Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

SAK A 7

B ra moonda “a Zeezi yʋʋrã koe-noogã”

B ra moonda “a Zeezi yʋʋrã koe-noogã”

A Filip yɩɩ koe-moond sẽn kõ mak-sõngo

Tika Tʋʋma 8:4-40

1, 2. Bɛɛbã sẽn bao n na n kɩt tɩ kiris-nebã bas koe-moonegã, bõe n pʋd n maane?

 NAMS-TOAAG n da sɩnge, tɩ ra pa nana ne kiris-nebã ye. Biilbã yeelame t’a Soll sɩnga tigingã neb namsgo. (Tʋʋ. 8:3) A Zeezi karen-biisã zoe n yii Zerizalɛm. Sẽn paase, neb kẽer ra tagsdame t’a Soll ra na n tõogame tɩ kiris-nebã bas koɛɛgã moonego. Kiris-nebã sẽn zoe n sãeegã, bũmb n maan tɩ yɩ lingri. Bõe n maane?

2 Neb nins sẽn sãeegã sɩngame “n moond Wẽnnaam Gomdã koe-noogã” zĩis nins b sẽn zoe n kẽngã. (Tʋʋ. 8:4) Tags-y n ges-y-yã: Namsgã pa tõog tɩ kiris-nebã bas koɛɛgã mooneg ye. Pʋd n sõngame tɩ koe-noogã ta zĩis a taaba. Bɛɛbã sẽn modg kiris-nebã tɩ b zoe n yi b tẽngẽ wã, sõngame tɩ tẽns a taab neb paam n wʋm Rĩungã koe-noogã. Yaool n da pa bɛɛbã raab la woto ye. La wa d sẽn na n yã wã, bũmb a woto buud n maand rũndã-rũndã.

“Neb nins sẽn sãeegã” (Tʋʋma 8:4-8)

3. a) A Filip ra yaa ãnda? b) Bõe yĩng tɩ Samari neb wʋsg ra nan pa wʋm koe-noogã, la a Zeezi yeelame tɩ bõe n da na n wa maan Samari?

3 A Filip ra yaa “neb nins sẽn sãeegã” nin-yende. a (Tʋʋ. 8:4; ges-y zĩ-gũbrã: “ ‘Koe-moond’ a Filip.”) A zoeeme n kẽng Samari. Beenẽ, neb wʋsg ra nan pa wʋm koe-noogã ye. Bala a Zeezi ra pĩnd n yeela a tẽn-tʋmdbã yaa: “Ra kẽng-y bu-zẽmsã nengẽ, la y ra kẽ Samari tẽng baa a ye pʋgẽ ye. Kẽng-y Israyɛll buudã neb sẽn yaa wa piis sẽn menemã nengẽ bala.” (Mat. 10:5, 6) A Zeezi ra miime tɩ Samari nebã ra na n wa wʋma koe-noogã. Rẽ n so tɩ nand t’a rʋ saasẽ, a yeel-b yaa: “Yãmb na n yɩɩ mam kaset rãmb Zerizalɛm ne Zide soolmã fãa pʋgẽ la Samari, la hal n tãag dũniyã zĩig ning sẽn zãr n yɩɩdã.”—Tʋʋ. 1:8.

4. A Filip sẽn taas Samari nebã koe-noogã, b manesem yɩɩ wãna? Tõe tɩ yaa bõe n kɩt tɩ b sak n kelg a Filipi?

4 A Filip yãame tɩ Samari ra “pelgame n ta tigsgu.” (Zã 4:35) Koɛɛg ning a Filip sẽn taas neb nins sẽn da be Samari wã kenga b raoodo. Bõe yĩnga? Bala Zʋɩf-rãmbã ne Samari nebã ra pa wʋmd taab ye. Zʋɩf-rãmb wʋsg meng ra kisa Samari nebã. La Samari nebã bãngame tɩ koe-noogã yaa ned buud fãa yĩnga. B bãngame me tɩ ra yaa toor fasɩ ne bũmb nins Fariziyẽ-rãmbã sẽn tẽedã. Fariziyẽ-rãmbã ra sãbsda nebã, n tagsdẽ tɩ b sãoo b taabã. A Filip sẽn taas Samari nebã koe-noogã ne yẽesmã wilgdame t’a ra pa bakd neb ye. Tõe tɩ yaa rẽ n kɩt tɩ Samari neb kʋʋngã “naag taab yam a yembr” n kelg a Filip goamã.—Tʋʋ. 8:6.

