Kẽn-y-yã a Zeova soayã zutu
Kẽn-y-yã a Zeova soayã zutu
“Bark bee neb nins fãa sẽn zoet [a Zeova] n kẽnd bãmb soayã pʋsẽ wã zutu.”—YƖƖL 128:1.
1, 2. Bõe yĩng tɩ d tõe n kɩs sɩd tɩ d tõe n paama vɩɩm sẽn tar bark n kõt sũ-noogo?
NEBÃ fãa rata vɩɩm sẽn tar bark n kõt sũ-noogo. La sãmbg sẽn ka be, d na n sak n deegame tɩ ned sẽn dat vɩɩm a woto bɩ sẽn baood-a, pa a ye ne ned sẽn zoe n tar-a ye.
2 La rẽ yĩnga d tõe n sɩd paama vɩɩm sẽn tar bark n kõt sũ-noog bɩ? N-ye. Yɩɩl Sõamyã 128:1 wã yeta woto: “Bark bee neb nins fãa sẽn zoet [a Zeova] n kẽnd bãmb soaya pʋsẽ wã zutu.” Woto wilgdame tɩ d sã n zoet Wẽnnaam n sakd a noyã d paamda a barka, tɩ kõt-d sũ-noogo. La d sã n yaa wẽn-sakd bɩ wẽn-zoɛta, d manesmã na n yɩɩ wãn-wãna?
D na n yɩɩ sɩd rãmba
3. D sẽn dɩk d mens n kõ Wẽndã, wãn to la d tõe n wilg tɩ d yaa sɩd rãmba?
3 Neb nins sẽn zoet a Zeova wã yaa sɩd rãmb wa yẽ. A Zeova pidsa bũmb nins fãa a sẽn pʋlem pĩnd wẽndẽ Israɛll nin-buiidã. (1 Rĩm 8:56) Tõnd me sẽn dɩk d mens n kõ Wẽnnaamã yaa pʋleng d sẽn segd n mao n pidsi. La d sã n wɩngd ne pʋʋsgo, d na n tõog n pids-a lame n yɩ sɩd rãmba. Wala makre, d tõe n pʋʋsa wa yɩɩl-gʋlsd a Davɩɩde. A pʋʋsa woto: “Wẽnnaam, yãmb wʋma mam [pʋlemsã, NW ]. . . . Mam na yɩɩlame n pẽg yãmb yʋʋr n ka bas ye, n pids mam [pʋlemsã, NW ] daar fãa.” (Yɩɩl 61:6, 9; Koɛ. 5:3-5) D sã n dat n yɩ Wẽnnaam zo-rãmba, d segd n yɩɩ sɩd rãmba, n pidsd d pʋlemsã.—Yɩɩl 15:1, 4.
4. Bõe la a Zɛfte ne a bi-puglã maan-yã?
4 Sẽn da wa n yaa bʋ-kaoodb n dɩt naam Israɛllã, bʋ-kaood a Zɛfte ra pʋlma a Zeova t’a sã n sõng-a t’a tõog Amõ nebã, a sã n wa lebg n watẽ, bũmb ninga fãa sẽn na n deng n yi a rignoorẽ wã n seg-a, a na n dɩk-a lame n maan maoong n kõ-a. La yɩɩ a bi-puglã sẽn da yaa a bi-yendã n yi pipi n seg-a. A Zɛfte ne a bi-puglã sẽn da tẽed a Zeova wã, kɩtame t’a pids a sẽn pʋlem bũmb ningã. A biigã ra nan pa kul sɩd ye. La baa Israɛll nebã sẽn da get tɩ pa segd tɩ ned pa n pa kẽ kãadem wall a pa tol n paam biigã, a Zɛfte bi-puglã sakame n pa n pa kul sɩda, n paam n tʋm a Zeova roogẽ wã a yõor tɛka.—Bʋk. 11:28-40.
