1-3. Wãn to la a Zezi rɩlg kʋʋng Bɛtsayida tẽngã sɛɛga? (Ges-y fotã sẽn be yĩngrã.)

D GOM kibar a yembr yelle. (Karm-y Matɩe 14:14-21.) Yɩɩ bilf sẽn deng yʋʋmd 32 Pakã. Rẽ tɩ rap 5000 n paas pagb la kamb n da be ne a Zezi la a karen-biisã. B ra bee zĩig sẽn pa zãr ne Bɛtsayida sẽn yaa tẽn-bil sẽn be Galile mogrã rɩtgã.

² A Zezi sẽn yã kʋʋngã, b nimbãaneg yõk-a lame. A maaga kẽer bãase, la a zãms-b bũmb wʋsg Wẽnnaam Rĩungã wɛɛngẽ. Zĩigã sẽn wa n maagdẽ wã, a karen-biisã kos-a lame t’a kõ nebã sor tɩ b kẽng tẽns nins sẽn pẽ be wã, n tɩ ra rɩɩbo. La a Zezi yeela a karen-biisã woto: “Bɩ yãmb mens bao rɩɩb n kõ-b tɩ b rɩ.” Vẽenega, gom-kãens linga karen-biisã wʋsgo. Bala, b ra pa tar rɩɩb wʋsg ye. B sẽn da tar yaa bʋr a nu la zĩm a yiib bala.

³ Kʋʋngã nimbãaneg sẽn yõk a Zezi wã, a maana yel-solemde. Yel-solemd kãnga sẽn yãk a toogo, yel-solemd a to kae evãnzil-gʋlsdb a naasã fãa sẽn gom a yell ye. (Mark 6:35-44; Luk 9:10-17; Zã 6:1-13) A kɩtame t’a karen-biisã yeel nebã tɩ b zĩnd mo-maasã zug pis-nu-nu la koab-koabga. A reng n pʋʋsa a Zeova, n yaool n kao burã la a weel zĩmã. La a pa kõ kʋʋngã rɩɩbã a toor ye. A kõ a karen-biisã, tɩ ‘karen-biisã pʋɩ n kõ kʋʋngã.’ Rɩɩbã seka nebã fãa n kelle. Yãmb we n ges koe! A Zezi tũnuga ne a tʋm-tʋmdbã sẽn yaa neb bilfã, n dɩlg neb wʋsgo.—Ges-y pipi vẽnegrã.

4. a) Bõe n da pak a Zezi n yɩɩda, la bõe yĩnga? b) Bõe yell la sõs-kãngã la sẽn pʋgd-a wã na n gome?

⁴ La sẽn da pak a Zezi n yɩɩd yaa sõng a karen-biisã tɩ b wʋm Gʋlsg Sõamyã võor sõma. Rẽ n so t’a ra sõngd-b tɩ b bãngd sɩd ning sẽn be Wẽnnaam Gomdã pʋgẽ wã. A ra miime tɩ b sã n bãng rẽ, b tõe n wa paama vɩɩm sẽn ka sɛtã. (Zã 6:26, 27; 17:3) Wa a sẽn zoe kʋʋngã nimbãaneg n kõ-b bur la zĩm  tɩ b rɩ wã, a zoee b nimbãaneg me n zãms-b bũmb wʋsgo. (Mark 6:34) A ra miime tɩ pa na n kaoos la a leb saasẽ ye. (Mat. 16:21; Zã 14:12) La a sã n wa tɩ be saasẽ, wãn to la a na n tõog n kell n sõng a tẽedbã sẽn be tẽngã zugã tɩ b wʋm Gʋlsg Sõamyã võor sõma? A ra na n kell n maana wa a sẽn maan to-to n dɩlg kʋʋngã: A na n tũnuga ne neb bilfu, n sõng neb wʋsgo. Neb bilfã na n yɩɩ ãnd dãmba? Bɩ d reng n ges a sẽn maan to-to pipi kiris-nebã wakatẽ. La sõsg ning sẽn pʋgdã na n leoka sokr sẽn tar yõod wʋsg ne tõnd ned kam fãa. Sok-kãng la woto: Wãn to la d tõe n bãng neb bilfã Kiristã sẽn tũnugd ne n sõngd tõnd rũndã-rũndã wã?

