“Bɩ yãmb tẽeg da-kãngã”

“Bɩ yãmb tẽeg da-kãngã n maan kibs Zu-soabã waoogr yĩnga.”—YIK. 12:14.

Y TÕE N WILGA A VÕOR BƖ?

Bõe la Israyɛll nebã ra segd n maan n segl pipi Pakã, la wãn to la b ra segd n maan-a?

Dabʋr la a Zezi ne a tʋm-tʋmdbã maan b yaoolem Pakã, la rẽ poore bõe n maane?

Yam bʋg la d tõe n dɩk pipi Pakã la Ezipt yiibã kibar pʋgẽ?

1, 2. Bõe yĩng tɩ Pakã sẽn yaa zʋɩf-rãmb kibsã segd n pak kiris-nebã?

NEB kẽer tara ray b sẽn tẽegd yʋʋmd fãa. Wala makre, kẽer tẽegda b kãadem daar n maand kibsa. Sãnda yaa b tẽngã soog-m-mengã daar la b tẽegda. La kibs n be tɩ tẽng a ye neb maand yʋʋmd fãa. B sẽn sɩng a maaneg taa yʋʋm tus a tã la kobs-nu la zaka. Yamb mii sẽn yaa kibs ning bɩ?

² Yaa Pak kibsã. B maand-a lame n tẽegd daar ning Israyɛll nebã sẽn paam b meng ne Ezipt yembdã. La yɩta sõma tɩ y bao n bãng b sẽn da maand Pakã to-to, la b sẽn da maand-a wã võore. Bõe yĩnga? Bala bũmb nins y sẽn na n bãng Pakã wɛɛngẽ wã na n sõng-y lame tɩ y wʋm yɛl kẽer sẽn tar yõod võore. La tõe tɩ y na n yeelame: ‘Pakã yaa zʋɩf-rãmb kibsa, tɩ mam yaool n yaa kiris-neda. Bõe yĩng masã tɩ rẽ segd n pak maam?’ Sã n yaa rẽ, bũmb la Biiblã yeel tɩ tõe n sõng yãmba. A yeela woto: ‘Kirist sẽn yaa tõnd Pakã, b kʋʋ bãmb tõnd yĩnga.’ (1 Kor. 5:7) Gom-kãngã võor yaa bõe? Bɩ d reng n bao n bãng bũmb nins zʋɩf-rãmbã sẽn da maand Pakã daare, la d mak rẽ ne bũmb a Zezi sẽn yeel kiris-nebã fãa tɩ b maane.

BÕE YĨNG TƖ ISRAYƐLL NEBÃ RA MAAND PAKÃ?

3, 4. Togs-y bũmb nins sẽn maan nand tɩ b maan pipi Pakã.

³ Dũniyã gill zugu, neb milyõ-rãmb sẽn pa zʋɩf-rãmb mii bũmb nins sẽn maan sẽn deng pipi Pakã. Tõe tɩ b karma kibarã Yikr sebrã sẽn be Biiblã pʋgẽ wã, wall yaa neb n gom tɩ b wʋme, pa rẽ bɩ b gesa filim sẽn gomd rẽ yelle. Yãmb tẽra bũmb ning sẽn maanã bɩ?

⁴ Israyɛll nebã yɩɩ yembs Ezipt n kaoos yʋʋma. A Zeova wa n tʋma a Moiiz ne a kẽem a Aarõ tɩ b kẽng a Faraõ nengẽ, n tɩ kos-a t’a bas Israyɛll nebã  tɩ b looge. La a Faraõ sẽn da yaa wuk-m-meng soabã zãgsame t’a kõn bas-b tɩ b loog ye. Rẽ n so t’a Zeova sɩbg Ezipt nebã ne tood piigã. Piig soabã yɩɩ Ezipt nebã kom-dẽemsã kʋʋbo. Rẽ poore, a Faraõ kong n basa Israyɛll nebã tɩ b looge.—Yik. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5.