5. Bõe la a Ann maan n wilg t’a yaa sɩd soaba?
5 Pag a Ann me sẽn yɩ wẽn-zoɛtã yɩɩ sɩd soaba. Yẽ ne a sɩd a Ɛlkana sẽn yaa Levi buudã nedã, n paas a pʋg-to a Penina ra vɩɩ Efrayim tãensã soolmẽ. A Penina roga kamba, n da yaand a Ann a sẽn da pa tar dogmã yĩnga. Sẽn yɩɩd fãa, yaa zakã neb sã n da wa rebd sɛk roogẽ wã la yaalgã yaa wʋsgo. Daar a yembr b sẽn tũ taab n kẽng be, a Ann pʋlma a Zeova t’a sã n sõng-a t’a rog bi-ribla, a na n dɩk-a lame n kõ-a. Sẽn pa yã n kaoose, a sɩd rɩka pʋg n dog bi-ribla, n pʋd a yʋʋr t’a Sãmwɛlle. A Sãmwɛll sẽn bas bĩisim bala, a Ann tall-a lame n kẽng Silo n tɩ kõ-a a Zeova t’a soog-a “a yõor tɛka.” (1 Sãm. 1:11) Baa ne a Ann sẽn da pa mi t’a na n wa roga kamb a taabã, a sak n pidsa a pʋlengã.—1 Sãm. 2:20, 21.
6. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel t’a Tisik yɩɩ sɩd soaba?
6 Biiblã yeelame t’a Tisik me sẽn zĩnd pipi kiris-nebã sʋkã ra yaa karen-saamb sẽn yaa sɩd soaba. (Kol. 4:7) Yẽ ne tʋm-tʋmd a Poll tũu taab n yi Gɛrɛs n kẽng Masedoanne, Aazi Mineere, la tõe meng tɩ b kẽnga Zerizalɛm. (Tʋʋ. 20:2-4) Tog n yaa yẽ la ‘ba-biig’ ning b sẽn yãk tɩ yãag a Tɩt tɩ b tɩ reeg kũun n tɩ kɩs Zida tẽedbã sẽn da rat sõngrã. (2 Kor. 8:18, 19; 12:18) B sẽn wa n kẽes a Poll bãens roog Rom pipi wã, yɩɩ sɩd soab a Tisik la a sẽn kɩs a lɛta wã t’a tɩ kɩs b tẽed-n-taasã sẽn da be Efɛɛz ne Kolosã. (Ef. 6:21, 22; Kol. 4:8, 9) A Poll bãensã kõom naoor a yiib-n-soab Rommã sasa me, a tʋma a Tisik Efɛɛze. (2 Tɩm. 4:12) D sã n yaa sɩd soaba, d me na n paama zu-noog tʋʋm a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ.
7, 8. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel t’a Davɩɩd ne a Zonatã zoodã yɩɩ zood hakɩka?
7 A Zeova ratame tɩ d yɩ zo-rãmb b sẽn tõe n teege. (Yel. 17:17) Rĩm a Sayull biig a Zonatã ra yõga zood ne a Davɩɩde. B yeelame t’a Zonatã sẽn wa n wʋm t’a Davɩɩd kʋ a Goliatã, a “sũur yɩɩ noog ne a Davɩɩd t’a nong-a wa a menga.” (1 Sãm. 18:1, 3) A Sayull sẽn wa n dat n kʋ a Davɩɩdã menga, a Zonatã sakame n tɩ togs-a t’a zoe. Rẽ poore, a Zonatã ne a Davɩɩd sega taab n maan kaoola. A goma ne a Sayull a Davɩɩd yell meng t’a ra na n kʋ-a. La ne rẽ fãa, zo-rãmb a yiibã ye sega taab n paas b zoodã pãnga. (1 Sãm. 20:24-41) A Zonatã sẽn tɩ ges a Davɩɩd yaoolmã, a kenga a Davɩɩd sũur n yeel-a “tɩ Wẽnnaam na n sõng-a lame.”—1 Sãm. 23:16-18.
8 A Zonatã maana kaalem zabr ne Filisti nebã pʋgẽ. (1 Sãm. 31:6) A Davɩɩd pʋda sũ-sãoong yɩɩll a Zonatã kũumã yĩnga, n yɩɩl woto: “M saam-biig a Zonatã, mam tara sũ-sãoong yãmb yĩnga. Mam da nonga yãmb wʋsgo. Yãmb da nonga maam n yɩɩd ned sẽn nong paga.” (2 Sãm. 1:26) A Davɩɩd ne a Zonatã zoodã sɩd yɩɩ zood hakɩka.
