1, 2. D tõe n yeela bõe roagdbã ne kãmbã zugu, la bõe n mi n yaa toog ne-ba?

ETAZĨNI soolmẽ wã, sebr a ye gʋlsdb sõsa ne kamb wʋsgo, n sok b ned kam fãa woto: “F sã n bãng tɩ f roagdbã na n maana kaalem beoogo, bõe la f na n yeel-b rũndã?” B fãa la bal pa gom zu-loees wall mo-yõs yell ye. B wilgame tɩ b na n kosa b roagdbã sugr b sẽn mi n pa tũ b saglsã yĩnga, wall b yeel-b tɩ b nong-b-la wʋsgo.

² Kambã nonga b roagdbã, tɩ roagdbã me nong b kambã. Yaa kiris-neb hakɩkã sʋk la d ne rẽ n yɩɩda. Baasgo, mi n yaa toog tɩ roagdbã ne b kambã tõog n sõsd ne taab sõma. Bõe yĩnga? Bõe n kɩt tɩ yaa toog tɩ roagdbã ne b kambã sõsd ne taab yɛl kẽer zugu? Bõe la roagdbã ne kambã tõe n maan n tõogd n sõsd ne taab sõma?

3. a) Bõe yĩng tɩ mi n yaa toog ne zagsã rãmb tɩ b sõsd ne taab sõma? b) Bõe yĩng tɩ ra pa toog ne Israyɛll roagdbã ne b kambã tɩ b sõsd ne taaba?

³ Mi n yaa toog ne zagsã rãmb tɩ b paamd weer n sõsd ne taaba. La ra pa woto pĩnd wẽndẽ wã ye. A Moiiz ra yeela Israyɛll nebã tɩ b zãms b kambã Wẽnnaam tõogã, n yeel woto: “Rɩk-a n zãms f kambã neere. Fo sã n zĩ f zak pʋgẽ, bɩ f gomd a yelle, la f sã n kẽnd sor zug me, bɩ f gomd a yelle. Gom a yell f gãandgo, la f yikr wakate.” (Tõo. 6:6, 7) Daarã tõre, kambã ra bee yir ne b ma-rãmbã, wall tʋʋmã zĩisẽ ne b ba-rãmbã. Dẽnd roagdbã ne b kambã ra paamda weer n sõsd ne taaba. Woto, roagdbã ra tõe n bãnga b kambã zʋgo, b raab toor-toorã la bũmb nins sẽn pak-bã. Kambã me ra tõe n bãnga b roagdbã sõma.

4. Bõe yĩng tɩ rũndã-rũndã, yaa toog tɩ roagdbã ne b kambã sõsd ne taaba?

 ⁴ La pa woto rũndã-rũndã ye. Tẽns kẽer pʋsẽ, kambã sẽn wat n tar yʋʋm a yiib tɛka, b kẽesd-b-la ãnfãntĩn. Ba-rãmb la ma-rãmb wʋsg kẽnda tʋʋma. La baa roagdbã ne b kambã sã n wa be yiri, b geta televiziõ wall b tõgd ordinatɛɛr-dãmba, pa rẽ bɩ telefõn-dãmba. Zags wʋsg pʋsẽ, roagdbã ne b kambã pa mi taab sõma ye. B pʋd n pa sõsd ne taab woto ye.

5, 6. Wãn to la roagdb kẽer maand b sẽn tõe tɛk n paamd sẽk n sõsd ne b kambã?

⁵ Maan-y ‘yãmb sẽn tõe tɛka,’ n paamd sẽk n sõsd ne y zakã rãmba. (Karm-y Efɛɛz rãmb 5:15, 16.) Zags rãmb kẽer zemsa taab n yãk wakat takɩ televiziõ wã gesg la ordinatɛɛrã tõgb yĩnga. Kẽer yãka yam tɩ baa yaa vugr daar fãa bɩ b naag taab n dɩ. Zak pʋgẽ zaabr Biibl zãmsgã me sõngda roagdbã ne b kambã tɩ b bãngd taab n paasdẽ. La pa sasa kãng bal la zakã rãmb segd n sõsd ne taab ye. B segd n sõsda ne taab daar fãa. Wala makre, nand tɩ y biig loog lekolle, y tõe n mi n sõsa ne-a bilfu, wall y karem daar vɛrse wã ne-a, pa rẽ bɩ y naag-a n pʋʋse. Rẽ tõe n naf-a-la wʋsg daarã tõre.

