1. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel t’a Zeova la koe-moond sẽn ka to?

BIIBLÃ sã n gomd koe-moond yelle, wae n yaa ned sẽn togsd koe-noog yell la a gomda. A Zeova la pipi koe-moonda, n pa tar to ye. D yaab a Ãdem ne a Hawa kɩɩsgã poor bilfu, a Zeova togsa koe-noogo. A yeelame t’a na n wa sãama a Sʋɩtãanã. (Sɩng. 3:15) Yʋʋm wʋsg pʋgẽ, a Zeova wilga a sẽn na n maan to-to n maneg a yʋʋrã b sẽn sãamã, n welg yell ning a Sʋɩtãan sẽn wa ne wã, la a kɩt tɩ ãdem-biisã lebs n paam n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa. A kɩtame tɩ b gʋls rẽ fãa Biiblã sẽn yaa a Gomdã pʋgẽ.

2. a) Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ malɛgsã yaa koe-moondba? b) Mak-sõng bʋg la a Zezi kõ koe-moonegã wɛɛngẽ?

² Malɛgsã me yaa koe-moondba. B moondame, la b sõngd koe-moondbã b tʋʋmdã pʋgẽ. (Luk 1:19; 2:10; Tʋʋ. 8:26, 27, 35; Wil. 14:6) La malɛgsã naab a Misɛll yẽ? Yẽ me yaa koe-moonda. A sẽn wa n be tẽngã zug tɩ b boond-a t’a Zezi wã, tʋʋmd ning sẽn da pak-a yaa koe-moonegã. A sẽn maan woto wã, a wilga tõnd tɩ koe-noogã mooneg n tar yõod n yɩɩda.—Luk 4:16-21.

3. a) Koe-noog ning tõnd sẽn moondã yaa bʋgo? b) Tõnd sẽn yaa koe-moondbã, sogs-bʋs la d segd n leoke?

³ A Zezi yeelame t’a karen-biisã segd n yɩɩ koe-moondba. (Mat. 28:19, 20; Tʋʋ. 1:8) Tʋm-tʋmd a Poll sagla a tʋmd-n-taag a Tɩmote woto: “Maan koe-moond tʋʋmde, la f maan f tʋʋmd neere.” (2 Tɩm. 4:5) Koe-noog ning tõnd sẽn moondã yaa bʋgo? D wilgda nebã tɩ d saasẽ Ba a Zeova nonga tõndo. (Zã 3:16; 1 Pɩɛ. 5:7) Bõn-kãseng a ye a Zeova sẽn maan tɩ wilgdẽ t’a nonga ãdem-biisã yaa a sẽn lugl a Rĩungã. Rẽ n so tɩ d wilgd d taabã tɩ b sã n sakd Rĩungã, n sakd Wẽnnaam la  b maand sẽn yaa tɩrga, b na n taa a yam. (Yɩɩl 15:1, 2) Sẽn paase, a na n wa kɩtame tɩ namsg buud fãa sa, la a kɩt tɩ d yĩm bũmb nins fãa sẽn namsd tõndã. Ad woto sɩd yaa koe-noogo! (Ezai 65:17) D sẽn yaa koe-moondbã, sogsg a yiib sẽn tar yõod la d segd n leoke: Bõe yĩng tɩ d segd n taas nebã koe-noogã? Wãn to la d tõe n yɩ koe-moondb sẽn tʋmd b tʋʋmd sõma?

