Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Tɩt sebrã, Filemo sebrã, la Hebre dãmb sebrã vaeesgo

Tɩt sebrã, Filemo sebrã, la Hebre dãmb sebrã vaeesgo

A Zeova Gomdã vɩɩme

Tɩt sebrã, Filemo sebrã, la Hebre dãmb sebrã vaeesgo

A POLL sẽn yi a pipi bãens roog Rom yʋʋmd 61 wã poor bilfu, a kẽnga Kɛrɛt. A sẽn yã tigimsã nebã tẽeb sẽn yaa bũmb ningã, kɩtame t’a bas a Tɩt beenẽ t’a yõdg n sõng-b tɩ b paas zood ning b sẽn tar ne a Zeova wã pãngã. Rẽ poor bilfu, a Poll sẽn wa n be Masedoane, a gʋlsa lɛtr n tool a Tɩt n wilg-a a sẽn na n tʋm tʋʋmdã to-to, la sẽn na yɩl tɩ tigimsã neb bãng tɩ yaa tʋm-tʋmdbã n kõ noor t’a ges tigimsã yelle.

Yʋʋmd 61 wã, sẽn wa n ket bilf tɩ b yiis a Poll bãensã roogẽ wã, a gʋlsa lɛtr n tool a zoa a Filemo sẽn yaa kiris-ned n be Kolose. Bũmb takɩ la a gʋls n kos-a t’a maane.

Yʋʋmd 61 wã sẽnẽ, a Poll gʋlsa lɛtr me n tool Hebre dãmb sẽn da be Zide soolmẽ wã. Lɛt-kãng wilgdame tɩ kiris-nebã tũudum sõmblem yɩɩda Zʋɩf rãmbã tũudmã zĩig sẽn zãre. Lɛt-kãensã a tãabã fãa tara sagls sẽn tõe n naf tõndo.—Heb. 4:12.

TALL-Y TẼEB SẼN YAA KÃN-KÃE

(Tɩt 1:1–3:15)

A Poll sẽn wilg-b b sẽn segd n maan to-to n “yãk kãsem dãmb tẽng-tẽngã” poore, a sagla a Tɩt t’a “leng [kɩɩsdbã] ne pãng tɩ b tall tẽeb sẽn yaa sɩda,” bɩ tẽeb sẽn yaa kãn-kãe. A wilga Kɛrɛt tigingã neb fãa tɩ b “bas Wẽnnaam kɩɩsgo, . . . n maan tɩrg la b sak Wẽnnaam.”—Tɩt 1:5, 10-13; 2:12.

A Poll paasa saam-biisã sagls a taaba, sẽn na yɩl n sõng-b tɩ b yals kãn-kãe tẽebã pʋgẽ. A sagla a Tɩt t’a “lak ne yalem-goamã . . . la no-koɛɛmã tõogã poorẽ.”—Tɩt 3:9.

Sogsg b sẽn leoke:

1:15B sẽn yeel ka tɩ “bũmb fãa yaa sõma ne neb nins sẽn yaa sõma,” la tɩ “bũmb ka be sẽn yaa sõma ne neb nins sẽn sãam ne yel-wẽnã la sẽn ka tẽebã” võor yaa bõe? Sẽn na yɩl n bãng rẽ, d segd n deng n wʋma “bũmb fãa” wã võore. A Poll ra pa gomd bũmb nins Wẽnnaam Gomdã sẽn gɩdg vẽeneg-vẽenegã yell ye. A ra gomda bũmb nins kiris-ned fãa sũur kaset sẽn kõt-a sor t’a maanã yelle. Ne ned ning tagsg sẽn zems ne Wẽnnaam noyã, bũmb nins a sũur kasetã sẽn kõt-a sor t’a maanã yaa sõma. La ne ned ning sẽn pa get yɛlã wa Wẽnnaam sẽn get-b to-to t’a sũur kasetã me pa sõma wã, bõn-kãens pa sõma ye. *

3:5—B sẽn yeel ka tɩ b ‘peka’ kiris-neb nins sẽn paam vʋʋsem sõngã zaeebã tɩ b paam fãagrã võor yaa bõe, la wãn to la b “maneg” bãmb ne vʋʋsem sõngã maasem? Wẽnnaam tũnuga ne a Zezi zɩɩmã a sẽn daag tɩ yɩ rondã n pek bɩ n yɩlg kiris-neb nins sẽn paam vʋʋsem sõng zaeebã, tɩ rẽ kɩt tɩ b tõe n paam fãagre. Yaa b sẽn lebg ‘nin-paalse,’ n yaa Wẽnnaam kambã yĩng la b sẽn yet tɩ b maneg-b la ne vʋʋsem sõngã maasmã.—2 Kor. 5:17.

