Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

SAK 20

Baa ne gɩdgrã, a Zeova “gomdã ra ket n piuugdame la a tõogdẽ”

Baa ne gɩdgrã, a Zeova “gomdã ra ket n piuugdame la a tõogdẽ”

A Apolos ne a Poll sõnga neb wʋsg tɩ b wʋm koe-noogã

Tika Tʋʋma 18:23–19:41

1, 2. a) Zu-loe-bʋg la a Poll ne a tũud-n-taasã paam Efɛɛz tẽngẽ wã? b) Bõe yell la d na n gom sag-kãngã pʋgẽ?

 EFƐƐZ tẽngã soayã zut ra lebga bʋʋre, kaasgo, la neb kʋʋng zoees bʋrgo. Neb kʋʋng sũy sẽn da yik n wa n sũ taab n dat n wilg b sũ-pa-noaanga. B sɩnga a Poll tũud-n-taas a yiib tɛɛbo. Neb nins sẽn da be koosem rot nins sẽn be so-kãsemsã noyã pʋsẽ wã fãa yiime, n wa naag kʋʋngã sũy sẽn yikã, tɩ b tũ taab n tɩ kẽ tẽngã reem-do-kãsengã sẽn da tõe n deeg neb tus-pisi la a nu wã pʋgẽ. Nebã ra pa mi bũmb ning sẽn kɩt tɩ kʋʋngã sũy yikã ye. La b tagsame tɩ yell n yɛgd b wẽnd-doogã la b wẽn-poak a Artemis b sẽn nong wʋsgã. Rẽ n so tɩ b zẽk b koees n naag taab n yetẽ yaa: “Efɛɛz nebã Artemisã yaa kãsenga!”—Tʋʋ. 19:34.

2 So-kãngã yɛsa, a Sʋɩtãan le tũnuga ne neb kʋʋng sũy sẽn yiki, n na n gɩdg nebã tɩ b ra wʋm Wẽnnaam Rĩungã koe-noogã ye. Pa ne sɩlem-kãngã bal la a Sʋɩtãan tũnugd n na n gɩdg koɛɛgã mooneg ye. Sag-kãngã pʋgẽ, d na n yãa sɩlem toor-toor a sẽn tũnug ne, n da rat n gɩdg koɛɛgã mooneg pipi kiris-nebã wakatẽ, la a wa ne welsg kiris-nebã sʋka. La sẽn tar yõod n yɩɩda, d na n yãame t’a sɩlmã fãa pa yãk neng ye. Bala “ne a Zeova pãngã, a gomdã ra ket n piuugdame la a tõogdẽ.” (Tʋʋ. 19:20) Bõe n kɩt tɩ kiris-nebã ra tõogd n ket n moond koɛɛgã? Yaa bũmb ning sẽn sõngd tõnd rũndã-rũndã tɩ d tõogdẽ wã n sõng bãmb me. D sẽn tõogdẽ wã pa ne d meng pãng ye. Yaa ne a Zeova sõngre. La wa pipi kiris-nebã, tõnd me segd n maanda d sẽn tõe fãa. Ne a Zeova vʋʋsem sõngã sõngre, d tõe n bɩɩsa zʋg-sõma sẽn na n sõng-d tɩ d ket n moond koɛɛgã. Rẽ wɛɛngẽ, d na n goma a Apolos yelle.

‘A ra mii Gʋls-sõamyã sõma’ (Tʋʋma 18:24-28)

3, 4. A Akila ne a Pirsill bãngame tɩ bõe bal la a Apolos ra mi, la wãn to la b sõng-a?

