Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

SAK A 2

“Yãmb na n yɩɩ mam kaset rãmba”

“Yãmb na n yɩɩ mam kaset rãmba”

A Zeezi sõnga a tẽn-tʋmdbã sẽn na yɩl tɩ b wa tõog n lʋɩ taoor koɛɛgã mooneg pʋgẽ

Tika Tʋʋma 1:1-26

1-3. A Zeezi sẽn na n loog n bas a tẽn-tʋmdbã yɩɩ wãn to, la rẽ wata ne sogs-bʋse?

 A ZEEZI sẽn wa n ki wã, a tẽn-tʋmdbã sũy ra sãama wʋsgo. La a sẽn wa n vʋʋgã, b sũur sɩd yɩɩ noog wʋsgo. Rasem pis-naas pʋgẽ, a Zeezi vẽnega a meng ne-b zĩis toor-toor n zãms-ba, la a keng b raoodo. B sũy ra nooma b sẽn paam n be ne a Zeezi wã, n da pa rat t’a loog n bas-b ye. La b ra pa na n le wa yã-a ye.

2 Tẽn-tʋmdbã ne a Zeezi ra tigma taab Oliiv tɩɩs tãngã zugu, tɩ b ra maag b yĩng n kelgd a goamã. B ra ratame t’a Zeezi ket n zãmsd-ba. La a Zeezi wa n basa goama, n zẽk a nus n ning-b barka. Rẽ poore, a sɩngame n zẽkd n dabd saasẽ. Tẽn-tʋmdbã ra ket n get-a lame t’a zẽkd n dabd saasẽ. La sawadg n wa n lud-a tɩ b ra pa le ne-a ye. A Zeezi ra loogame, la b ra ket n yasame n get sa-gãnã.—Luk 24:50; Tʋʋ. 1:9, 10.

3 Bũmb ning sẽn maan badaarã toeema a Zeezi tẽn-tʋmdbã vɩɩm. Bõe la b ra na n maan masã, sẽn mik t’a Zeezi Kirist sẽn yaa b Zu-soabã rʋʋ saasẽ wã? D tõe n basa d yam t’a Zeezi ra zoe n segl-b lame, sẽn na yɩl tɩ b wa tõog n kẽng taoor ne tʋmd ning a sẽn sɩngã. Bõe la a maan n segl-b tʋʋm-kãngã sẽn tar yõod wʋsgã yĩnga, la b manesem yɩɩ wãna? Yam-bʋg la rũndã-rũndã kiris-nebã tõe n dɩk kiba-kãngã pʋgẽ? Tʋʋm sebrã pipi sakã leokda sogs-kãensã tɩ kengd raoodo.

“Sẽn na yɩl tɩ b kɩs sɩd ne b sũy fãa” (Tʋʋma 1:1-5)

4. A Luk goma bõe yell Tʋʋm sebrã sɩngrẽ?

4 Kibarã sɩngrẽ, a Luk goma a Teofill yelle, rao ning a sẽn gʋls a evãnzillã n toolã. a Tʋʋm sebrã sɩngrẽ, a Luk lebg n kʋmsa bũmb nins a sẽn togs a evãnzillã baasgẽ wã, la a paas bũmb a taab me. Woto, karemdbã bãngdame t’a na n goma bũmb ning sẽn maan a Zeezi kũumã poorã yelle.

5, 6. a) Bõe n na n sõng a Zeezi karen-biisã tɩ b tẽebã kell n tall pãnga? b) Rũndã-rũndã kiris-neb hakɩɩkã tẽebã tika bõe zugu?

