Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

SAK A 7

Yãmb nanda vɩɩmã wa Wẽnnaam sẽn nand-a to-to wã bɩ?

Yãmb nanda vɩɩmã wa Wẽnnaam sẽn nand-a to-to wã bɩ?

“Vɩɩm ko-bundum bee yãmb nengẽ.”—YƖƖN-SÕAMYÃ 36:10.

1, 2. a) Kũun sẽn yaa kãseng la a Zeova kõ tõndo. Yaa bʋgo? b) Bõe la a Zeova kõ tõnd sẽn na yɩl tɩ d vɩɩmã tall barka?

A ZEOVA kõo tõnd ned kam fãa kũun sẽn yaa kãsenga. Yaa vɩɩmã. (Sɩngre 1:27) A ratame tɩ d vɩɩmã yɩ noogo. Rẽ n so t’a kõ-d noy sẽn na yɩl tɩ d bãng n yãk yam-sõma. D segd n tika no-kãens n tõog n bãng ‘sõma ne wẽng n bake.’ (Ebre-rãmbã 5:14, MN) D sã n maand woto, d sakdame t’a Zeova wilgd tõnd d sẽn tõe n paam yam to-to. Tõnd sã n tũud Biiblã noyã, la d ne rẽ sẽn sõngd tõnd to-to wã, d bãngdame tɩ Wẽnnaam noyã yõod ka to ye.

2 Vɩɩmã yaa toogo. Pa wakat fãa la noy takɩ be Biiblã pʋgẽ n tõe n sõng-d ye. Wala makre, tõe n wa yɩɩ tɩlɛ tɩ d yãk d sã n na n sakame tɩ b ning-d zɩɩm. Bõe la d tõe n maan t’a Zeova sũur yɩ noog ne-do? Biiblã noyã tõe n sõnga tõnd tɩ d bãng a Zeova sẽn get vɩɩmã ne zɩɩmã to-to. D sã n wʋm no-kãens võor sõma, d na n bãng n yãka yam-sõma, tɩ d sũur-kasetã me pa ning-d taal ye. (Yel-bũnã 2:6-11) Bɩ d gom noy a wãn yelle.

WẼNNAAM SẼN GET VƖƖMÃ NE ZƖƖMÃ TO-TO

3, 4. a) Bõe la Wẽnnaam yeel tɩ wilgd a sẽn get zɩɩmã to-to? b) Zɩɩmã makda bõe?

3 Biiblã wilgdame tɩ zɩɩmã yaa sõngo, bala makda vɩɩmã. Sẽn paase, a Zeova nanda vɩɩmã. A Kayẽ sẽn kʋ a yao wã poore, a Zeova yeel-a lame yaa: “Fo yao wã zɩɩm bee tẽn-gãongã zug n kelemdẽ tɩ tat maam.” (Sɩngre 4:10) A Abɛll zɩɩmã makda a vɩɩmã. Dẽnd a Kayẽ sẽn kʋ-a wã, a yãka yõore.

4 Sãoong sa-kãsengã poore, Wẽnnaam kõo sor tɩ ninsaal tõe n wãb nemdo. La a yeela vẽeneg yaa: “Yãmb ka tog n dɩ rũng ne a vɩɩm ye. Rat n yeelame tɩ y ra rɩ-a ne a zɩɩmã ye.” (Sɩngre 9:4) Yaa noor a Nowe yagensã fãa sẽn da tog n tũ. Dẽnd tõnd me tog n tũume. Yaa vẽeneg t’a Zeova nifẽ, zɩɩmã makda vɩɩmã. Tõnd me nifẽ, segd n yɩɩ woto.—Yɩɩn-sõamyã 36:10.

5, 6. Bõe la a Moyiiz tõogã ra yeta, tɩ sõngd-d tɩ d tõe n bãng a Zeova sẽn get vɩɩmã ne zɩɩmã to-to?