5-7. Togs-y kibay sẽn wilgd tɩ b sẽn kɩt tɩ kiris-nebã sãeegã sõngame tɩ koe-noogã ta zĩis wʋsgo.

5 Wa sẽn da yaa to-to pipi kiris-nebã wakatẽ wã, rũndã-rũndã me, b sẽn namsd Wẽnnaam nin-buiidã pa kɩt tɩ b bas koɛɛgã mooneg ye. B mi n modga kiris-nebã tɩ b yik n toeem zĩisi, pa rẽ bɩ n kẽes-b bãens roogo. La rẽ pʋd n mi n sõngdame tɩ neb wʋsg paamd n wʋmd koe-noogã. Wala makre, dũni gill zabr a yiib-n-soabã sasa, a Zeova Kaset rãmbã tõog n taasa neb a taabã koe-noogã, baa ne b sẽn da be Nazi rãmbã kã de kõnsãntrasiyõ pʋsẽ wã. Rao a ye sẽn yaa Zʋɩf sẽn bãng a Zeova Kaset rãmbã beenẽ yeelame yaa: “A Zeova Kaset rãmb nins sẽn da be bãensã rotẽ wã sẽn tall raood ningã kɩtame tɩ d kɩs sɩd zãnga, tɩ b sẽn da tẽed bũmb ningã tika Gʋls-sõamyã zugu. La ma-me wa n lebga a Zeova Kaset soaba.”

6 Sasa kẽer menga, d moona d bɛɛbã koe-noogã tɩ b sak n kelge. Wala makre, b talla a Zeova Kaset soab a ye yʋʋr sẽn boond t’a Franz Desch n kẽng Gusen kã de kõnsãntrasiyõ sẽn be Otrisã. La a tõogame n zãms soda-naab a yembr Biiblã. Mams-y y yamẽ b sũy sẽn yɩ noog to-to, nin-kãensã sẽn paam n le yã taab a Zeova Kaset rãmb rasem a tãab tigis-kãseng sasa wã. B yiibã fãa ra yaa koe-noogã moondba.

7 Bũmb a woto buud n maane, b sẽn wa n namsd kiris-nebã b tũudmã yĩng tɩ kɩt tɩ b zoe n yi b tẽngẽ wã n kẽng tẽng a to wã. Wala makre, yʋʋmd 1970 wã b sẽn modg a Zeova Kaset rãmb nins sẽn da be Malawi wã tɩ b zoe n kẽng Mozãmbikã, b tõog n moona neb wʋsg koɛɛgã Mozãmbik. Baa kaoosg zugẽ b sẽn wa n sɩng a Zeova Kaset rãmbã namsg Mozãmbikã, koɛɛgã mooneg ra ket n kẽngda taoore. A Francisco Coana yeelame yaa: “Naoor wʋsgo, b yõka tõnd neb kẽere, d sẽn da moond koɛɛgã yĩnga. La neb wʋsg sẽn da sakd n kelgd Rĩungã koɛɛgã yĩnga, d basa d yam zãng-zãng tɩ Wẽnnaam da sõngda tõnd wa a sẽn sõng pipi kiris-nebã.”

