Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

SAK 22

“Bɩ a Zeova raabã maane”

“Bɩ a Zeova raabã maane”

A Poll sẽn da rat ne a sũur fãa n maan a Zeova raabã yĩnga, a kẽnga Zerizalɛm

Tika Tʋʋma 21:1-17

1-4. Bõe yĩng t’a Poll rabd Zerizalɛm, la bõe n gũud-a beenẽ?

 A POLL ne a Luk sẽn wa n na n yi Milɛ wã, pa yɩ nana ye. Bãmb ne Efɛɛz tigingã kãsem-dãmb sẽn wa n pʋʋsd taab wẽnd-na-taasã, b fãa sũy sãama wʋsgo. A Poll ne a Luk sẽn da nong Efɛɛz tigingã kãsem-dãmbã yĩnga, yɩɩ toog tɩ b loog n bas-ba. B tɩ kẽe koom-koglgã pʋgẽ, tɩ b kordã ra pid ne teed sẽn yaa tɩlɛ ne-ba, b so-toakã yĩnga. B ra zãada ligdã b tẽed-n-taasã sẽn kõ n na n teel Zide kiris-neb nins sẽn yaa naong rãmbã, n yãgd n na n tɩ kɩs-ba.

2 Pemsmã wa n zẽkda koom-koglgã pɛɛla, tɩ koglgã sɩng loogre, n zãagd bilf-bilf ne koom-kogendã yalsg zĩig sẽn da yaa bʋʋrã. A Poll ne a Luk n paas rap a yopoe wã sẽn da tũud-b n togd sorã ra ket n geta b tẽed-n-taasã sẽn yas ne sũ-sãangã. (Tʋʋ. 20:4, 14, 15) B kell n zẽka b nusã n pʋʋsd taaba, hal tɩ koom-koglgã wa zãage, tɩ b pa le ne taab ye.

3 A Poll naaga Efɛɛz tigingã kãsem-dãmb n tʋm na maan yʋʋm a tãabo. La masã, a rɩka sor n dabd Zerizalɛm wa vʋʋsem sõngã sẽn wilg-a t’a maanã. A ra mii bũmb ning sẽn na n paam-a Zerizalɛmmã bilfu. Bala a ra yeela Efɛɛz tigingã kãsem-dãmbã yaa: “Vʋʋsem sõngã kɩtame tɩ m dabd Zerizalɛm, baa ne mam sẽn pa mi bũmb ning sẽn na n paam maam be wã. Mam sẽn mi bal yaa tɩ tẽng fãa pʋgẽ, vʋʋsem sõngã keoogda maam n yɩlemdẽ tɩ bãens roog ne tood n gũud maam.” (Tʋʋ. 20:22, 23) Baa ne yell sẽn da yɛgd a Pollã, a gesame tɩ yaa tɩlɛ t’a sak n kẽng Zerizalɛm wa vʋʋsem sõngã sẽn wilg-a wã. A ra rata ne a sũur fãa me n kẽnge. A Poll ra pa rat n nams ye. La yaa Wẽnnaam daabã maaneg n da tar yõod ne-a n tɩ yɩɩda.

4 Yaa woto me ne yãmb bɩ? D sẽn wa n dɩk d meng n kõ a Zeova wã, d pʋlm-a lame t’a raabã maaneg n na n tall yõod ne-d n yɩɩd bũmba fãa. Sã n yaa rẽ, tẽn-tʋmd a Poll mak-sõngã tõe n sõng-d lame.

B yõsga “Sɩpr sẽn yaa ko-sʋk tẽngã” (Tʋʋma 21:1-3)

5. Yɛ la a Poll ne a tũud-n-taasã tũ n ta Tɩɩre?

5 Koom-koglg ning a Poll ne a tũud-n-taasã sẽn kẽ wã ‘teesa tɩrga.’ Sebgã sẽn da fugd n teesd b sẽn dabdẽ wã yĩnga, kɩtame tɩ b tõog n ta Koos tẽngã ba-raar bala. (Tʋʋ. 21:1) Wõnda koom-koglgã kell n yalsa beenẽ tɩ beoogã vẽege, tɩ b yaool n na n kẽng Rood la Patara. Koglgã sẽn wa n ta Patara sẽn be Aazimineer nug-goabgã, saam-biisã kẽe koom-koglg-bedr pʋgẽ beenẽ, n na n kẽng Tɩɩr sẽn be Fenisi wã. B sẽn wa n loogdẽ wã, b yõsga ‘Sɩpr sẽn yaa ko-sʋk tẽngã, n bas-a nug-goabga.’ (Tʋʋ. 21:3) Bõe yĩng t’a Luk sẽn yaa Tʋʋm sebrã gʋlsdã paas kiba-kãensã fãa?