4. Bõe la nebã mi n yet Wẽnnaam zug tɩ yaa ziri?

⁴ D rɩk makre: Yãmb ba wã pa vɩ ne yãmba, tɩ ned wa yeel yãmb t’a raaga a zakã n base. A paasame tɩ y ba wã yaa nin-toaaga, t’a toor ka ne yãmba, la t’a pa rat tɩ y bãng yɛl kẽer a sẽn maan ye. Wall a soabã yeela yãmb tɩ ka yõod tɩ y bao n bãng a zĩiga, bala a kiime. Neb n gomd goam sẽn wõnd woto Wẽnnaam zugu. Kẽer yetame tɩ ned pa tõe n bãng Wẽnnaam, tɩ sãnda yetẽ t’a yaa toaaga. Tũudum taoor dãmb kẽer yetame tɩ Wẽnnaam ningda nin-wẽnsã bug-tẽng tɩ b namsd wakat sẽn kõn sa. Sãnda yetame tɩ yaa Wẽnnaam n kɩtd tɩ sabab-wẽns paamd ãdem-biisã sẽn na yɩl n nams-ba. Baa sabab-wẽnsã sẽn pa tũus ned n kʋ wã, b yetame tɩ yaa Wẽnnaam n tũnugd ne rẽ n na n sɩbg ninsaalbã.

5, 6. Sẽn yet-b tɩ Wẽnd kaeyã ne tũudmã taoor dãmb goamã waa ne bõe?

⁵ Neb kẽer yetame tɩ Wẽnd ka ye. Sẽn tẽed-b evolisiõ wã yetame tɩ naand kae, la tɩ bũmb fãa waa yaare. Kẽer tẽedame tɩ yaa rũms n tall toeeng n wa lebg ninsaalba. Sẽn tẽed-b woto wã yetame meng tɩ yaa rẽ la neb kẽer sẽn mi n maand wa rũmsi, n tʋmd nen-kɛglem tʋʋm wall b maand b toog kae ne b taabã. B yetame tɩ pãens rãmbã na n kell n sooga sẽn pa tar-b pãngã. Rẽnd pa lingr tɩ kẽer tagsdẽ tɩ wẽgbã pa na n tol n sa ye. Dẽnd sẽn tẽed-b evolisiõ wã pa tẽed tɩ manegr n wat ye.

⁶ Sãmbg sẽn ka be, kẽer sẽn yet tɩ bũmbã fãa wa n bee woto wã, n paas tũudmã taoor dãmb sẽn zãmsd nebã sẽn pa sɩdã kɩtame me tɩ ãdem-biisã namsd rũndã-rũndã sẽn yaa yaoolem wakatã. (Rom 1:28-31; 2 Tɩm. 3:1-5) Sẽn yet-b tɩ Wẽnd kaeyã ne tũudmã taoor dãmb goamã pa koe-nood ye. Wa tʋm-tʋmd a Poll sẽn wilgã, sẽn kelgd-b gom-kãensa wã “yam ka lik” tɩ b ka mi vɩɩm ning sẽn yit Wẽnnaam nengẽ wã ye. (Ef. 4:17-19) Sẽn paase, ziri zãmsg toor-toorã kɩtame tɩ nebã pa sakd Wẽnnaam koe-noogã ye.—Karm-y Efɛɛz rãmb 2:11-13.

7, 8. Bõe bal n tõe n sõng nebã tɩ b bãng Wẽnnaam la a raabã sõma?

⁷ Sẽn na yɩl tɩ nebã maneg b yellã ne Wẽnnaam, b segd n deng n kɩsa sɩd t’a beeme, la tɩ tara yõod tɩ b bao n bãng-a. D tõe n sõng-b lame tɩ b bãng Wẽnnaam. Wala makre, d tõe n kɩtame tɩ b tags a sẽn naan bũmb ninsã zugu. Ned sã n ges bũmb nins Wẽnnaam sẽn naanã la a tags rẽ zug neere, a bãngdame tɩ Wẽnnaam yamã la a pãngã ka koak ye. (Rom 1:19, 20) La sogsg kẽer n be tɩ ned pa tõe n ges Wẽnnaam sẽn naanã n leok ye. Wala makre: Bõe yĩng tɩ Wẽnnaam bas tɩ tõnd namsdẽ? Wẽnnaam daab ne tẽngã yaa bõe? Mam yell paka Wẽnnaam bɩ?