8. Wãn to la politikã yɛla, la ligdã zu-loees kɩt tɩ koe-noogã paam n ta zĩis wʋsgo?

8 La pa b sẽn da namsd a Zeova Kaset rãmbã b tũudmã yĩngã bal n sõng tɩ tẽns a taab neb sak koe-noogã ye. Yʋʋma noorã, neb wʋsg zoeeme n yi b tẽngẽ wã n kẽng tẽng a to, zabã la tʋʋmã kaalem yĩnga. Rẽ kɩtame tɩ b paam n wʋm koe-noogã, n sɩng Biibl zãmsg tẽng ning pʋgẽ b sẽn beẽ wã. Nin-kãensã sẽn gomd buud-gom-zẽmsã yĩnga, d segd n taas-b-la koe-noogã b buud-gomdã pʋgẽ. Rẽ yĩnga, yãmb moonegã zĩigẽ, y modgdame n taasd koe-noogã neb “sẽn yit tẽnsã fãa pʋsẽ, buud toɛy-toɛyã fãa pʋsẽ, la sẽn gomd buud-goamã fãa” bɩ?—Vẽn. 7:9.

“Kõ-y ma-me tõ-kãngã” (Tʋʋma 8:9-25)

“A Sɩmo sẽn yã tɩ tẽn-tʋmdbã tikda nebã ne b nus tɩ b paamd vʋʋsem sõngã, a pʋlm-b-la ligdi.”—Tʋʋma 8:18

9. A Sɩmo ra yaa ãndã? Bõe la a Filip maan tɩ ling a Sɩmo wʋsgo?

9 A Filip maana bãn wʋsg Samari. Wala makre, a sãooga koms-rãmba, la a rig zĩn-dãmb meng n yiisi. (Tʋʋ. 8:6-8) A Filip sẽn maan bũmb ninsã linga rao a yembr hal wʋsgo. A yʋʋr da yaa a Sɩmo. Ra yaa tɩɩm soab nebã sẽn da nand wʋsgo. B ra gomda a yell n yetẽ yaa: “Ra-kãngã yaa Wẽnnaam Pãnga.” A Sɩmo sẽn yã a Filip sẽn maan yel-soalmã, a bãngame t’a ra tʋmda ne Wẽnnaam pãng sɩd-sɩdã, la a lebga tẽeda. (Tʋʋ. 8:9-13) La bõe n kɩt t’a yãk yam n na n lebg kiris-neda?

10. a) Bõe la a Pɩyɛɛr ne a Zã maan Samari? b) A Sɩmo sẽn yã a Pɩyɛɛr ne a Zã sẽn tik neb nins sẽn da reeg lisg paalem ne b nusã tɩ b paam vʋʋsem sõngã, bõe la a maan-yã?

10 Tẽn-tʋmdbã sẽn wa n bãng tɩ neb wʋsg n lebg kiris-neb Samari soolmẽ wã, b tʋma a Pɩyɛɛr ne a Zã beenẽ. (Ges-y zĩ-gũbrã: “ A Pɩyɛɛr tʋma ne ‘Rĩungã kʋɩlen-biisi.’”) Tẽn-tʋmdb a yiibã sẽn ta wã, b tika neb nins sẽn nan lebg kiris-neb paalmã ne b nusi, tɩ b ned kam fãa paam vʋʋsem sõngã. b A Sɩmo sẽn yã rẽ wã, ling-a-la wʋsg t’a yeel tẽn-tʋmdbã yaa: “Kõ-y ma-me tõ-kãngã, sẽn na yɩl tɩ m sẽn na n tik ned ning fãa ne m nusi, bɩ a paam vʋʋsem sõngo.” A Sɩmo pʋlem-b-la ligd menga, a sẽn da tagsd t’a tõe n yaoo ligd n paam tõ-kãngã yĩnga!—Tʋʋ. 8:14-19.

