Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Tall raoodo, la f keng f sũuri

Tall raoodo, la f keng f sũuri

Tall raoodo, la f keng f sũuri

“Nang pãng la f keng f sũuri. . . Zusoab a Wẽnnaam bee ne foom.”—ZOZ. 1:7-9.

Y NA N LEOKAME TƖ BÕE?

․․․․․

Bõe la a Enok ne a Nowe fãa maan n wilg tɩ b tara raoodo?

․․․․․

Wãn to la pĩnd wẽndẽ pagb tall tẽeb la raood tɩ yaa mak-sõngo?

․․․․․

Kom-bɩ-bʋs n tall raood tɩ noom yãmb wʋsgo?

1, 2. a) Naoor wʋsgo, yɩl n tõog n maan tɩrga, bõe n yaa tɩlae? b) Bõe yell la d na n gome?

NED sẽn tar daood pa rabɛɛm ye. A pa ned sẽn zoet yãnd me ye. Tõe tɩ y tagsdame tɩ raood soab yaa ned sẽn tar pãnga, la sẽn tar yẽesem. La wakat ninga, yɩl n tõog n ket n maand sẽn yaa tɩrga, yaa tɩlae tɩ d tall raoodo.

2 Neb kẽer Biiblã sẽn gomd b yell talla raood zu-loe-kɛgems taoore. Sãnda sega zu-loees sẽn wae n paamd a Zeova nin-buiidã, n tall raoodo. Yam-bʋg la d tõe n dɩk kiba-kãens pʋsẽ? Wãn to la d tõe n paam daoodo?

NEB SẼN MOON KOƐƐG NE RAOOD WẼN-KƖƖSDB SƲKA

3. A Enok ra pĩnd n togsame tɩ bõe n na n paam wẽn-kɩɩsdbã?

3 Sẽn deng a Nowe wakatẽ sa-kãsengã, dũniyã ra pida ne nin-wẽnse. Wakat kãnga, tõog n gom a Zeova yʋʋr yĩng ra baooda raoodo. La a Enok sẽn yaa d “yaab a yopoe soab sẽn sɩng ne a Ãdmã” togsa bãngr-gomd ne raood n yeel woto: “Ad Zu-soabã waa ne b nin-sõamy kʋʋng-kʋʋngo, n na n bʋ nebã fãa bʋʋdo, la b kɩt tɩ tʋʋm-wẽns-maandbã yals n togs tʋʋm-wẽns nins fãa b sẽn maanã yelle, la gom-wẽns nins yel-wẽn-maandb sẽn yaa wẽn-kɩɩsdbã sẽn gom bãmbã.” (Ziid 14, 15, Kãab-paalgã Koe-noogo) A Enok sẽn gom to-to wã yaa wa bʋʋdã ra zoe n sɩngame, bala a ra kɩsa sɩd tɩ Wẽnnaam na n pidsa bãngr-gomdã. Sɩd me, sa-kãsengã wa n menesa nin-wẽnsã sẽn da be dũniyã zugã fãa.

4. A Nowe ‘tũu Wẽnnaam’ nin-bʋs buud sʋka?

4 Sa-kãsengã nii yʋʋmd 2370 sẽn deng a Zezi rogmã, rat n yeel tɩ sẽn yɩɩd yʋʋm 650 a Enok koe-moonegã poore. Yʋʋm 650 wã pʋgẽ, bũmb wʋsg n maane. Wala makre, b roga a Nowe, t’a bɩ n kẽ kãadem n dog kamba, tɩ yẽ ne a kambã naag taab n ka koom-koglgã. Sẽn paase, malɛgs n kɩɩs Wẽnnaam n sig tẽngã zug n tek b mens n lebg wa ninsaalba, n dɩgs pʋg-neeb n dog kamba. Kom-kãens la b sẽn bool tɩ Nefilim-dãmbã. Ninsaalbã wa n lebga wẽns wʋsgo, tɩ dũniyã pida ne nen-kɛglem. (Sɩng. 6:1-5, 9, 11) La baa yɛlã sẽn da yaa woto wã “a Nowe ra tũuda Wẽnnaam” ne raoodo, n da “yaa tɩrlem koe-moonda.” (Karm-y 2 Pɩɛɛr 2:4, 5.) Yaoolem da-kãensã pʋsẽ, tõnd me segd n talla raoodo.