5 Bõe n da na n sõng a Zeezi karen-biisã tɩ b tẽebã kell n tall pãnga? Tʋʋm 1:3 wã pʋgẽ, b goma a Zeezi yell n yeel yaa: “A vẽnega a meng ne a karen-biisã naoor wʋsgo, sẽn na yɩl tɩ b kɩs sɩd ne b sũy fãa.” Biiblã pʋgẽ, yaa a Luk sẽn da yaa logtor nebã sẽn nong wʋsgã bal n gʋls gom-bil ning b sẽn lebg tɩ “sẽn na yɩl tɩ b kɩs sɩd ne b sũy fãa” wã. (Kolo. 4:14) Logtoɛɛmbã n da nong n pʋt gom-bi-kãnga. Gom-bilã bilgda bũmb sẽn yaa bɛɛl la vẽenese, tɩ ned pa tõe n kɩɩs ye. A Zeezi sẽn maan bũmb ningã yɩɩ woto. A vẽnega a meng ne a karen-biisã naoor wʋsgo. Sasa ninga, a vẽnega a meng tɩ nin-yend bɩ neb a yiib yã-a. Sasa kẽere, a vẽnega a meng t’a tẽn-tʋmdbã fãa yã-a. La vugri, a vẽnega a meng tɩ sẽn yɩɩd saam-biis bãmb kobs-nu yãnd-a. (1 Kor. 15:3-6) Woto fãa ra yaa kaset sẽn wilgd vẽeneg t’a ra vʋʋgame!

6 Woto me, rũndã-rũndã kiris-neb hakɩɩkã tẽebã tika bũmb toor-toor b sẽn kɩs sɩd ne b sũy fãa zugu. Rẽ yĩnga, kaset beeme n wilgdẽ t’a Zeezi zĩnda tẽngã zugu, t’a kii tõnd yel-wẽnã yĩnga, la t’a vʋʋgame bɩ? N-ye! Neb sẽn maan kaset ne b nif kibay n be Biiblã pʋgẽ, tɩ fãa sek d na kɩs sɩd tɩ bũmb nins Wẽnnaam Gomdã sẽn yet a Zeezi zugã yaa sɩda. D sã n maag d yĩng n bʋgs kiba-kãensã zugu, n pʋʋs a Zeova n kos-a t’a sõng-d tɩ d wʋm b võore, na n paasa d tẽebã pãnga. D tẽeg tɩ sẽn na yɩl n tall tẽeb hakɩɩka, yaa tɩlɛ tɩ d paam kaset buud toor-toor sẽn yaa vẽenega, la d ra tẽed zond-yaar ye. Sẽn na yɩl n wa paam vɩɩm sẽn ka sɛtã, yaa tɩlɛ tɩ d taal tẽeb hakɩɩka.—Zã 3:16.

7. Mak-sõng bʋg la a Zeezi kõ a karen-biisã koɛɛgã mooneg la nebã zãmsgã wɛɛngẽ?

7 A Zeezi ra gomda “Wẽnnaam Rĩungã yell” me. Wala makre, a bilga bãngr-goam kẽer sẽn wilgd tɩ Mesi wã na n namsame la a ki wã võore. (Luk 24:13-32, 46, 47) A Zeezi sẽn wa n wilg tɩ yẽ la Mesi wã, a goma Wẽnnaam Rĩungã yelle, bala yaa yẽ la Wẽnnaam ra yãk t’a na n wa yɩ Rĩungã rĩma. A Zeezi koe-moonegã sasa, a ra gomda Wẽnnaam Rĩungã yell wakat fãa. A karen-biisã me maanda woto rũndã-rũndã.—Mat. 24:14; Luk 4:43.

“Hal n tãag dũniyã zĩig ning sẽn zãr n yɩɩdã” (Tʋʋma 1:6-12)

8, 9. a) A Zeezi tẽn-tʋmdbã ra tara tags-kɛg a yiibu. Bãmb la bʋse? b) Wãn to la a Zeezi sõng a tẽn-tʋmdbã tɩ b toeem b sẽn da tagsd to-to wã, la rẽ kõta rũndã-rũndã kiris-nebã yam-bʋgo?

