Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

SAK 16

“Wa Masedoan ka”

“Wa Masedoan ka”

A Poll ne a tũud-n-taasã sẽn sak tʋʋmd ning b sẽn kõ-bã, la b tõog toog ne sũ-noog b sẽn wa n namsd-b b tũudmã yĩngã, neb wʋsg paama barka

Tika Tʋʋma 16:6-40

1-3. a) Wãn to la vʋʋsem sõngã wilg a Poll ne a tũud-n-taasã sore? b) Bõe yell la d na n gome?

 PAGB sull n yi Filip tẽngã sẽn be Masedoannã n loogdẽ. Pa kaoos la b ta kʋɩlg a ye noore. B boonda kʋɩlgã tɩ Gãngitɛs. Wa b sẽn minim n maandẽ wã, b zĩnda kʋɩlgã noor n na n pʋʋs Israyɛll Wẽnnaamã. La a Zeova ra get-b lame.—2 Kib. 16:9; Yɩɩn. 65:2.

2 Sasa kãnga, rap sull me n yi Listr sẽn be Galasi soolmã nug-goabga, la sẽn be kilo kobs-nii zĩigẽ ne Filip tẽngã yaangã n watẽ. Rasem a wãn poore, b wa n taa Rom tẽngã so-kãseng a ye sẽn maan ne paave zĩigẽ. So-kãng tar n dabda Aazi soolmã sẽn pid ne neb wʋsgã pʋgẽ. Rapã yaa a Poll ne a Sɩlaas la a Tɩmote. B rat n tũu so-kãng n paam n ta Efɛɛz la tẽns a taaba. Bala neb tusa n da be tẽn-kãens n segd n wʋm Kiristã koe-noogã. Nand meng tɩ b rɩk sore, vʋʋsem sõngã gɩdg-b lame. La Biiblã pa wilg gɩdgrã sẽn yɩ to-to ye. Vʋʋsem sõngã gɩdg-b lame tɩ b ra moon koɛɛgã Aazi soolmẽ wã ye. Bõe yĩnga? Bala ne Wẽnnaam vʋʋsem sõngã maasem, a Zeezi ra ratame t’a Poll ne a tũud-n-taasã kẽng Aazimineere, n pasg Eze mogrã n ta Gãngitɛs kʋɩlgã noore.

3 A Zeezi sẽn wilg a Poll ne a tũud-n-taasã sor to-to tɩ b kẽng Masedoannã sõngda tõnd tɩ d bãng bũmb wʋsg rũndã-rũndã. Woto yĩnga, bɩ d gom bũmb kẽer sẽn maan a Poll misioneer so-taok a yiib-n-soabã sasa yelle. Sɩnga yʋʋmd 49 sẽnese.

“Wẽnnaam ra yeta tõnd tɩ d tɩ moon Masedoan” (Tʋʋma 16:6-15)

4, 5. a) A Poll ne a tũud-n-taasã sẽn wa n kolg Bitini wã bõe n maane? b) B yãka yam n maan bõe, la baasa wãna?

4 Vʋʋsem sõngã sẽn gɩdg a Poll ne a tũud-n-taasã tɩ b ra moon koɛɛgã Aazi soolmẽ wã yĩnga, b teesa Bitini sẽn be rɩtg sẽnesã n tɩ moon tẽns nins sẽn be be wã. Sẽn na yɩl n ta be, b ra tog n kẽna rasem wʋsg sor sẽn yaa wubsg zugu, n pasg Firzi la Galasi soolmã sẽn pa tar neb wʋsgã. La b sẽn wa n kolg Bitini wã, a Zeezi le tũnuga ne vʋʋsem sõngã n gɩdg-ba. (Tʋʋ. 16:6, 7) Tõe tɩ b ra pa le mi b sẽn maandg ye. B ra mii koɛɛg ning b sẽn segd n moonã, la b sẽn segd n moon to-to wã. La b ra pa mi zĩig ning b sẽn tog n moon ye. B ra rat n tɩ moona Aazi, la vʋʋsem sõngã gɩdg-b lame. Rẽ poore, b makame n na n tɩ moon Bitini. La vʋʋsem sõngã le gɩdg-b lame. Baa ne rẽ, a Poll ra ket n gẽesda zĩig a sẽn na n paam sor n moon koɛɛgã beenẽ. B wa n yãka yam n na n maan bũmb sẽn wõnd ka yam tʋʋmd ye. B lebg n teesa nin-taoore, n kẽn na maan kilo kobs-nu la pis-nu n pasg tẽns hal n wa ta Torwaas tẽngã koom-kogendã yalsg zĩigẽ. B ra tõe n paama koom-koglg be n kẽng Masedoan. (Tʋʋ. 16:8) Naoor a tãab-n-soab la woto a Poll sẽn baood zĩig n na n moone. La so-kãngã, a Zeezi kõ-a-la sor t’a na n moon Masedoan.