D na n yɩɩ sik-m-mens rãmba
9. Wãn to la b wilg sik-m-mengã yõod Bʋ-kaoodb sak a 9 wã pʋgẽ?
9 D sã n dat n yɩ Wẽnnaam zo-rãmba, d segd n yɩɩ “sik-m-mens rãmba.” (1 Pɩɛ. 3:8; Yɩɩl 138:6) Bʋ-kaoodb sak a 9 wã pʋgẽ, b wilgda tõnd sik-m-mengã yõodo. Be a Zedeõ biig a Zotam yeela woto: “Daar a yembre, tɩɩs yiime n kẽng n na n tɩ yãk naab t’a soog-ba.” A goma oliiv tɩɩg ne kankang la viyn yelle. Tɩ-kãens ra makda rap Israɛll nebã sẽn da rat tɩ b yɩ rĩm dãmb tɩ b tõdge. La yaa gõaag yõod sẽn pa waoogã n wa n sak n na n yɩ rĩma. Gõaagã makda wuk-m-meng soab a Abimelɛk naamã. A yɩɩ nin-kʋʋda, la ned sẽn da rat ne a sũur fãa n soog a taabã n weoog-ba. Baa a sẽn tõog n ‘soog Israɛll nebã yʋʋm a tãabã,’ a yõor yɩɩ koɛɛga. (Bʋk. 9:8-15, 22, 50-54) Woto sɩd wilgdame tɩ f sã n yaa “sik-m-meng” soaba, rẽ n são!
10. A Herood kibarã wilgda tõnd bõe “Wẽnnaam waoogrã” wɛɛngẽ?
10 Pipi kiris-nebã wakate, mo-yõsr n da wa n zĩnd Zida rĩm a Herood Agripa ne Tɩɩr la Sɩdõ nebã sʋka, tɩ b wa n na n bao laafɩ ne-a. A Herood sẽn yi n sõsd ne-bã, b wa n kelmame n yeele: “Yãoã yaa Wẽnnaam koɛɛga, ka ninsaal dẽnd ye.” A Herood pa tõdg waoog-kãngã sẽn loog noorã ye. Woto yĩnga, a Zeova malɛkã wẽ-a lame t’a ki kũ-toaaga, a “sẽn ka kõ Wẽnnaam waoogrã” yĩnga. (Tʋʋ. 12:20-23) Tõnd sã n tar minim n tõe n sõs ne nebã sõma wall d tõe n zãms nebã Biiblã neere, yaa Wẽnnaam la d segd n kɩt tɩ b waooge, bala yaa yẽ n kõ tõnd tõogã.—1 Kor. 4:6, 7; Zak 4:6.
D na n nangda pãng la d tar daoodo
11, 12. Wãn to la a Enok kibarã wilgd t’a Zeova kõta a nin-buiidã pãng la raoodo?
11 D sã n sik d meng n tũud a Zeova noyã, a na n kõ-d-la pãng la raoodo. (Tõo. 31:6-8, 23) A Enok tũu Wẽnnaam ne raood n yɩ nin-tɩrga, n pa wõneg a zãmaanã neb sẽn da yaa wẽnsã ye. (Sɩng. 5:21-24) B sẽn da yaa wẽn-kɩɩsdb la pʋ-to-rãmbã yĩnga, a Zeova kõo a Enok raood t’a taas-b bʋ-kaoor koɛɛga. (Karm-y Ziid 14, 15.) Rẽ yĩnga y me moonda Wẽnnaam bʋ-kaoorã koees ne raood bɩ?
12 A Nowe wakatã, a Zeova tʋma sãoong sa-kãseng tɩ sãam wẽn-kɩɩsdbã. A Enok sẽn pĩnd n togs bũmb ningã sẽn paam pidsgã kengda d raoodo, bala ka la bilf me, Wẽnnaam malɛgs tus-kẽema wã na n wa sãama wẽn-kɩɩsdbã. (Wil. 16:14-16; 19:11-16) Tõnd sẽn pʋʋsd a Zeova n kot raood sẽn na yɩl n moon a koɛɛgã, a reegdame. Rẽ n sõngd-d tɩ d gomd a bʋ-kaoorã la bark nins Rĩungã sẽn na n wa ne wã fãa yell ne nebã, n pa yɛɛsdẽ ye.
