1, 2. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ Biiblã yaa Wẽnd kũuni?

YÃMB zoa sã n kõ yãmb kũun y sẽn da pa tẽede, y manesem na n yɩɩ wãna? Yaa vẽeneg tɩ y sũur na n yɩɩ noogo, tɩ y pʋʋs y zoa wã barka, a sẽn tags y yellã.

² Biiblã yaa Wẽnd kũuni. Bũmb kẽer n be tɩ sã n pa Biiblã pʋgẽ, d pa tõe n bãng ye. Wala makre, a wilgdame tɩ Wẽnnaam n naan saasã, tẽngã, la d yaab a Ãdem ne a Hawa. Sagls me n be Biiblã pʋgẽ, n tõe n sõng-d tɩ d welg d zu-loeesã. Biiblã wilgda tõnd tɩ Wẽnnaam raab yaa vɩɩmã yɩ noog tẽngã zugu, la a wilgd a sẽn na n maan to-to tɩ rẽ yɩ. Ad Biiblã sɩd yaa kũun tɛkẽ!

3. Y sã n zãms Biiblã, bõe la y na n bãnge?

³ Yãmb sã n zãms Biiblã, y na n bãngame tɩ Wẽnnaam datame tɩ y yɩ a zoa. Y sã n bãng Wẽnnaam sõma, yãmb ne yẽ zoodã pãng na n paasame.

4. Yãmb tagsg yaa wãn ne Biiblã yiisgu?

⁴ B lebga Biiblã ne buud-goam sõor sẽn yɩɩd 2800. Biibl dãmb b sẽn yiis taa milyaar dãmba. Neb piig sʋka, neb a wɛ wã fãa tõe n paam-a lame n karem b buud-gomdã pʋgẽ. Rasem a yopoe fãa, sẽn yɩɩd neb milyõ n paamd Biibli. Sɩd-sɩda, Biiblã yaa sebr sẽn ka to.

5. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ Biiblã yaa Wẽnnaam sebre?

 ⁵ Biiblã yaa Wẽnnaam n “kɩt tɩ b gʋlse.” (Karm-y 2 Tɩmote 3:16.) Nina tõe n sokda a meng yaa: ‘Sẽn mik tɩ yaa ninsaalb n gʋls Biiblã, maana wãn tɩ b yet tɩ yaa Wẽnnaam sebre?’ Biiblã yetame: “Sɩɩg-sõng sẽn kõ bũmb ningã la ninsaalbã reegd n togsd Wẽnnaam yĩnga.” (2 Pɩyɛɛr 1:21) Yaa wa nin-kẽem sẽn na n kɩt t’a yageng gʋls lɛtr n tool neda. Ãnda la lɛtrã soabã? Yaa nin-kẽemã, pa a yagengã ye. Woto me, Biiblã yaa Wẽnnaam sebre, pa neb nins sẽn gʋls-a wã ye. Wẽnnaam n wilg b sẽn segd n gʋlsã. Dẽnd yaa “Wẽnnaam goam” n be Biiblã  pʋgẽ.—1 Tesalonik-rãmbã 2:13; ges-y Vẽnegr a 2 wã.

6, 7. Bõe yĩng tɩ d yetẽ tɩ Biiblã goam pa kɩɩsd taaba?

⁶ B rɩka sẽn yɩɩd yʋʋm 1600 n gʋls Biiblã. A gʋlsdbã vɩɩmda wakat toɛy-toɛya. Kẽer karem n zãagame, la sãnda pa karem n zãag ye. Kẽer da yaa ka-koaadba, sãnda zĩm-yõgdba, t’a taab me ra yaa pe-kɩɩmba. Kẽer me yɩɩ no-rɛɛsdba, bʋ-kaoodb wall rĩm-dãmba. A ye n da yaa logtore. Baa sẽn yaa neb buud toɛy-toɛy n gʋls Biiblã, goamã pa kɩɩsd taab ye. *

⁷ Biiblã pipi sebrã wilgda ãdem-biisã zu-loees sẽn sɩng to-to. A baasg sebrã wilgda Wẽnnaam sẽn na n maan to-to tɩ zu-loeesã sa, tɩ tẽngã gill lebg arzãna. Biiblã togsda yɛl sẽn maan yʋʋm tusa pʋgẽ, tɩ wilgdẽ tɩ Wẽnnaam daab pidsda wakat fãa.