NEB SẼN TALL TẼEB LA RAOODO

5. Wãn to la a Moiiz wilg t’a tara tẽeb la raoodo?

5 A Moiiz talla tẽeb la raood n kõ tõnd mak-sõngo. (Heb. 11:24-27) Yʋʋmd 1513 n tãag yʋʋmd 1473 sẽn deng a Zezi rogmã, Wẽnnaam kɩtame t’a lʋɩ Israyɛll nebã taoor n tall-b n yi Ezipti, la a wilg-b sor rasempʋɩɩgẽ wã. A Moiiz ra tagsdame t’a pa na n tõog tʋʋmdã, la a baas n sakame. (Yik. 6:12) Yẽ ne a kẽem a Aarõ kẽnga Ezipt naab a Faraõ sẽn da yaa nin-toaagã taoor naoor wʋsgo. B togs-a-la ne raood t’a Zeova na n kɩtame tɩ tood piig paam-ba. A Zeova tũnuga ne to-kãens n ning Ezipt wẽnnaam-dãmbã yãnde, la a fãag a nin-buiidã. (Yik. sak a 7-12) A Moiiz talla tẽeb la raoodo, bala Wẽnnaam da be a poorẽ wakat fãa. Yaa woto ne tõnd me.—Tõo. 33:27.

6. D sã n wa segd n gom d tẽebã yell tẽn-soaadb taoore, bõe n na n sõng-d tɩ d maan dẽ ne raoodo?

6 Tõnd me segd n talla raood wa a Moiizi, bala a Zezi yeela woto: “B na n talla yãmb n kẽng guvɛrneer-dãmb ne rĩm-dãmb taoor mam yĩnga, tɩ yɩ kaset bãmb ne neb sẽn ka pʋʋsd Wẽnnaamã yĩnga. La b sã n tall yãmb n kẽnge, bɩ y ra maan yɩɩr ne yãmb sẽn na n yɩ wãn n gome, wall yãmb sẽn na n togs bũmb ning ye. Wakat kãng bala, b na n wilga yãmb y sẽn na n gom bũmb ninga. Tɩ bõe, ka yãmb n na n gom ye, yaa yãmb Ba sɩɩgã sẽn be yãmb pʋsẽ wã n na n gome.” (Mat. 10:18-20) D sã n wa segd n gom d tẽebã yell tẽn-soaadb taoore, a Zeova vʋʋsem sõngã na n sõng-d lame tɩ d kõ kasetã ne tẽeb la raoodo, la d maan dẽ ne waoogre.—Karm-y Luk 12:11, 12.

7. Bõe n kɩt t’a Zozue tall raood la a tõog a tʋʋmdã?

7 A Zozue sẽn ledg a Moiiz n lebg Israyɛll taoor-lʋɩtã talla tẽeb la raoodo, a sẽn da zãmsd Wẽnnaam tõogã wakat fãa wã yĩnga. Yʋʋmd 1473 sẽn deng a Zezi rogmã tɩ Israyɛll nebã ra kolga Kãabg Tẽngã kõom. Wakat kãnga, Wẽnnaam yeela a Zozue woto: “Nang pãng la f keng f sũuri.” A Zozue sã n sak Wẽnnaam tõodã, a na n talla yam n tõog n tʋm a tʋʋmdã sõma. Wẽnnaam kɩtame t’a Moiiz yeel-a-la woto: “Ra zoe rabeem la f ra yɛɛs tɩ f Zusoab a Wẽnnaam bee ne foom fo sẽn dabd zĩis ninsã fãa.” (Zoz. 1:7-9) Ad gom-kãensã segd n kenga a Zozue raoodo! Sẽn paase, yʋʋmd 1467 sẽn deng Kiristã rogmã ne a na n ta, rat n yeel tɩ yʋʋm a yoob pʋgẽ bal tɩ b tõog n deega Kãabg Tẽngã fãa la bala. Woto wilgdame tɩ Wẽnnaam zĩnda ne a Zozue wakat fãa.