11. A Pɩyɛɛr leoka a Sɩmo tɩ bõe, la a Sɩmo manesem yɩɩ wãna?

11 A Pɩyɛɛr leoka a Sɩmo ne toolem, n yeel yaa: “Bɩ foo ne f ligdã fãa sãame, fo sẽn tags tɩ f tõe n daa Wẽnnaam kũunã a sẽn kõt zaalmã ne ligdã yĩnga. Fo pa tar pʋɩɩr yel-kãngã pʋgẽ baa bilf ye. Bala fo sũurã pa tɩrg Wẽnnaam nifẽ ye.” A Pɩyɛɛr sagla a Sɩmo t’a tek yam n kos sugri, la a pʋʋs Wẽnnaam n kos sugr a yel-wẽndã yĩnga. A Pɩyɛɛr yeel-a lame yaa: “Yõk a Zeova sɛɛga, tɩ sã n tõe bɩ a kõ-f sugr f sũurã tagsgã sẽn yaa wẽngã yĩnga.” Yaa vẽeneg t’a Sɩmo ra pa nin-wẽng ye. A ra ratame n maan sẽn yaa tɩrga, la wakat bilf pʋgẽ a pa tall yam-sõng ye. Rẽ n so t’a kos tẽn-tʋmdbã yaa: “Bɩ y yõk a Zeova sɛɛg mam yĩnga, tɩ bũmb nins yãmb sẽn yeelã baa a ye ra paam maam ye.”—Tʋʋ. 8:20-24.

12. Bõe n wilgd tɩ kiris-neb ne yʋʋrã nengẽ, nebã wae n yiisda ligd n dat n paam ziir bɩ zu-soben-tʋʋmde, pa rẽ bɩ n koosd b zu-soben-tʋʋmdã?

12 A Pɩyɛɛr sẽn yeel a Sɩmo bũmb ningã yaa keoogr n kõ rũndã-rũndã kiris-nebã. Sõngda tõnd tɩ d bãng tɩ ned sã n yiis ligd n dat n paam ziir bɩ zu-soben-tʋʋmd tigingã pʋgẽ, pa rẽ bɩ n koos a zu-soben-tʋʋmdã, yaa wẽnga. La kiris-neb ne yʋʋrã nengẽ, yaa manesem a woto n wae. Wala makre, sebr a ye (The Encyclopædia Britannica) b sẽn yiis yʋʋmd 1878 wã pʋgẽ, b yeelame tɩ b sã n na n yãk Pap rãmbã, wõnda nebã yaooda ligd sẽn na yɩl n paam tɩ b yãk-ba. B paasame tɩ b wʋsg maanda woto n pa zoet yãnde, la b pa baood me n na n solg b manesmã ye.

13. Manesem bʋs la kiris-nebã segd n zãag b mens ne?

13 Kiris-nebã segd n zãaga b mens ne manesem a woto buud sẽn yaa wẽng wʋsgã. Wala makre, d pa segd n kõt neb nins sẽn tar zu-soben-tʋʋmd tigingã pʋgẽ wã kũuni, pa rẽ bɩ n pẽgd-b tɩ loog noore, d sẽn dat tɩ b kõ-d tʋʋm a taab n paas tigingã pʋgẽ yĩng ye. Neb nins sẽn tar zu-sobend tigingã pʋgẽ wã me segd n gũusame, n da wa bakd rakãag-rãmbã n sõngdẽ ye. Manesem a yiibã fãa yaa wẽnga. Hakɩɩka, Wẽnnaam nin-buiidã fãa segd n yɩɩ wa kom-bõonego, n gũudẽ t’a Zeova tũnug ne a vʋʋsem sõngã n kõt-b tʋʋm a taab n paasd tigingã pʋgẽ. (Luk 9:48) Wẽnnaam siglgã pʋgẽ, a nin-buiidã pa segd n baood b “meng ziir ye.”—Yel. 25:27.

“Rẽ yĩnga, fo wʋmda bũmb ning f sẽn karemdã võor sɩda?” (Tʋʋma 8:26-40)

14, 15. a) “Etiyopi nin-naabã” ra yaa ãnda, la yɛ la a Filip yã-a? b) A Filip sẽn bilg Etiyopi raoã bãngr-gomdã võorã, a manesem yɩɩ wãna, la bõe yĩng tɩ d tõe n yeel t’a sẽn sak n deeg lisgã, a ra zoe n segla a meng n sa? (Ges-y Vẽnegrã.)