8 Tẽn-tʋmdbã sẽn wa n tigim ne a Zeezi Oliiv tɩɩs tãngã zugã, yɩɩ b yaoolem tigsg ne a Zeezi tẽngã zugu. B soka a Zeezi yaa: “Zu-soaba, yaa masã la yãmb na n lebs n lugl rĩungã n kõ Israyɛll bɩ?” (Tʋʋ. 1:6) Tẽn-tʋmdbã sokrã pʋgẽ, d yãta vẽeneg tɩ b ra tara tags-kɛg a yiibu. Pipi, b ra tagsdame tɩ Wẽnnaam na n lebs n lugla a Rĩungã tẽngã zug n kõ Israyɛll nebã. Yiibu, b ra tẽedame tɩ Wẽnnaam Rĩungã rĩmã na n sɩnga a naamã rɩɩb zĩig pʋgẽ. Bõe la a Zeezi maan n sõng-b sẽn na yɩl tɩ b toeem b sẽn tagsd to-to wã?

9 A Zeezi ra miime tɩ pa na n kaoos t’a karen-biisã bãng tɩ Wẽnnaam pa na n lebs n lugl a Rĩungã tẽngã zug n kõ Israyɛll nebã ye. Sɩd me, rasem piig poore, karen-biisã ra na n maana kaset ne bu-paalg luglgu, rat n yeel tɩ Israyɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã. Rẽ poore, Wẽnnaam ra pa na n le get Israyɛll buudã neb wa a nin-buiid ye. A Zeezi tẽega a karen-biisã bũmbu, sẽn na yɩl n sõng-b tɩ b bãng tɩ pa zĩig pʋgẽ la Wẽnnaam na n lebs n lugl a Rĩungã ye. A yeel-b lame yaa: “Yaa Ba wã sẽn be saasẽ wã bal n tar sor n na n yãk wakat nins bũmb sẽn na n maane, la pa tɩlɛ tɩ yãmb bãng wakat-kãens ye.” (Tʋʋ. 1:7) Yaa a Zeova mengã n yãkd wakat ning a raabã sẽn na n pidsi. Nand t’a Zeezi ki, a yeelame tɩ yẽ mengã pa mi dũniyã saabã wakatã la lɛɛrã, la tɩ yaa “Ba wã bal n mi.” (Mat. 24:36) Rũndã-rũndã, kiris-nebã sã n wa maand yɩɩr n baood n na n bãng dũni-kãngã saabã sẽn na n yɩ wakat ninga, b namsda b mens zaalem. Bala pa tɩlɛ tɩ b bãng rẽ ye.

10. Yam-sõng bʋg la tẽn-tʋmdbã ra tara, la bõe yĩng tɩ d segd n dɩk b togs-n-taare?

10 La d segd n gũusame n da wa ning a Zeezi tẽn-tʋmdbã taal b sẽn tall tags-kɛgã yĩnga, bala b tẽebã ra tara pãnga. B sika b meng n sak n toeem b sẽn da tagsd to-to wã. Sẽn paase, baa ne b sokrã sẽn da wilgd tɩ b tara tags-kɛgã, wilgdame me tɩ b ra tara yam-sõngo. A Zeezi keooga a karen-biisã naoor wʋsg yaa: “Bɩ y kell n gũ.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) B ra baooda ne b sũy fãa n na n bãng a Zeova sẽn na n wa maane. Tõnd me segd n talla yam-sõng a woto rũndã-rũndã. Sɩd-sɩda, tara yõod wʋsg tɩ d kell n gũ, bala d vɩɩ “yaoolem wakatã.”—2 Tɩm. 3:1-5.

11, 12. a) Tʋʋm-bʋg la a Zeezi kõ a karen-biisã? b) Nand t’a Zeezi tʋm a karen-biisã tɩ b tɩ moon koɛɛgã, bõe yĩng t’a pʋlem-b vʋʋsem sõngã?