Zãmsg tõnd yĩnga:

110-13; 2:15. Kãsem dãmbã segd n talla raood n dems bũmb nins sẽn yaa wẽng tigingã pʋgẽ.

2:3-5. Wala pipi kiris-nebã wakatẽ wã, rũndã-rũndã saam-bi-pogsã segdame n modg “tɩ b yel-manesem yɩ sõma, la b ra yɩ nin-sãbsdb walla rã-yũudb ye.” B segdame n “zãms neb a taab sẽn yaa sõma bala.” B sã n maand woto, b na n tõogame n sagl pʋg-bɩɩsã sẽn be tigingã pʋgẽ wã.

3:8, 14. D sã n “wɩng ne tʋʋm sõma maanego,” woto “yaa sõma la a nafda nebã,” bala kɩtdame tɩ tõnd sẽn tʋmd Wẽnnaam tʋʋmdã womd biisi, la sõngd tõnd tɩ d zãagd d mens ne dũni wẽngã.

D SẼN TOG N SAGL NED TO-TO

(File. 1–25)

B pẽga a Filemo a sẽn da kõt mak-sõng nonglmã la tẽebã wɛɛngẽ wã. A sẽn yaa ned sẽn nong n kengd a tẽed-n-taasã raoodã yĩnga, kɩtame t’a Poll paam “sũ-no-kãseng la belsgo.”—File. 4, 5, 7.

A Poll sẽn welg yel-kãseng ning sẽn da be a Onezɩm ne a Filemo sʋkã to-to wã yaa mak-sõng n kõ kãsem dãmbã. A pa kõ noor ye. A sagla a Filemo ne nonglem goam n yeel-a woto: “Mam gʋlsda foom mam sẽn mi tɩ fo na n sakame wã yĩnga, la mam miime tɩ fo na n maaname n yɩɩd mam sẽn togsã.”—File. 8, 9, 21.

Sogsg b sẽn leoke:

10, 11, 18—Maana wãn t’a Onezɩm sẽn da “ka yõod” pĩndã wa tar yõod masã? A Onezɩm ra yaa a Filemo yamb sẽn pa sakd nana. A ra yii a Filemo sakẽ wã Kolos n zoe n kẽng Rom. La tõe t’a zuu a Zusoabã ligd sẽn na yɩl n yao so-toakã sẽn ta kɩlo 1 400. Vẽenega, a ra pa tar yõod ne a Filemo ye. A Onezɩm sẽn ta Rom, a Poll sõng-a lame t’a lebg kiris-neda. La masã, yemb-kãngã sẽn da pa tar yõod pĩndã sẽn lebg kiris-nedã yĩnga, a tara yõodo.

15, 16—Bõe yĩng t’a Poll pa kos a Filemo t’a bas a Onezɩm t’a ra yɩ yamba? A Poll raabã ra yaa a “moon Wẽnnaam soolem koɛɛgã la a zãms nebã Zusoab a Zezi Kirist koɛɛgã.” Rẽ n so t’a pa kẽesd a meng dũniyã yɛl pʋsẽ ye. Wala makre, a ra pa baood n na n sõng yembsã tɩ b paam b mens ye.—Tʋʋ. 28:31.

Zãmsg tõnd yĩnga:

2. A Filemo sakame tɩ saam-biisã maand tigissã a sakẽ wã. D sã n paam tɩ saam-biisã maand koe-moonegã tigiss d sakẽ, yaa zu-noogo.—Rom 16:5; Kol. 4:15.

4-7. D segd n tẽegd n pẽgda saam-biis nins sẽn kõt mak-sõng tẽebã la nonglmã wɛɛngẽ wã.

15, 16. Baa yɛlã sã n wa pa yɩ wa tõnd sẽn dat to-to wã, d pa segd n maan yɩɩr tɩ loog nug ye. Yɛlã tõe n toeemame n wa naf-d wa a Onezɩm nengẽ wã.