5, 6. a) Bõe la a Zezi maan sẽn na yɩl t’a kũumã poor bɩ a karen-biisã ket n paamd sõngre? b) Wãn to la a Zezi segl a tʋm-tʋmdbã, tɩ b tõog n wa tʋm tʋʋmd sẽn tar yõod wʋsg a kũumã poore?

⁵ Zak-soab sẽn nong a zak rãmb maanda a sẽn tõe fãa, tɩ baa a sã n wa maan kaalem bɩ a zakã rãmb ket n paamd bũmb nins sẽn yaa tɩlae ne-bã. A Zezi sẽn da na n wa lebg tigingã zu-soabã me maana woto, sẽn na yɩl t’a karen-biisã kell n paam sõngr a kũumã poore. (Ef. 1:22) Wala makre, na maan yʋʋm a yi sẽn deng a kũumã, a maana bũmb sẽn tall yõod wʋsgo. A sɩnga neb bilfã a sẽn da na n wa tũnug ne n sõng neb wʋsgã yãkre. D ges a sẽn maan dẽ to-to.

⁶ A Zezi reng n pʋʋsa yʋng tõre. Beoog sẽn vẽege, a tigma a karen-biisã n yãk tʋm-tʋmdb 12. (Luk 6:12-16) Yʋʋm a yiibã sẽn pʋglã, 12 wã ra be a sɛɛgẽ wakat fãa, t’a zãmsd-b ne a no-goam la ne a mak-sõngã. A ra miime t’a ra segd n zãms-b-la bũmb wʋsgo. Rẽ n so t’a ra ket n boond-b tɩ “karen-biisi.” (Mat. 11:1; 20:17) A kõo b ned kam fãa saglse, la a zãms-b koɛɛgã mooneg sõma. (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luk 8:1; 9:52-55) Yaa vẽeneg tɩ rẽ fãa yaa sẽn na yɩl t’a sã n wa leb saasẽ bɩ b tõog n tʋm tʋʋmd sẽn tar yõod wʋsgo.

7. Bõe la a Zezi yeel tɩ wilgd tʋʋmd ning sẽn da na n pak a tʋm-tʋmdbã n yɩɩdã?

⁷ Tʋʋm-bʋg la tʋm-tʋmdbã ra na n wa tʋme? Yʋʋmd 33 Pãntekotã sẽn wa n kolgdẽ wã, b bãnga vẽeneg tɩ b tʋʋmd na n yɩɩ tigingã “yell gesgo.” (Tʋʋ. 1:20, MN) La tʋʋm-kãng pʋgẽ, bõe yell n da na n pak-b n yɩɩda? A Zezi vʋʋgrã poore, a yeela a Pɩɛɛr bũmb sẽn tõe n sõng-d tɩ d bãng rẽ. (Karm-y Zã 21:1, 2, 15-17.) A yeel-a-la tʋm-tʋmdb a taab taoor woto: “Gʋʋl mam pe-bi wã.” A Zezi gom-kãensã wilgdame t’a tʋm-tʋmdbã ra na n naaga neb bilfã sẽn na n sõng neb wʋsg tɩ b wʋm Gʋlsg Sõamyã võor sõma wã. A Zezi sẽn yeel woto tɩ wilgdẽ t’a nonga a “pe-bi wã” pa noom yãmb sɩda?—Ges-y vẽnegr a 2.

8. Sẽn lebg-b kiris-neb Pãntekotã daarã wilgame tɩ b mii Kiristã sẽn tũnugd ne-b rãmb n wilgd b sorã. Wãn to la b wilg rẽ?

