Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

SAK A 6

Tũudmã fãa tata Wẽnnaam yam bɩ?

Tũudmã fãa tata Wẽnnaam yam bɩ?

1. Sã n yaa ne Wẽnnaam Gomdã, tũudum buud a yiib n be. Yaa bʋse?

 A ZEEZI yeelame: “Bɩ y tũ rigno-sẽkã n kẽ, bala rigno-yalengã, la so-yalengã tar n dabda sãoong zĩigẽ, la neb wʋsg tũuda be. La sor ning sẽn tar n dabd vɩɩm zĩigẽ wã yaa sẽka, t’a rignoorã yaa bãanega, la a yãtbã sõor paoodame.” (Matiye 7:13, 14) Sã n yaa ne Wẽnnaam Gomdã, tũudum buud a yiib bal n be: A yembrã yaa sɩda, t’a to wã yaa ziri. A yembrã yaa sõma, t’a to wã yaa wẽnga. A yembrã tar n dabda vɩɩm zĩigẽ, t’a to wã tar n dabd sãoong zĩigẽ.

2. Wãn to la Gʋls-sõamyã wilgd tɩ pa tũudmã fãa n tat Wẽnnaam yam?

2 Neb kẽer tagsdame tɩ tũudmã fãa tata Wẽnnaam yam. Ad Biiblã vɛrse sẽn wilgd tɩ pa woto ye:

  •   “Israyɛll nebã le maana sẽn yaa wẽng a Zeova nifẽ. Bãmb sɩngame n pʋʋsd Baal-rãmbã, a Astarte bõn-naandsã, Aram wẽnnaam-dãmbã, Sɩdõ wẽnnaam-dãmbã, Mowaab wẽnnaam-dãmbã, Amon nebã wẽnnaam-dãmbã la Filisti nebã wẽnnaam-dãmbã. Bãmb basa a Zeova n pa le tũud-a ye. Dẽ, a Zeova sũur puuga ne Israyɛll nebã.” (Bʋ-kaoodbã 10:6, 7) Tõnd sã n pʋʋsd bõn-naands bɩ wẽnd a to tɩ pa Wẽnnaam sɩd-sɩdã a Zeova, d pa na n ta a yam ye.

  •   “Bu-kãngã nebã waoogda maam [Wẽnnaam] ne b no-bɩmse, la b sũyã zãra ne maam. Bũmb nins b sẽn maand n waoogd maamã yaa zaalem, bala yaa ninsaalb tõod la b zãmsd nebã.” (Mark 7:6, 7) Neb sẽn yet tɩ b tũuda Wẽnnaam sã n zãmsd nebã b mens tagsa n bas Biiblã sẽn yetã, b sẽn tũud Wẽnnaamã yaa zaalem. Rẽ pa noom Wẽnnaam ye.

  •   “Wẽnnaam yaa Vʋʋsem, tɩ sẽn waoogd-b yẽ wã segd n waoog-a ne vʋʋsem sõngã sõngre, la ne sɩda.” (Zã 4:24) Tõnd sẽn tũud Wẽnnaam to-to wã segd n zemsa ne sɩdã sẽn be a Gomdã pʋgẽ wã.

Ziri tũudmã biisi

3. Wãn to la d tõe n bãng tũudum hakɩɩkã ne ziri tũudmã n welge?

3 Wãn to la d tõe n bãng tũudum sã n tata Wẽnnaam yam bɩ pa tat a yam? A Zeezi yeelame: “Tɩ-sõng fãa womda bi-sõma, la tɩ-yook fãa womda biis sẽn pa tar yõodo . . . Rẽnd sɩd yaa b biisẽ wã la y na n bãng nin-kãens n welge.” Vẽenega, tũudum sã n yit Wẽnnaam nengẽ, a womda bi-sõma. La a sã n yit a Sʋɩtãan nengẽ, a womda bi-wẽnse.—Matiye 7:15-20.

4. Zʋg-sõng bʋg la sẽn tũud-b a Zeova wã bɩɩsda?

4 Tũudum hakɩɩkã neb nonga taaba, la b nong neb a taabã me. Bala a Zeova mengã yaa Wẽnnaam sẽn yaa nonglem. A Zeezi yeelame: “Yãmb sã n nong taaba, nebã fãa na n bãngame tɩ yãmb yaa mam karen-biisi.” Tũudum toor-toorã neb tũuda no-kãngã bɩ?—Zã 13:35; Luk 10:27; 1 Zã 4:8.