6. a) A Poll sẽn yã Sɩpr tẽngã, tõe tɩ kenga a raoodo. Bõe yĩnga? b) Y sã n tẽeg a Zeova sẽn ning-y bark la a sõng-y to-to, y tagsg yaa wãna?

6 Tõe t’a Poll teesa a nugã ko-sʋk tẽngã, n togs-b bũmb ning sẽn maane, a sẽn da wa be wã. Yʋʋm a wɛ sẽn deng rẽ, rat n yeel t’a pipi so-toakã sasa, yaa be la yẽ ne a Barnabaas la Zã ning b sẽn boond me t’a Markã seg tɩɩm soab a Elimas sẽn mak n na n gɩdg b koɛɛgã moonegã. (Tʋʋ. 13:4-12) A Poll sẽn yã ko-sʋk tẽngã la a tẽeg bũmb ning sẽn da maan be wã tog n kenga a raoodo, la kõ-a pãng t’a na n tõog n mao ne yell ning sẽn na n paam-a wã. Tõnd me sã n mi n tẽeg Wẽnnaam sẽn ning-d bark la a sõng-d to-to tɩ d tõog n mao ne zu-loɛɛga, na n naf-d lame. D sã n maand woto, tõe n sõng-d lame tɩ d tall a Davɩɩd tagsgã buudu. A yeelame yaa: “Nin-tɩrg zu-loees yaa wʋsgo, la a Zeova fãagd-a-la b fãa pʋsẽ.”—Yɩɩn. 34:19.

“Tõnd gẽesa karen-biisã n yã-ba” (Tʋʋma 21:4-9)

7. A Poll ne a tũud-n-taasã sẽn ta Tɩɩrã, b maana bõe?

7 A Poll ra miime tɩ tara yõod wʋsg tɩ d nong n be ne d tẽed-n-taasã. Rẽ n so t’a ra rat ne a sũur fãa n maan rẽ. A Luk yeelame tɩ b sẽn ta Tɩɩrã, b “gẽesa karen-biisã n yã-ba.” (Tʋʋ. 21:4) A Poll ne a tũud-n-taasã sẽn da mi tɩ b tẽed-n-taas n be Tɩɩrã, b gẽes-b lame n yã-ba, n zĩnd ne-ba. Bark-kãseng a ye d sẽn tare, d sẽn tũud a Zeova wã yĩng yaa tɩ d sẽn kẽng zĩig ning fãa, d tõe n yãa d tẽed-n-taas sẽn na n deeg-d sãando. Neb nins sẽn nong a Zeova la b tũud-a wa a sẽn dat to-to wã tara zo-rãmb dũniyã gill zugu.

8. Tʋʋm 21:4 goamã võor yaa bõe?

8 A Poll ne a tũud-n-taasã zĩnda Tɩɩr n kaoos rasem a yopoe. A Luk yeelame tɩ wakat kãnga, bũmb n maane, tɩ tõe n yɩ lingri. A yeelame yaa: “Karen-biisã [Tɩɩr saam-biisã] yeela a Poll naoor wʋsg t’a ra saag n tag Zerizalɛm, vʋʋsem sõngã sẽn sõng-b tɩ b bãng bũmb ningã yĩnga.” (Tʋʋ. 21:4) A Zeova ra ratame t’a Poll kẽng zĩig a to bɩ? A ra pa le rat t’a kẽng Zerizalɛm bɩ? Ayo. Vʋʋsem sõngã ra wilgame tɩ b na n namsa a Poll Zerizalɛm, la a pa yeel t’a pa segd n kẽng be ye. Wõnda ne vʋʋsem sõngã maasem, saam-biisã sẽn be Tɩɩrã bãngame t’a Poll sã n kẽng Zerizalɛm yell n na n paam-a. B sẽn da maand yɩɩr a Poll yĩngã, b sagl-a lame t’a ra kẽng be ye. B sẽn da pa rat tɩ yell paam a Pollã zemsame. La a Poll sẽn da rat n maan a Zeova raabã, a pa bas tɩ bũmb gɩdg-a t’a pa kẽng Zerizalɛm ye.—Tʋʋ. 21:12.