14 A Zeova malɛk n yeel a Filip t’a rɩk sor ning sẽn yit Zerizalɛm n dabd Gaza wã. A Filip sã n da sokda a meng bõe yĩng t’a segd kẽng be, a sẽn wa n yã Etiyopi nin-naabã sẽn “karemd no-rɛɛs a Ezayi sebrã,” yɩɩ vẽenega. (Ges-y zĩ-gũbrã: “ Yaa rao lan-biis sẽn beds bɩ, bɩ yaa nin-naaba?”) A Zeova vʋʋsem sõngã kɩtame t’a Filip kolg raoã saarã. A wudgame n kolg saarã n sok nin-naabã yaa: “Rẽ yĩnga, fo wʋmda bũmb ning f sẽn karemdã võor sɩda?” La Etiyopi nin-naabã leokame yaa: “Mam na n yɩɩ wãn n wʋm a võore, tɩ ned pa zãms-ma?”—Tʋʋ. 8:26-31.

15 Etiyopi nin-naabã bõosa a Filip t’a rʋ n zĩnd ne-a. Mams-y n ges-y b sõsgã sẽn yɩ to-to! A Ezayi bãngr-gomdã pʋgẽ, b ra nan pa vẽneg “pesgã,” bɩ “tʋm-tʋmdã” sẽn yaa a soab ye. (Eza. 53:1-12) Sõsgã pʋgẽ, a Filip wilga Etiyopi nin-naabã tɩ bãngr-gomdã pʋgẽ “pesgã,” bɩ “tʋm-tʋmdã” makda a Zeezi Kirist. Wa neb nins sẽn deeg lisg yʋʋmd 33 Pãntekotã daarã, Etiyopi nin-naabã sẽn da yaa ned sẽn tuub n sak Zʋɩf-rãmbã tũudmã bãnga a sẽn da segd maanã zĩig pʋgẽ. A yeela a Filip yaa: “Ad koom! Bõe n gɩdg maam ne lisg reegre?” Tao-tao bala, a Filip lisa Etiyopi nin-naabã! c (Ges-y zĩ-gũbrã: “ A reega lisg ‘koom zĩigẽ.’”) Rẽ poore, vʋʋsem sõngã talla a Filip n kẽng Asdoode, tʋʋmd a to yĩnga. Beenẽ, a ra ket n moonda koe-noogã.—Tʋʋ. 8:32-40.

16, 17. Wãn to la malɛgsã teend koɛɛgã mooneg rũndã-rũndã?

16 Rũndã-rũndã, kiris-nebã paam n tʋmda tʋʋmd ning a Filip sẽn tʋmã buudu. Naoor wʋsgo, b tũnugda ne segb buud fãa n taasd neb nins b sẽn segdã Rĩungã koɛɛgã. Wala makre, b sã n wa togd sore. B sẽn mi n yãt sũ-tɩrs rãmbã wilgdame tɩ pa zaalem ye. Rẽ pa lingd tõnd ye. Bala Biiblã wilgda vẽeneg tɩ malɛgsã lʋɩta taoor koɛɛgã mooneg pʋgẽ, sẽn na yɩl tɩ koɛɛgã t’a “neb sẽn yit buud fãa pʋsẽ, sẽn gomd buud-goam toɛy-toɛya, la sẽn yit tẽns toɛy-toɛy pʋsẽ.” (Vẽn. 14:6) A Zeezi ra pĩnd n togsame tɩ malɛgsã na n teela koɛɛgã mooneg tʋʋmdã. Ki wã ne nadensã yel-bũndã pʋgẽ, a Zeezi yeelame tɩ tigsgã wakate, rat n yeel tɩ dũni-kãngã saabã wakate, “tigsdbã yaa malɛgsã.” A paasame tɩ malɛg-kãens na n “yiisa bũmb nins fãa sẽn tõe n kɩt tɩ ned lak n lʋɩ wã ne tʋʋm-wẽns-maandbã a Rĩungã pʋgẽ.” (Mat. 13:37-41) Dũni-kãngã saabã sasa me, a Zeova tũnugda ne a malɛgsã n tigimd neb nins sẽn saagd n na n kẽng saasẽ n tɩ rɩ naam ne a Zeezi wã, la “kʋʋn-kãsengã,” bɩ “piis a taabã” neba.—Vẽn. 7:9; Zã 6:44, 65; 10:16.