21. A Poll ra ratame t’a Filemo kõ a Onezɩm sugri. Tõnd me segdame n kõ d saam-biig sẽn beeg-d sugri.—Mat. 6:14.

D MODG N BƖ TẼEBÃ WƐƐNGẼ

(Heb. 1:1–13:25)

A Poll sẽn da rat n wilg vẽeneg tɩ tẽeb sẽn tik a Zezi maoongã zug yɩɩda a Moiiz Tõogã tũubã, a yeelame tɩ Kiristã yɩɩda a Moiizi, a yɩɩda maan-kʋʋdbã fãa, a maoongã yɩɩda maoong buud fãa, la tɩ kaool paalgã yɩɩda a Moiiz Tõogã. (Heb. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) Vẽenega, bãng-kãng sõnga kiris-neb nins sẽn yaa hebre dãmbã tɩ b tõog n yals kãn-kãe Zʋɩf rãmbã sẽn da namsd-bã sasa. A Poll sagla kiris-neb nins sẽn yaa hebre dãmbã tɩ b modg n bɩ tẽebã wɛɛngẽ.—Heb. 6:1.

Tẽeb yõod yaa bõe ne kiris-neda? A Poll gʋlsa woto: “Tẽeb sã n kaẽ, ned ka tõe n ta Wẽnnaam yam ye.” A sagla Hebre dãmbã woto: Ne tẽebo, bɩ “d zoe zoees ning sẽn be tõnd taoorã n da yɛ ye.”—Heb. 11:6; 12:1.

Sogsg b sẽn leoke:

2:14, 15B sẽn yeel ka t’a Sʋɩtãan ‘soo kũum pãngã,’ rat n yeelame t’a tõe n kʋʋ ned fãa a sẽn dat wakat ning bɩ? Ayo, pa rat n yeel woto ye. La a Sʋɩtãan sẽn sɩng wẽngã maaneg hal Edɛnnã, a ziri wã waa ne kũum, bala a Ãdem maana yel-wẽnde, tɩ yɩ sabab tɩ yel-wẽnã la kũumã long ãdem-biisã fãa. (Rom 5:12) Sẽn paase, a Sʋɩtãan poorẽ dãmb nins sẽn be tẽngã zugã namsa Wẽnnaam nebã hal tɩ kẽer ki wa b sẽn maan a Zezi wã. La woto pa rat n yeel t’a Sʋɩtãan tara tõog sẽn ka koak n tõe n kʋ ned ning fãa a sẽn dat ye. A sã n da tõe n maan woto, a pĩnd n menemsẽ a Zeova Kaset rãmbã hal daar sẽn zãre. A Zeova kogenda a nin-buiidã t’a Sʋɩtãan pa tõe n lagem b fãa n kʋ ye. Baa Wẽnnaam sã n bas t’a Sʋɩtãan kʋ tõnd sʋkã neb kẽere, d kɩsa sɩd tɩ Wẽnnaam na n wa kɩtame tɩ bõn-wẽns nins fãa sẽn paamd tõndã sa.

4:9-11—Wãn to la tõnd ‘kẽed Wẽnnaam vʋʋsgã’ pʋgẽ? Wẽnnaam dɩka rasem a yoob n naan bũmb fãa, la pa ray sẽn tar lɛɛr 24 ye. Rẽ poore, a vʋʋsame, n miẽ t’a raabã tẽngã la ninsaalbã wɛɛngẽ wã na n pidsame. (Sɩng. 1:28; 2:2, 3) Pa d sẽn na n bao n na n wilg tɩ d yaa tɩrs ne d mens tʋʋmã la d tõe n kẽ vʋʋsg kãng pʋgẽ ye. Yaa d sẽn na n sak maoong ning Wẽnnaam sẽn kõ tõnd fãagr yĩngã. D sã n tẽed a Zeova la d sakd n tũud a bi-riblã mak-sõngã n pa baood d mens nafre, d na n paamda sũ-noog la bark daar fãa.—Mat. 11:28-30.

9:16, NW—Kaool paalgã se-yõkdã yaa ãnda? Yaa a Zeova la kaool paalgã soaba, t’a Zezi yaa kaool-kãng se-yõkdã. A Zezi sẽn sak n ki tɩ yɩ maoongã, a kɩtame tɩ nebã tõe n dɩ kaool kãng nafa.Luk 22:20; Heb. 9:15.