3 A Poll sẽn wa n be Efɛɛz a so-toak a tãab-n-soabã sasa wã, rao sẽn yaa Zʋɩf t’a yʋʋr boond t’a Apolos n wa beenẽ. A ra yita Alɛgsãndri sẽn da yaa Ezɩpt tẽn-kãsengã. A Apolos ra tara minim wʋsgo, a ra mii goam me. Rẽ sẽn yãk a toogo, ‘a ra mii Gʋls-sõamyã sõma.’ Sẽn paase, “a ra tara yẽesem wʋsg vʋʋsem sõngã maasem yĩnga.” A sẽn da tar yẽesmã yĩnga, a ra gomda ne raood Zʋɩf-rãmbã taoore, b tigsg roogã pʋgẽ.—Tʋʋ. 18:24, 25.

4 A Akila ne a pag a Pirsill wʋma a Apolos sẽn da gomdã. B sẽn wʋm a sẽn da ‘zãmsd nebã bũmb nins a Zeezi zug tɩ yaa kɛpɩ wã,’ b sũy yɩɩ noogo. A sẽn da yet bũmb nins a Zeezi zugã ra yaa sɩda. La pa yã n kaoos la a Akila ne Pirsill bãng tɩ pa bũmb fãa la a Apolos mi ye. “A ra mii a Zã lisgã bala.” A Akila ne a Pirsill sẽn da yaa sik-m-mens rãmba, la sẽn da sẽt fu-rotã ra pa maand rabeem a Apolos sẽn da tar minim la a yaa ned sẽn karem n zãagã yĩng ye. “B peeg-a lame n tɩ wilg-a Wẽnnaam sorã sõma n paase.” (Tʋʋ. 18:25, 26) A Apolos manesem yɩɩ wãna? A sẽn tall manesem ningã wilgdame t’a tara zʋg-sõng sẽn tar yõod wʋsgo, tɩ kiris-ned fãa segd n bɩɩse. Yaa sik-m-mengã.

5, 6. Bõe n sõng a Apolos t’a tall yõod a Zeova nifẽ, la yam-bʋg la d tõe n dɩk a mak-sõngã pʋgẽ?

5 A Apolos sẽn sak a Akila ne a Pirsill sõngrã, sõng-a lame t’a tõog n tʋm a Zeova tʋʋmdã sõma n paase. A wa n toga sor n kẽng Akayi. A sẽn ta be wã, a sõnga kiris-neb nins sẽn be beenẽ wã “ne sõngr tɛkẽ.” Sẽn paase, a koe-moonegã sõnga Zʋɩf-rãmb nins sẽn da be be n tẽed tɩ pa a Zeezi la Mesi ning b sẽn da pĩnd n togs t’a watame wã. A Luk goma a Apolos yell n yeel yaa: “A ra gomda nebã sʋk ne yẽesem wʋsgo, n wilgd vẽeneg tɩ Zʋɩf-rãmbã tudgame, la a ra tũnugd ne Gʋls-sõamyã n wilgd-b t’a Zeezi la Kiristã.” (Tʋʋ. 18:27, 28) Dẽnd a Apolos sẽn kẽng be wã nafa tigingã sõma. D tõe n yeelame tɩ ne a Apolos me maasem, neb wʋsg wʋma “a Zeova gomdã.” Yam-bʋg la d tõe n dɩk a Apolos manesmã pʋgẽ?

6 Sik-m-mengã yaa zʋg-sõng kiris-ned fãa sẽn segd n bɩɩse. Wẽnnaam kõo tõnd ned kam fãa kũun toor-toore. Tõe tɩ d tara minim, yam wall bãngre. La d sã n dat n tall yõod a Zeova nifẽ, sik-m-mengã yaa tɩlɛ. Sã n pa rẽ, d sẽn tar minim ninsã fãa pa na n tall yõod ye. D sã n pa gũusi, d minimã tõe n wa kɩtame tɩ d lebg wuk-m-meng soaba. (1 Kor. 4:7; Zak 4:6) D sã n yaa sik-m-meng soaba, d na n getame tɩ d taabã yɩɩd-d lame. (Fili. 2:3) Ned sã n wa rat n sõng-d tɩ d rems bũmb kẽere, d pa na n yik d sũur ye. D leb n pa na n zãgs tɩ d kõn sak tɩ ned zãms-d ye. D pa na n wuk d meng n tẽed tɩ tõnd sẽn tagsd to-to wã la sõma n yɩɩda, sã n mik tɩ rẽ pa zems ne vʋʋsem sõngã sẽn wilg a Zeova siglgã bũmb ningã ye. D sã n kell n bɩɩs sik-m-menga, d na n sɩd talla yõod a Zeova la a Bi-riblã nifẽ.—Luk 1:51, 52.