 ⁸ Biiblã zãmsg bal n tõe n sõng ned t’a bãng Wẽnnaam la a raabã sõma. D sẽn paam n moond koe-noogã n sõngd nebã tɩ b paamd b sogsgã leoorã yaa zu-zẽkre. La sẽn na yɩl tɩ d kɛlgdbã tẽ Wẽnnaam la b bao n ta a yam, d pa na n togs-b sɩdã bal ye. D segd n sõng-b lame tɩ b tẽ koɛɛgã. (2 Tɩm. 3:14) Yaa d sẽn na n dɩk a Zezi makrã la d na n tõog n sõng nebã. Bõe la a Zezi ra maand n sõngd nebã? Bũmb a ye yaa a sẽn da nong n sokd sogsgã. Wãn to la d tõe n dɩk a togs-n-taare?

9. Bõe la d tõe n maan n sõng nebã tɩ b tẽ koe-noogã?

⁹ Bõe yĩng tɩ d segd n dɩk a Zezi togs-n-taar n mi n sokd sogsg koɛɛgã mooneg sasa? D rɩk makr wa yãmb sẽn na n bẽedẽ, tɩ logtor yeel t’a sã n maan yãmb wopeere, y bãagã na n sãoogame. Tõe tɩ y na n tẽ-a lame. La sã n mik t’a pa reng n sõs ne yãmb n bãng y bãagã sẽn yaa a soaba, y manesem na n yɩɩ wãna? Tõe tɩ y pa na n bas y yam ne-a ye. Baa logtor sẽn mi a tʋʋmd sõma sã n dat n tɩp bãada, a segd n deng n sok-a-la sogsgo, n kelg-a sõma n yaool n bãng a sẽn tõe n sõng-a to-to. Rẽnd tõnd me sã n dat n sõng nebã tɩ b tẽ Rĩungã koe-noogã, d segd n mi n sogs-b-la sogsgo. Rẽ la d na n bãng b sẽn zoe n tẽed bũmb ninsã, n tõog n sõng-ba.

10, 11. D sã n dɩk a Zezi togs-n-taar koe-moonegã pʋgẽ, bõe la d na n tõog n maane?

¹⁰ A Zezi ra miime tɩ sogsg tõe n sõnga koe-moond t’a bãng bũmb wʋsg a kɛlgdã zugu, la tɩ tõe n kɩtame me tɩ kɛlgdã maag a yĩng n kelge, la a wilg a tagsgo. Wala makre, a Zezi sẽn wa n dat n wilg a karen-biisã tɩ b segd n yɩɩ sik-m-mens rãmbã, a reng n sok-b-la sokr sẽn kɩt tɩ b tagse. (Mark 9:33) Daar a ye, a sẽn wa n dat t’a Pɩɛɛr bãng bũmb sẽn tar yõodo, a sok-a-la sokre, la a wilg-a leoor a yiibu, n bas t’a yãk a sẽn dat a soaba. (Mat. 17:24-26) Daar a to me, a soka a karen-biisã sogsgo, tɩ b paam n wilg sẽn be b sũyẽ wã. (Karm-y Matɩe 16:13-17.) A Zezi ra pa wilgd nebã b sẽn segd n maaneg bal ye. A sẽn da sogsd nebã to-to wã ra kɩtdame tɩ koe-noogã kẽed b sũyã, tɩ b sakd n tũudẽ.

¹¹ D sã n dɩk a Zezi togs-n-taar koe-moonegã pʋgẽ, d na n tõog n bãnga d sẽn tõe n sõng ned ning fãa d sẽn sege. D na n tõog n bãng n leoka ned sẽn kɩɩs tõnd goamã, la d bãng n zãms nebã Biiblã tɩ naf-ba. Bɩ d rɩk makr a tãabo, n wilg d sẽn tõe n sok sogsg to-to n sõng nebã.

12-14. Wãn to la y tõe n sõng biig t’a tõog n moon a taabã koɛɛgã n pa yɛɛse? Rɩk-y makre.