5 A Luk sẽn yaa evãnzill gʋlsdã sẽn wa n tɩ naag a Poll ne a tũud-n-taasã Torwaas tẽngẽ wã togsa bũmb ning sẽn maanã, n yeel yaa: “Yʋn-kãnga, a Poll paama vẽnegre, n yã Masedoan ned sẽn yas a taoor n bõosd-a n yetẽ: ‘Wa Masedoan ka, n sõng tõndo.’ A sẽn yã vẽnegrã bala, tõnd baoome n na n kẽng Masedoanne, d sẽn tagsd tɩ Wẽnnaam ra yeta tõnd tɩ d tɩ moon Masedoan nebã koe-noogã yĩnga.” a (Tʋʋ. 16:9, 10) Masã, a Poll bãnga zĩig ning a sẽn na n moon koɛɛgã. A Poll sũur tog n yɩɩ noog wʋsgo, a sẽn pa koms raood n base, n da ket n baood zĩig ning a sẽn na n moon koɛɛgã! Tao-tao bala, rap a naasã kẽe koom-koglg n kẽng Masedoan.

“Dẽ, tõnd yii Torwaas n pasg mogrã.”—Tʋʋma 16:11

6, 7. a) Bũmb ning sẽn maan a Poll so-toakã sasa wã wilgda tõnd bõe? b) A Poll kibarã sõngda tõnd tɩ d tõe n kɩs sɩd ne bõe?

6 Kiba-kãngã wilgda tõnd bõe? Bãng-y tɩ yaa a Poll sẽn wa n dɩk sor n dabd Aazi wã la Wẽnnaam vʋʋsem sõngã gɩdg-a t’a ra tɩ moon be ye. Leb n yaa a Poll sẽn wa n kolg Bitini wã la a Zeezi gɩdg-a t’a ra kẽng be ye. Yaa a Poll sẽn wa n ta Torwaasã la a Zeezi yeel-a t’a kẽng Masedoan. A Zeezi sẽn yaa tigingã Zu-soabã tõe n wilga tõnd sor ne manesem a woto buudu. (Kolo. 1:18) Wala makre, tõe tɩ d rat n wa yɩɩ so-pakda, pa rẽ bɩ d rat n yik n tɩ zĩnda zĩig koe-moondb sẽn pa waoogẽ. La yaa d sã n sɩng bũmb maaneg rẽ wɛɛngẽ poor bal la a Zeezi na n wilg-d sor ne Wẽnnaam vʋʋsem sõngã maasem. Bõe yĩnga? D rɩk makre: Sofɛɛr tõe n wẽna a mobil t’a kẽng goabg bɩ rɩtgo. La yaa mobillã sã n zoe n kẽndame. Woto me, a Zeezi tõe n wilgda tõnd sor tɩ d tõog n moon koɛɛgã n paase, la yaa d sã n zoe n maanda modgr wʋsg rẽ wɛɛngẽ la a na n sõng-d tɩ d tõog n maan rẽ.

7 La d modgrã sã n pa womd biis yẽ? D segd n komsa raood n base, n tagsdẽ tɩ Wẽnnaam vʋʋsem sõngã pa wilgd tõnd sor bɩ? Ayo. Tẽeg-y t’a Poll me maoo ne zu-loeese. La a kell n baoo zĩig a sẽn tõe n moon koɛɛgã, hal n wa paame. D tõe n kɩsa sɩd tɩ d sã n kell n modgd n baood ‘kʋɩleng sẽn yaa yaleng b sẽn pak tõnd yĩng sẽn na yɩl tɩ d tʋm wʋsgo,’ a Zeova na n ninga d modgrã barka.—1 Kor. 16:9.