9, 10. a) Tõe tɩ Tɩɩr saam-biisã sẽn da maand yɩɩrã kɩtame t’a Poll tẽeg bõe? b) Neb wʋsg tagsg yaa wãn rũndã-rũndã, la wãn to la rẽ yaa toor ne a Zeezi sẽn yeelã?

9 A Poll sẽn bãng tɩ saam-biisã maanda yɩɩr a yĩngã, tõe t’a tẽegame t’a Zeezi karen-biisã me talla manesem a woto, a Zeezi sẽn wa n yeel-b t’a na n kẽnga Zerizalɛm n nams wʋsgo, la tɩ b na n kʋ-a lame wã. A Pɩyɛɛr sẽn da maand yɩɩrã yĩnga, a yeela a Zeezi yaa: “Zu-soaba, ra yeel-y woto ye. Bõn-kãngã pa na n paam yãmb a bada.” T’a Zeezi yeel-a yaa: “Leb mam poorẽ, Sʋɩtãana! Fo yaa bũmb sẽn tõe n kɩt tɩ mam lake. Bala fo tagsa wã pa Wẽnnaam tagsa ye. Yaa ninsaalb rẽnda.” (Mat. 16:21-23) A Zeezi ra rata ne a sũur fãa n maan Wẽnnaam daabã, la a kõ a vɩɩmã tɩ yɩ maoongo. A Poll me ra sakame n na n nams la ki Wẽnnaam daabã maaneg yĩnga. Yaa vẽeneg tɩ Tɩɩr saam-biisã ra tara yam-sõng wa tẽn-tʋmd a Pɩyɛɛre. La b ra pa mi t’a Poll sẽn dabd Zerizalɛmmã yaa Wẽnnaam daab ye.

D sã n dat n tũ a Zeezi, yaa tɩlɛ tɩ d tall mong-m-meng yam

10 Rũndã-rũndã, neb wʋsg pa sakd n tʋm tʋʋmd sẽn tar yõod wʋsgo, n yaool n yaa toog ye. Nebã fãa la bal nonga tũudum nins sẽn pa baood tɩ b maan modgrã. La a Zeezi sagl-d lame tɩ d ra maan wa nin-kãens ye. A yeela a karen-biisã yaa: “Ned sã n dat n tũ maam, bɩ a kɩɩs a mengã raabo, la a rɩk a namsg ra-luk n pʋg maam wakat fãa.” (Mat. 16:24) D sã n tũud a Zeezi, rẽ la sõma n yɩɩda, leb n yaa yam tʋʋmde. La rẽ maaneg pa nana ye.

11. Bõe la kiris-neb nins sẽn da be Tɩɩrã maan n wilg tɩ b nonga a Polle, la tɩ b teend-a lame?

11 A Poll ne a Luk la neb nins sẽn da tũud-b n togd sorã loogr ra kolgame. B sẽn bilg b loogrã sẽn yɩ to-to wã wilgdame tɩ Tɩɩr saam-biisã ra nonga a Polle, la b ra teend-a koɛɛgã mooneg pʋgẽ. Rapã, pagbã la kambã fãa yãaga a Poll ne a tũud-n-taasã n ta mogrã noore. B yĩgimda bẽene n pʋʋs a Zeova, la b pʋʋs taab wẽnd-na-taase. Rẽ poore, a Poll ne a Luk la b tũud-n-taasã kẽe koom-koglg pʋgẽ n kẽng Tolemayiisi. B yãa b tẽed-n-taas beenẽ, n pa raar-n-yɛng ne-ba.—Tʋʋ. 21:5-7.