11 A Zeezi tẽega a tẽn-tʋmdbã bũmb ning sẽn segd n pak-b n tɩ yɩɩdã. A yeel-b lame yaa: “Vʋʋsem sõngã sã n wa sig yãmb zutu, yãmb na n paama pãnga. Yãmb na n yɩɩ mam kaset rãmb Zerizalɛm ne Zide soolmã fãa pʋgẽ la Samari, la hal n tãag dũniyã zĩig ning sẽn zãr n yɩɩdã.” (Tʋʋ. 1:8) Tẽn-tʋmdbã ra na n deng n moona a Zeezi vʋʋgrã koɛɛg Zerizalɛm, sẽn yaa zĩig ning b sẽn kʋ-a wã. Rẽ poore, b na n moona koɛɛgã Zide fãa pʋgẽ, Samari, la hal n tãag zĩ-zãrsẽ.

12 Nand t’a Zeezi tʋm a tẽn-tʋmdbã tɩ b tɩ moon koɛɛgã, a pʋlem-b-la vʋʋsem sõngã tɩ na n sõng-ba. Tʋʋm sebrã pʋgẽ, gom-bil ning sẽn yaa “vʋʋsem sõngã” bee be sẽn yɩɩd naoor 40. Tʋʋm sebrã pʋgẽ, b togsa naoor wʋsg tɩ d pa tõe n tʋm a Zeova tʋʋmdã tɩ pa tũ ne vʋʋsem sõngã sõngr ye. Rẽ wã, tara yõod wʋsg tɩ d pʋʋsd wakat fãa n kot vʋʋsem sõngã sõngre. (Luk 11:13) D rata vʋʋsem sõngã sõngr masã meng n yɩɩd pĩndã.

13. Rũndã-rũndã, Wẽnnaam nin-buiidã segd n moona koe-noogã hal n tɩ ta zĩ-bʋgo? Bõe yĩng tɩ d segd n tʋm tʋʋmdã ne d sũur fãa?

13 Tẽn-tʋmdbã wakatẽ, moon koɛɛgã hal n tãag “dũniyã zĩig ning sẽn zãr n yɩɩdã” teka dũniyã zĩis kẽer bala. La rũndã-rũndã, tõnd moonda koɛɛgã dũniyã gill zugu. Wa d sẽn yã pipi sakã pʋgẽ wã, baa rẽ sẽn yaa tʋʋmd sẽn pa nana wã, a Zeova Kaset rãmbã moonda koɛɛgã ne b sũur fãa, b sẽn mi tɩ Wẽnnaam raabã yaa nebã buud fãa paam n wʋm Rĩungã koe-noogã yĩnga. (1 Tɩm. 2:3, 4) Yãmb me kẽesa y toog n tʋmd tʋʋm-kãngã sẽn fãagd yõyã bɩ? Tʋʋmd kae sẽn tar barka, la sẽn kõt sũ-noog n ta koɛɛgã mooneg ye. A Zeova na n kõo yãmb pãng ning sẽn yaa tɩlɛ wã, sẽn na yɩl tɩ y tõog n tʋm tʋʋmdã. Tʋʋm sebrã na n sõng-y lame tɩ y bãng bũmb a taab n paas d sẽn tõe n moon koe-noogã to-to wã wɛɛngẽ, la d sẽn segd n tall manesem ning n tõog n tʋm tʋʋmdã sõma.

14, 15. a) Bõe la malɛgsã yeel Kiristã sẽn na n lebg n wa wã wɛɛngẽ, la b goamã võor yaa bõe? (Ges-y vẽnegrã me.) b) Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ Kiristã sẽn lebg n wa wã yɩɩ wa a sẽn loog to-to wã?

14 Wa d sẽn yã sag-kãngã sɩngrẽ wã, a Zeezi zẽkame hal tɩ sawadg wa lud-a, tɩ b pa le ne-a ye. Tẽn-tʋmdb 11 wã ra ket n yasame, n nak n get saasã. La malɛgs a yiib n wa n puk n yeel-b yaa: “Galile rapa, bõe yĩng tɩ yãmb yas n get sa-gãnã? Zeezi-kãngã b sẽn zẽk yãmb sʋk n dʋ saasẽ wã na n lebg n waame, wa yãmb sẽn yã a sẽn dʋʋd saasẽ to-to wã.” (Tʋʋ. 1:11) Rẽ yĩnga, malɛgsã ra rat n yeelame t’a Zeezi na n lebg n waa tẽngã zug n yaa ninsaal tɩ nebã ne-a, wa tũudum kẽer neb sẽn tẽedã bɩ? Ayo. Bõe n kɩt tɩ d mi rẽ?