8. a) Bilg-y Filip tẽngã sẽn da yaa to-to. b) A Poll sẽn tɩ moon ‘pʋʋsg zĩigẽ’ wã woma bi-bʋs hal tɩ wa ne sũ-noogo?

8 A Poll ne a tũud-n-taasã sẽn ta Masedoannã, b toga sor n kẽng Filip tẽngã. Tẽngã nebã ra yaa Rom tẽng-n-biisi, hal tɩ b sũur da noom ne rẽ. Rom sodaas nins sẽn da be retrɛt n vɩ be wã nifẽ, Filip tẽngã ra yaa wa Itali-bil sẽn be Masedoan. Kʋɩlg sẽn yaa bilf n da be tẽngã noore. A Poll ne a tũud-n-taasã yãa zĩig beenẽ n tags tɩ yaa “pʋʋsg zĩiga.” b Vʋʋsg daarã sẽn wa n ta, b kẽnga beenẽ, n yã pagb wʋsg sẽn da tigim taab be n pʋʋsd Wẽnnaam. B zĩndame n sõs ne-ba. Pag a ye yʋʋr sẽn boond t’a Lidi ‘n da kelgde. La a Zeova paka a sũurã yalenga.’ Bũmb nins a Lidi sẽn wʋmã kẽe a sũurã sõma, hal tɩ yẽ ne a zakã rãmb reeg lisgu. Rẽ poore, a kɩtame t’a Poll ne a tũud-n-taasã wa sig a zakẽ wã. cTʋʋ. 16:13-15.

9. Bõe la neb wʋsg maan n dɩk a Poll togs-n-taare, la wãn to la a Zeova ning-b barka?

9 Mams-y y yamẽ a Lidi lisgã sẽn wa ne sũ-noog ningã! A Poll sũur tog n yɩɩ noog wʋsgo, a sẽn sak boollã n ‘kẽng Masedoannã,’ la a Zeova sẽn tũnug ne yẽ la a tũud-n-taasã n leok pʋg-kãensã sẽn da yaa wẽn-tũudbã pʋʋsgã! Rũndã-rũndã me, d tẽed-n-taas wʋsgo, kom-bɩɩs la kãsemba, sẽn kẽ-b kãadem la sẽn pa kẽ-b kãadem fãa sakdame n kẽnd zĩis b sẽn dat Rĩungã koe-moondb n paase. Yaa sɩd tɩ b maooda ne zu-loeese, la d sã n dɩk rẽ n mak ne sũ-noog ning b sẽn tare, b sẽn paamd neb wa a Lidi tɩ b sakd sɩdã sẽn be Biiblã pʋgẽ wã, rẽ pa baa fʋɩ ye. Rẽ yĩnga, yãmb pa tõe n toeem bũmb kẽer y vɩɩmã pʋgẽ, sẽn na yɩl n kẽng zĩig koe-moondbã raab sẽn yaa kãseng sɩda? Y sã n sak n maan woto, a Zeova na n ning-y-la barka. Yaa woto la saam-biig a ye yʋʋr sẽn boond t’a Aarõ maan-yã. A ra zemsa yʋʋm 20. A yik n kẽnga tẽng a ye sẽn be Ameriksãntrale, n na n tɩ moon koɛɛgã n paase. A sẽn yeel bũmb ningã zemsa ne neb wʋsg tagsgo. A yeelame yaa: “Mam sẽn yik n kẽng tẽng a to n tɩ moon koɛɛgã paasa m tẽebã pãnga, la kɩt tɩ maam ne a Zeova zoodã me pãng paase. Koɛɛgã mooneg kaanẽ nooma maam. Mam zãmsda neb a nii Biiblã!”

Wãn to la d tõe n ‘kẽng Masedoan’ rũndã-rũndã?