7. Wãn to la a Poll ne a Apolos wilg tɩ b sɩd yaa sik-m-mens rãmba?

7 Sik-m-mengã sõngd-d lame tɩ d pa maand sũ-kiir ne d taabã ye. Yaa vẽeneg t’a Sʋɩtãan da rata ne a sũur fãa tɩ welsg zĩnd pipi kiris-nebã sʋka. A ra na n kɩdma sũ-noogo, a sã n da tõog t’a Apolos ne tẽn-tʋmd a Poll sẽn yaa tigingã nin-gĩin a yiibã maand sũ-kiir ne taab la b wagsd taaba. Sɩd me, bũmb n da kɩt tɩ b tõe n maan woto. Bala Korẽnt tigingã neb kẽer da yetame tɩ bãmb “yaa a Poll dẽnda,” tɩ sãnda yetẽ tɩ bãmb “yaa a Apolos rẽnda.” Rẽ yĩnga a Poll ne a Apolos teela nin-kãensã b manesmã pʋgẽ bɩ? Ayo! A Poll sika a meng n pẽg a Apolos a sẽn da tʋmd wʋsg koɛɛgã mooneg pʋgẽ wã yĩnga, la a pʋd n kõ-a tʋʋm a taab tigingã pʋgẽ n paase. A Apolos me tũu a Poll saglsã. (1 Kor. 1:10-12; 3:6, 9; Tɩt 3:12, 13) B sẽn tall sik-m-meng woto wã sɩd yaa mak-sõng tõnd yĩng rũndã-rũndã.

‘A ra gomda Wẽnnaam Rĩungã yell ne tõogo’ (Tʋʋma 18:23; 19:1-10)

8. A Poll tũu yɛ n leb Efɛɛze, la bõe yĩnga?

8 A Poll sɩd lebg n waa Efɛɛze, wa a sẽn da yeelã. a (Tʋʋ. 18:20, 21) D ges a sẽn tũ zĩig ning n lebg n wa Efɛɛzã. A ra bee Siiri sẽn be Ãntiyoosã. Sẽn na yɩl n ta Efɛɛze, a ra tõe n kẽnga Selesi sẽn pẽ be wã, n kẽ koom-koglg be n kẽng Efɛɛze. La a pa maan woto ye. A pasga “tẽns nins sẽn zãr ne mogrã.” B maga a Poll so-toak ning yell b sẽn gomd Tʋʋm 18:23 ne 19:1 pʋgẽ wã woglem, n wilg tɩ taa kilo tusr la kobs-yoobe. Bõe yĩng t’a Poll yãk yam n na n tũ so-wok a woto, la sẽn pa nana? Bala a ra yãka yam “n na n kengd karen-biisã raoodo.” (Tʋʋ. 18:23) Wa a pĩnd so-togs a yiibã sẽn yɩ to-to wã, a so-toak a tãab-n-soabã me ra pa na n yɩ nana ye. La baa ne rẽ, a ra getame tɩ tara yõodo. Rũndã-rũndã me, tigims sull yel-gɛtbã ne b pagbã me tara a Poll yamã buudu. B sẽn wilgd nonglem sẽn pa baood a meng nafrã pa noom tõnd sɩda?