5 Tõogã a Zeova sẽn kõ a Moyiizã pʋgẽ, a yeelame: “Ned sã n dɩ zɩɩm, baa sẽn yaa bũmb ning zɩɩm, mam na n wẽnemda m neng n bas a soabã, a sẽn dɩ zɩɩmã yĩnga, la mam na n yiisa yẽnda a buudã sʋka. Bala, yĩngã vɩɩm bee zɩɩmẽ wã.”—Maan-kʋʋre 17:10, 11.

6 A Moyiiz tõogã ra yetame tɩ ned sã n kʋ rũng n na n wãbe, a tog n daaga a zɩɩmã tẽnga. Woto wilgdame tɩ rũngã vɩɩm leba Naandã sẽn yaa a Zeova wã nengẽ. (Tõodo 12:16; Ezekɩyɛll 18:4) A Zeova pa yeel tɩ Israyɛll nebã tog n daaga rũngã zɩɩmã hal tɩ zɩ-bɛrg pa le ketẽ ye. La b ra tog n basame tɩ zɩɩmã raag sõma. Rẽ b tõe n wãba nemdã, tɩ b sũur-kasetã pa ning-b taal ye. B sã n da wilg tɩ b nanda rũngã zɩɩmã, b wilgdame tɩ b waoogda a Zeova sẽn yaa vɩɩm kõtã. Tõogã ra yetame me tɩ b tog n kʋʋ rũms n maan maoong n kõ Wẽnnaam, n kos b yel-wẽnã sugri.—Ges-y Vẽnegr 19 ne 20.

7. Bõe la a Davɩɩd maan tɩ wilgdẽ t’a nanda zɩɩmã?

7 A Davɩɩd sẽn wa n zabd ne Filisti nebã, bũmb la a maan tɩ tõe n sõng-d tɩ d bãng tɩ zɩɩmã yaa sõngo. Ko-yũud n yõk-a, t’a sodaas yik n kẽng bɛɛbã sẽn beẽ wã, n yãk koom n wa kõ-a. Ra tõe n tũu ne b yõore. La a Davɩɩd zãgsame n pa yũ ye. A ‘raaga koomã a Zeova taoore,’ n yeel yaa: “Sẽn-Ka-Saabo, mam ka tõe n sak n maan a woto ye. Bala, a na n yɩɩ wa mam sẽn yũud neb nins sẽn gẽneg b yõy n kẽngã zɩɩm.”—2 Sãmwɛll 23:15-17.

8, 9. Rũndã-rũndã, wãn to la kiris-nebã get zɩɩmã?

8 Pipi kiris-nebã wakatẽ, Wẽnnaam nin-buiidã ra pa le maand rũms maand ye. La b ra tog n tẽegda wakat fãa tɩ zɩɩmã yaa sõng a Zeova nifẽ. Noy nins a Zeova sẽn kõ-bã sʋka, a yeel-b lame: “Lak-y y mens ne . . . zɩɩm.” No-kãnga tara yõod wʋsgo, wa noy nins sẽn yet tɩ d ra yo, la d ra pʋʋs bõn-naandsã.—Tʋʋma 15:28, 29, MN.

Bõe n na n sõng-​m tɩ m tõog n wilg ned m sẽn yãk yam ning zɩɩmã wɛɛngẽ wã?

9 Yaa woto me rũndã-rũndã. Tõnd sẽn yaa kiris-nebã, d miime t’a Zeova la vɩɩm kõtã, la tɩ bõn-vɩɩg buudã fãa yaa yẽ n so. D leb n miime tɩ zɩɩmã yaa sõngo, la t’a makda vɩɩmã. Dẽnd d sã n wa rat n yãk tɩbsgo, d tũuda Biiblã sẽn yet zɩɩmã wɛɛngẽ wã.

ZƖƖMÃ TALL N TƖPÃ

10, 11. a) Wãn to la a Zeova Kaset rãmbã get zɩɩmã reegrã, globules rouges rãmbã, globules blancs rãmbã, plaquettes rãmbã ne plasma wã tall n tɩpã? b) Kiris-ned fãa tog n yãka yam n maan bõe?

