bũmb ning sẽn tar yõod ne a Zeova n yɩɩd yaa d sẽn na n maand a raabã. Wala makre, d segd n moona koɛɛgã la d maan karen-biisã ne yẽesem.—Mat. 24:14; 28:19, 20.

22:37-39. Ad no-kãsems a yiibã sɩd kʋmsda Wẽnnaam sẽn dat tɩ neb nins sẽn tũud-a wã maan bũmb ninsã!

[Foto, seb-neng 23]

Yãmb kẽesda y mens koe-moonegã sẽn wõnd kẽebgã pʋgẽ ne yẽesem bɩ?

[Fotã soaadbã]

© 2003 BiblePlaces.com

[Foto, seb-neng 23]

A Matɩe goma Rĩungã yell wʋsgo