15 Malɛgsã ra gomda a Zeezi sẽn na n lebg n wa to-to wã yelle, la pa a sẽn na n lebg n wa n yaa ninsaal tɩ nebã ne-a wã yell ye. b A loogrã yɩɩ wãn to? Malɛgsã sẽn wa n gomdã rẽ tɩ tẽn-tʋmdbã ra pa le ne-a ye. Yɩɩ neb bilf bala, rat n yeel tɩ tẽn-tʋmdbã bala, n yã la b bãng t’a Zeezi zẽkame n debd a Ba wã nengẽ saasẽ. Kiristã sẽn na n lebg n wa wã me na n yɩɩ woto. A zoe n lebg n waame. Yaa neb nins bal sẽn wʋmd Wẽnnaam Gomdã võorã, la b wʋmd yɛl nins sẽn maand rũndã-rũndã wã võorã n mi t’a Zeezi lebga Wẽnnaam Rĩungã rĩma. (Luk 17:20) D segd n sak n deegame tɩ yɛl nins sẽn maandã wilgdame t’a Zeezi lebga rĩma, la d sõng d taabã tɩ b bãng tɩ yaa masã la b segd n yãk yam n tũ Wẽnnaam.

“Bɩ y wilg . . . yãmb sẽn yãk a soaba” (Tʋʋma 1:13-26)

16-18. a) Tʋʋm 1:13, 14 sõngda tõnd tɩ d bãng bõe, kiris-nebã sẽn tigimd taab n waoogd Wẽnnaamã wɛɛngẽ? b) Yam-bʋg la d tõe n dɩk a Zeezi ma a Maari mak-sõngã pʋgẽ? d) Bõe yĩng tɩ kiris-nebã tigissã tar yõod wʋsg b nifẽ rũndã-rũndã?

16 Sãmbg kae tɩ tẽn-tʋmdbã ‘lebg n leba Zerizalɛm ne sũ-no-kãsenga.’ (Luk 24:52) La b ra na n maana wãn n tũ Kiristã saglsã, la a sẽn wilgd-b sorã? Tʋʋm sak a 1 vɛrse 13 ne 14 wilgdame tɩ b tigma taab “yĩngr doog” a ye pʋgẽ. Sẽn paase, d bãngda bũmb a taab sẽn tar yõodo, tigsg a woto buudã wɛɛngẽ. Palɛstin soolmẽ wã wakat kãnga, rot wʋsg ra tara yĩngr doogo, tɩ b ra maan ɛskaliye-rãmb yɩngã, n tũud be n dʋʋda. Tõe tɩ yaa “yĩngr doog” ning sẽn da be a Mark ma wã zakẽ tɩ b gomd a yell Tʋʋm 12:12 pʋgẽ wã. Sẽn yaa soab fãa, yĩngr doogã ra yaa zĩig b sẽn maneg sõma, tɩ Kirist karen-biisã ra tigimd taab beenẽ. La ãnd dãmb n tigim taab badaarã, la bõe la b maan-yã?

17 Bãng-y tɩ pa yɩ tẽn-tʋmdbã wall rap bal n da tigim taab ye. “Pagb kẽer” n da naage, n paas a Zeezi ma a Maari. Rẽ tɛka Biiblã pa le gom a Maari yell ye. D sã n mams t’a Maari ra sika a meng n be ne a tẽed-n-taasã n pʋʋsd a Zeova, kengda raoodo. A ra pa baood n na n wilg t’a yɩɩda a taabã ye. A kom-dibli a naasã sẽn da nan pa a Zeezi karen-biis a Zeezi sẽn wa n be tẽngã zugã sẽn da be ne-a masã wã, tog n bels-a-lame. (Mat. 13:55; Zã 7:5) B ma-biig a Zeezi kũumã la a vʋʋgrã tɛka, b manesmã toeemame.—1 Kor. 15:7.