10 A Zeova Kaset rãmbã miime tɩ Biiblã sẽn yet tɩ b ‘lak b mens ne. . . zɩɩmã,’ pa rat n yeel bal tɩ b ra rɩ bɩ n yũ zɩɩm ye. Rat n yeelame tɩ b pa na n sak tɩ b ning-b zɩɩm, bɩ n yãk b zɩɩmã n bĩng n wa rɩk n ning-ba, wall n ning ned a to ye. Sẽn paase, b pa na n sak tɩ b yãk zɩɩmã globules rouges rãmbã, globules blancs rãmbã, plaquettes rãmbã ne plasma wã n tɩp-b ye.

11 Bõn-kãensã a naasã pʋgẽ, b tõe n yãka bõn-kɩds n tall n tɩp neda. Yaa kiris-ned n yãkd a sã n na n sakame tɩ b tɩp-a ne bõn-kɩds kãense. Leb n yaa ned fãa n yãkd a sẽn dat tɩ b maan bũmb ning ne a zɩɩmã. Wala makre wopeere sasa, bɩ tɩbsg buud fãa sẽn naag ne zɩɩm.—Ges-y Vẽnegr 21.

12. a) Sã n yaa sũur-kaset yelle, bõe yĩng tɩ d sẽn na n yãk yam ningã tar yõod a Zeova nifẽ? b) D sã n dat n yãk yam-sõng tɩbsgã wɛɛngẽ, bõe la d segd n maane?

12 La sã n wa yaa sũur-kaset yelle, rẽ yĩnga tara yõod a Zeova nifẽ bɩ? N-ye. Tõnd tagsa wã la d tʋʋmã fãa pak-a lame. (Karm-y Yel-bũn 17:3; 24:12.) Sã n yaa woto, d sã n wa rat n yãk d sẽn dat tɩ b tɩbs-d to-to, d segd n pʋʋsa a Zeova n kos-a t’a wilg-d sore, la d bao n bãng n paas tɩbsgã wɛɛngẽ. Rẽ poore, d kelg d sũur-kasetã sẽn paam kiblg sõma wã, n tõog n yãk yam-sõngo. D pa segd n sok neb a taabã tɩ b togs tõnd bãmb sẽn na n maanega, bãmb me pa segd n kẽes b noor d yam-yãkr pʋgẽ ye. Kiris-ned fãa “na n tʋka a meng zɩɩbo.”—Galat rãmbã 6: 5, MN; Rom dãmbã 14:12.

A ZEOVA NOYÃ WILGDAME T’A NONGA TÕNDO

13. A Zeova sẽn kõ tõnd noy zɩɩmã wɛɛngẽ wã wilgda bõe?

13 Sẽn yaa bũmb ning fãa la a Zeova rat tɩ d maane, d bãng tɩ yaa tõnd neer yĩnga, la a sẽn nong tõndã yĩnga. (Yɩɩn-sõamyã 19:8-12) La d sẽn sakd a noyã pa sẽn nafd tõndã yĩng bal ye. Yaa d sẽn nong-a wã. Rẽ kɩtame tɩ d pa na n tol n sak tɩ b ning-d zɩɩm ye. (Tʋʋma 15:20) Kogenda tõnd laafɩ wã. Rũndã-rũndã, neb wʋsg miime tɩ zɩɩmã ningrã wata ne yɛla. Logtoɛɛmb wʋsg me kɩsa sɩd tɩ b sã n tɩp bãad n pa ning-a zɩɩm, rẽ la sõma n yɩɩda. Yaa vẽeneg t’a Zeova noyã wilgdame t’a nonga tõnd la t’a yamã yaa kãsenga.—Karm-y Ezayi 55:9; Zã 14:21, 23.

14, 15. a) No-bʋs la a Zeova kõ a nin-buiidã sẽn na yɩl n kogl-ba? b) Wãn to la y tõe n tũ no-yẽgã b sẽn tik n yiis no-kãensa wã?