8. Rɩk-y makr sẽn wilgd tɩ Biiblã sã n wa gomd siãnsã yelle, a sẽn yetã yaa kɛpɩ.

⁸ Biiblã pa lekoll sebre, leb n pa siãns sebr me ye. La a sã n wa gomd siãns yelle, a sẽn yetã yaa kɛpɩ. Rẽ yĩnga sebr sẽn yit Wẽnnaam nengẽ pa segd n yɩ woto sɩda? Wala makre Maan-kʋʋr sebrã pʋgẽ, Wẽnnaam kõo noy sẽn da wilgd pĩnd wẽndẽ Israyɛll nebã sẽn tõe n maan to-to tɩ bãag ra long neb a taab ye. Rẽ tɩ ãdem-biisã nan pa bãng sẽn maand to-to tɩ bãasã longdẽ wã ye. Biiblã ra zoe n togsame me tɩ tẽngã yaga vɩʋʋgẽ. (Zoob 26:7)  Nebã sẽn wa n tẽed tɩ tẽngã yaa paklga, Biiblã ra zoe n yeelame t’a yaa gilga.—Ezayi 40:22.

9. Biiblã gʋlsdbã sẽn maan pʋ-peelmã wilgda bõe?

⁹ Biiblã sẽn togs kʋdemd yɛl ninsã me yaa sɩda. Sɛb wʋsg sẽn togs kʋdemdã yɛl pa togs sɩd zãng ye. Bala sẽn gʋls-b seb-kãensã wã pa maan pʋ-peelem ye. Wala makre, b pa nong n gomd zab nins b tẽnsã sẽn kongã yell ye. La Biiblã gʋlsdbã maana pʋ-peelem, n togs baa zab nins Israyɛll nebã sẽn pa tõogã. B togsa bãmb mensã kongr me. Wala makre, Sõdb sebrã pʋgẽ, a Moyiiz sak n wilga bũmb yẽ sẽn maan tɩ pa yɩ Wẽnnaam noogo, la a wilg tɩ Wẽnnaam kibla yẽ. (Sõdbo 20:2-12) Biiblã gʋlsdbã sẽn maan pʋ-peelmã wilgdame t’a yaa Wẽnnaam sebre. Dẽnd d tõe n tẽe a goamã.

10. Bõe yĩng tɩ Biiblã saglsã ket n tar yõod rũndã-rũndã?

¹⁰ Biiblã yaa Wẽnnaam n “kɩt tɩ b gʋlse.” A “bee yõod zãmsg yĩnga,” n tõe n kɩt tɩ “ned bãng a kongre,” la a tõe n ‘dems neda.’ (2 Tɩmote 3:16) Biiblã saglsã sɩd sõngda tõnd wʋsgo. A Zeova n naan tõndo, a mii tõnd sũurã tagsa wã fãa. A mii tõnd n yɩɩd tõnd mengã. A ratame tɩ d vɩɩmã yɩ noogo. A mii bũmb nins sẽn tõe n maneg tõndo, la sẽn tõe n wã tõndã.

11, 12. a) Sagl-bʋs la a Zeezi kõ tɩ be Matye sak a 5 n tãag a 7 wã pʋgẽ? b) Zĩ-bʋs wɛɛngẽ me la Biiblã saglsã tõe n sõng-do?

¹¹ Matye sak a 5 n tãag a 7 wã pʋgẽ, a Zeezi kõo sagls sẽn yaa sõma, sũ-noogã paoong wɛɛngẽ, mo-yõsã welgr wɛɛngẽ, pʋʋsgã la laogã baoob wɛɛngẽ.  Na maan yʋʋm 2000 la a kõ sagl-kãensã. La hal ne rũndã, saglsã ket n tara pãnga.

¹² Biiblã pʋgẽ, a Zeova kõo tõnd sagls me n na n sõng-d tɩ d zagsã pʋgẽ vɩɩm yɩ noogo, tɩ d yɩ neb sẽn tʋmd sõma, la d tõog tɩ laafɩ zĩnd tõnd ne d taabã sʋka. D sẽn yaa ned ning fãa, d sẽn beẽ fãa, la sẽn yaa yell ning fãa pʋgẽ, a saglsã tõe n sõng-d lame.—Karm-y Ezayi 48:17.

13. Bõe la a Ezayi ra pĩnd n togs Babilond wɛɛngẽ?

¹³ Biiblã bãngr-goam wʋsg zoe n pidsame. Wala makre, a Ezayi ra togsame tɩ b na n deega Babilond tẽngã. (Ezayi 13:19) A wilga sẽn da na n yɩ to-to. Tẽngã ra tara kʋɩlen-bɛda, tɩ kʋɩlg me ra gũbg-a. La a Ezayi yeelame tɩ kʋɩlgã koom na n kʋɩɩme, tɩ b na n paka kʋɩlensã n base, la tɩ sodaasã na n deega tẽngã tɩ pa tũ ne zabr ye. A Ezayi wilgame meng tɩ ned ning sẽn na n deeg tẽngã yʋʋr yaa a Siruus.—Karm-y Ezayi 44:27–45:2; ges-y Vẽnegr a 3 wã.

14, 15. Wãn to la a Ezayi bãngr-gomdã pids-yã?