⁸ Yʋʋmd 33 Pãntekotã tɛka, Kiristã ra tũnugda ne a tʋm-tʋmdbã n sõngd sẽn paam-b vʋʋsem sõng zaeebã fãa. (Karm-y Tʋʋm 2:41, 42.) Sẽn lebg-b kiris-neb baraarã kẽer da yaa zʋɩf-rãmba, tɩ sãnda yaa neb sẽn tuub n sakd zʋɩf-rãmbã tũudum. La b fãa ra sak n deegame t’a Zezi tũnugda ne tʋm-tʋmdbã n wilgd-b sore. Rẽ n so tɩ b ra ‘sakd tʋm-tʋmdbã sẽn zãmsd-b’ bũmb ninsã. Nin-kãensã sẽn nan lebg kiris-nebã ra rat n bãnga sɩdã sẽn be Wẽnnaam Gomdã pʋgẽ wã ne b sũyã fãa. Sẽn paase, b ra miime tɩ yaa  tʋm-tʋmdbã n tõe n sõng-ba. Rẽ n so tɩ b ra teeg-b n dat n wʋm a Zezi goamã ne a sẽn maan bũmb ninsã võore, la b bãng bãngr-goam nins sẽn gomd a yellã sẽn pids to-to. (Ges-y vẽnegr a 3.)—Tʋʋ. 2:22-36.

9. Wãn to la tʋm-tʋmdbã wilg tɩ b pa yĩm tʋʋmd ning sẽn pak-b n yɩɩdã?

⁹ Tʋm-tʋmdbã ra miime tɩ bãmb tʋʋmd yaa sõng a Zezi piisã tɩ b tõog n tũ Wẽnnaam sõma. Wala makre, tigingã lugl poor bilfu, zu-loɛɛg sẽn da tõe n wa ne welgr tigingã pʋgẽ n zĩndi. D tẽeg tʋm-tʋmdbã sẽn welg zu-loe-kãng to-to wã. Ra yaa rɩɩb pʋɩɩb poorẽ la kẽer da yẽgemda. Pʋg-kõap nins sẽn yaa gɛrk-rãmbã ra pa paamd rɩɩbã, tɩ pʋg-kõap nins sẽn yaa hebre-rãmbã yaool n da paamdẽ. Wãn to la tʋm-tʋmdbã welg yellã? A Zezi sẽn wa n na n dɩlg kʋʋngã, tõe tɩ tʋm-tʋmdbã fãa la bal sõng n pʋɩɩ burã ne zĩmã. La masã, b miime tɩ sẽn tar yõod n yɩɩd yaa sõng tigingã neb tɩ b wʋm Gʋlsg Sõamyã võor sõma. Rẽ n so tɩ b yãk saam-biis a yopoe sẽn tar minim tɩ b na n ges rɩɩbã pʋɩɩb yelle. Woto, b tõog n kell n gesa “Wẽnnaam koɛɛgã togsg yelle.”—Tʋʋ. 6:1-6.

10. Wãn to la Kiristã tũnug ne tʋm-tʋmdbã la kãsem-dãmb sẽn be Zerizalɛmmã n wilg a tẽedbã sore?

¹⁰ Yʋʋmd 49 wã tɩ tʋm-tʋmdb kẽer kiime, tɩ sẽn ket-bã yãk kãsem-dãmb sẽn tar minim sẽn na yɩl tɩ b sõngd-ba. (Karm-y Tʋʋm 15:1, 2.) “Tʋm-tʋmdbã ne kãsem-dãmbã” sẽn be Zerizalɛmmã ra yaa pipi kiris-nebã taoor lʋɩtb sulli. Kiris-neb sã n da wa kɩɩsd taab bũmb b sẽn segd n tẽ poorẽ, Kiristã sẽn yaa tigingã zu-soabã tũnugda ne taoor lʋɩtbã sull neb sẽn yaa bilfã, n welg yellã. A tũnugda ne nin-kãens me n wilgd kiris-nebã sor koɛɛgã mooneg la karen-biisã maaneg pʋgẽ.—Tʋʋ. 15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18.

11, 12. a) Bõe n wilgd t’a Zeova ninga bũmb ning a Biigã sẽn maan n sõng pipi kiris-nebã barka? b) Bõe n kɩt tɩ kiris-nebã ra tõe n bãng neb nins Kiristã sẽn tũnugd ne n sõngd-bã nana-nana?