14 A Zeova sẽn lugl noyã yaa a nin-buiidã neer yĩnga. A kõo Israyɛll nebã noy sẽn na yɩl n kogl-b tɩ bũmb ra maan-b ye. Wala makre, noor a ye ra yetame tɩ ned sã n me roogo, a tog n ninga roogã zug kogre, tɩ ned ra wa lʋɩ ye. (Tõodo 22:8) Noor a to n da yet tɩ ned sã n tar nag-tãadga, a segd n gesa a yell neere, t’a ra wa pogl bɩ n kʋ ned ye. (Yikri 21:28, 29) Israyɛll ned sã n da pa tũ no-kãensã, tɩ ned yõor yãke, a tara taale.

15 No-kãensã wilgdame tɩ vɩɩmã tara yõod wʋsg a Zeova nifẽ. D sẽn mi rẽ wã, bõe la d segd n maane? Tõnd me segd n wilgame tɩ d nanda vɩɩmã. D na n gesa d roogã la d bõn-zombdsã yell sõma, d na n wẽnda d mobillã bɩ d montɛɛrã sõma, la d yãk reem sẽn yaa sõma. Neb kẽer tagsdame tɩ bũmb pa tõe n maan-b ye. Sẽn yɩɩd fãa kom-bɩɩsã. Rẽ kɩtame tɩ b maand bũmb sẽn tõe n wa ne yelle. La a Zeova pa rat tɩ d maan woto ye. A ratame tɩ d kogl d vɩɩmã, la neb a taabã vɩɩm me.—Koɛɛg soaba 11:9, 10.

16. A Zeova tagsg yaa wãn ne pʋg-yiisgu?

16 A Zeova nanda ninsaal buud fãa vɩɩm. Baa biig sẽn nan ket a ma pʋgẽ. A Moyiiz tõogã pʋgẽ, b ra yeelame tɩ ned sã n maan tɩ pag sẽn tar pʋg pogl bɩ n ki, wall yaa a biigã n ki, baa pa pʋ-toogo, a Zeova ra geta a soabã wa nin-kʋʋda. Baa sẽn pa pʋ-toogã, b ra segd n kʋʋ a soabã n lebse. (Karm-y Yikr 21:22, 23.) Wẽnnaam nifẽ, biig sẽn ket a ma pʋgẽ zoe n yaa ned sẽn vɩ. Sã n yaa woto, a tagsg yaa wãn ne pʋg-yiisgu? Tags-y n ges-y a sũur sẽn sãamd to-to, a sẽn ne neb milyõ rãmb sẽn yiisd pʋs yʋʋmd fãa wã.

17. Pag sã n yiis pʋg n yaool n wa bãng t’a Zeova kisa woto, bõe n tõe n keng a raoodo?

17 La pag sã n yiis pʋga, n yaool n wa bãng t’a Zeova kisa woto? A tõe n kɩsa sɩd tɩ ne a Zeezi maoongã maasem, a Zeova na n kõ-a-la sugri. (Luk 5:32; Efɛɛz rãmbã 1:7) Pag sẽn yiis pʋg pĩndã sã n tek yam n kos sugri, a pa tog n le ningd a meng taal ye. Bala, ‘a Zeova yaa nimbãan-zoeer soaba, la maan-neer soaba . . . Yaang ne nin-taoor sẽn zãr ne taab to-to wã, a Zeova zãagda tõnd ne d beegrã me a woto.’—Yɩɩn-sõamyã 103:8-14.