12, 13. a) Tʋʋm-bʋg la a Filip ra tʋmd n tɩ yɩɩda? b) Wãn to la a Filip yaa mak-sõng kiris-neb nins sẽn yaa ba-rãmbã yĩnga?

12 Rẽ poore, a Luk togsame t’a Poll ne neb nins sẽn tũud-a n togd sorã loogame n kẽng Sezaare, n tɩ “sig koe-moond a Filip zakẽ wã.” a (Tʋʋ. 21:8) B sẽn yã a Filipã, b sũy tog n yɩɩ noog wʋsgo. Yʋʋm 20 sẽn looge, a ra naaga rap nins b sẽn yãk Zerizalɛm tɩ b na n ges rɩɩbã pʋɩɩb yell tigingã b sẽn da lugl paalmã pʋgẽ wã. A Filip ra yaa koe-moond sẽn da moond ne yẽesem. Tẽeg-y tɩ b sẽn wa n namsd kiris-nebã b tũudmã yĩng tɩ kɩt tɩ b sãeegã, a Filip kẽnga Samari n sɩng koɛɛgã moonego. A wa n moona Etiyopi nin-naabã koɛɛgã, la a lis-a. (Tʋʋ. 6:2-6; 8:4-13, 26-38) A Filip tũu a Zeova ne a sũur fãa yʋʋm wʋsgo.

13 A Filip ra ket n tara yẽesem koɛɛgã mooneg pʋgẽ. A sẽn da be Sezaare masã wã, a ra ket n moonda koɛɛgã ne a sũur fãa, bala a Luk bool-a lame tɩ ‘koe-moonda.’ B yeelame me t’a ra tara kom-pugli a naas sẽn da togsd bãngr-goama, tɩ wilgdẽ tɩ b rɩka b ba wã togs-n-taare. b (Tʋʋ. 21:9) Woto yaa kaset t’a Filip modgame n sõng a zakã rãmb tɩ b wa nong a Zeova la b tũud-a. Kiris-neb nins sẽn yaa ba-rãmbã rɩkda a togs-n-taar rũndã-rũndã. B lʋɩta taoor koɛɛgã mooneg pʋgẽ, la b sõngd b kambã tɩ b nong koɛɛgã moonego.

14. A Poll sẽn da sigd a tẽed-n-taasã zagsẽ wã ra wata ne nafa-bʋse? Segb-bʋs la d tar rũndã-rũndã n tõe n deeg d tẽed-n-taasã sãando?

14 A Poll sẽn kẽng zĩig ning fãa, a gẽesa a tẽed-n-taasã n zĩnd ne-ba. Yaa vẽeneg tɩ saam-biisã ra reegda a Poll ne a tũud-n-taasã sãand ne sũ-noogo. Woto sõngame tɩ b paam ‘tɩ ned kam fãa tẽeb keng a to raoodo.’ (Rom. 1:11, 12) Rũndã-rũndã me, d tara segb buud toor-toor n tõe n keng d tẽed-n-taasã raoodo. Baa d zakã pa zag-bedre, d sã n nong n deegd neb sãando, wala makre tigims sull yel-gɛtã ne a pagã, na n naf-d-la wʋsgo.—Rom. 12:13.

“Mam seglame n sa n na n . . . sak kũum” (Tʋʋma 21:10-14)

15, 16. Bãngr-gom-bʋg la a Agabus togs-yã, la neb nins sẽn da be be wã manesem yɩɩ wãna?

15 A Poll sẽn wa n be a Filip nengẽ wã, sãan nebã sẽn nand wʋsg n wa. A yʋʋr la a Agabus. Neb nins sẽn da be a Filip zakẽ wã ra miime t’a yaa no-rɛɛsa. Bala a ra pĩnd n togsame tɩ kom-kãseng n na n zĩnd a Kolood naamã sasa. (Tʋʋ. 11:27, 28) Tõe tɩ b soka b mens yaa: ‘Bõe yĩng t’a Agabus wa ka?’ Koe-bʋg la a tar n na n taas-do? B sẽn da ket n get-a wã, a rɩka a Poll sẽbdgã n sẽb a mengã nus la a naoã. B ra maana sẽbdgã tɩ yaa woko, tɩ b tõe n ning ligd a pʋgẽ. Rẽ poore, a sɩnga goama. A sẽn togs bũmb ningã pa reem yell ye. A yeelame: “Ad vʋʋsem sõngã sẽn yeele: ‘Zʋɩf-rãmbã na n sẽba rao ning sẽn so sẽbd-kãnga wã woto Zerizalɛm, n ning-a bu-zẽmsã neb nusẽ.’”—Tʋʋ. 21:11.