“Kʋʋngã naaga taab n yik n dat n zab ne a Poll la a Sɩlaase” (Tʋʋma 16:16-24)

10. Bõe la zĩn-dãmbã maan sẽn na yɩl n sãam a Poll ne a tũud-n-taasã tʋʋmde?

10 Yaa vẽeneg t’a Sʋɩtãan sũurã puuga wʋsgo, neb wʋsg sẽn da sakd n kelgd koe-noogã la b reegd lisg tẽng yẽ ne a zĩn-dãmbã sẽn da tar pãng wʋsgã pʋgẽ wã. Dẽnd pa zaalem la yẽ ne a zĩn-dãmbã sẽn pirs nebã tɩ b yik n na n zab ne a Poll la a tũud-n-taasã ye. A Poll ne a tũud-n-taasã sẽn wa n ket n gilgd n get pʋʋsgã zĩigã, tʋm-tʋm-poak a ye zĩn sẽn tare, la sẽn kɩt t’a togsd beoog yɛl n kẽesd a zu-soben-dãmbã yõod n da pʋgd a Poll ne a tũud-n-taasã n zẽkd a koɛɛg n yetẽ: “Nin-kãensã yaa Wẽnnaam sẽn ka to wã yembse, n moond yãmb fãagrã sore.” Tõe tɩ yaa zĩnã n da kɩt tɩ bi-puglã zẽk a koɛɛg n yet woto, sẽn na yɩl tɩ nebã tẽ t’a Poll ne a tũud-n-taasã goamã me ra yita zĩn-dãmbã nengẽ. Woto ra na n tiisa nebã tɩ b pa kelg Kiristã karen-biis hakɩɩkã ye. Rẽ n so t’a Poll kɩt tɩ zĩnã yi n bas bi-puglã, t’a sĩndi.—Tʋʋ. 16:16-18.

11. Zĩnã sẽn yi n bas bi-puglã poore, bõe n paam a Poll ne a Sɩlaase?

11 Tʋm-tʋmd-poakã zu-soben-dãmbã sẽn bãng t’a pa na n le kẽes-b yõodã, b sũur puugame. B veoa a Poll ne a Sɩlaas n kẽng raagẽ wã, tẽngã taoor dãmb nengẽ. Yaa Rom soolmã n da yãk nin-kãensã tɩ b kaood bʋʋd bãmb yʋʋr yĩnga. Tʋm-tʋmd-poakã zu-soben-dãmbã ra miime tɩ tẽngã taoor dãmb kisa Zʋɩf-rãmbã, la tɩ b yaa neb sũur sẽn noom ne b sẽn yaa Rom tẽng-n-biisã. Rẽ n so tɩ b yeel-b t’a Poll ne a Sɩlaas rãmbda tẽngã, n moond nebã minund sẽn yaa toor ne Rom nebã rẽndã. B sẽn togs goam ninsã kɩtame tɩ kʋʋngã sũy yiki. Biiblã yetame yaa. “Kʋʋngã [sẽn da be raagẽ wã] naaga taab n yik n dat n zab ne a Poll la a Sɩlaase.” Sẽn paase, tẽngã taoor dãmb yeelame tɩ b “pãb-b ne rasaba.” Rẽ poore, b talla a Poll ne a Sɩlaas n tɩ kẽes bãens roogo. Bãensã roog gũudã talla nin-kãensã sẽn da pogl wʋsgã n tɩ kẽes bãensã ro-yaangẽ wã la a sẽb b naoã ne ra-bãongo. (Tʋʋ. 16:19-24) Bãensã roog gũudã sẽn pag bãensã roog kʋɩlengã poore, roogã pʋg lebga lik bida, hal t’a Poll ne a Sɩlaas ra pa le ne taab ye. La a Zeova ra nee bũmb nins fãa sẽn maandã.—Yɩɩn. 139:12.

12. a) A Zeezi karen-biisã tagsg yaa wãn ne b sẽn namsd-bã, la bõe yĩnga? b) Wãn to la a Sʋɩtãan ne a poorẽ-dãmbã namsd tõnd rũndã-rũndã?