¹¹ Pipi kiris-nebã wakatẽ, Kiristã ra tũnugda ne b taoor lʋɩtbã sull n sõngd-b tɩ b wʋmd Gʋlsg Sõamyã võor sõma. La rẽ yĩnga a Zeova ninga bark bɩ? N-ye, bala, Tʋʋm sebrã wilga woto: “[Tʋm-tʋmd a Poll ne a tũud-n-taasã] sẽn kẽng tẽng-tẽngã, bãmb wilga ba-biisã yam-yãkr nins tʋm-tʋmdbã ne  kãsem-dãmbã sẽn be Zerizalɛm sẽn togsã, la b wilg-b lame tɩ b sak-ba. A Zezi tẽedbã sẽn be zĩig-zĩigã paama pãng tẽeb pʋgẽ, la daar fãa bãmb paasdame.” (Tʋʋ. 16:4, 5) Y sã n gũus n gese, y mikdame tɩ yaa kiris-nebã sẽn da sakd taoor lʋɩtbã sull sẽn be Zerizalɛmmã la b tẽebã pãng sẽn paasã, tɩ b sõorã me paasã. Woto pa wilgd t’a Zeova ninga bũmb ning a Biigã sẽn maan tigimsã sõngr yĩngã bark sɩda? D ra yĩm tɩ yaa a Zeova barkã bal n kɩtd tɩ zems-n-taar be a nin-buiidã sʋka, tɩ b sõorã me paasdẽ ye.—Yel. 10:22; 1 Kor. 3:6, 7.

¹² Rẽnd wa d sẽn yã wã, a Zezi kell n maana wa a sẽn maan to-to n dɩlg kʋʋngã: A tũnuga ne neb bilfu, n sõng neb wʋsg tɩ b wʋm Gʋlsg Sõamyã võor sõma. Pipi kiris-nebã wakatẽ, ra pa toog tɩ b bãng neb bilfã sẽn yaa b rãmb ye. Wala makre, tʋm-tʋmdbã sẽn yɩ taoor lʋɩtb sullã pipi nebã ra tõe n maana yel-soalem n wilg t’a Zeova bee ne-ba. Tʋʋm 5:12 yeta woto: “Tʋm-tʋmdbã maana bãn la bõn-bãn wʋsg nebã sʋka.” (Ges-y vẽnegr a 4.) Rẽnd kiris-nebã ra tõe n bãnga neb nins Kiristã sẽn tũnugd ne n get a piisã yellã nana-nana. La tʋm-tʋmdbã kũum poore, yɛlã toeemame.

13, 14. a) A Zezi reng n togsame tɩ bõe n na n maan kiris-nebã sʋka, la wakat bʋg la rẽ sɩng pidsgu? b) Kɩɩsdbã ra na n yii zĩis a yi. Yaa zĩ-bʋse? (Ges-y vẽnegr a 5.)

¹³ Tẽeg-y tɩ yel-bũnd ning a Zezi sẽn wẽ n gom ki ne nadens yellã pʋgẽ, a wilgame tɩ bɛ n na n fẽrg nadens ki wã sʋka. Nadensã makda kiris-neb ne yʋʋrã, tɩ ki wã makd sẽn paam-b vʋʋsem sõng zaeebã. A Zezi yeelame tɩ b na n naaga taab n bɩ hal tɩ ta tigsgã sẽn yaa ‘dũniyã sɛɛb wakatã.’ (Mat. 13:24-30, 36-43) Pa yã n kaoos la a Zezi bãngr-gomdã sɩng pidsg ye.—Ges-y vẽnegr a 5.

¹⁴ Pipi kiris-nebã wakat tɩ sɩdã kɩɩsdb ra zoe n beeme. Yaa tʋm-tʋmdbã n da ‘gɩdgd’ tɩ b ziri zãmsgã pa tõe n paam pãng tigingã pʋgẽ ye. (2 Tes. 2:3, 6, 7) La tʋm-tʋmdbã fãa kũum poore, sɩdã kɩɩsdb paama pãng tigimsã fãa pʋsẽ. Yʋʋm kobs pʋgẽ, ki wã ne nadensã naaga taab n bɩ. Wakat kãnga, nadensã lebga wʋsgo, tɩ ki wã yaa bilfu. Sull ra pa le be n sõngd nebã tɩ b wʋm Gʋlsg Sõamyã võor sõma ye. La ra pa na n kell n pa woto ye. Wakat bʋg la ra na n toeeme?

15, 16. Biiblã Zãmsdbã sẽn maag b yĩng n zãms Wẽnnaam Gomdã woma bi-bʋse, la rẽ waa ne sok-bʋgo?