17 Bũmb sẽn wilgd tɩ yaa woto rũndã-rũndã, yaa tɩ neb kẽer tõnd sẽn segd koɛɛgã moond sasa yeta tõnd tɩ b ra pʋʋsda Wẽnnaam n kot-a sõngre. Ad kibar a ye sẽn wilgd rẽ: Daar a ye, koe-moondb a yiibu, n paas bi-kɩdg n da moond koɛɛgã. B sẽn wa n moon n sa n dat n loogã, bi-kɩdgã pẽdg-b lame, n dat tɩ b tɩ kogs zak ning sẽn pʋgdã noore. La biigã kẽnga a toor n tɩ wẽ kʋɩlengã, tɩ pag wa pake! Koe-moondb a yiibã kolgame n gom ne pagã. La pagã yeel-b lame tɩ yaa a sẽn nan pʋʋs Wẽnnaam n kos-a t’a sõng-a t’a paam ned sẽn na n wa sõng-a t’a wʋm Biiblã võore. Rẽ ling-b lame. B sɩnga Biibl zãmsg ne-a!

“Wẽnnaam, m kotame tɩ y sõng-ma”

18. Bõe yĩng tɩ d pa segd n yĩm tɩ koɛɛgã mooneg yaa zu-zẽkr tʋʋmde?

18 Yãmb sẽn yaa kiris-nedã, yãmb ne malɛgsã naagda taab n tʋmd koɛɛgã mooneg tʋʋmd sẽn yaa zu-zẽkr tʋʋmdã. Y tõogdame n moond neb ka tɛk koe-noogã hal t’a buud zɩ n zĩnd ye. D sã n ket n maand modgr rẽ wɛɛngẽ, n kell n “moon koe-noogã n gom a Zeezi yelle,” d na n paama sũ-no-kãsenga.—Tʋʋ. 8:35.

a Filip kãngã pa a Filip ning sẽn da yaa tẽn-tʋmdã ye. Yaa a Filip ning yell d sẽn gom seb-kãngã sak a 5 wã pʋgẽ wã. A ra naaga rap a yopoe wã sẽn tar yʋ-noogã b sẽn da yãk tɩ b na n ges rɩɩbã pʋɩɩb yell pʋ-kõap nins sẽn da gomd gɛrkã, la pʋ-kõap nins sẽn da gomd ebre n be Zerizalɛmmã sʋka.—Tʋʋ. 6:1-6.

b Neb nins sẽn da lebgd kiris-neb paalmã ra wae n paamda vʋʋsem sõngã zaeeb b lisgã sasa. Rẽ ra pakda sor tɩ b saagdẽ n na n tɩ naag a Zeezi saasẽ, n lebg rĩm-dãmb la maan-kʋʋdba. (2 Kor. 1:21, 22; Vẽn. 5:9, 10; 20:6) La so-kãnga wã, neb nins sẽn da lebg kiris-neb paalmã pa paam vʋʋsem sõngã zaeeb b lisgã sasa ye. Yɩɩ a Pɩyɛɛr ne a Zã sẽn wa n tik-b b nusã poor la b yaool n paam vʋʋsem sõngã, n da tar tõog n tõe n maan yel-soalem buud toor-toore.

c Etiyopi raoã sẽn sak n deeg lisgã, a ra zoe n segla a meng n sa. A ra wʋmda bũmb ning a sẽn da maandã võore. Etiyopi raoã sẽn da yaa ned sẽn tuub n sak Zʋɩf-rãmbã tũudmã yĩnga, a ra zoe n mii Gʋls-sõamyã, la bãngr-goam nins sẽn gomd Mesi wã yellã. A sẽn wa n bãng tʋʋmd ning a Zeezi sẽn tʋmd Wẽnnaam daabã pidsg pʋgẽ wã, a ra tõe n deega lisg n pa bas tɩ kaoos ye.