5. Nand tɩ Israyɛll nebã paam n yɩ Ezipti, bõe la b ra segd n maane? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)

⁵ La nand tɩ Israyɛll nebã paam n yi Ezipti, a Zeova wilg-b-la bũmb kẽer b sẽn segd n maane. Ra yaa yʋʋmd 1513 sẽn deng a Zezi rogmã, zʋɩf-rãmbã kiuug ning b sẽn da boond tɩ Abib kiuugã. Kaoosg zugẽ, b wa n boonda ki-kãng tɩ Nizã kiuugu. * Wẽnnaam yeel-b lame tɩ bũmb la b segd n maan kiuugã rasem 14 daar wĩndgã kõom poore, la tɩ b segd n sɩnga rẽ seglg kiuugã rasem 10 tɛka. Bõe yĩng tɩ ra na n yɩ wĩndgã kõom poore? Bala, zʋɩf-rãmbã ray ra sɩngda ne wĩndgã kõom n baas vẽkembeoog wĩndgã kõom. Nizã kiuugã rasem 14 daare, zak fãa ra segd n kodga pe-raoog bɩ boɛɛga, n yãk a zɩɩmã n mes b roogã lug a yiibã zutu, la rig-noorã zugu. (Yik. 12:3-7, 22, 23) Zakã rãmb segd n sẽe pesgã n wãb ne bur sẽn ka ning rabɩll la zẽ-vãado. Wẽnnaam malɛk n da na n pɩʋʋg Ezipt tẽngã, n kʋ b kom-dẽemsã fãa, la a bas Israyɛll nebã sẽn sak Wẽnnaamã kom-dẽemsã. Rẽ poor la Wẽnnaam nin-buiidã paam b menga.—Yik. 12:8-13, 29-32.

6. Bõe yĩng tɩ Israyɛll nebã ra segd n maand Pakã yʋʋmd fãa?

⁶ Israyɛll nebã ra segd n tẽegda daar ning Wẽnnaam sẽn yiis-b Eziptã. Wẽnnaam yeel-b-la woto: “Bɩ yãmb tẽeg da-kãngã n maan kibs Zu-soabã waoogr yĩnga. Maan-y-yã tɩ yɩ kibs sẽn yaa tõog ne yãmb yagensã zamaan fãa.” Israyɛll nebã sã n da maan Pakã Nizã kiuug rasem 14, vẽkembeoogo b ra sɩngda Bur sẽn ka rabɩll kibsã sẽn kaoosd rasem a yopoe wã. La b ra tõe n naaga kibs kãng ne Nizã kiuug rasem 14 kibsã fãa n bool tɩ Paka. (Yik. 12:14-17; Luk 22:1; Zã 18:28; 19:14) La kibs a taab me la Wẽnnaam da yeel Israyɛll nebã tɩ b maan yʋʋmd fãa.—2 Kib. 8:13.

7. Yaoolem Pakã a Zezi sẽn maan ne a karen-biisã sasa, bõe la a wilg-ba?

⁷ A Zezi ne a tʋm-tʋmdbã ra yaa zʋɩf-rãmba, n da tũud a Moiiz tõogã. Rẽ n so tɩ b maan Pakã. (Mat. 26:17-19) Yaoolem Pakã b sẽn maan ne taabã sasa, a Zezi wilga a karen-biisã bũmb b sẽn segd n maan yʋʋmd fãa. Rẽ la b sẽn boond tɩ Soaalã zaabr dɩɩbã. La rabʋr la b segd n maand-a?

DABƲR LA B MAAN SOAALÃ ZAABR DƖƖBÃ?