9. Bõe yĩng tɩ karen-biis kẽer da segd n lebg n deeg lisgu, la yam-bʋg la d tõe n dɩk b manesmã pʋgẽ?

9 A Poll sẽn ta Efɛɛzã, a yãa a Zãmbatiis karen-biis sẽn ta bãmb 12. La yɛlã ra toeemame tɩ kɩt t’a Zãmbatiis sẽn da lis-b lisg ningã pa le tar yõod ye. Sẽn paase, wõnda b ra mii bũmb a wãn bal vʋʋsem sõngã wɛɛngẽ, wall b pʋd n da pa mi baa fʋɩ ye. A Poll wilg-b-la reeg lisg ne a Zeezi yʋʋrã võore. La b wilgame tɩ b yaa sik-m-mens rãmba, la neb sẽn sakd zãmsg wa a Apolose. B sẽn deeg lisg ne a Zeezi yʋʋrã poore, b paama vʋʋsem sõngã zaeeb la tõogo, n da tõe n maan yel-soalma. Woto wilgda vẽeneg tɩ d sã n sakd n tũud a Zeova siglgã sẽn wilgd tõnd sor ningã, d paamda barka.—Tʋʋ. 19:1-7.

10. Bõe yĩng t’a Poll yi Zʋɩf-rãmbã tigsg roogẽ n kẽng karen-doogẽ? Yam-bʋg la d tõe n dɩk a sẽn maanã pʋgẽ, d sã n wa moond koɛɛgã?

10 Bũmb a to me n maane, tɩ sõng tɩ koɛɛgã mooneg na n kell n kẽng taoore. A Poll moona Zʋɩf-rãmbã tigsg roogẽ ne yẽesem n kaoos kiis a tãabo. Baa ne a sẽn da “gomd Wẽnnaam Rĩungã yell ne tõogã,” neb kẽer riglma b sũyã n lebg kɩɩsdb meng-menga. La a Poll pa sãam a sũur ne nin-kãensã sẽn da “gomd n sãbsd Sorã ye.” A yãka yam n tɩ sõsd karen-doog a ye pʋgẽ daar fãa ne neb nins sẽn wat be wã. (Tʋʋ. 19:8, 9) Neb nins sẽn da rat n bãng bũmb a taab n paas Wẽnnaam Rĩungã wɛɛngẽ wã ra segd n yii Zʋɩf-rãmbã tigsg roogẽ, n kẽng karen-doogẽ wã. Wa a Polle, d sã n wa neẽ tɩ ned ka rat n kelg koɛɛgã d sẽn moondã, la t’a rat n wẽe no-koɛɛm bal ne-do, d kʋʋgda sõsgã la d looge. Neb wʋsg sẽn yaa sik-m-mens rãmb n be n ket n dat koɛɛgã sẽn kengd raoodã n kelge!

11, 12. a) Bõe n wilgd t’a Poll ra tʋmda wʋsgo, la t’a ra pa dem-deme? b) Bõe n wilgd t’a Zeova Kaset rãmbã tʋmda wʋsgo, la tɩ b toeemda b sẽn moond to-to wã tɩ zemsd ne nebã yɛla?

11 Tõe t’a Poll ra moonda karen-doogẽ wã daar fãa yibeoog wakat 11 n tãag zaabr wakat a 4. (Tʋʋ. 19:9) Sasa kãng tɩ zĩigã yaa tʋʋlg la sɩddd, tɩ neb wʋsg sig tʋʋm n na n dɩ la b vʋʋse. Sã n mikame t’a Poll kell n maana woto n kaoos yʋʋm a yiib tõre, d tõe n yeelame tɩ yaa sẽn yɩɩd lɛɛr-dãmb tus a tã la a rɩk n zãms nebã. b Woto yaa bũmb a to sẽn kɩt t’a Zeova gomdã ra ket n piuugdẽ la a tõogdẽ wã. A Poll ra tʋmda wʋsg la a sakd n toeemdẽ tɩ zemsd ne nebã yɛl sẽn yaa to-to wã. A ra toeemda a sẽn da sigl a sẽkã to-to koɛɛgã mooneg wɛɛngẽ wã, sẽn na yɩl n tõog n sõng neb wʋsgo. Woto kɩtame tɩ “neb nins fãa sẽn be Aazi soolmẽ wã, Zʋɩf-rãmbã ne Gɛrk-rãmbã wʋm Zu-soabã koɛɛgã.” (Tʋʋ. 19:10) A Poll sɩd kõo kaset sõma!