5. Bõe la sebr a yembr yeel b sẽn da yõgd Afirik neb n koosd yembdã wɛɛngẽ?

5 Tẽeg-y b sẽn yõg Afirik neb n tɩ koos tɩ b lebg yembsã yelle. Sebr a yembr (La Nouvelle encyclopédie britannique) yetame: “Na maan Afirik neb milyõ 18 la b yõg n tɩ koos yembd Sahara ne tẽns nins sẽn be Oseyã ẽndiyẽ wã sẽnese, yʋʋmd 650 la yʋʋmd 1905 wã sʋka. Yʋʋmd 1450 wã poore, Erop nebã sɩngame n daad yembs Afirikdeluwɛst tẽnsã sẽn be mogrã noorã pʋsẽ. Yʋʋmd 1867 wã sẽn wa n na n ta tɩ Afirik neb milyõ a 7 n digd milyõ 10 la b tall ne batayo-rãmb n tɩ koos yembd Ameriki.”

6. Wãn to la tũudum toor-toorã kẽes b toog yembsã koosg pʋgẽ?

6 Wakat kãng sẽn yɩ toog wakat Afirik tɩ b ra yõgd rapa, pagb la kamb ne pãng n loogdẽ, n sogd-b ne bãense, n ningd-b bãnd ne bugum la b koosd-b wala niisã, tũudum toor-toorã manesem yɩɩ wãna? A Bethwell Ogot gʋlsa Nayerobi sẽn be Kenya wã zʋrnall a yembr (Daily Nation) pʋgẽ n yeel yaa: “Kiris-nebã ne moeembã zãmsda nebã tɩ ninsaalbã fãa zema taaba. La sul a yiibã fãa neb yaool n da yõgda neb n maand yembse, tɩ bu-welsg be b sʋka. . . . D segd n sak n deegame tɩ moeembã la kiris-nebã, sẽn be-b yaang la nin-taoorã fãa tara taale, b sẽn mum b nin n bas tɩ b nams Afirik neb yʋʋm kobs pʋgẽ ne nams-toaagã.”

Tũudum toor-toorã manesem sẽn yɩ to-to zabã sasa

7. Manesem-bʋg la tũudum taoor dãmb tall zabã sasa?

7 Ziri tũudmã maana bũmb a to sẽn wilgd t’a womda bi-põaasa. Wala makre, baa ne Biiblã sẽn yet tɩ ‘nong f to’ wã, dũniyã gill zugu, tũudum taoor dãmb n teel zabã ne yẽesem, la b yɩ sabab tɩ zab paam pãnga.—Matiye 22:39.

Ziri tũudmã kẽesa a toog zabã la yembsã koosg pʋgẽ

8. a) Wãn to la tũudmã taoor dãmb yɩ sabab tɩ b kʋ neb wʋsg Afirik zab sasa? b) Bõe la pastɛɛr a yembr yeel tũudmã taoor dãmb wɛɛngẽ, Nizeriya zabr a ye sasa?

8 Neb wʋsg miime tɩ yʋʋmd 1994, masɛɛr-dãmb la monpɛɛr-dãmb kẽer naagame n kʋ neb Ruwãnda zabrã sẽn yɩ toaagã sasa. Tũudum toor-toor n kẽes b toog Afirik zab a taab pʋsẽ me. Wala makre, Nizeriya zabr a ye sẽn daag zɩɩm wʋsg sasa, sul fãa tũudum taoor dãmb tusa a nebã tɩ b tɩ zabe. Zabrã sẽn wa n kaoosdẽ wã, pastɛɛr a yembr n yeel tɩ egiliizã taoor dãmb “basa tʋʋmd ning Wẽnnaam sẽn kõ-bã.” A leb n yeelame: “Tõnd a neb nins sẽn yet tɩ d yaa Wẽnnaam tʋm-tʋmdbã lebga a Sʋɩtãan tʋm-tʋmdba.”

9. Bõe la Biiblã yet a Sʋɩtãan tʋm-tʋmdbã wɛɛngẽ?

9 Biiblã me yeta bũmb sẽn wõnd woto. A yetame yaa: “A Sʋɩtãan mengã maanda wa a yaa vẽenem malɛka. Dẽnd a tʋm-tʋmdbã me sẽn maand wa b yaa tɩrlem tʋm-tʋmdbã pa lingr ye.” (2 Korẽnt rãmbã 11:14, 15) Nin-wẽns wʋsg maanda wa b yaa nin-sõma. Woto me, a Sʋɩtãan tũnugda ne tũudum taoor dãmb sẽn wõnd b yaa nin-tɩrsã n belgd nebã. B yaool n tʋmda tʋʋm-wẽnse, tɩ womd biis sẽn yaa põaasa.