18 Bõe yĩng tɩ karen-biisã tigim taab daar-n-kãnga? Biiblã yetame yaa: “Ne yam a yembre, b fãa ra wɩngda ne pʋʋsgo.” (Tʋʋ. 1:14) Tigimd taab n tũud Wẽnnaamã yaa bũmb sẽn tar yõod ne kiris-nebã. D tigimda taab sẽn na yɩl n keng taab raoodo, n paam zãmsg la saglse, la sẽn yɩɩd fãa, n paam n naag taab n tũud d saasẽ Ba a Zeova. D sẽn pʋʋsd la d naagd taab n yɩɩnd n pẽgd Wẽnnaam sasa kãensã wã noom-a lame, la tara yõod wʋsg tõnd nifẽ. Bɩ d ra tol n bas n pa le naagd n maand tigis-kãensã sẽn waoogd Wẽnnaam la kengd d tẽebã ye!—Ebre. 10:24, 25.

19-21. a) A Pɩyɛɛr sẽn lʋɩ taoor n ges tɩ b welg zu-loɛɛgã tigingã pʋgẽ wã sõngda tõnd tɩ d bãng bõe? b) Bõe yĩng tɩ b ra segd n yãk ned t’a ledg a Zida? La yam-bʋg la d tõe n dɩk b sẽn maan to-to n welg yel-kãngã wã pʋgẽ?

19 A Zeezi karen-biisã ra segd n welga zu-loɛɛg a yembre. Tẽn-tʋmd a Pɩyɛɛr n lʋɩ taoor n ges tɩ b welg yellã. (Vɛrse 15-26) A Zeova sẽn le tũnug ne tẽn-tʋmd a Pɩyɛɛr n welg yellã, baa ne a sẽn da kɩɩs naoor a tãab t’a pa mi a Zeezi wã kengda raoodo. (Mark 14:72) D fãa yaa bɛɛgdba, tɩ yaa tɩlɛ tɩ b tẽegd tõnd wakat fãa t’a Zeova yaa sõma, la t’a kõta neb nins sẽn sɩd tekd yam n kot sugrã “sugr wʋsgo.”—Yɩɩn. 86:5.

20 A Pɩyɛɛr bãngame tɩ b ra segd n ledga a Zida, tẽn-tʋmd ning sẽn zãmb a Zeezi wã. Ãnd la b ra na n yãk t’a ledg-a? Ra segd n yɩɩ ned sẽn tũ a Zeezi a koe-moonegã sasa, la sẽn maan kaset ne a vʋʋgrã. (Tʋʋ. 1:21, 22) Rẽ ra zemsa ne bũmb ning a Zeezi sẽn da pʋlem-bã. A ra yeelame yaa: “Yãmb sẽn tũ maamã me na n zaoonda gɛy piig la a yiib zutu, n kao Israyɛll buud piig la a yiibã bʋʋdo.” (Mat. 19:28) Wõnda a Zeova ra ratame tɩ tẽn-tʋmdb 12 sẽn tũ a Zeezi a tẽng zug koe-moonegã sasa wã wa yɩ Zerizalɛm-paalgã “yẽbgr kug pig la a yiibã.” (Vẽn. 21:2, 14) Dẽnd Wẽnnaam sõnga a Pɩyɛɛr t’a bãng tɩ bãngr-gomd ning sẽn yet tɩ “bɩ ned a to reeg a tʋʋmdã n yɩ yel-gɛtã” pidsa a Zida zugu.—Yɩɩn. 109:8.