8. Y sã n gũus n ges daar ninga zʋɩf-rãmbã sẽn maand Pakã, ne tõnd sẽn maand Soaalã zaabr dɩɩbã, sok-bʋg n wat y yamẽ?

⁸ Yaa a Zezi sẽn wa n maan Pakã ne a tʋm-tʋmdbã n sa wã la a wilg b sẽn segd n maan Soaalã zaabr dɩɩbã to-to. Rẽnd Soaalã zaabr dɩɩbã ne Pakã yɩɩ ra-n-yɛnga. La tõe tɩ y gũus n gesame tɩ yʋʋm kẽere, zʋɩf-rãmbã pa maand Pakã daar ning tõnd sẽn maand Kirist kũumã tẽegrã ye. Bõe yĩng tɩ yaa woto? Wẽnnaam sẽn yeel Israyɛll nebã tɩ b sɩng Pakã wakat ningã tõe n sõng-d lame tɩ d paam sok-kãngã leoore. A wilg-b-la sẽn yaa wakat ning la b segd n  kood b pe-bi wã Nizã kiuug rasem 14 daare.—Karm-y Yikr 12:5, 6.

9. Sã n yaa ne Yikr 12:6, wakat bʋg la b ra segd n kood pe-bi wã?

⁹ Sã n yaa ne Yikr 12:6, b ra segd n kooda pe-bi wã “zaabre.” Biibl-dãmb kẽer yetame tɩ “zĩ-sobdo.” Wala makre, zʋɩf-rãmbã Biibl ning b sẽn boond tɩ Tanakh. Rẽnd yaa Nizã kiuug rasem 14 daarã sɩngrẽ la b segd n kood pe-bi wã, rat n yeel tɩ wĩndgã kõom poore, nand tɩ zĩigã lebg lik zãnga.

10. Kẽer tagsdame tɩ ra yaa wakat bʋg la b koot Pakã pe-bi wã, la rẽ wata ne sok-bʋgo?

¹⁰ Kaoosg zugẽ, zʋɩf-rãmb kẽer wa n tagsdame tɩ pe-bi nins fãa b sẽn talld n wat wẽnd-doogẽ wã koodg rɩkda sẽk wʋsgo. Rẽ n so tɩ b wa tagsdẽ tɩ Yikr 12:6 gomda Nizã kiuug rasem 14 daarã baasg yelle, sẽn sɩng midi loogr poor n tãag wĩndgã kõom. La sã n mik tɩ yaa woto, wakat bʋg la b na n wãb nemdã? Zʋɩf-rãmbã tũudum yɛl-mit a yembr yeelame tɩ yaa Nizã rasem 15 wã daare. La a wilgame tɩ Yikr sebrã pa togs rẽ vẽeneg ye. A paasame tɩ zʋɩf-rãmbã tũudmã sɛb pa wilg b sẽn da maand Pakã to-to sẽn deng yʋʋmd 70 wã, yʋʋmd ning b sẽn sãam wẽnd-doogã.

11. a) Bõe n paam a Zezi yʋʋmd 33 Pakã daare? b) Bõe yĩng tɩ yʋʋmd 33 Nizã kiuug rasem 15 raarã yɩ ‘vʋʋsg ra-kãsenga’? (Ges-y tẽngr vẽnegrã.)

¹¹ Rẽnd d tõe n soka d mens woto: ‘Yɩɩ rabʋr la b maan yʋʋmd 33 Pakã?’ Nizã kiuug rasem 13, wakat ning b sẽn da segd n kʋ Pakã pe-bilã sẽn wa n kolgdẽ wã, a Zezi tʋma a Pɩɛɛr ne a Zã, n yeel-b woto: “Bɩ y kẽng n tɩ segl Pak tõnd yĩng tɩ d rɩ.” (Luk 22:7, 8) Yɩɩ lamus daare. Wĩndgã sẽn wa n kẽ, rat n yeel tɩ Nizã kiuug rasem 14 sɩngr poore, a Zezi rɩɩ Pakã ne a tʋm-tʋmdbã. B sẽn dɩ n sa, a wilg-b-la b sẽn segd n maan Soaalã zaabr dɩɩbã to-to. (Luk 22:14, 15) Yʋn-kãnga, b yõk-a lame n kao a bʋʋdo. Nizã kiuug rasem 14 midi sẽn wa n kolge, b ka-a-la kũum da-luk zugu, t’a ki ra-kãng zaabre. (Zã 19:14) Rẽnd ‘Kirist sẽn yaa tõnd Pakã’ ki daar ning b sẽn kood Pakã pe-bi wã. (1 Kor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2) B muma a Zezi nand tɩ wĩndgã lʋɩ, rat n yeel tɩ nand tɩ Nizã kiuug rasem 15 wã sɩnge. *—Maan. 23:5-7; Luk 23:54.