D modgdame n taasd nebã koɛɛgã, zĩig ning b sẽn beẽ, la sẽn yaa wakat ning fãa

12 Rũndã-rũndã me, a Zeova Kaset rãmbã tʋmda wʋsgo, la b sakd n toeemd bũmb kẽer tɩ zemsd ne nebã yɛla, sẽn na yɩl n paam n sõng neb wʋsgo. D moonda koɛɛgã zĩis la wakat d sẽn tõe n paam neb wʋsgo. D moonda soayã zutu, raasẽ wã, la zãma zĩis a taaba. D tũnugda ne telefõn la lɛta-rãmb me n moondẽ. Zak-zak moonegã sasa me, d modgdame n kẽnd wakat ning d sẽn tõe n mik nebã b zagsẽ.

“A Zeova Gomdã ra ket n piuugdame la a tõogdẽ,” baa ne zĩn-dãmb yɛlã (Tʋʋma 19:11-22)

13, 14. a) A Zeova kõo a Poll tõog t’a maan bõe? b) Bõe la a Seva kom-dibli a yopoe wã ra tudg n tẽed tɩ b tõe n maaname? Bõe la kiris-neb ne yʋʋr tũudmã neb wʋsg maand tɩ yaa tudgri?

13 A Luk togsa Tʋʋm sebrã pʋgẽ t’a Zeova ra tũnugda ne a Polle, “n tʋmd tʋʋm-kãsemse.” B ra rɩkda a Poll futã la a pɛɛl meng n kẽnd n kõt bãad-rãmbã tɩ b paamd laafɩ. B ra maanda woto me n digd zĩn-dãmbã. c (Tʋʋ. 19:11, 12) Neb wʋsg ra nee b sẽn tõogd zĩn-dãmbã, la pa nebã fãa sũur n da noom ne rẽ ye.

14 “Zʋɩf-rãmb kẽer sẽn da gilgd n digd zĩn-dãmb” makame n na n maan a Poll yel-soalmã buudu. B sʋkã kẽer da makdame n na n dig zĩm-dãmbã ne a Zeezi la a Poll yʋʋre. Wala makre, a Luk goma a Seva kom-dibli a yopoe sẽn mak n na n maan woto yelle. B zakã rãmb ra naaga maan-kʋʋdbã buudu. Zĩnã yeel-b lame yaa: “Mam mii a Zeezi, la m mi a Poll sẽn yaa a soaba. La yãmb yaa ãnd dãmba?” Rẽ poore, rao ning zĩnã sẽn da tarã yẽeg-b-la wa rũng sẽn yẽeg neba, tɩ b zoe bɛɛla, la ne sãmpoaga. (Tʋʋ. 19:13-16) “A Zeova gomdã” sɩd da paamda tõogre. Ra lebga vẽeneg tɩ yaa a Zeova n kõ a Poll tõog t’a maand yel-soalmã, la t’a pa kõ ziri tũudmã nin-kãensã tõog tɩ b maand yel-soalmã ye. Rũndã-rũndã, neb milyõ-rãmb n tẽed tɩ b sã n boond a Zeezi yʋʋrã, wall b sã n yetẽ tɩ b yaa “kiris-neba,” rẽ bal seka b na ta Wẽnnaam yam. La wa a Zeezi sẽn yeelã, yaa neb nins bal sẽn maand a Ba wã raabã n na n paam fãagre.—Mat. 7:21-23.