16 Bãngr-gomdã wilga vẽeneg t’a Poll sɩd na n kẽnga Zerizalɛm. Leb n wilgame tɩ Zʋɩf-rãmb nins sẽn be be wã na n yõka a Polle, “n ning-a bu-zẽmsã neb nusẽ.” Neb nins sẽn da be wã sẽn wʋm bãngr-gomdã, b sũy sãama wʋsgo. Sɩd me, a Luk yeelame yaa: “Tõnd sẽn wʋm dẽ wã, tõnd ne neb nins sẽn da be be wã fãa sɩnga a Poll bõosgo, n yetẽ t’a ra kẽng Zerizalɛm ye. Rẽ la a Poll yeel-yã: ‘Bõe yĩng tɩ yãmb yãbda, la y baood n na n koms m daoodo? Bas-y y yam tɩ Zu-soab a Zeezi yʋʋrã yĩnga, mam seglame n sa n na n sak sẽbr la m sak kũum meng Zerizalɛm.’”—Tʋʋ. 21:12, 13.

17, 18. Wãn to la a Poll wilg t’a yãka yam n na n sak a Zeova raabã, la saam-biisã manesem yɩɩ wãna?

17 Mams-y y yamẽ saam-biisã ne a Luk sẽn naag taab n bõosd a Poll t’a ra kẽng Zerizalɛm ye. Kẽer da yãbdame. A Poll yãame tɩ b nong-a lame, la tɩ b maanda yɩɩr a yĩnga. Rẽ n so t’a togs-b ne bʋgsem tɩ b ‘baood n na n komsa a raoodo.’ Biibl-dãmb kẽer pʋsẽ, b lebga gom-kãngã tɩ “baood n na n sãam m sũuri.” Baa ne rẽ, a Poll kell n yalsa kãn-kãe. Sẽn deng rẽ, a pa bas tɩ Tɩɩr saam-biisã gɩdg-a ye. A pa na n bas me tɩ Sezaare saam-biisã kosgã la b nintãmã kɩt t’a bas n pa kẽng Zerizalɛm ye. A pʋd n togs-b-la bũmb ning sẽn kɩt tɩ yaa tɩlɛ t’a kẽng be wã. Ad a Poll sɩd ra tara raoodo! A kell n yãka yam n na n kẽng Zerizalɛm, wa a Zeezi me sẽn da maanã. (Ebre. 12:2) A Poll ra pa rat n ki ye. La a ra getame tɩ sã n wa lebg tɩlɛ t’a ki a sẽn yaa a Zeezi Kirist karen-biigã yĩnga, yaa zu-zẽkre.

18 Saam-biisã manesem yɩɩ wãna? B saka a Poll yam-yãkrã. A Luk yeela kibarã pʋgẽ yaa: “Tõnd sẽn wa n bãng tɩ d pa na n tõog t’a tek yamã, d basa a pẽdgre, n yeele: ‘Bɩ a Zeova raabã maane.’” (Tʋʋ. 21:14) Neb nins sẽn gɩdg a Poll t’a ra kẽng Zerizalɛmmã pa kell n pẽdg-a n dat t’a sak bãmb raabã ye. B kelga a Polle, la b sak a sẽn yeelã. B sak n deegame tɩ b segd n saka a Zeova raabã, baa sã n yaa toogo. A Poll da rabda zĩig sẽn tõe n tɩ tũ ne a yõore. La yɛlã ra na n yɩɩ nana ne-a, neb nins sẽn da nong-a wã sã n da pa bao n na n gɩdg-a.