13. Bõe n kɩt tɩ d tõe n yeel tɩ Wẽnnaam na n kõ-d-la pãng la raood tɩ d mao ne d zu-loees nins sẽn wõnd b pa tar tɩɩmã?
13 Sẽn na yɩl n tõog n mao ne zu-loees nins sẽn wõnd b pa tar tɩɩmã, d tʋlla pãng la raood ning Wẽnnaam sẽn kõtã. A Izaak ne a Rebeka biig a Ezayu ra rɩgsa pagb a yiib sẽn yaa Hɛt buudã neba. Rẽ kɩtame t’a ‘Izaak ne a Rebeka paam sũ-toog’ pʋg-kãens yĩnga. A Rebeka wa n pʋd n yeela woto: “Mam yam yii ne m vɩɩmã Hɛt buud pʋg-sadbã yĩnga. [Tõnd biig] a Zakoob sã n dɩk pag Hɛt buud pʋg-sadbã sʋk wa bãmbã tẽnga pʋg-sadbã sʋka, mam vɩɩm yõod yaa bõe?” (Sɩng. 26:34, 35; 27:46) Woto kɩtame t’a Izaak tʋm a Zakoob t’a tɩ bao a pagã a Zeova nin-buiidã sʋka. Baa ne a Izaak ne a Rebeka sẽn da pa tar yell ning a Ezayu sẽn maanã tɩɩmã, Wẽnnaam kõ-b-la yam ne raood la pãng tɩ b tõog n kell n yɩ sakdba. Tõnd me sã n pʋʋs a Zeova d yel-pakr wakate, a na n sõng-d lame.—Yɩɩl 118:5.
14. Wãn-wãn la Israɛll bi-pugl kɩdg wilgẽ t’a tara raoodo?
14 Yʋʋm kobs zugẽ, Siiri sodaas n yõk Israɛll bi-pugl kɩdga, n tall-a t’a tɩ lebg tʋʋm biig Siiri soda-naab a Naama yirã. La wãood n da tar a Naama. Biigã ra wʋma yel-soalem nins 2 Rĩm 5:1-3) Ad bi-pugl-kãngã kõo kamb nins fãa sẽn teegd a Zeova n kõt kasetã ne raood b karen-saam dãmb la b karen-bi-taasã mak-sõng tɛkẽ!
Wẽnnaam no-rɛɛs a Eliize sẽn maanã kibare, tɩ kɩt t’a gom ne a Naama pagã n yeel-a woto ne raoodo: “Zakã soab sã n da kẽngẽ Wẽnnaam no-rɛɛs ninga sẽn be Samari wã nengẽ, a na n maaga a wãoodã.” A Naama sɩd kẽnga Israɛll tɩ b maag a wãoodã ne yel-solemde. (15. Rĩm a Akaaz sõgen-kãseng a Abdias kenga a sũur n maan bõe?
15 Wẽnnaam sẽn kõt-d raood ningã sõngd-d lame tɩ d kell n sak-a, baa b sã n wa namsd a nin-buiidã b tẽebã yĩnga. D ges rĩm a Akaaz sõgen-kãseng a Abdias sẽn zĩnd no-rɛɛs a Eli wakatẽ wã makre. A Akaaz pag a Zezabɛll sẽn da wa n kõ noor tɩ b kʋ Wẽnnaam no-rɛɛsdbã, a Abdias solga bãmb koabga. A solg-b-la “pis nu-nu tãens bogd pʋsẽ.” (1 Rĩm 18:13; 19:18) B sã n wa namsd d tẽed-n-taase, bɩ d fãa sõng-b wa a Abdiase.
16, 17. B sẽn nams a Aristark ne a Gayus b tẽebã yĩngã, b maana wãna?