15. D sã n tara teoog sẽn tar loees ne zĩn-dãmb yɛla, wãn to la d tõe n dɩk Efɛɛz nebã togs-n-taare?

15 A Seva kom-dibli a yopoe wã sẽn paam yãndã, kɩtame tɩ neb wʋsg sak n bas zĩn-dãmbã yɛl maanego, n lebg tẽedba. Efɛɛz tẽngã neb wʋsg ra maanda zĩn-dãmb yɛla. Nebã ra maanda taab tɩto, la b tar nug-bĩnsi, zũyã, sɛb la teed a taab n maand zĩn-dãmb yɛla. Efɛɛz neb nins sẽn lebg tẽedbã talla b zĩn-dãmbã sɛb n wa yõog nebã taoore, baa ne seb-kãens ligd sẽn da yaa toogã. d Rẽ wɛɛngẽ, a Luk yeelame yaa: “Woto, ne a Zeova pãngã, a gomdã ra ket n piuugdame la a tõogdẽ.” (Tʋʋ. 19:17-20) A Zeova ne a tũudum hakɩɩkã sɩd paama tõogr ziri tũudmã la zĩn-dãmbã zugu! Wẽn-sakdb kãensã sẽn maan bũmb ningã yaa mak-sõng n kõ tõnd rũndã-rũndã. Tõnd me vɩɩ dũni sẽn pid ne neb sẽn nong zĩn-dãmb yɛl maanego. D sã n tara zĩn-dãmb yɛl teoogo, d segd n maana wa Efɛɛz nebã, n sãam bõn-kãng tao-tao. D kell n zãag d mens fasɩ ne zĩn-dãmbã yɛla, baa sã n yaa toogo.

“Rãmbg wʋsg n zĩndi” (Tʋʋma 19:23-41)

“Rapa, yãmb mii vẽeneg tɩ tõnd paoongã yita tʋʋm-kãngã pʋgẽ.”—Tʋʋma 19:25

16, 17. a) Bilg-y-yã a Demetiryus sẽn maan to-to n wa ne rãmbg Efɛɛz tẽngẽ wã. b) Bõe la Efɛɛz nebã maan tɩ wilg tɩ b yaa dem-deme?

16 Rẽ poore, a Luk goma a Sʋɩtãan sẽn tũnug ne kʋʋng sũy sẽn yiki, n na n maan bũmb ninga. A yeelame yaa: “Rãmbg wʋsg n zĩnd Sorã poorẽ.” Yaa bũmb sẽn da tõe n wa ne yell meng-menga. e (Tʋʋ. 19:23) Yõak a ye yʋʋr sẽn boond t’a Demetiryus n wa ne rãmbgã. A paamame t’a yõg-taasã teel-a, a sẽn tẽeg-b tɩ yaa bõn-naandsã koosg n kẽesd-b ligdã yĩnga. A yeelame tɩ koɛɛg ning a Poll sẽn moondã sãamda bãmb raaga, nebã sẽn kelgd a Poll koɛɛgã n lebgd kiris-neb n pa le pʋʋsd bõn-naandsã yĩnga. A ra miime me tɩ nebã nonga b tẽngã la b buudã hal wʋsgo. Rẽ n so t’a yeel nebã tɩ b sã n kelg a Polle, b wẽn-poak a Artemis la b wẽnd-doogã sẽn tar ziirã na n lebga “zaalem.”—Tʋʋ. 19:24-27.