⁶ Roagdb sãnda toeema b yɛl kẽer sẽn na yɩl n paamd weer n sõsd ne b kambã. Wala makre, a Laura * sẽn yaa pag sẽn tar kamb a yi wã basa a tʋʋmã rẽ yĩnga. A yeela woto: “Beoogã sã n da vẽege, tõnd ned kam fãa ra yãgdame n dabd tʋʋm wall lekolle. Mam sẽn wat n lebg n wa tɩ yaa yʋngo, tɩ tʋʋmd biigã zoe n talla kambã n kẽ n gãnege. Mam sẽn bas m tʋʋmdã kɩtame tɩ d ligdã booge, la masã, mam mi m kambã sõma, la zu-loees nins b sẽn segdã. Mam kelgda b sẽn yet bũmb nins  b pʋʋsgã pʋgẽ wã. Rẽ kɩtame tɩ m tõe n sagl-ba, n keng b raood la m zãms-ba.”

7. Zu-loe-kãseng la kambã ne roagdbã fãa tara. Yaa bʋgo?

⁷ Seb-gʋlsdb nins yell d sẽn gom pipi sullã pʋgẽ wã sẽn sõs ne kambã poore, b wilga bũmb sẽn kɩt tɩ roagdbã ne b kambã pa tõe n sõs ne taab sõma. B yeela woto: “Kamb wʋsg wilgame tɩ b zu-loe-kãseng a ye yaa tɩ b sã n gomd ne b roagdbã, b pa kelgd ye.” La roagdbã me wae n yetame tɩ b sã n gomd ne b kambã, b pa kelgd ye. Rẽnd zak rãmb sã n dat n sõsd ne taab sõma, b fãa segd n maagda b yĩng n kelgd taaba.—Karm-y Zak 1:19.

8. Wãn to la roagdbã tõe n kelg b kambã sõma?

⁸ Yãmb kelgda y kambã sõma bɩ? Y sã n yaame tɩ y biig wa gomd ne-yã, wall y sã n getẽ t’a sẽn gomd bũmb ning yellã yõod pa waooge, tõe n yɩɩ toog tɩ y kelg-a sõma. La tẽeg-y tɩ bũmb ning yãmb sẽn get tɩ pa tar yõodã tõe n tara yõod wʋsg ne y biigã. Y sã n ‘wɩngd ne kelgre,’ y pa na n kelg y biigã goam bal ye. Y na n gũusd n geta a sẽn gomd to-to wã. A koe-zomã ne a manesmã tõe n sõng-y lame tɩ y bãng sẽn be a sũurẽ wã. Y tõeeme me n sok-a sogsgo. Biiblã yeela woto: “Ned tagsg yaa wa ko-zulumsi. La yam soab mi a sẽn na n maan to-to n tooge.” (Yel. 20:5) Y sã n wa sõsd ne y biig bũmb ning zugu, y segd n talla yam n tõog n bãng sẽn be a sũurẽ wã. Sẽn yɩɩd fãa sã n yaa bũmb a sẽn pa nong n gomd a yelle.

9. Bõe yĩng tɩ kambã segd n sakd b roagdbã?

⁹ Yãmb sakda y roagdbã bɩ? Wẽnnaam Gomdã yeela woto: “M biiga, reeg f ba zãmsgo, la ra bas bũmb nins f ma sẽn wilg foomã ye.” (Yel. 1:8) Tẽeg-y tɩ y roagdbã nonga yãmba, n dat y neere. Rẽnd y tog n kelg-b lame la y sak-ba. (Ef. 6:1) Y sã n sõsd ne y roagdbã sõma, la y ning y yamẽ tɩ b nong-y lame, y na n tõog n sak-b-la nana-nana. Woto yĩnga, togsd-y y roagdbã sẽn be y sũurẽ wã. Rẽ na n sõng-b lame tɩ b bãng bũmb nins sẽn namsd yãmbã. La yãmb me segd n bao n bãnga bãmb me manesmã võore.

10. Yam bʋg la y tõe n dɩk a Roboam kibarã pʋgẽ?

¹⁰ Yãmb kelgda y kom-taas sagls bɩ? Sã n yaa woto bɩ y gũusi. B saglsã tõe n wõnda yaa sõma, la yaool n pa na n naf-y ye. Sagl-kãens tõe n wã-y lame menga. Kom-bɩɩsã pa tar yam la minim wa kãsembã ye. B wʋsg sã n yãk yam n na n maan bũmbu, b pa yalsd n tags rẽ sẽn tõe n wa ne yɛl ninsã yell ye. Tẽeg-y rĩm a Salomo biig a Roboam yelle. A sẽn wa n lebg Israyɛll rĩmã, wall t’a tũ nin-kẽembã saglsã, a tũ a rog-taasã saglse, t’a soolmã neb wʋsg yi a poorẽ. (1 Rĩm 12:1-17) Da rɩk-y-yã a Roboam naoor ye. Togsd-y y roagdbã sẽn be y sũurẽ wã. Tũ-y b saglsã, la y rɩk b togs-n-taare.—Yel. 13:20.