D TÕE N DƖKA YAM PAKÃ KIBS PƲGẼ

12, 13. Wãn to la Pakã kibs ra nafd zʋɩf-rãmbã kambã?

¹² Israyɛll nebã sẽn wa n na n maan Pak Eziptã, Wẽnnaam kɩtame t’a Moiiz yeel tɩ b segd n maanda Pakã “wakat fãa.” Yʋʋmd fãa b sã n wa maand Pakã, kambã na n soka b roagdbã bũmb ning b sẽn maandã võore. (Karm-y Yikr 12:24-27; Tõo. 6:20-23) Rẽnd Pakã ra nafda kambã me.—Yik. 12:14.

¹³ Roagdbã ra zãmsda kambã bũmb wʋsg sẽn tar yõodo. Kom-kãens sã n wa bɩ n paam kamba, bãmb me segd n zãmsa b kambã. Bũmb a ye b sẽn da zãmsd b kambã yaa t’a Zeova tõe n kogla a nin-buiidã. Woto, kambã na n bãngame t’a Zeova sɩd beeme, t’a nin-buiidã yell pak-a lame, la t’a kogend-b lame. A sẽn kogl Israyɛll  nebã kom-dẽemsã tɩ Ezipt kom-dẽemsã yaool n ki wã sɩd wilgdame t’a tõe n kogla a nin-buiidã.

14. Kiris-neb nins sẽn tar kambã tõe n tũnuga ne Pakã kibar n sõng-b tɩ b bãng bõe?

¹⁴ Yãmb sã n yaa kiris-ned sẽn tar kamba, y miime tɩ Wẽnnaam pa yeel-y tɩ yʋʋmd fãa y segd n goma Pakã yell ne-b ye. La rẽ yĩnga yãmb sõngda y kambã tɩ b bãng tɩ Wẽnnaam kogenda a nin-buiidã bɩ? Yãmb kambã nee vẽeneg tɩ y kɩsa sɩd t’a Zeova ket n kogenda a nin-buiidã bɩ? (Yɩɩl 27:11; Ezai 12:2) Y sã n wa sõsd ne y kambã n na n sõng-b tɩ b kɩs sɩd t’a Zeova kogenda tõndo, y kɩtdame tɩ sõsgã be yamleoog bɩ? Y sã n maand woto, na n sõnga y zakã rãmb fãa tɩ b maneg n kɩs a Zeova sɩda.

15, 16. Yikr sak 12 n tãag sak 15 wã wilgda tõnd bõe a Zeova zugu?

¹⁵ Pakã kibar pa sõngd tõnd tɩ d bãng t’a Zeova tõe n kogla a nin-buiidã bal ye. A Zeova sẽn kɩt tɩ Israyɛll nebã “yi Ezipt yembdã pʋgẽ” wã wilgdame t’a tõe n fãag-b lame me. Mams-y n ges-y sẽn yɩ to-to wã. A Zeova kɩtame tɩ sawadg wilg-b sor wĩntoogo, tɩ yʋng bɩ lebg bugum. A kɩtame tɩ mog-miuugã welg tɩ koomã lebg wa lalg b rɩtg la b goabga. Israyɛll nebã sẽn kẽn n piuug mogrã n sa, b wẽnemdame n yã koomã sẽn dɩt Ezipt sodaasã. Rẽ poore, b yɩɩlame n pẽg a Zeova n yeele: “Mam na n yɩɩlame n waoog Zu-soabã. . . . Bãmb luba wiid ne wed-rʋʋdb mogrã pʋgẽ. Zu-soabã yaa mam pãnga, la yaa bãmb la mam yɩɩnd n waoogdẽ. Bãmb yaa mam fãagda.”—Yik. 13:13b, 14, 21, 22; 15:1, 2; Yɩɩl 136:11-15.