16 B sã n wa namsd-d d tẽebã yĩnga, d tõe n kɩsa sɩd t’a Zeova na n sõng-d lame. (Rom 8:35-39) Efɛɛz tẽngã pʋgẽ, kʋʋng n da kaoog zabr ne a Poll tũud-n-taas a Gayus ne a Aristark reem zĩigẽ. Yɩɩ yõak a ye yʋʋr sẽn boond t’a Demetiryus n dãmb kʋʋngã. Yẽ ne a yõg-taasã ra maanda wẽn-poak a Artemis pʋʋsg ro-bõoneg n koosdẽ tɩ nafd-ba. La koɛɛg ning a Poll sẽn da moondã wa n kɩtame tɩ tẽngã neb wʋsg basd bõn-naandgã pʋʋsgo. Kʋʋngã kaoog n wula a Aristark ne a Gayusi, n tall-b ne pãng n kẽes reema zĩigẽ, n kaasd n yet woto: “Efɛɛz rãmbã Artemis yaa kãsenga!” Tõe t’a Aristark ne a Gayus ra yɛɛsdame tɩ kʋʋngã na n kʋ-b lame. La tẽngã gʋlsdã wa n kɩtame tɩ nebã sĩndi.—Tʋʋ. 19:23-41.
17 Rẽ yĩnga yel-kãngã buud sã n paam-yã, y na n basa koɛɛgã mooneg n bao y meng bɩ? B pa yeel t’a Aristark ne a Gayus komsa raood ye. A Aristark sẽn yaa Tesalonik nedã yĩnga, a ra miime tɩ b tõe n namsa ned koe-moonegã poorẽ. Nand tɩ yel-kãngã zĩndi, a ra yãa a Poll sẽn moon Tesalonik tẽngã pʋgẽ tɩ tẽngã gudgi. (Tʋʋ. 17:5; 20:4) A Aristark ne a Gayus sẽn da tũud a Zeova noyã yĩnga, a kõ-b-la pãng la raood tɩ b kell n sak-a, b sẽn wa namsd-b b tẽebã yĩnga.
D na n geta d taabã yelle
18. Wãn-wãn la a Priska ne a Akila “ges b taab yelle”?
18 B namsd-d-la d tẽebã yĩng tɩ b pa namsd-d me, d segd n sõnga d tẽed-n-taasã. A Priska ne a sɩd a Akila ra ‘geta b taabã yelle.’ (Karm-y Filip rãmba 2:4.) Wõnda pʋg-kãngã ne a sɩdã sẽn da kõt mak-sõngã reega a Poll sãand Efɛɛz tẽngã pʋgẽ, zĩig ning yõak a Demetiryus sẽn da rãmb kʋʋngã wa d sẽn wilg zugẽ wã. Tõe tɩ yaa rẽ n kɩt t’a Akila ne a Priska ‘gẽneg b yõe’ n fãag a Pollã. (Rom 16:3, 4; 2 Kor. 1:8) Rũndã-rũndã, d sẽn dat n sõng d tẽed-n-taas nins b sẽn namsdã yĩng kɩtame tɩ d gũusd “wa wiisi.” (Mat. 10:16-18) D kelld n tʋmda d tʋʋmdã ne gũusgu, la d pa sakd n togs b yʋy wall kibay b zut tɩ b wa paam-b ye.
19. Tʋʋm sõma bʋs la a Dorkas maan n sõng neba?
19 Bũmb toɛy-toɛy la d tõe n maan n ges d taabã yelle. Kiris-neb kẽer tõe n bee raab pʋgẽ tɩ d tõe n maan bũmb n sõng-ba. (Ef. 4:28; Zak ) Pipi kiris-nebã wakatẽ, pag a ye sẽn yaa kõt n da be Zope tigingã pʋgẽ t’a yʋʋr boondẽ t’a Dorkase. (Karm-y 2:14-17Tʋʋma 9:36-42.) A Dorkas “maana tʋʋm sõma wʋsg n sõng naong rãmba.” Wala makre, a ra sẽta fut n kõt pʋg-kõap nins sẽn da rat sõngrã. Yʋʋmd 36 soabã pʋgẽ, a sẽn maan kaalmã, pʋg-kõapã sũy sãama wʋsgo. La Wẽnnaam tũnuga ne tʋm-tʋmd a Pɩɛɛr n vʋʋg a Dorkase. Wõnda rẽ poore, pʋg-kãngã tõog n kell n moona koe-noogã ne sũ-noogo, la a ra ket n maand a taabã neere. Ad d sũy sɩd nooma hal wʋsgo, pʋg-sõms a woto buud sẽn be kiris-nebã sʋk rũndã-rũndã wã!