12 Yʋʋm a wãn sẽn deng rẽ, a Zeezi ra pĩnd n yeela a karen-biisã yaa: “B na n namsa yãmb me.” (Zã 15:20) Dẽnd a Poll ne a tũud-n-taasã sẽn kẽng Masedoannã, b ra miime tɩ b tõe n paama namsg b tũudmã yĩnga. B sẽn wa n sɩng-b namsgã, b bãngame tɩ yaa a Sʋɩtãan sũur sẽn puug yĩnga, la pa b sẽn da pa tat a Zeova yam yĩng ye. Rũndã-rũndã, a Sʋɩtãan poorẽ-dãmbã tũnugda ne Filip nebã manesmã buud n namsd tõndo. Bɛɛbã yelgda kibay sẽn pa sɩd tõnd zug lekoll-dãmbẽ la tʋʋm-zĩisẽ, n pirsd nebã tɩ b namsd tõndo. Tẽns kẽer pʋsẽ, tũudum sãnda neb rõta tõnd bʋ-kaoodbã taoore, n yetẽ tɩ d rãmbda tẽngã, n zãmsd nebã bũmb toor-toor sẽn pa noom nebã. Tẽns sãnda pʋsẽ menga, b pãbda d tẽed-n-taasã, n kẽesd-b bãens roogo. La a Zeova nee bũmb nins fãa sẽn maandã.—Zã 15:21.

‘B reega lisg n pa bas tɩ kaoos ye’ (Tʋʋma 16:25-34)

13. Bõe yĩng tɩ bãensã roog gũud sok yaa: “Bõe la mam segd n maan n paam fãagre?”

13 Ra yaa tɩlɛ t’a Poll ne a Sɩlaas paam sẽk n vʋʋse, tɩ pãbrã zabdem booge. Sɩd me, sẽn wa n zems yʋn-sʋkã, pãbrã zabdem ra boogame, hal tɩ b ‘pʋʋsdẽ la b yɩɩnd n pẽgd Wẽnnaam.’ La zĩig pʋgẽ, tẽn-digimd-kãseng n zĩnd hal tɩ bãens roogã yẽbgr rigimdi! Bãensã roog gũudã sẽn nek n yã tɩ kʋɩlensã pagsame wã, a yɛɛsame, a sẽn tẽed tɩ bi-beesã zoeeme wã yĩnga. A sẽn da mi tɩ b na n sɩbg-a lame a sẽn bas tɩ bi-beesã zoe wã yĩnga, “a wõoga a sʋʋgã n dat n kʋ a menga.” La a Poll zẽka a koɛɛg n tool n yeele: “Da maan f meng yell tɩ tõnd fãa bee ka!” Bãensã roog gũudã sũur sẽn da sãamã sok-b lame yaa: “Bõe la mam segd n maan n paam fãagre?” A Poll ne a Sɩlaas ra pa tõe n fãag-a ye. Sã n pa a Zeezi bala. Rẽ n so tɩ b yeel-a yaa: ‘Tẽ Zu-soab a Zeezi, tɩ fo . . . na paam fãagre.’—Tʋʋ. 16:25-31.

14. a) Wãn to la a Poll ne a Sɩlaas sõng bãensã roog gũudã? b) A Poll ne a Sɩlaas sẽn tõog toog ne sũ-noogã, bark bʋs la b paam-yã?

14 Bãensã roog gũudã sẽn sok sokr ningã yɩɩ ne pʋ-peelem bɩ? Sãmbg sẽn kae, a Poll ra kɩsa sɩd tɩ raoã yaa pʋ-peelem soaba. A ra yaa bu-zẽng neda. Dẽnd a ra pa mi Gʋls-sõamyã ye. Nand t’a lebg kiris-neda, ra yaa tɩlɛ t’a zãms Gʋls-sõamyã wã, la a sak Gʋls-sõamyã zãmsg nins võor wʋmb sẽn yaa nana wã. Rẽ n so t’a Poll ne a Sɩlaas bao sẽk n moon-a “a Zeova koɛɛgã.” Nin-kãensã sẽn da zãmsd bãensã roog gũudã ne a zakã rãmb Gʋls-sõamyã wã tɩ b yamã fãa be rẽ zugã yĩnga, tõe tɩ b yĩma tood nins pãbrã sẽn da wa ne wã. La bãensã roog gũudã yãa b poyã sẽn da yaa noadã, n tall-b n tɩ pegs b noadã. Rẽ poore, yẽ ne a zakã rãmb fãa “reega lisg n pa bas tɩ kaoos ye.” A Poll ne a Sɩlaas sẽn tõog toog ne sũ-noogã yĩnga, a Zeova ning-b-la bark wʋsgo!—Tʋʋ. 16:32-34.