¹⁶ Yãmb sã n tara kamba, y sõngd-b lame tɩ b kɩs sɩd t’a Zeova yaa fãagd bɩ? Yãmb no-goamã, la y sẽn yãkd yam n maand bũmb ninsã kɩtdame tɩ b neẽ tɩ y kɩsa sɩd t’a Zeova na n fãaga yãmb ne y zakã rãmb bɩ? Y zak pʋgẽ Biibl zãmsgã sasa, y tõe n sõsa Yikr sak 12 n tãag sak 15 wã zugu, n gom a Zeova sẽn fãag a nin-buiidã to-to wã yelle. Y tõe n sõsa Tʋʋm 7:30-36 wall Daniɛll 3:16-18, 26-28 wã zug me. Vẽenega, kambã la kãsembã fãa segd n kɩsa sɩd tɩ wa a Zeova sẽn fãag a nin-buiidã pĩnd wẽndẽ wã, a na n fãaga tõnd me beoog-daare.—Karm-y 1 Tesalonik rãmb 1:9, 10.

BŨMB TÕND SẼN SEGD N TẼEGDẼ

17, 18. Bõe yĩng t’a Zezi zɩɩmã tar yõod n yɩɩd Pakã pe-bi zɩɩm?

¹⁷ Kiris-neb hakɩkã pa maand Pakã ye. Yaa a Moiiz tõogã n da wilg tɩ Israyɛll nebã segd n maana kibs kãnga, tɩ tõnd yaool n pa le tũud tõ-kãng ye. (Rom 10:4; Kol. 2:13-16) Bũmb a ye la tõnd yaool n tẽegd yʋʋmd fãa. Yaa Wẽnnaam Biigã  kũum. La noy kẽer Wẽnnaam sẽn da kõ pipi Pakã wɛɛngẽ wã tõe n sõng-d lame tɩ d bãng bũmb wʋsg sẽn tar yõodo.

¹⁸ Yaa Israyɛll nebã sẽn yãk pe-bi wã zɩɩm n mes b rotã lug a yiibã zutu, la b rig-noyã zutã n kɩt tɩ b kom-dẽemsã põse. Rũndã-rũndã, tõnd pa kõt Wẽnnaam rũms maand Pakã daar wall daar a to ye. La maoong n be n tar yõod n yɩɩda, tɩ neb nins a sẽn fãagdã tõe n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa. Tʋm-tʋmd a Poll yeelame tɩ yaa a Zezi zɩɩmã n kɩt tɩ kiris-neb nins sẽn paam zaeebã na n wa tɩ vɩɩmd saasẽ wakat sẽn kõn sa yĩnga. Nin-kãens yaa “kom-dẽemse, b yʋy sẽn gʋls [“saasẽ,” MN].” (Heb. 12:23, 24) Yaa a Zezi zɩɩmã me n kɩt tɩ neb nins a sẽn boond t’a piis a taabã saagd n na n wa vɩɩmd tẽngã zug wakat sẽn kõn sa. Tõnd ned kam fãa segd n tẽegda goam nins sẽn pʋgdã: “Yaa bãmb maasem yĩng la tõnd paamd fãagr ne bãmb zɩɩm, fãagr sẽn yaa yel-wẽnã sugri, sẽn zems bãmb bark-kãsengã.”—Ef. 1:7.