20, 21. a) Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ d sã n kengd d taabã raoodo, d wilgdame tɩ d geta b yelle? b) Bõe la d tõe n maan n keng d to raoodo?
20 D sã n kengd d taabã raoodo, wilgdame tɩ d geta b yelle. (Rom 1:11, 12) A Poll tʋmd-n-taag a Sɩlas ra kengda a taabã raoodo. Yʋʋmd 49 soabã sẽnese, kiris-nebã taoor-lʋɩtbã sull sẽn da be Zerizalɛmmã sẽn welg bãongã yellã poore, b gʋlsa lɛta n tʋm neb tɩ b taas tẽedbã sẽn da be zĩis a taabã. Wala makre, b tʋma a Sɩlas ne a Zida la a Barnabas n paas a Poll Ãntiose. Beenẽ, a Sɩlas ne a Zida “sagla ba-biisã ne goam wʋsgo n paas bãmb pãnga.”—Tʋʋ. 15:32.
21 Kaoosg zugẽ, b kẽesa a Poll ne a Sɩlas bãens Filip tẽngã pʋgẽ la tũu ne tẽn-digimdg tɩ b paam n kõ bãens roog gũudã ne a zakã rãmb kasetã tɩ b sak n lebg tẽedba. Nand t’a Sɩlas ne a Poll yi tẽngã, b kenga saam-biisã sẽn da be be wã raoodo. (Tʋʋ. 16:12, 40) D modgd wa a Poll ne a Sɩlas n kengd d taabã raoodo. Wala makre, d moond koɛɛgã ne yẽesem. Sẽn paase, d sẽn leokd tigissã sõss pʋsẽ sõma to-to wã la d meng sõssã tigingã neb taoorã, kengda d taabã raoodo. Sẽn yɩɩd fãa, d sã n wa tar “koɛɛg n na n gom ne nebã n paas b raoodo,” bɩ d modg n gome.—Tʋʋ. 13:15, Sebr Sõngo.
Ket-y n sakd-y-yã a Zeova noyã
22, 23. Bõe la d tõe n maan n dɩ Biiblã kibay yõodo?
22 D sũy sɩd segd n yɩɩ noog hal wʋsgo, d sẽn paam tɩ kibay be “belsg fãa Wẽnnaam” a Zeova Gomdã pʋgẽ n gomd neb vɩɩm yellã yĩnga. (2 Kor. 1:3) D sã n dat n dɩ kiba-kãens yõodo, d segd n tũuda Biiblã noyã, n sakdẽ tɩ Wẽnnaam sõng-d ne a vʋʋsem sõngã.—Gal. 5:22-25.
23 D sã n bʋgsd Biiblã kibay zutu, na n kɩtame tɩ d tar manesem sẽn tat Wẽnnaam yam. Leb n na n paasa d zoodã ne a Zeova sẽn kõt-d “yẽesem la bãngr la sũ-noogã.” (Koɛ. 2:26) Rẽ na n kɩtdame tɩ d noogd Wẽnnaam sũuri. (Yel. 27:11) Woto yĩng bɩ d ket n modgd wakat fãa n tũud a Zeova noyã, n noogd a sũuri.
Y na n leokame tɩ bõe?
• Wãn to la d tõe n wilg tɩ d yaa sɩd soaba?
• Bõe yĩng tɩ d segd n yɩ ‘sik-m-mens’ rãmba?
• Wãn-wãn la Biiblã kibay tõe n sõng-d tɩ d tall raoodo?
• Sõdg-y bũmb kẽer d sẽn tõe n maan tɩ wilg tɩ d geta d taabã yelle.
[Zãmsgã sogsgã]
[Foto, seb-neng 12]
Baa sɩd soab a Zɛfte pʋlengã pidsg sẽn yɩ toogã, yẽ ne a bi-puglã pids-a lame
[Foto, seb-neng 14]
Kambã, bõe la Israɛll bi-puglã kibar wilgd yãmba?
[Foto, seb-neng 15]
Wãn-wãn la a Dorkas ges a tẽed-n-taas yelle?