15. a) Wãn to la a Zeova Kaset rãmb wʋsg rɩkd a Poll ne a Sɩlaas togs-n-taar rũndã-rũndã? b) Bõe yĩng tɩ d segd n lebgd n tɩ kaagd neb nins sẽn be tõnd moonegã zĩigẽ wã?

15 Rũndã-rũndã, a Zeova Kaset rãmb wʋsg moonda koe-noogã baa ne b sẽn kẽes-b bãens roogã, tɩ womd biisi, wa sẽn yɩ to-to ne a Poll la a Sɩlaasã. Wala makre, tẽng a ye b sẽn da gɩdg tõnd tũudmã pʋgẽ, wakat n zĩnd t’a Zeova Kaset rãmb nins sẽn da be be wã pʋɩ-sʋkã fãa bãng sɩdã b sẽn wa n be bãens roogẽ! (Eza. 54:17) Tẽeg-y tɩ yaa tẽn-digimdgã poor bal la bãensã roog gũudã kos sõngre. Woto me, rũndã-rũndã, neb kẽer sẽn da zɩ n sak n kelg Rĩungã koɛɛgã tõe n wa sak n kelgame, zu-loɛɛg ning sã n wa kɩt tɩ b yɛlã toeeme. D sã n lebgd n tɩ kaagd neb nins sẽn be tõnd moonegã zĩigẽ wã, d sõngd-b lame tɩ b bãng tɩ d segl n saame n na n sõng-ba, b sã n wa rat sõngr fãa.

“La masã, bãmb rat n soos n yiisa tõnd bɩ?” (Tʋʋma 16:35-40)

16. B sẽn pãb a Poll ne a Sɩlaas ne rasabã, vẽkembeoog yibeoogã, wãn to la yɛlã toeeme?

16 B sẽn pãb a Poll ne a Sɩlaas ne rasabã, vẽkembeoog yibeoogã, tẽngã taoor dãmb yeelame tɩ b bas-b tɩ b looge. La a Poll yeelame yaa: “Baa ne tõnd sẽn yaa Rom nebã, b pãba tõnd nebã taoor tɩ b yaool n pa kao tõnd bʋʋd n ning-d taale, la b kẽes tõnd bãens roogo. La masã, bãmb rat n soos n yiisa tõnd bɩ? Pa saagd ye! Bɩ bãmb mensã wa yiis tõndo.” Tẽngã taoor dãmb sẽn wʋm tɩ rap a yiibã yaa Rom nebã, “rabeem yõk-b lame,” bala b maana b toog kae ne nin-kãens dʋrwa-rãmbã. d Yɛlã toeemame. Tẽngã taoor dãmb ra kɩtame tɩ b pãb a Poll ne a Sɩlaas zãma sʋka. Masã, tẽngã taoor dãmb ra segd n kosa sugr zãma wã sʋka. B bõosa a Poll ne a Sɩlaas tɩ b yi Filip tẽngã. B sakame n na n looge. La b reng n kenga neb nins sẽn da nan lebg kiris-neb paalmã raoodo. Rẽ poore, b loogame.