PAGB SẼN TALL RAOODO

8. Mak-sõng bʋg la a Rahaab kõ tõnd tẽeb la raood tallgã wɛɛngẽ?

8 Pĩnd wẽndẽ, pagb wʋsg talla raood n yãk yam n maan sẽn noom a Zeova. Wala makre, Zeriko pʋg-yoodr a Rahaab tẽe Wẽnnaam, n solg neb a yiibã a Zozue sẽn da tʋm tɩ b tɩ soos n ges tẽngã, la a belg Zeriko naabã neb sẽn da gẽesd-bã tɩ b looge. Israyɛll nebã sẽn wa n deeg Zeriko wã, b basa a Rahaab ne a nebã tɩ b põse. A Rahaab basa a tʋʋmdã sẽn da yaa yoobã, n tũ a Zeova, n wa paam meng n lebg Mesi wã yaaba. (Zoz. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5) Ad a tẽebã la a raoodã kɩtame t’a paam bark wʋsgo!

9. Wãn to la a Debora ne a Barak la a Zaɛll wilg tɩ b ra tara raoodo?

9 A Zozue maana kaalem yʋʋmd 1450 sẽn deng a Zezi rogmã sẽnese. Dẽ poore, Wẽnnaam da yãkda neb tɩ b yaa bʋ-kaoodb Israyɛlle. Wakat kãnga, Kanaã naab a Zabẽ namsa Israyɛll nebã yʋʋm 20. La Wẽnnaam wa n kɩtame t’a no-rɛɛs-poak a Debora keng bʋ-kaood a Barak raoodo, t’a na n yik n zab n fãag Israyɛlle. A Barak tigma neb 10000 Taboor tãngã zugu, n na n zab ne a Zabẽ sodaasã taoor soab a Sizera. A Sizera ne a tãb-biisã ra bee Kɩsõ longã pʋgẽ ne saar-dãmb 900. Israyɛll nebã sẽn sig longã pʋgã, Wẽnnaam kɩtame tɩ saag tiig n ni tɩ zĩigã lebg bɛgdo, tɩ Kanaã nebã saar-dãmbã nao sudi. A Barak nebã tõoga zabrã, n “kʋ a Sizera tãb-biisã fãa.” A Sizera mengã zoe n tɩ solga pag a ye yʋʋr sẽn boond t’a Zaɛll fu-roogẽ. La a Zaɛll basame t’a gũs t’a kʋ-a. Wa a Debora sẽn da pĩnd n togs a Barakã, b sẽn tõog zabrã, yaa pag n “paam waoogrã.” Yɩɩ a Zaɛlle. A Debora ne a Barak la a Zaɛll sẽn tall raoodã kɩtame tɩ “laafɩ zĩnd [Israyɛll] tẽngã pʋgẽ yʋʋm pis-naase.” (Bʋk. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31) Pagb la rap wʋsg sẽn yɩ wẽn-zoɛtb me talla tẽeb la raoodo.

D GOAMÃ TÕE N KENGA D TAABÃ RAOODO

10. Bõe yĩng tɩ d yetẽ tɩ d no-goamã tõe n kenga raoodo?

10 Tõnd no-goamã tõe n kenga d tẽed-n-taasã raoodo. Yʋʋmd 1000 sẽn deng a Zezi rogmã sẽnese, rĩm a Davɩɩd yeela a biig a Salomo woto: “Keng f sũur n nang pãng n maane. Ra zoe rabeem ye. La ra sak tɩ bũmb wa kɩt tɩ f bas-a ye. Tɩ bõe, Zusoab a Wẽnnaam ning mam sẽn sakdã bee ne foom. Bãmb ka na n bas foom ye. Bãmb na n zĩnda ne foom tɩ f me b roogã la f maan a bũmbã fãa n sɛ.” (1 Kib. 28:20) A Salomo sɩd talla raood n me ro-neer a Zeova yʋʋrã yĩng Zerizalɛm.