21 B maana wãn n yãk ned ning sẽn na n ledg a Zida wã? B maana bãnde. Pĩnd wẽndẽ wã, b ra nong n maanda woto. (Yel. 16:33) Rẽ tɛka, Biiblã pa le wilg tɩ b maana bãnd a woto buud n na n yãk ned ye. Yaa vẽeneg tɩ vʋʋsem sõngã sẽn sig karen-biisã zugã tɛka, ra pa le yaa tɩlɛ tɩ b maan bãnd ye. La bõe yĩng tɩ tẽn-tʋmdbã maan bãndã? B pʋʋsame n yeel yaa: “Zeova, yãmb sẽn mi nebã fãa sũyã, bɩ y wilg nin-kãensã b yiibã sʋk yãmb sẽn yãk a soaba.” (Tʋʋ. 1:23, 24) B ra ratame t’a Zeova mengã yãk a soabã. Yaa a Matiyaas la b yãk-yã. Tog n da yaa karen-biis 70 wã a Zeezi sẽn tʋm tɩ b tɩ moon koɛɛgã nin-yende. Woto, a Matiyaas lebga “Piig la a yiibã” nin-yende. cTʋʋ. 6:2.

22, 23. Bõe yĩng tɩ d segd n sak neb nins sẽn lʋɩt taoor tigimsã pʋsẽ rũndã-rũndã wã?

22 Kiba-kãngã tẽegda tõnd t’a Zeova ratame t’a nin-buiidã sigl sõma. Hal n tãag rũndã, b yãkda rap sẽn na yɩl tɩ b yɩ yel-gɛtb tigingã pʋgẽ. Kãsem-dãmbã maagda b yĩng n ges zʋg-sõma nins yel-gɛtbã sẽn segd n bɩɩs tɩ b gomd b yell Biiblã pʋgẽ wã, la b pʋʋs a Zeova n kos a vʋʋsem sõngã sõngre. Rẽ n so tɩ tigingã neb get nin-kãensã wa neb vʋʋsem sõngã sẽn yãke. Tõnd sã n tũud b saglsã, sõngdame tɩ tigingã nebã fãa naag taab n tʋmd ne yam a yembre.—Ebre. 13:17.

D ket n sakda neb nins b sẽn yãk tɩ b yaa yel-gɛtbã

23 A Zeezi karen-biisã sẽn paam n yãnd a Zeezi a vʋʋgrã poorã, la b maan kaset ne bũmb toor-toor b sẽn toeem sẽn na yɩl n sigl koɛɛgã mooneg tʋʋmdã kenga b tẽebã. Dẽnd b ra segl n saame, bũmb nins sẽn na n wa maanã yĩnga. Sak ning sẽn pʋgdã gomda bõn-kãens sẽn tar yõodã yelle.

a Luk evãnzillã pʋgẽ, a Luk goma rao-kãng yelle, n bool-a tɩ “m ba Teofilli.” Rẽ kɩtame tɩ neb kẽer tagsdẽ tɩ tõe t’a Teofill yɩɩ ned sẽn da tar ziiri. La a ra nan pa a Zeezi karen-biig ye. (Luk 1:3) La Tʋʋm sebrã pʋgẽ, a Luk bool-a lame bal t’a “Teofilli.” Bãngdb kẽer yeelame t’a Luk sẽn pa le bool a Teofill tɩ ‘m ba Teofillã,’ tõe tɩ yaa a Teofill sẽn da karem a Luk evãnzillã n lebg kiris-nedã yĩnga.

b Vɛrse-kãngã pʋgẽ, yaa Gɛrk gom-bil ning sẽn yaa tropos la b lebg-yã, n na n wilg Kiristã sẽn na n lebg n wa to-to wã, la pa a sẽn na n lebg n wa n yaa ninsaal tɩ nebã ne-a ye. Sã n da yaa woto, ra na n yɩɩ Gɛrk gom-bil ning sẽn yaa morphe wã la b na n lebge.

c Kaoosg zugẽ, b wa n yãka a Poll t’a yɩ “tẽn-tʋmd sẽn tʋmd bu-zẽmsã neb nengẽ,” la a ra pa naag Piig la a yiibã ye. (Rom. 11:13; 1 Kor. 15:4-8) A ra pa tõe n paam n naag-ba, bala a pa tũ a Zeezi a tẽng zug koe-moonegã sasa ye.