10. Wãn to la tũudmã taoor dãmb kɩɩsd Wẽnnaam?

10 Dũniyã gill zugu, tũudmã taoor dãmb moonda nonglem, laafɩ la sõmblem, la b manesmã wilgdame tɩ b kisa neb a taaba. B kẽesda b toog zabẽ, la b tʋmd tʋʋm Wẽnnaam sẽn kisi. Biiblã sẽn gom b yell n yeel bũmb ningã yaa sɩda. A yeelame: “B yeta nebã taoor tɩ b mii Wẽnnaam, la b tʋʋmã wilgdame tɩ b pa mi Wẽnnaam ye.”—Tɩte 1:16.

Yi-y “Babilon-kãsengã” pʋgẽ

11. Biiblã pʋgẽ, b maka ziri tũudmã ne bõe?

11 D sã n karem Vẽnegr sebrã sẽn be Biiblã pʋgẽ wã, d na n bãnga a Zeova tagsg sẽn yaa a soab ziri tũudmã wɛɛngẽ. Be, b maka ziri tũudmã ne pag n bool-a tɩ “Babilon-kãsengã.” (Vẽnegre 17:5) Ges-y Wẽnnaam sẽn bilgd-a to-to:

  •   “Pʋg-yood-kãseng ning . . . tẽngã rĩm-dãmbã sẽn yo ne” wã. (Vẽnegre 17:1, 2) Ziri tũudmã zãgsa a na maan sɩd ne Wẽnnaam, n kẽesd a meng politikã yɛlẽ. Naoor wʋsgo, yẽ n wilgd goosneema wã taoor dãmb b sẽn segd n maanega.

  •   “Yaa tẽn-kãng pʋgẽ la b yã no-rɛɛsdb ne nin-sõamyã n paas neb nins fãa b sẽn kʋ tẽngã zugã zɩɩm.” (Vẽnegre 18:24) Ziri tũudmã namsa neb sẽn maand sɩd ne Wẽnnaam, hal n kʋ-ba. A yɩɩ sabab tɩ neb tus ka tɛk ki zab pʋsẽ.

  •   ‘A kẽesa buud toɛy-toɛyã fãa neb moog ne a zĩn-dãmb yɛlã maanego.’ (Vẽnegre 18:7) Ziri tũudmã tara arzɛk wʋsgo, t’a taoor dãmbã vɩ naar pʋgẽ.

  •   ‘Buud fãa neb paama belgr a zĩn-dãmb yɛlã maaneg yĩnga.’ (Vẽnegre 18:23) Ziri tũudmã sẽn zãmsd nebã tɩ sɩɩg pa kiidã, paka sor tɩ b maand zĩn-dãmb yɛl toor-toor la tɩto, la kɩt me tɩ b zoet sẽn ki-bã, la b waoogd b yaab-rãmbã.

12. Biiblã keooga nebã tɩ b maan bõe ziri tũudmã wɛɛngẽ?

12 Biiblã keooga nebã tɩ b lak b mens ne ziri tũudmã. Ad a sẽn yeele: “Mam neba, yi-y-yã a pʋgẽ, y sã n pa rat n naag-a a yel-wẽnã pʋgẽ, la y sã n pa rat n paam a toodã.”—Vẽnegre 18:4, 5.

13. Bõe n na n paam ziri tũudmã la neb nins sẽn be a pʋgẽ wã?

13 Ka la bilfu, b na n sãama Babilon-kãsengã sẽn yaa dũni gill ziri tũudmã fasɩ. Biiblã yetame: ‘A toodã na n waa daar-n-yɛnga: Yaa kũum ne sũ-sãang la kom. Sẽn paase, b na n yõog-a-la bugum t’a rɩ zãnga, bala Wẽnnaam a Zeova sẽn yaa soab ning sẽn kao a bʋʋdã tara pãnga.’ (Vẽnegre 18:8) Sẽn na yɩl n da wa naag ziri tũudmã n paam a toodã, d segd n laka d mens ne-a fasɩ. D pa segd n naag n maan a yel-maandɩ wã la a kibs-rãmbã ye. D pa segd n tẽ bũmb nins a sẽn zãmsd nebã tɩ yaool n pa tat Wẽnnaam yamã ye. D segd n laka d mens tao-tao. Yaa yõor yelle.—2 Korẽnt rãmbã 6:14-18.