11. Wãn to la Israyɛll bi-pugl a ye daood-goam naf raoa?

11 Yʋʋmd 900 soab sẽn deng a Zezi rogmã sẽnese, Israyɛll bi-pugl n gom ne raoodo, tɩ yɩ sabab tɩ wãoor a ye paam barka. Siiri neb n da yõk bi-puglã n tall n kul t’a tɩ lebg b soda-naab a Naamã tʋʋm-biiga. Bi-puglã sẽn da mi yel-soalem nins a Zeova sẽn sõng a Eliize t’a maanã yĩnga, a yeela a Naamã pagã t’a sɩdã sã n kẽng Israyɛlle, Wẽnnaam no-rɛɛsã na n sigsa a wãoodã. A Naamã sak n kẽnga Israyɛll n tɩ paam tɩ b sigs a wãoodã ne yel-solemde, t’a yãk yam n na n tũ a Zeova. (2 Rĩm 5:1-3, 10-17) Y sã n yaa bi-bɩɩg sẽn nong Wẽnnaam wa Israyɛll bi-puglã, a na n kõ-y-la raood tɩ y taas koɛɛgã y karen-saam-dãmba, y karen-bi-taas la neb a taaba.

12. Wãn to la rĩm a Ezekɩas goamã sõng a nin-buiidã?

12 Toog wakate, goam sẽn kengd raood tõe n sõnga neda. Yʋʋmd 700 sẽn deng a Zezi rogmã sẽnese, Asiri rãmbã sẽn da wa n dat n zab ne Zerizalɛmmã, rĩm a Ezekɩas yeela a nin-buiidã woto: “Bɩ y keng y mens n maan daood n da yɛɛs ye, la y ra zoe Asiri rĩmã ne a kʋʋngã sẽn be ne yẽ wã ye. Tɩ bõe, sẽn be-a ne tõndã yɩɩda sẽn be-a ne yẽ wã. Yaa ninsaalb sõngr la yẽ tara. La Zusoab a Wẽnnaam bee ne tõnd n na n zab n kõ-do.” Wãn to la gom-kãensã sõng nin-buiidã? Kenga b raoodo, bala, Biiblã yeela woto: “Zida naab a Ezekɩas gom-kãens kenga nebã sũyã.” (2 Kib. 32:7, 8) B sã n namsd tõnd d tẽebã yĩnga, goam sẽn kengd raood a woto tõe n nafa tõnd ne d tẽed-n-taasã.

13. Mak-sõng bʋg la rĩm a Akaab sõgen-kãseng a Abdias kõ-do?

13 Wakat ninga, yɩl n tõog n da togs bũmb d sẽn mi baooda raoodo. Yʋʋmd 900 sẽn deng a Zezi rogmã sẽnese, rĩm a Akaab sõgen-kãseng a Abdias talla raood n solg a Zeova no-rɛɛsdb koabga. A solg-b-la “pis-nu-nu tãens bogd pʋsẽ,” sẽn na yɩl tɩ rĩm-poak a Zezabɛll sẽn da yaa nin-wẽngã ra paam-b n kʋ ye. (1 Rĩm 18:4) Rũndã-rũndã, a Zeova Kaset rãmb wʋsg sak n kogla b tẽed-n-taas ne raood wa wẽn-zoɛt a Abdiase, n pa sak tɩ neb sẽn da baood-b n na n nams bãng b zĩig ye.

A ƐSTƐƐR YƖƖ RĨM-POAK SẼN TALL RAOODO

14, 15. Bõe la rĩm-poak a Ɛstɛɛr maan n wilg raoodo, la baasa wãna?

14 Yʋʋmd 500 sẽn deng a Zezi rogmã sẽnese, rĩm-poak a Ɛstɛɛr wilgame t’a tara tẽeb la raood wʋsgo. Nin-wẽng yʋʋr sẽn boond t’a Haman n wa n maan sɩlem n dat n kʋ zʋɩf-rãmbã sẽn be Pɛrs soolmẽ wã fãa. Zʋɩf-rãmbã sẽn wa n bãng tɩ b rat n kʋ-b lame wã, b sũy sãama wʋsg tɩ b loe noore. Yaa vẽeneg tɩ b pʋʋsa ne b sũy fãa me. (Ɛst. 4:1-3) Rĩm-poak a Ɛstɛɛr sũur sãama wʋsgo. A roagd a Mardose tool-a-la sebr n wilg-a tõog ning sẽn yeel tɩ b menes Zʋɩf-rãmbã, la a yeel-a t’a kẽng rĩmã nengẽ n tɩ yõk sɛɛg a buudã yĩnga. La ned sã n yaool n da kẽng rĩmã nengẽ tɩ pa yẽ n bool-a, b kʋʋda a soaba.—Ɛst. 4:4-11.