19. Bõe yĩng t’a Zezi kũumã sẽn yɩ to-to wã kɩt tɩ d maneg n kɩs sɩd ne bãngr-goam nins sẽn be Biiblã pʋgẽ wã?

¹⁹ Israyɛll nebã sã n da kʋ pe-bi wã n na n dɩ Pakã, b ra pa segd n kaoog kõbr baa a yembr ye. (Yik. 12:46; Sõd. 9:11, 12) La a Zezi sẽn yaa ‘Wẽnnaam Pe-bilã’ sẽn kõ a vɩɩmã tɩ yɩ maoongã yẽ nengẽ yɩɩ wãna? (Zã 1:29) B kaa bi-bees a yiib n yɛgl a Zezi, a yembr a rɩtgo, a to a goabga. Zʋɩf-rãmbã tɩ kosa a Pɩlat t’a kɩt tɩ b kao b tãabã fãa karse, sẽn na yɩl tɩ b ki tao-tao. Rẽ, b na n paam n sik-b-la ra-lugsã zug tɩ Nizã rasem 15 daarã sẽn yaa vʋʋsg ra-kãsengã nan pa sɩng ye. Sodaasã tɩ kaoa bi-bees a yiibã karse, la b ‘sẽn kolg a Zezi n mik t’a kiime, bãmb ka kao a karsã ye.’ (Zã 19:31-34) Wa b sẽn pa kao Pakã pe-bi wã kõabã, b pa kao a Zezi kõabã me ye. Rẽnd woto ra makda bũmb ning sẽn da na n maan yʋʋmd 33 Nizã kiuug rasem 14. (Heb. 10:1) Sẽn paase, pidsa Yɩɩl Sõamyã 34:21 goamã. Rẽ segd n kɩtame tɩ d maneg n kɩs sɩd ne bãngr-goam nins sẽn be Biiblã pʋgẽ wã.

20. Bõe n kɩt tɩ Pakã yaa toor ne Soaalã zaabr dɩɩbã?

²⁰ La bũmb kẽer n kɩt tɩ zʋɩf-rãmbã sẽn da maand Pakã to-to wã yaa toor ne a Zezi sẽn yeel a karen-biisã tɩ b maan Soaalã zaabr dɩɩbã. Wala makre, Israyɛll nebã ra wãbda pe-bi wã nemdo, la b pa yũud zɩɩmã ye. Rẽ yaa toor ne a Zezi sẽn yeel a karen-biisã tɩ b maan bũmb ningã. A yeelame tɩ sẽn na n wa rɩ-b naam “Wẽnnaam soolem pʋgẽ wã” segd n wãba burã sẽn makd yẽ yĩngã, la b yũ divẽ wã sẽn makd yẽ zɩɩmã. D na n goma rẽ yell sõma sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ.—Mark 14:22-25.

21. Bõe yĩng tɩ d segd n bao n bãng bũmb wʋsg Pakã wɛɛngẽ?

²¹ Vẽenega, bũmb ning sẽn maan Nizã kiuug rasem 14, yʋʋmd 1513 sẽn deng a Zezi rogmã talla yõod ne Israyɛll nebã. Bũmb wʋsg sẽn tar yõod la tõnd ned kam fãa tõe n bãng kiba-kãng pʋgẽ me. Rẽnd baa sẽn da yaa zʋɩf-rãmbã la a Zeova yeel tɩ b maan Pakã, tõnd sẽn yaa kiris-nebã segd n bao n bãnga b sẽn da maand-a to-to, b sẽn da maand-a wã võore, la rẽ sẽn zãmsd tõnd bũmb ningã. Bala, “Gʋlsg Sõamyã zãng yaa Wẽnnaam n kõ tõndo.”—2 Tɩm. 3:16.

[Tẽngr not rãmbã]

[Zãmsgã sogsgã]

[Foto seb-neng 18]

[Foto seb-neng 21]

Y sã n wa sõsd ne y kambã n gomd Pakã yelle, y tõe n sõng-b lame tɩ b bãng bõe? (Ges-y sull 14)