11. Roagdbã pẽnegr sã n pa nana, tõe n kɩtame tɩ kambã maan bõe?

¹¹ Yãmb sã n pa rat tɩ y kambã tɩ bao b rog-taasã saglse, y segd n yɩɩ ned pẽnegr sẽn yaa nana. Saam-bi-poak sẽn yaa bi-bɩɩg yeelame tɩ yẽ  sã n sõsd ne a roagdbã n wa pʋd bi-ribl yʋʋre, b nensã toeemdame. Woto kɩtdame tɩ yẽ me pa rat n kẽng taoor ne sõsgã ye. A to yeelame tɩ kom-bɩɩs wʋsg rata b roagdbã saglse, la tɩ roagdbã sã n pa kelg-b sõma, b baooda saglsã ned a to nengẽ, baa yaa ned sẽn pa tar minim. Sẽn wa n yaa bũmb ning fãa la y biig rat n togs-y-yã, y sã n maag y yĩng n kelg-a, y na n tõog n bãnga sẽn be a sũurẽ wã. Y sã n maand woto, y biigã na n basda a yam n sõsd ne yãmb la a sakd n tũud y saglsã.

12. Bõe n tõe n kɩt tɩ kambã pa rat n sõs ne b roagdbã?

¹² Roagdbã sã n yɩt tao-tao n wilgdẽ tɩ b kambã goam yikda b sũuri, tõe n kɩtame me tɩ b pa rat n sõs ne-b ye. Yaa sɩd tɩ rũndã-rũndã sẽn yaa yaoolem wakatã, zu-loeesã yaa wʋsgo, tɩ kiris-neb nins sẽn yaa roagdbã rat n kogl b kambã. (2 Tɩm. 3:1-5) La kambã tõeeme n pa wʋmd rẽ võore, n tagsdẽ tɩ b weoogd-b lame.

13. Kambã sã n wa gomd ne b roagdbã, bõe yĩng tɩ roagdbã pa segd n yɩt tao-tao n leokdẽ?

¹³ Kambã sã n wa gomd ne b roagdbã, roagdbã tog n gũusame n da yɩt tao-tao n leokdẽ ye. Yaa sɩd tɩ y biig sã n wa togsd-y bũmb sẽn sãamd y sũuri, tõe n yɩɩ toog tɩ y yõk y menga. La sẽn são yaa y sẽn na n maag y yĩng n kelg-a n yaool n leoke. Rĩm a Salomo yeela woto: “Ned sã n leok t’a nan ka wʋme, a yaa yalma, la a na n paama yãnde.” (Yel. 18:13) Y sã n maag y yĩng n kelge, baa y biigã sã n ‘ka gom ne gũusgu,’ y na n tõog n bãnga bũmb ning sẽn kɩt t’a gomd woto wã. (Zoob 6:1-3) Sẽn na yɩl n tõog n sõng-a, rẽnda y wʋm yellã vɩʋʋgo. Y sẽn nong y kambã yĩnga, kelgd-y-b wakat fãa, la y modgd n bãngd b zu-loeesã. Rẽ la y na n tõogd n sõsd ne-b tɩ nafd-ba.

14. Bõe yĩng tɩ kambã segd n maagd ne goama?

¹⁴ Kambã me segd n maagda ne goama. Tẽeg-y tɩ yaa Wẽnnaam n yeel tɩ y roagdbã segd n zãmsa yãmba. Bɩ y ra yɩt tao-tao n kɩɩsd b goamã ye. (Yel. 22:6) Tõe tɩ b sega zu-loees nins yãmb sẽn segd rũndã-rũndã wã. Sẽn paase, b sẽn wa n yaa kom-bɩɩse, b tudgame n maan yɛla, n pa rat tɩ yãmb me maan wa bãmb ye. Ra tags-y tɩ y roagdbã yaa y bɛɛb ye. B yaa y zo-rãmba, n dat n sõng-y-yã. (Karm-y Yelbũn 1:5.) ‘Waoog-y y ba la y ma,’ la y wilg tɩ y nong-b-la wa bãmb me sẽn nong yãmbã. Woto, na n yɩɩ nana tɩ b wub yãmb “ne Zu-soabã saglg la a zãmsgo.”—Ef. 6:2, 4.