17 A Demetiryus paama a sẽn da ratã. Yõgsã naaga taab n zẽk b koees n yetẽ yaa: “Efɛɛz nebã Artemisã yaa kãsenga!” Woto kɩtame tɩ tẽngã wulumdi, hal tɩ kʋʋngã sũy sẽn da yikã tall manesem ning yell d sẽn gom sag-kãngã sɩngrẽ wã. A Poll talla raoodo, n na n kẽng reemã zĩigẽ n tɩ gom ne kʋʋngã. La karen-biisã yeel-a lame t’a ra kẽng be n wa tɩ bao yell n kõ a meng ye. f Rao a ye yʋʋr sẽn boond t’a Alɛgsãndr yika kʋʋngã sʋk n na n gome. A sẽn da yaa Zʋɩfã yĩnga, a ra tõe n bilga welgr ning sẽn be Zʋɩf-rãmbã ne kiris-nebã sʋka. La kʋʋngã ra pa na n kelg-a ye. B sẽn bãng t’a yaa Zʋɩfã, b pa bas t’a gom ye. B maneg n zẽka b koees n yetẽ yaa: “Efɛɛz nebã Artemisã yaa kãsenga!” B maana woto n kaoos lɛɛr a yiibu. Rũndã-rũndã, neb n ket n tar manesem a woto. Kɩtame tɩ b yaa dem-deme.—Tʋʋ. 19:28-34.

18, 19. a) Bõe la tẽngã taoor soab maan tɩ kɩt tɩ kʋʋngã sĩndi? b) Bõe la goosneema neb mi n maanda, sẽn na yɩl n kogl a Zeova Kaset rãmbã? Bõe la d tõe n maan n sõng t’a Zeova nin-buiidã ket n paamd koglgo?

18 Baasgo, tẽngã taoor soab wa n tõogame tɩ kʋʋngã sĩndi. A ra tara yam wʋsgo. Pipi, a yeelame tɩ kiris-nebã pa na n kɩt tɩ yell paam b wẽnd-doogã la b wẽn-poakã ye. A yeelame t’a Poll ne a tũud-n-taasã pa maan a Artemis wẽnd-doogã bũmb sẽn yaa wẽng ye. A paasame tɩ b sũur sã n pa noom ne a Poll la a tũud-n-taasã sẽn maan bũmb ninga, bɩ b tɩ togs tẽngã taoor dãmba. Tõe tɩ gomd ning a sẽn yeel tɩ tar pãng n tɩ yɩɩd yaa a sẽn tẽeg kʋʋngã tɩ b sẽn tigim taab tɩ b pa kõ-b sore, la b sẽn maan yaarã tõe n kɩtame tɩ b paam sɩbgrã. Rẽ poore, a kɩtame tɩ kʋʋngã sãeege. Taoor soabã sẽn gom ne yam woto wã, kɩtame tɩ nebã sũyã sig zĩig pʋgẽ, wa b sũyã sẽn da yik to-to zĩig pʋgẽ wã.—Tʋʋ. 19:35-41.

19 Ra pa pipi la woto tẽng taoor soab sẽn yik n gom n sõng a Zeezi karen-biisã ye. Leb n pa na n yɩ tɛkem-tɛkem ye. Woto pa lingr ye. Bala Wẽnnaam da vẽnega tẽn-tʋmd a Zã t’a togs tɩ yaoolem wakatã, goosneema-rãmb bɩ bʋ-kaoodb sigls sẽn tar pãnga, sẽn makd tẽngã na n vela kʋɩlgã sẽn makd namsg buud toor-toorã a Sʋɩtãan sẽn kɩtd t’a Zeezi karen-biisã paamdẽ wã. (Vẽn. 12:15, 16) Gom-kãens pidsda rũndã-rũndã. Yɛl wʋsg pʋgẽ, bʋ-kaoodb sẽn tar yam yikame n gom n teel a Zeova Kaset rãmbã, tɩ d ket n tar sor n tigimd taab n waoogd Wẽnnaam, la d taasd nebã koe-noogã. Bũmb a ye sẽn kɩt tɩ bʋ-kaoodbã mi n gomd n teend tõndã yaa b sẽn ne tɩ d tara manesem sẽn yaa sõma wã. Efɛɛz tẽngã goosneema wã neb kẽer da nanda a Polle, la b ra rat n kogl-a tɩ bũmb da maan-a, a sẽn da tar manesem sẽn yaa sõma wã yĩnga. (Tʋʋ. 19:31) Bɩ d pʋ-peelmã la d manesem-sõngã kɩt tɩ nebã nand-do. D pa tol n tõe n bãng d manesem-sõngã sẽn tõe n wom biis ninsã ye.