¹⁵ Wakat ning ki wã la nadensã sẽn da segd n naag taab n bɩ wã sẽn wa n kolg saabo, neb n yik n dat n wʋm Biiblã goam võore. Tẽeg-y tɩ yʋʋmd 1870 wã sẽnese, neb sõor sẽn da pa waoog n da tigimd taab n zãmsd Biiblã, tɩ b boond-b tɩ Biiblã Zãmsdba. B ra yaa toor ne kiris-neb ne yʋʋrã tũudum toor-toorã nebã. B kosa a Zeova sõngre, n maag b yĩng n zãms Biiblã n na n bãng a sẽn sɩd yet bũmb ningã.—Mat. 11:25.

¹⁶ Rap la pagb nins b sẽn da boond tɩ Biiblã Zãmsdbã maaga b yĩng n zãms Wẽnnaam Gomdã, tɩ wom biis wʋsgo. B tõog n wilgame tɩ kiris-neb ne yʋʋrã sẽn tẽed bũmb ninsã kẽer yaa ziri, la b sõng neb a taab tɩ b bãng Biiblã sẽn sɩd yet bũmb ningã. B yiisa sɛb n pʋɩ dũniyã ween-vɩɩs a naasã. Neb wʋsg sẽn da baood n bãng Biiblã sẽn sɩd yet bũmb ningã sẽn karem b sɛbã, b bãngame tɩ Biiblã Zãmsdb sẽn yetã yaa sɩda. La  tõe tɩ y sokda y meng woto: Sẽn deng yʋʋmd 1914, ra yaa Biiblã Zãmsdb la sull ning Kiristã sẽn yeel t’a na n tũnuga ne n ges a piisã yellã bɩ? Ayo. Bala ki wã ne nadensã ra ket n naaga taab n bɩtẽ. Sẽn paase, sull ning Kiristã sẽn da na n tũnug ne n sõng nebã tɩ b wʋm Gʋlsg Sõamyã võor sõma wã ra nan pa welg toor ye. Wakat ra nan pa ta tɩ b na n welg kiris-neb ne yʋʋrã ne kiris-neb hakɩkã ye.

17. Yʋʋmd 1914 tɛka, bõe n maane?

¹⁷ Wa d sẽn wilg sõsg ning sẽn loogã pʋgẽ wã, tigsgã sɩnga yʋʋmd 1914. Rẽ tɛka, bõn-kãsems n maane: A Zezi lebga Rĩma, tɩ yaoolem wakatã sɩnge. (Wil. 11:15) Yʋʋmd 1914 n tãag yʋʋmd 1919 wã sɩngrẽ, a Zezi tũ a Ba wã tɩ b wa ges sẽn paam-b zaeebã sã n tũuda Wẽnnaam sõma, la b maneg-b bɩ n yɩlg-ba. (Ges-y vẽnegr a 6.) (Mal. 3:1-4) Rẽ poore, sẽn sɩng ne yʋʋmd 1919 wã, b tigimda ki wã. Rẽ yĩnga wakat ra taame masã tɩ Kiristã na n yãk neb sull tɩ b sõng a tẽedbã tɩ b wʋm Gʋlsg Sõamyã võor sõma bɩ? N-ye.

18. A Zezi reng n togsame t’a na n maana bõe n ges a tẽedbã yelle, la rẽ wata ne sok-bʋgo?

¹⁸ A Zezi sẽn wa n gomd yaoolem wakatã yellã, a wilgame t’a ra na n wa yãka ‘tʋm-tʋmda,’ t’a ges a tẽedbã yelle, n sõng-b tɩ b wʋm Gʋlsg Sõamyã võor sõma. (Mat. 24:45-47) ‘Tʋm-tʋmdã’ na n yɩɩ ãnda? Wa a Zezi sẽn maan to-to pipi kiris-nebã wakatã, a na n le tũnuga ne neb bilfu, n sõng neb wʋsgo. La yaoolem wakatã sɩngr poore, sokr sẽn tar yõod n da rat leokre: Ãnd dãmb n na n yɩ neb bilfã? Sõsg ning sẽn pʋgdã na n leoka sok-kãngã, la sogsg a taab a Zezi bãngr-gomdã zugu.