D RA KISG NED YE

18. Ned sã n kis a to, bõe yĩng t’a segd n modg wʋsg n maneg a tagsa wã?

18 Yaa tõnd sũurã pʋgẽ la d rengd n wilg tɩ d nanda vɩɩmã Wẽnnaam sẽn kõ-dã. Dẽnd d sẽn tagsd to-to neb a taabã zugã me wilgda d sã n nanda vɩɩmã. Tʋm-tʋmd a Zã yeelame: “Ned ning fãa sẽn kis a saam-biig yaa nin-kʋʋda.” (1 Zã 3:15, MN) Ned tõe n kisga a to a sũurã pʋgẽ n pa bãng ye. Tõe n kɩtame t’a pa waoogd a soabã, n dõt-a, bɩ n dat meng t’a ki. La a Zeova mii d tagsg sẽn yaa a soab d taabã zugu. (Maan-kʋʋre 19:16; Tõodo 19:18-21; Matiye 5:22) Sã n mikame tɩ d kisa ned d sũurã pʋgẽ, d modg wʋsg n maneg d tagsa wã.—Zak 1:14, 15; 4:1-3.

19. Bõe me la d tõe n maan n wilg tɩ nanda vɩɩmã?

19 Bũmb a to me la d tõe n maan n wilg tɩ d nanda vɩɩmã. Yɩɩn-sõamyã 11:5 yetame t’a Zeova “kisa sẽn maand-b taab pãngã.” D sã n nong reem sẽn pid ne nen-kɛglem, d wilgdame tɩ d nonga nen-kɛglem. D pa rat tɩ gom-põaasa, tags-yood wall imaaz-yood kẽ d yamẽ wã ye. D ratame tɩ d tagsa wã yɩ sõma, tɩ d yamã la d sũurã me yaa sõma.—Karm-y Filip-rãmb 4:8, 9, MN.

D LAK D MENS NE SIGLS SẼN PA NAND VƖƖMÃ

20-22. a) A Zeova tagsg yaa wãn ne a Sʋɩtãan dũniyã neba? b) Bõe la Wẽnnaam nin-buiidã maand n wilgdẽ tɩ b “pa dũniyã rẽnda”?

20 A Sʋɩtãan dũniyã neb pa nand vɩɩmã ye. A Zeova nifẽ, b tara zɩɩm samde. Na maan yʋʋm kobse, politik pãn-soaadb kɩtame tɩ neb milyõ rãmb ki. A Zeova Kaset rãmb wʋsg naagame. Biiblã pʋgẽ, b maka goosneemã kãens ne rũm-toose. (Dãniyɛll 8:3, 4, 20-22; Vẽnegre 13:1, 2, 7, 8) Rũndã-rũndã, bug-raadã koosg yaa neb wʋsg nug-tʋʋmde. Kẽesda bãmb ligd wʋsgo, n yaool n kʋʋd neb tusa. Yaa vẽeneg tɩ “dũniyã tõr bee wẽng soabã nugẽ.”—1 Zã 5:19, MN.

21 La kiris-neb hakɩɩkã “pa dũniyã rẽnd” ye. A Zeova nin-buiidã pa kẽesd b toog politik yɛlẽ bɩ zab pʋsẽ ye. B sẽn pa yãkd b taab yõyã yĩnga, b pa teend sigls bɩ sull nins sẽn yãkd neb yõyã ye. (Zã 15:19; 17:16, MN) Neb sã n wa namsd tõnd d tẽebã yĩnga, d pa lebsd-b wẽng ye. A Zeezi yeela tõnd tɩ d segd n nonga d bɛɛbã menga.—Matiye 5:44; Rom dãmbã 12:17-21.

22 Tũudmã yʋʋr yĩnga, b kʋʋ neb milyõ-rãmba. Biiblã goma Babilond kãsengã sẽn yaa tũudum nins fãa sẽn pa tat a Zeova yamã yelle, n yeel yaa: “B yãa no-rɛɛsdb ne nin-sõamyã n paas neb nins fãa b sẽn kʋ tẽngã zugã zɩɩm” a pʋgẽ. Yaa rẽ n so t’a Zeova yet tõnd tɩ d yi a pʋgẽ. Neb nins sẽn tũud a Zeova wã pa kẽesd b toog tũudum nins sẽn pa tat a yamã pʋgẽ ye.—Vẽnegre 17:6; 18:2, 4, 24, MN.