¹² Pipi makre: Yãmb biig n yi lekoll n wa yeel yãmb t’a karen-bi-taasã ra gomda kũum yelle, la tɩ b ra yetame tɩ yel-wẽn-maandbã kẽngda bʋg-tẽnga, n tɩ namse. A paasame tɩ yẽ ra rat n moon-b lame, la t’a ra pa mi a sẽn na n yɛɛlg ye. Wãn to la y tõe n sõng y biigã? Wall tɩ y zab-a a sẽn pa tõog n moonã,  pa rẽ bɩ n wilg-a a sẽn tõe n yeel bũmb ningã, y tõe n dɩka a Zezi togs-n-taare, n sok-a sogsg n bas t’a leoke.

¹³ Y tõe n dɩka Biiblã yetame sebrã, tɩ y naag taab n karem sul a wãn sak a 6 pʋgẽ. * Rẽ poore, y tõe n sok-a-la woto: ‘Bũmb nins tõnd sẽn karmã sʋka, bõe n kɩt tɩ fo kɩs sɩd tɩ sẽn ki-bã pa be bʋg-tẽng n namsdẽ?’ Bas-y t’a wilg bũmb ning sẽn kɩt t’a tagsd woto wã. (Rom 12:2) Sõng-y biigã t’a bãng tɩ bũmb ning sẽn kɩt tɩ yẽ kɩs sɩdã tõe n yaa toor ne yãmb mengã tagsgã.

¹⁴ Wilg-y biigã t’a tõe n sõsa ne a karen-bi-taag wa yãmb sẽn sõs ne yẽ to-to wã. Y tõe n maana wa yãmb yaa a karen-bi-taaga, t’a mak n sõs ne yãmba. A tõe n dɩka makre, tɩ rẽ poor bɩ a sok a karen-bi-taagã sokre, n bas t’a leoke. Wala makre, a tõe n tika Biiblã yetame sebrã sak a 6 soabã sull 17 wã, n sok woto: ‘Biig sã n kɩɩs a ba, a ba wã na sak n dɩk biigã nug n ning bugmẽ sɩda?’ A karen-bi-taagã leokr poore, y biigã tõe n paasa woto: ‘Ninsaalbã sã n pa sakd n sɩbg b kambã woto, rẽ yĩnga Wẽnnaam sẽn yaa naandã na sak n nams neb wakat sẽn kõn sa bugmẽ sɩda?’ Y sã n minim n sõsd ne y biigã woto, na n sõng-a lame t’a tõogd n moond a taabã koɛɛgã n pa yɛɛsdẽ ye. Y sã n sõng-a t’a bãng a sẽn tõe n sok sogsg to-to, a na n lebga koe-moond sẽn tʋmd a tʋʋmd sõma.

15. Wãn to la d tõe n sõng ned sẽn pa tẽed Wẽnde?

¹⁵ Makr a 2: Koe-moonegã sasa, d tõe n wa sega ned sẽn pa kɩs sɩd tɩ Wẽnnaam beeme, wall sẽn tolg n pa  tẽed Wẽnd ye. Baasgo, d tõe n mak n sõsa ne-a. D tõe n maaga d yĩng n sok-a a sã n sɩng n pa tẽeda Wẽnnaam, la bũmb ning sẽn kɩt t’a pa tẽedã. D sã n kelg-a n sa, d tõe n pʋʋs-a-la barka, la d sok-a n ges a sã n datame tɩ d kõ-a sebr sẽn wilgd tɩ Naand n be. Vẽenega, d sã n sokd nebã sogsg ne yam, tõe n kɩtame tɩ b sak n kelg koe-noogã.