¹⁴ A Ezayi sẽn gʋls bãngr-gomdã yʋʋm kobs-yi poore, sodaas n wa n tigim taab Babilond noore, n na n zab ne-a. Ãnd n da yaa b taoor-soaba? Wa a Ezayi sẽn da togsã, yaa Pɛrs rĩm a Siruus. Rẽ yĩnga a Siruus sodaasã na n tõog n deega Babilond wa no-rɛɛs a Ezayi sẽn da togsã kɛpɩ bɩ?

¹⁵ Yɩɩ ne yʋng la Pɛrs sodaasã reeg tẽngã. Rẽ tɩ Babilond nebã ra maanda kibsa. B ra tẽedame tɩ b tẽngã sẽn tar lal-bɛd tɩ kʋɩlg me gũbg-a wã, bũmb  pa tõe n maan-b ye. La a Siruus ne a sodaasã tuu ko-sor tɩ kʋɩlgã koom booge, n zems sodaasã na kẽ n paam n ta lalsã. La sodaasã maana wãn n paam n kẽ Babilond tẽngã pʋgẽ? Wa a Ezayi sẽn da togsã, tẽngã kʋɩlensã ra paka hãuu, tɩ sodaasã kẽ n deeg tẽngã tɩ pa tũ ne zabr ye.

16. a) A Ezayi ra togsame tɩ Babilond tẽngã na n wa lebga wãna? b) Bõe n wilgd t’a Ezayi bãngr-gomdã pidsame?

 ¹⁶ A Ezayi ra togsame tɩ wakat n wat tɩ ned ka na n tol n le zĩnd Babilond ye. Ad a sẽn yeele: “Ned kõn tol n leb n tilg a yir Babilond tẽngã, la ned kõn leb n zĩnd a pʋgẽ zamaan woo zamaan ye.” (Ezayi 13:20) Gom-kãngã pidsame bɩ? N-ye! Babilond raboogã bee sẽn zems kilo 80 ne Bagdaad sẽn yaa Irak na-tẽngã. Baa rũndã, ned pa be be ye. A Zeova pɩɩsa Babilond “ne sãoong saaga.”—Ezayi 14:22, 23. *

17. Bõe yĩng tɩ d tõe n kɩs sɩd tɩ Wẽnnaam sẽn yet t’a na n maana bũmb ninsã fãa na n pidsame?

¹⁷ Biiblã bãngr-goam wʋsg sẽn zoe n pidsã wilgdame tɩ d tõe n kɩsa sɩd t’a sẽn yet tɩ bũmb nins na n maana beoogã me na n pidsame. D tõe n kɩsa  sɩd t’a Zeova na n kɩtame tɩ tẽngã lebg arzãn wa a sẽn pʋlmã. (Karm-y Sõdb 23:19.) Hakɩɩka, d tẽeda “vɩɩm sẽn kõn sa wã, Wẽnnaam sẽn yaa sɩd soabã sẽn dag n kãab hal tɩ dũni nan ka naana.”—Tit 1:2. *

18. Bõe la a Poll yeel ‘Wẽnnaam gomdã’ wɛɛngẽ?

¹⁸ D sẽn bãng bũmb ninsã wilgda vẽeneg tɩ Biiblã yaa sebr sẽn ka to. A goamã pa kɩɩsd taab ye. A sã n wa gomd siãns yelle, a sẽn yetã yaa kɛpɩ. A sẽn togs kʋdemd yɛlã me yaa kɛpɩ. A kõta tõnd sagl-sõma. Bãngr-goam wʋsg me a sẽn togs zoe n pidsame. La a yõodã pa tek woto ye. Tʋm-tʋmd a Poll yeelame: “Wẽnnaam goamã vɩɩme, la a tara tõogre.” Gom-kãngã võor yaa bõe?—Karm-y Ebre-rãmb 4:12.

19, 20. a) Wãn to la Biiblã tõe n toeem yãmb vɩɩmã? b) Bõe la y tõe n maan n wilg Wẽnnaam tɩ y sũur nooma ne a sẽn kõ-d Biiblã?

¹⁹ Biiblã tõe n toeema yãmb vɩɩmã. A na n sõng-y lame tɩ y fees y meng n bãng y sẽn sɩd yaa ned ninga. Wala makre, ned tõe n tẽedame t’a nonga Wẽnnaam. La a sã n dat n wilg t’a sɩd nonga Wẽnnaam, yaa tɩlɛ t’a tũud Biiblã sẽn yetã.

²⁰ Biiblã sɩd yaa Wẽnnaam sebre. Wẽnnaam datame tɩ d nong Biiblã, n karemd-a la d zãmsd-a. Wɩng-y ne Biiblã karengo, n wilg Wẽnnaam tɩ y sũur nooma ne a kũunã. Rẽ, y na n bãnga Wẽnnaam sẽn dat n maan n kõ ãdem-biisã. Sak ning sẽn pʋgdã gomda rẽ yelle.