Rao ning sẽn toeem dũniyã
Rao ning sẽn toeem dũniyã
Dũniyã naaneg tɛka, neb milyaar dãmb n vɩɩmd a zugu, n kae rũndã-rũndã. B wʋsg pa maan bũmb sẽn sek nebã na ket n tẽegd b yell ye. La b sʋkã, neb sõor bilf n maan bõn-kãsemse, hal tɩ d ket n dɩt b tʋʋmã yõod d vɩɩmã pʋgẽ.
RƖK-Y makr wa y sẽn na n yik yi-beoog n segend n na n kẽng tʋʋmã. Y sã n tara kʋʋrã, y na n widga a bugmã tɩ y nin yã, tɩ y paam n segl y menga. Nand tɩ y looge, tõe tɩ y na n dɩka sebr n zã, tɩ y sã n wa paam vɩʋʋg bɩ y karme. Tõe me tɩ y tẽeg n vola tɩɩm logtor sẽn yeel-y tɩ y vond daar fãa. Yaa y daarã sẽn nan sɩngde, la yaa pĩnd neb tʋʋm n sõng tɩ y tõog n maan bũmb nins fãa y sẽn zoe n maanã.
A Michael Faraday: Nin-kãngã sẽn yɩ Ãngeletɛɛr nedã roga yʋʋmd 1791 wã pʋgẽ. Yaa yẽ n yɩ pipi n maan dinamo la masĩn sẽn wat ne kʋʋrã. Yaa bõn-kãensã naanegã poore, la b tõog n kɩt tɩ kʋʋrã wã lebg bũmb neb wʋsg sẽn tõe n tʋm ne.
A Ts’ai Lun: B yeelame tɩ nin-kãngã sẽn da yaa Sin na-yirã nin-kãsengã maana bũmb yʋʋmd 105 soabã pʋgẽ, tɩ sõngd nebã hal wʋsg papie wã maaneg wɛɛngẽ.
A Johannes Gutenberg: Yʋʋmd 1450 soabã sẽnese, ra-kãngã sẽn yɩ Alemayn nedã maana masĩn sẽn tõe n gʋls sɛb nana-nana. A masĩnã kɩtame tɩ sebr gʋlsg lebg faaga, la kɩt tɩ b tõe n yiis sɛb buud toor-toore.
A Alexander Fleming: Nin-kãngã yɩɩ bãngd sẽn yit Ekos. Yʋʋmd 1928 soabã pʋgẽ, a yiisa tɩɩm a ye a sẽn bool tɩ penisilin. Dũniyã gill zugu, logtoɛɛmbã ket n tara a tɩɩmã la a taab sẽn wõnd rẽ n tɩbsd bãas kẽere.
Dẽnd yaa vẽeneg tɩ teed toor-toor neb sẽn maan pĩnd wẽndẽ, n nafd neb ka tɛk rũndã-rũndã bãasã tɩbsg wɛɛngẽ, la yɛl a taab wɛɛngẽ.
La baasgo, rao a ye n zĩndi, t’a sẽn maanã nafd ãdem-biisã n yɩɩd bãngdbã fãa sẽn maanã. A pa maan tɩɩm wall masĩn ye. Nin-kãngã pa yɩ nin-kãseng neb wʋsg nifẽ me ye. A kii sẽn kolg yʋʋm 2 000 la woto masã, la bũmb nins a sẽn zãms nebã ket n tara pãnga, n kõt belsg la wilgdẽ tɩ manegr n wate. Neb wʋsg sã n ges a goamã sẽn toeem ãndũniyã neb ka tɛk vɩɩm to-to wã, b sakd n deegame tɩ nin-kãngã sɩd yaa rao ning sẽn toeem dũniyã.
A Zezi Kirist yell la d sẽn gomdã. Bõe la a zãms nebã? A koɛɛgã yõod ne yãmb yaa bõe?