16. Bõe yĩng tɩ Biiblã karen-biig sã n karemd sebrã pʋgẽ n leokdẽ, pa seke?

¹⁶ Makr a 3: D sã n wa zãmsd ned Biiblã, a soabã tõe n karemda sebrã pʋgẽ n leokd sogsgã. La d sã n bas t’a maand woto bala, pa na n naf-a ye. Bõe yĩnga? Bala, karen-biig sẽn leokd sogsgã n pa yalsd n tagsdẽ tõe n yɩɩ wa kaaf sẽn pa tar yẽg sõma. Neb sã n wa namsd-a a tẽebã yĩnga, tõe n yɩɩ toog t’a kell n tũ Wẽnnaam. (Mat. 13:20, 21) Sẽn na yɩl tɩ zãmsgã naf karen-biigã, rẽndame tɩ d mi n sok-a a tagsg a sẽn karemdã zugu. Sok-y-yã a sã n tẽedame t’a sẽn karmã yaa sɩd bɩ pa sɩda, la bũmb ning sẽn kɩt t’a tagsd woto. Bao-y vɛrse-rãmb n karme, la y sõng-a t’a tags rẽ zug n bãng Biiblã sẽn yete. (Heb. 5:14) D sã n sokd ned d sẽn zãmsd Biiblã sogsg ne yam, na n sõng-a lame t’a tẽebã tall pãnga. Rẽ, neb sã n wa namsd-a wall b belgd-a, a na n tõog n kell n saka Wẽnnaam. (Kol. 2:6-8) La bõe me la d tõe n maan n yɩ koe-moondb sẽn tʋmd b tʋʋmd sõma?

17, 18. Yãmb ne y tẽed-n-taag sã n wa moond koɛɛgã, wãn to la y tõe n sõng taaba?

¹⁷ A Zezi ra tʋma a karen-biisã yiib-yiib tɩ b tɩ moon koɛɛgã. (Mark 6:7; Luk 10:1) Kaoosg zugẽ, tʋm-tʋmd a Poll goma neb yell n bool-b t’a “tʋmd-n-taas” sẽn “tʋm ne [yẽ] koe-noogã pʋgẽ.” (Fil. 4:3) Woto fãa kɩtame tɩ yʋʋmd 1953 soabã pʋgẽ, a Zeova siglgã kɩt tɩ koe-moondbã moond yiib-yiib sẽn na yɩl n sõng sẽn pa tar-b minimã.

¹⁸ Yãmb ne y tẽed-n-taag sã n wa moond koɛɛgã, wãn to la y tõe n sõng taaba? (Karm-y 1 Korẽnt dãmb 3:6-9.) Y to wã sã n wa karemd vɛrse, bɩ y lak y Biiblã n tũ karengã. A sã n wa gomda, wall yaa a kɛlgdã n gomd bɩ y maag y yĩng n kelge. Woto, y tẽed-n-taagã sã n wa rat sõngre, y tõogd n sõng-a lame. (Koɛ. 4:12) La a sã n zoe n sõsd tɩ kẽngd sõma, wall a sẽn sõsd ne ned ningã sã n wa gomda, y pa segd n kʋʋg sõsgã ye. Y sã n kʋʋg-ba, tõe n sãama y to wã sũuri, wall kɩt tɩ kɛlgdã pa wʋm sõsgã võor sõma ye. La wakat ninga, tõe n yɩɩ sõma tɩ y paas bũmb bilfu. La gũus-y n da gom wʋsgo, sẽn na yɩl tɩ y tẽed-n-taagã kell n kẽng taoor ne sõsgã.

19. Bõe la d pa segd n yĩmi, la bõe yĩnga?

¹⁹ Y sã n yi zak n dabd zak a to, wãn to la y tõe n sõng taaba? Y tõe n gomda y sẽn na n maan to-to tɩ y goamã maneg n kẽ nebã yelle. Gũus-y n da wɩt y koe-moonegã zĩig neba, wall y tẽed-n-taasã ye. (Yel. 18:24) D ra yĩm tɩ d fãa yaa neb sẽn pa zems zãng ye. A Zeova sẽn kɩt tɩ d moond koe-noogã, yaa lohorem la a maan tõndo. (Karm-y 2 Korẽnt dãmb 4:1, 7.) Woto yĩnga, bɩ tõnd fãa mao n yɩ koe-moondb sẽn tʋmd b tʋʋmd sõma, n wilga a Zeova d mi-beoogo.