20. a) Y sã n tags a Zeova Gomdã sẽn da paamd tõogr to-to pĩnd wẽndẽ wã la rũndã-rũndã wã zugu, y manesem yaa wãna? b) Y sẽn ne a Zeova sẽn sõngd a nin-buiidã tɩ b paamd tõogrã kɩtame tɩ y rat n maan bõe?

20 D sã n tags n ges a Zeova Gomdã sẽn da piuugd to-to pipi kiris-nebã wakatẽ wã la a tõogdẽ wã, noogda sũuri. A Zeova sẽn ket n sõngd tõnd rũndã-rũndã tɩ d tõogdẽ wã me kengda d pɛlga. Yãmb datame n kẽes y toog baa yaa bilfu, n sõngdẽ tɩ d ket n paamd tõogr bɩ? Sã n yaa woto, bɩ y rɩk yam bũmb nins y sẽn bãngã pʋgẽ. Kell-y n yɩ-y sik-m-soaba. Ket-y n tũud-y sagls nins a Zeova siglgã sẽn kõt-dã. Modg-y n tʋmd-y ne y sũur fãa. Zãag-y y meng ne zĩn-dãmb yɛla, la y maan y sẽn tõe fãa n yɩ pʋ-peelem soaba, la y tall manesem sẽn yaa sõma, tɩ yɩ kaset neb a taabã nifẽ.

a Ges-y zĩ-gũbrã: “ Efɛɛze: Aazi soolmã na-tẽnga.”

b Yɩɩ a Poll sẽn wa n be Efɛɛz la a gʋls 1 Korẽnt rãmb sebrã.

c Wõnda a Poll ra tara pɛɛlã n yẽesd a nengã, sẽn na yɩl tɩ tʋʋlgã ra kẽ a ninã ye. Futã yaa tʋʋm-fut a Poll sẽn da yeelgd a fuugã zug n sẽt a fu-rotã, a sã n da wa pa moond koɛɛgã. Tõe t’a ra sɩngda tʋʋm yibeoog pĩnda.—Tʋʋ. 20:34, 35.

d A Luk wilgame tɩ sɛbã ligd taa wãnzuri ligd koeems tus-pis-nu. Sã n yaa deniye yell la a Luk sẽn gomdã, dẽnd bãmb wakatẽ wã, tʋm-tʋmd ra segd n tʋma rasem tus-pis-nu n yaool n paam ligd-kãnga. Rat n yeel t’a ra segd n tʋmda daar fãa n maan yʋʋm 137.

e Neb kẽer yeelame t’a Poll ra gomda yel-kãng yelle, a sẽn wa n yeel Korẽnt kiris-nebã tɩ ‘b ra yɛɛsdame tɩ na n tũu ne b yõorã.’ (2 Kor. 1:8) Tõe me t’a ra gomda yell a to wẽnem sẽn yɩɩd rẽ yelle. A Poll sẽn yeel tɩ yẽ zaba ne “we-rũms Efɛɛzã,” tõe t’a ra gomda we-rũms sɩd-sɩd a sẽn zab ne Efɛɛz tẽngã reemã zakẽ yelle, wall a ra gomda neb sẽn nams-a a tũudmã yĩng yelle. (1 Kor. 15:32) Tõe me tɩ yel-kãensã a yiibã fãa paama a Polle.

f Yõgsã sullã ra tara pãng wʋsgo. Wala makre, sẽn na maan yʋʋm koabg poore, bur-wẽedb sull n wa ne rãmbg a woto buud Efɛɛz tẽngã pʋgẽ.