11:10, 13-16Yaa ‘tẽn-bʋg’ la a Abrahaam sẽn da gũudã? Pa tẽng sɩd-sɩd ye. A Abrahaam ra gũuda “Zerizalɛm sẽn be [saasẽ wã,]” rat n yeel t’a Zezi ne a na-rɩt-n-taas 144 000. B goma a Zezi na-rɩt-n-ta-kãensã fãa sẽn wat n be b saasẽ ziirã pʋgẽ wã yell n yeel tɩ b yaa “tẽn-sõng sẽn yaa Zerizalɛm paalgã.” (Heb. 12:22; Wil. 14:1; 21:2) Dẽnd a Abrahaam ra gũudame n na n vɩɩmd wakat ning Wẽnnaam Rĩungã sẽn na n wa soog dũniyã.

12:2—‘Sũ-noog ning sẽn be a Zezi taoor’ tɩ kɩt t’a sak kũum da-lukã n pa zoe yãndã yaa bõe? Yaa sũ-noog ning a sẽn da tare, a sẽn ne a koe-moonegã sẽn na n tõog n pids bũmb ninsã. Rat n yeel tɩ rẽ sẽn na n kɩt t’a Zeova yʋʋrã paam waoogrã, sẽn na n wilg t’a naamã ka to wã, la a sẽn na n sak n ki n fãag ninsaalbã kũumã yembd pʋgẽ wã. A Zezi ra gũuda wakat ning me a sẽn na n lebg Rĩm la maan-kʋʋdb kãsem ninsaalbã nafr yĩnga.

13:20Bõe yĩng tɩ b yeel tɩ kaool paalgã na n kaoosa wakat sẽn kõn sa yĩnga? Yaa bʋʋm a tãab yĩnga: 1) Kaool kãngã pa na n toeem abada. 2) A sẽn na n pids bũmb ninsã na n kaoosa wakat sẽn kõn sa yĩnga. 3) Armagedõ poore, “piis a taabã” na n ket n dɩta kaool kãngã nafa.—Zã 10:16.

Zãmsg tõnd yĩnga:

5:14. D segd n modg n zãmsda Biiblã wakat fãa la d tũud bũmb nins fãa d sẽn zãmsdã. Bũmb a to ka be sẽn tõe n kɩt tɩ tõnd ‘bɩ n mi sõma ne wẽng n bakdẽ’ ye.—1 Kor. 2:10.

6:17-19. Tõnd tẽebã sẽn tik Wẽnnaam sẽn kãab bũmb ninsã zutã sõngd-d lame tɩ d ra bas sɩdã tũub ye.

12:3, 4D pa segd n bas tɩ zu-loeesã la namsgã d sẽn segdã kɩt tɩ d ya bɩ n koms raood ye. D segd n modgame n bɩt tẽebã wɛɛngẽ la d mogd n tõogd toog makr pʋgẽ n paasdẽ. D segd n modgame n tõog toogã hal n tãag “zɩɩm,” rat n yeel tɩ n tãag kũum.—Heb. 10:36-39.

12:13-15. D pa segd n bas tɩ ‘yẽg-toaag’ bɩ ned sẽn get tɩ bũmb nins sẽn maand tigingã pʋgẽ wã pa sõma gɩdg tõnd tɩ d pa tũ sẽn yaa tɩrg ye.

12:26-28. Bũmb nins fãa sẽn tõe n digimdã, rat n yeel tɩ dũni kãngã ne a pãn-soaadbã na n menemame. Wakat kãngã “bũmb nins sẽn ka tõe n digimdã,” rat n yeel tɩ Wẽnnaam Rĩungã ne a poorẽ dãmbã bal n na n pa. Dẽnd sɩd tara yõod tɩ d moon koɛɛgã ne yẽesem la d tũud Wẽnnaam noyã.

13:7, 17. D sã n tagsd verse kãensã sẽn wilgd tɩ d sak tigingã pʋgẽ kãsem dãmbã zug wakat fãa, na n kɩtame tɩ d yɩ sakdba.

[Tẽngr note]

^ sull 11 Ges-y yʋʋmd 2007 sɩpaolg kiuug pipi daar Gũusg Gasgã, seb-neng 18-19.