15. Bõe n tõe n sõng-d tɩ d maagd d yĩns ne neb nins d sẽn nongã?

¹⁵ Pa wakat fãa la d maagd d yĩns ne neb nins d sẽn nongã ye. Tʋm-tʋmd a Poll sagla Kolos kiris-nebã woto: “Rapa, bɩ y nong y pagbã, la y ra maan gãgs ne bãmb ye. Ba-rãmba, bɩ y ra maan y kambã tɩ b sũy sãam ye.” (Kol. 1:1, 2; 3:19, 21) A sagla Efɛɛz kiris-nebã me woto: “Bɩ y bas sũ-toog ne kisgri, la sũ-yikri, la no-koɛɛma, la kãnegre la pʋ-toog fãa.” (Ef. 4:31) D sã n kot Wẽnnaam a vʋʋsem sõngã n bɩɩsd zʋg-sõma wala sũ-mare, sũ-bʋgsem la yõk-m-menga,  na n sõng-d lame tɩ baa d sũur sã n wa yik bɩ d tõog d menga.—Gal. 5:22, 23.

16. Wãn to la a Zezi sagl a karen-biisã, la bõe yĩng t’a sẽn maan to-to wã be yamleoogo?

¹⁶ Yɩta sõma tɩ roagdbã rɩk a Zezi togs-n-taare. Nand tɩ b yõk-a, a zĩnda ne a karen-biisã n dɩ. A sẽn da mi tɩ pa na n kaoos la b nams-a n kʋ-a wã ra sãamda a sũurã wʋsgo. Sẽn paase, a ra miime tɩ sẽn na yɩl t’a Ba wã yʋʋr paam waoogr tɩ ãdem-biisã me paam fãagre, a segd n kell n saka a Ba wã. La rɩɩbã sasa, a tʋm-tʋmdbã “wẽe no-koeemd ne taab n dat n bãng bãmb ned ning sẽn tog n yɩ kãsma.” A Zezi pa tãs-ba, bɩ n yik a sũur ne-b ye. A bʋka a meng n sagl-ba. A pẽg-b-la b sẽn kell n pa ne yẽ makr pʋgẽ n pa basã. A wilg-b lame t’a Sʋɩtãan na n mak-b lame, la tɩ yẽ kɩsa sɩd tɩ b na n tõog n yalsa kãn-kãe. A pʋlem-b lame meng tɩ b na n wa tɩ naaga yẽ n dɩ naam saasẽ.—Luk 22:24-32.

17. Bõe n na n sõng kambã tɩ b maagd ne sũ-yikri?

¹⁷ Kambã me segd n maagda ne sũ-yikri. B sã n wa be b bɩʋʋngã zugu, b roagdbã sã n dat n wilg-b sore, b tõe n tagsame tɩ yaa b sẽn pa kɩs-b sɩdã yĩnga. La tẽeg-y tɩ y roagdbã sẽn maand woto wã yaa b sẽn nong yãmbã yĩnga. Y sã n kelgd-b la y tũud b saglsã, b na n nanda yãmba, la b kɩs-y sɩda, n kõt-y sor tɩ y maand yɛl sãnda. Biiblã wilgame tɩ ned sẽn yõkd a meng tara yam, n yeel woto: “Yalem sũur yikda wʋsgo. La yam soab sĩndame n maagd a menga.”—Yel. 29:11.

18. Zak rãmb sã n nong taaba, wãn to la na n sõng-b tɩ b sõsd ne taab sõma?

¹⁸ Y yaa roagd tɩ y yaa biiga, yãmb ne y zakã rãmb sã n pa tõogd n sõsd ne taab wa y sẽn datã bɩ y ra sãam y sũur ye. Ket-y n tũud-y Wẽnnaam Gomdã sagls tɩ na n sõng-y lame. (3 Zã 4) Dũni-paalgã pʋgẽ, d na n lebga neb sẽn zems zãnga, n tõogd n sõsd ne taab tɩ yell kaẽ ye. La nand tɩ wakat kãng ta, d tudgdame. Bɩ y yɩt tao-tao n kot sugri. Y to sã n beeg-y me bɩ y kõ-a sugri. Biiblã yeelame tɩ d nong taaba. (Kol. 2:2) Nonglem tara pãnga. ‘A maanda sũ-mare, la a pida ne neerlem. Nonglem ka maand sũ-yikr ye, la a ka tagsd wẽng ye. A maanda sugr ne bũmb fãa, la a tẽeda bũmb fãa, a gũuda a tẽeb pidsg ne bũmb fãa, la a tõe n tõoga toog fãa pʋgẽ.’ (1 Kor. 13:4-7) Y sã n wilgdẽ tɩ y nonga taaba, yãmb ne y zakã rãmb na n tõogd n sõsda ne taab sõma n paasdẽ. Rẽ na n kõo yãmb sũ-noogo, la waoog a Zeova.