19. A Poll kibarã sõngda tõnd tɩ d bãng bõe?

19 A Poll kibarã sõngda tõnd tɩ d bãng bũmb sẽn tar yõod wʋsgo. Yaa tɩ ned sã n wa rat n mong a meng bũmb kẽere, a sẽn dat n tũ Wẽnnaamã yĩnga, d pa segd n gɩdg-a ye. D tõe n tũu a Poll mak-sõngã yɛl wʋsg pʋgẽ, la pa ned vɩɩm sã n be yell pʋgẽ bal ye. Wala makre, kiris-neb kẽer getame tɩ yaa toog ne-b tɩ b bas b kambã tɩ b kẽng tẽng a to n tɩ tʋm a Zeova tʋʋmdã. Baa ne rẽ, b yãka yam n pa na n koms b raood ye. Yɩɩ woto ne saam-bi-poak a ye yʋʋr sẽn boond t’a Filis n be Ãngeletɛɛre. A tẽra a sũur sẽn sãam to-to, a bi-pugl-yendã sẽn wa n kẽng Afirik n na n tɩ tʋm a Zeova tʋʋmdã. A yeelame yaa: “Yɩɩ toog ne-ma. M sũur da sãamame, a sẽn tog sor n zãag ne-mã yĩnga. M sũur da sãamame yaa sɩda, la m sũur da nooma ne-a. M pʋʋsa a Zeova rẽ yĩnga. Sẽn mik tɩ yaa yẽ mengã yam-yãkrã, m zɩ n bao n na n modg-a t’a toeem yam ye. M pʋd n da wilg-a lame t’a Zeova raabã la a segd n lʋɩɩs taoor a vɩɩmã pʋgẽ. Yʋʋm 30 la woto, a sẽn gilgd tẽns toɛy-toɛy pʋsẽ n tʋmd a Zeova tʋʋmdã. La daar fãa m pʋʋsda a Zeova barka, m biigã sẽn ket n maand sɩd ne-a wã.” D sã n kengd d tẽed-n-taas nins sẽn mong b mens bũmb kẽer a Zeova tʋʋmdã yĩngã raoodo, yaa sõma wʋsgo.

Yaa sõma tɩ d kengd d tẽed-n-taas nins sẽn mong b mens bũmb kẽer a Zeova tʋʋmdã yĩngã raoodo

“Saam-biisã reega tõnd ne sũ-noogo” (Tʋʋma 21:15-17)

20, 21. Bõe n wilgd t’a Poll ra rata ne a sũur fãa n be ne a tẽed-n-taasã, la yaa bõe yĩnga?

20 A Poll sẽn segl a meng n sa wã, a loogame. La Sezaare saam-biis kẽer tũ-a lame. Woto wilgdame tɩ b ra yaa a zo-rãmb sẽn maand sɩd ne-a, la sẽn teend-a ne b sũy fãa. So-toakã fãa sasa, a Poll ne neb nins sẽn tũud-a n togd sorã ra sigda b tẽed-n-taasã zagsẽ. B sẽn wa n be Tɩɩrã, b yãa b tẽed-n-taas beenẽ, n zĩnd ne-b rasem a yopoe. B sẽn wa n ta Tolemayiisã, b pʋʋsa b tẽed-n-taasã sẽn be be wã, la b pa ne-b raar-n-yɛnga. Sezaare wã me, b zĩnda a Filip zakẽ wã n kaoos rasem a wãna. A Poll ne a tũud-n-taasã sẽn yi Sezaare n na n kẽng Zerizalɛmmã, karen-biis kẽer yãag-b lame. B sẽn ta be wã, karen-biig a ye yʋʋr sẽn boond t’a Menasõn reeg-b-la a zakẽ wã. Sɩd me, a Luk yeelame tɩ b sẽn ta Zerizalɛmmã, ‘saam-biisã reeg-b-la ne sũ-noogo.’—Tʋʋ. 21:17.

21 Yaa vẽeneg t’a Poll ra ratame n be ne a tẽed-n-taasã. A sã n da be ne-ba, a paamda raood kengre. Yaa woto me ne tõnd rũndã-rũndã. A Poll sẽn paam raood kengrã sõng-a lame t’a tõog n yals kãn-kãe, kʋʋngã sũy sẽn da puug tɩ b rat n kʋ-a wã taoore.