23. Yi Babilond kãsengã pʋgẽ rat n yeelame tɩ bõe?

23 A Zeova sẽn yeel tɩ d yi Babilond kãsengã pʋgẽ wã rat n yeelame tɩ d wilg vẽeneg tɩ d pa le naag tũudum sẽn pa tat a yam ye. Wala makre, d na n kosame tɩ b yẽes d yʋʋrã tũudum ning d sẽn da beẽ wã sɛb pʋsẽ. La pa rẽ bal ye. D na n kisga bũmb nins fãa b sẽn maand tɩ pa tat a Zeova yamã. Wala makre, yoobã, politikã la rat-m-yembrã. (Karm-y Yɩɩn-sõamyã 97:10; Vẽnegre 18:7, 9, 11-17) Bõn-kãensã poorẽ, b yãka neb milyõ-rãmb yõyã.

24, 25. Bõe yĩng tɩ d sẽn bãng a Zeova wã sõng-d tɩ d yam gãe bãane, tɩ d sũur-kaset me pa ningd-d taale?

24 Nand tɩ d bãng a Zeova, d maana tʋʋm-wẽns a Sʋɩtãan dũniyã neb sẽn maande. La masã, d toeemame. D kɩsa sɩd t’a Zeezi kii tõnd yĩnga, n dɩk d mens n kõ Wẽnnaam. D paamame t’a Zeova yols tõndo. D sẽn mi tɩ d tata a yamã yĩnga, d yam gãee bãane, d sũur-kasetã me pa ningd-d taal ye.—Tʋʋma 3:19; Ezayi 1:18.

25 Baa tõnd sã n da bee siglg wall sull sẽn pa nand vɩɩmã pʋgẽ, a Zeezi Kirist maoongã maasem yĩnga, a Zeova tõe n kõo tõnd sugri. Tõnd sɩd nanda vɩɩmã sẽn yaa a Zeova kũunã. Rẽ n so tɩ d maand d sẽn tõe n sõngd neb a taabã sẽn na yɩl tɩ b bas a Sʋɩtãan dũniyã, la b bãng a Zeova, n paam n lebg a zoa.—2 Korẽnt rãmbã 6:1, 2.

D GOM WẼNNAAM RĨUNGÃ YELL NE NEBÃ

26-28. a) Tʋʋm-bʋg la a Zeova kõ a Ezekɩyɛlle? b) Bõe la a Zeova yeel tõnd tɩ d maane?

26 Pĩnd wẽndẽ, a Zeova ra yeela no-rɛɛs a Ezekɩyɛll t’a keoog Israyɛll nebã tɩ Zerizalɛm na n paama sãoongo, la a wilg-b b sẽn segd n maan n paam fãagre. A Ezekɩyɛll sã n da pa keoog nebã, tɩ b kʋ-ba, a Zeova ra na n ning-a-la taale, b kũumã yĩnga. (Ezekɩyɛll 33:7-9) A Ezekɩyɛll maana a sẽn tõe fãa n taas nebã koɛɛgã sẽn da tar yõod wʋsgã, tɩ wilgdẽ t’a ra sɩd nanda vɩɩmã.

27 A Zeova kõo tõnd tʋʋmde. A yeelame tɩ d keoog nebã t’a na n sãama a Sʋɩtãan dũniyã ka la bilfu, la d sõng-b tɩ b bãng yẽ n wa paam n kẽ dũni-paalgã pʋgẽ. (Ezayi 61:2; Matiye 24:14) D rat n maana d sẽn tõe fãa n taas nebã koe-kãnga. Wa a Polle, tõnd ned fãa ratame n wa yeel yaa: “Mam pa tar taal ned baa a ye zɩɩm wɛɛngẽ ye. Bala, mam pa bas n pa togs yãmb Wẽnnaam daabã fãa ye.”—Tʋʋma 20:26, 27, MN.

28 Bũmb toor-toor la d segd n maan n wilg tɩ d yaa yɩlma. D na n goma bãmb b wãn yell sak ning sẽn pʋgdã pʋgẽ.