17. A Poll ne a Sɩlaas sẽn tõog toogã, sõnga kiris-neb nins sẽn da nan deeg lisgã tɩ b bãng bõe sẽn tar yõod wʋsgo?

17 A Poll ne a Sɩlaas sã n da togs pĩnd tɩ b yaa Rom tẽng-n-biisi, yaa vẽeneg tɩ tẽngã taoor dãmb ra pa na n kɩt tɩ b pãb-b ye. (Tʋʋ. 22:25, 26) La kiris-neb nins sẽn da be Filipã ra tõe n tagsame t’a Poll ne a Sɩlaas tũnuga ne lohorem ning b sẽn tarã n na n gil namsg ning b sẽn da tõe n paam koe-noogã mooneg yĩngã. B sã n da maan woto, ra pa na n sõng kiris-neb nins sẽn da pa Rom tẽng-n-biisã tɩ b kell n maan sɩd ne a Zeova, sẽn mik tɩ b ra pa tar lohorem ning Rom tẽng-n-biisã sẽn tarã ye. Rom tẽngã laloa wã ra pa gɩdg tɩ b ra pãb nin-kãensã ye. Dẽnd a Poll ne a Sɩlaas sẽn tõog toog b sẽn wa n namsd-bã, b kõo neb nins sẽn da nan lebg Kiristã karen-biisã mak-sõngo. B wilg-b lame tɩ Kiristã poorẽ-dãmbã tõe n kell n yalsa kãn-kãe, baa b sã n wa namsd-b b tũudmã yĩnga. Sẽn paase, a Poll ne a Sɩlaas sẽn wa n togs tɩ b yaa Rom tẽng-n-biisã, yɩɩ tɩlɛ tɩ tẽngã taoor dãmb sak n deeg zãma wã sʋk tɩ bãmb mensã kɩɩsa laloa wã. Rẽ kɩtame tɩ nindaar bɩ tẽngã taoor dãmb na n gũus n da kɩɩs laloa wã ye. Leb n da na n sõngame tɩ b ra wa nams kiris-neb a taabã wa b sẽn nams a Poll ne a Sɩlaas to-to wã ye.

18. a) Wãn to la kiris-nebã yel-gɛtbã rɩkd a Poll togs-n-taar rũndã-rũndã? b) Wãn to la d gomd n teend koe-noogã, la d gomd bʋ-kaoodb taoor sẽn na yɩl n paam sor n moon koe-noogã rũndã-rũndã?

18 Rũndã-rũndã, kiris-neb tigingã yel-gɛtbã me wilgda b tẽed-n-taasã sor ne b mak-sõngã maasem. Sẽn yaa bũmb ning fãa la b rat tɩ b tẽed-n-taasã maane, bãmb sẽn yaa yel-gɛtbã me sakd n maaname. Woto me, tõnd me maanda wa a Polle, n magd yɛlã sõma n bãng d sẽn tõe n tũnug ne lohorem ning tẽngã laloa wã sẽn kõt tõndã to-to n paam koglgo, la sasa ning d sẽn tõe n maan dẽ wã. Sã n yaa tɩlɛ, d baooda d tẽngã la baa tẽns a taab bʋ-kaoodb sull sõngre, sẽn na yɩl n ket n tar sor n tũud d Wẽnnaam a Zeova. Tõnd bõn-daabã pa d toeem tẽngã laloa ye. Yaa d ‘gomd n teend koe-noogã, la d gomd bʋ-kaoodb taoor sẽn na yɩl n paam sor n moon koe-noogã.’ Yaa rẽ yell la a Poll gom a lɛtr ning a sẽn tool Filip tigingã neb pʋgẽ, yʋʋm 10 poor b sẽn kẽes-a bãens roog beenẽ wã. (Fili. 1:7) La baa bʋ-kaoodbã sull sẽn yãk yam ning fãa, d rata ne d sũur fãa n kell n ‘moon koe-noogã,’ zĩig ning fãa Wẽnnaam vʋʋsem sõngã sẽn dat tɩ d kẽngã, wa a Poll ne a tũud-n-taasã.—Tʋʋ. 16:10.

a Ges-y zĩ-gũbrã: “ A Luk: Soab ning sẽn gʋls Tʋʋm sebrã.”

b Tõe tɩ b ra gɩdga Zʋɩf-rãmbã tɩ b ra maan tigsg roogo, Rom sodaas wʋsg sẽn be retrɛt sẽn da vɩ be wã yĩnga. Pa rẽ bɩ tõe tɩ yaa Zʋɩf-rãmb sẽn da yaa rapã sõorã sẽn pa waoogã yĩnga. Bala ra yaa tɩlɛ tɩ b sõorã ta piiga, tɩ b yaool n paam sor n maan tigsg roogo.

c Ges-y zĩ-gũbrã: “ A Lidi: Pag sẽn da koosd fu-miid-miidu.”

d Rom tẽngã laloa wã wilgame tɩ yaa tɩlɛ tɩ b kao Rom tẽng-n-biig bʋʋd tɩ zems ne Rom tẽngã laloa wã, la tɩ b pa segd n sɩbg-a zãma sʋka, n pa reng n kao a bʋʋd n ning-a taal ye.