15 La a Mardose yeela a Ɛstɛɛr woto: ‘Fo sã n sĩndi, yolsg ne fãagr na n yii zĩig a to n wa Zʋɩf-rãmbã yĩnga. La ãnda n mi sãnd ka wakat a woto yĩng n kɩt tɩ fo lebg rĩm-poaka?’ A Ɛstɛɛr kosa a Mardose t’a tigim zʋɩf-rãmbã fãa sẽn be Suuz tẽngã tɩ b loe noor a yĩnga. A yeela woto: ‘Ma-me na n loee noor wa yãmba. Dẽ poore, mam na n kẽnga rĩmã nengẽ baa ne a sẽn yaa tõog kɩɩsgã. La baa sã n na n yɩɩ kũum, mam na n kiime.’ (Ɛst. 4:12-17) A Ɛstɛɛr tʋma ne raoodo, tɩ Ɛstɛɛr sebrã wilg tɩ Wẽnnaam fãaga a nin-buiidã. Rũndã-rũndã, zu-loees sasa, kiris-neb nins sẽn paam zaeebã ne b tũud-n-taasã sẽn dɩk b mens n kõ Wẽnnaamã me wilgdame tɩ b tara raoodo, tɩ sẽn ‘wʋmd-a pʋʋsgã’ be b poorẽ wakat fãa.—Karm-y Yɩɩl Sõamyã 65:3; 118:6.

“KENG F SŨURI!”

16. Mak-sõng bʋg la a Zezi kõ kambã?

16 A Zezi sẽn da wa n tar yʋʋm 12, daar a yembre, a roagdbã gẽes-a lame n tɩ yã-a wẽnd-doogẽ wã t’a “zĩ karen-saamb-dãmbã sʋk n kelgd bãmba, la a sokd bãmb bũmb wʋsgo.” Sẽn paase, a “bãngrã ne a leokrã yɛɛsa neb nins fãa sẽn wʋmã.” (Luk 2:41-50) Baa a Zezi sẽn wa n yaa biigã, a talla tẽeb la raood tɩ sek a sok wẽnd-doogã karen-saamb-dãmb sẽn yaa nin-kẽembã sogsgo. Tigingã kom-bɩɩs sã n tẽegd a Zezi mak-sõngã, na n sõngd-b lame tɩ b tũnugd ne segb nins b sẽn paamdã n moond koɛɛgã, n ‘leokd ned ning fãa sẽn sokd-b b tẽebã yelle.’—1 Pɩɛ. 3:15.

17. Bõe yĩng t’a Zezi sagl a karen-biisã tɩ b tall raoodo, la bõe yĩng tɩ raood tallg yaa tɩlae?

17 A Zezi ra wae n sagenda nebã tɩ b ‘keng b sũuri,’ rat n yeel tɩ b tall raoodo. (Mat. 9:2, 22) A ra wa n yeela a karen-biisã woto: “Gese, wakat watame, la a taame masã, tɩ yãmb na n sãeeg n kuil y yiy n bas maam m yembre. La mam ket n ka m yembr ye, tɩ bõe, m Ba bee ne maam. Mam togsa yãmb bõn-kãens tɩ y paam laafɩ mam tũudmã pʋgẽ. Yãmb na n paama namsg dũniyã pʋgẽ, la bɩ y [tall raood, MN] tɩ mam tõoga dũniyã.” (Zã 16:32, 33) Dũniyã neb kisa tõnd wa b sẽn kisg a Zezi pipi karen-biisã, la bɩ d mao n da tol n lebg dũniyã rẽnd ye. D sã n bʋgs Wẽnnaam Bi-riblã sẽn tall raood to-to wã zugu, tõe n kɩtame tɩ d me tall raood n tõog tɩ dũniyã ra rẽgem-d ye. A Zezi tõoga dũniyã. Tõnd me tõe n tõog-a lame.—Zã 17:16; Zak 1:27.

18, 19. Wãn to la tʋm-tʋmd a Poll wilg tẽeb la raoodo?

18 Tʋm-tʋmd a Poll maoa ne zu-loees wʋsgo. Daar a yembre, Zerizalɛm zʋɩf-rãmbã tʋlgame n na n kʋ-a, tɩ Rom sodaasã fãag-a. Baraar yʋngo, “Zusoabã vẽnega b meng ne a Poll n yeele: ‘Keng f sũuri, tɩ bõe, a wa fo sẽn da kɩs mam kaset Zerizalɛmmã, fo na n kɩsa mam kaset Rom me.’” (Tʋʋ. 23:11) A Poll sɩd maana woto.

19 A Poll wilga neb nins a sẽn bool tɩ “tʋm-tʋmd-kãsemsã” sẽn da baood n na n sãam Korẽnt tigingã neb tẽebã tɩ b yaa zɩlem-be-neba, n pa zoe rabeem ye. (2 Kor. 11:5; 12:11) Nin-kãensã ra pa tar kaset sẽn wilgd tɩ b yaa tʋm-tʋmdba, la a Poll yẽ ra tara kaset toor-toore. Wala makre, a tʋʋmdã poorẽ, b kẽes-a-la bi-bees roogo, b pãb-a lame, a gẽnega a yõor n tog soay n seg zu-loees toɛy-toɛya, kom la ko-yũud nams-a lame, a ra maanda yɩɩr a tẽed-n-taasã yĩnga. Sẽn paase, yʋnd wʋsgo, a pa gũs ye. (Karm-y 2 Korẽnt dãmb 11:23-28.) A Poll sẽn tall tẽeb la raood woto wã yaa mak-sõng n kõ-do. Wilgdame me t’a pãngã sɩd ra yita Wẽnnaam nengẽ.

20, 21. a) Mak-bʋg n wilgd tɩ raood tallg yaa tɩlae ne-do? b) Yel-bʋs pʋsẽ la raood yaa tɩlae ne-do, la d tõe n kɩsa sɩd ne bõe?

20 Yaa sɩd tɩ pa kiris-nebã fãa la b na n nams wʋsg b tẽebã yĩng ye. La d fãa segd n talla raood n tõog n mao ne d zu-loeesã. Ad kibar a ye sẽn wilgd rẽ: Berzill tẽngã, bi-bɩɩg a yembr n da be bi-bees sull pʋgẽ. A sẽn wa n zãms Biiblã, a mikame t’a tog n toeemame. La a bi-be-taasã ra wae n kʋʋda b ned ning fãa sẽn dat n bas sullã. A pʋʋsame la a tik Biiblã vɛrse-rãmb n wilg b taoor-soabã yẽ sẽn pa tõe n kell n pa ne-bã võore. B sak n basa bi-bɩɩgã n pa maan-a bũmbu, t’a paam n lebg koe-moonda.

21 Koe-noogã mooneg baooda raoodo. Lekoll-dãmbẽ wã, kom-bɩɩs nins sẽn yaa kiris-nebã rata raood n tõog n kell n sak Wẽnnaam. Yɩl n tõog n kos sor tʋʋmã zĩisẽ n kẽng tigs-kãseng n tɩ paam n kelg sõssã fãa tõe n baooda raoodo. Yɛl a taab me n be n baood raoodo. La sẽn wa n yaa zu-loɛɛg ning fãa la d tara, a Zeova na n kelga d ‘tẽeb pʋʋsgã.’ (Zak 5:15) Yaa vẽeneg me t’a tõe n kõ-d-la a vʋʋsem sõngã sẽn na yɩl tɩ d tall raood la d keng d sũuri!

[Zãmsgã sogsgã]

[Foto seb-neng 19]

A Enok moona koɛɛg ne raood wẽn-kɩɩsdb sʋka

[Foto seb-neng 20]

A Zaɛll talla raoodo