1, 2. Bõe yĩng tɩ d segd n maan gũusgu, d sã n wa rat n yãk reem?

MAMS-Y wa yãmb sẽn dat n dɩ tɩɩg billi, n mik tɩ bogr a ye n sãame. Y na n maana wãna? Y na n dɩɩme bal bɩ, bɩ y na n lobame? Bɩ y na n boka sẽn sãamã, la y rɩ sẽn kellã?

² D tõe n maka reemã ne tɩɩg bila. Reem kẽer yaa sõma. La wʋsgã pa sõma ye. Bala wilgda yoobo, nen-kɛglem bɩ zĩn-dãmb yɛla. Woto wã, y  sã n wa rat n yãk reem, y yãkda y sẽn dat a soab bal bɩ? Y tagsdame tɩ reem buudã fãa pa sõma bɩ? Bɩ y na n maaga y yĩng n yãk reem sẽn yaa sõma?

3. D sã n wa rat n yãk reem, bõe yell la d segd n tagse?

³ Tõnd ned fãa mi n dat n pemsa bilfu, la a reeme. La d ratame tɩ d sẽn na n yãk reem ningã yɩ sõma. D tog n soka d mens d sẽn yãkd reem ninsã sã n na n kɩtame tɩ d ket n tũud a Zeova sõma.

4. Biiblã no-bʋg n tõe n sõng-d tɩ d yãk reem sẽn yaa sõma?

⁴ Tõnd sẽn wa n na n dɩk d meng n kõ a Zeova wã, d pʋlmame tɩ d na n vɩɩmda yẽ yĩnga. (Karm-y Koɛɛg soab 5:3.) D yeelame tɩ d na n ‘maana fãa Wẽnnaam waoogr yĩnga.’ (1 Korẽnt rãmbã 10:31, MN) Woto rat n yeelame tɩ pa d sẽn wat n kẽng tigissã bɩ n moond koɛɛgã bal la d yaa a Kaset soab ye. D sã n wa reemdẽ bɩ n kokd pemsem me, d yaa a Zeova Kaset soaba.

5. Wãn to la d segd n tũ a Zeova?

⁵ Bũmb ning fãa tõnd sẽn maandã tara loees ne a Zeova tũubã. A Poll sẽn yeelã wilgda rẽ. A yeelame: ‘Kõ-y y yĩnsã tɩ yɩ maoong sẽn vɩ, sẽn yaa sõma, sẽn noom Wẽnnaam.’ (Rom dãmbã 12:1, MN) A Zeezi yeelame: “Fo tog n nonga a Zeova sẽn yaa fo Wẽnnaamã ne f sũurã fãa, ne f sɩɩgã fãa, ne f yamã fãa, la ne f pãngã fãa.” (Mark 12:30, MN) D ratame n tũ a Zeova ne d sũurã fãa. Pĩnd wẽndẽ wã, Israyɛll nebã sã n da rat n kʋ rũng n  maan maoong n kõ a Zeova, rũngã ra pa tog n tar zang ye. Maoongã sã n da pa ta a Zeova yam, a pa reegd ye. (Maan-kʋʋre 22:18-20) Woto me, tõnd sẽn tũud a Zeova to-to wã tõeeme n pa ta a yam ye. Wãn to?

6, 7. Bõe n tõe n wa kɩt tɩ reem nins d sẽn nonga sãam tõnd ne a Zeova zoodã?

⁶ A Zeova yeela a nebã yaa: “Yãmb segd n yɩɩ sõamyã, bala mam yaa sõngo.” (1 Pɩyɛɛr 1:14-16, MN; 2 Pɩyɛɛr 3:11) Dẽnd tõnd sẽn tũud a Zeova to-to wã segd n yɩɩ sõma. (Tõodo 15:21) La ned sã n maand bũmb a Zeova sẽn kisi, wala makre, yoobo, nen-kɛglem bɩ zĩn-dãmb yɛla, a sẽn tũud-a to-to wã pa tõe n ta a yam ye. (Rom dãmbã 6:12-14; 8:13) Yɛl a woto sã n naaga reem nins tõnd sẽn nongã me, pa na n yɩ a Zeova noog ye. Tõe n kɩtame tɩ d sẽn tũud-a to-to wã pa ta a yam, tɩ sãam tõnd ne yẽ zoodã.

⁷ Woto wã, bõe n na n sõng-d tɩ d bãng n yãk reem sẽn yaa sõma? Biiblã no-bʋs n tõe n sõng-do?

8, 9. D segd n zãaga d mens ne reem bʋg buudu, la bõe yĩnga?

⁸ Rũndã-rũndã, nebã reemda reem buud toor-toore. Kẽer yaa sõma, la wʋsgã pa sõma ye. D na n bao n bãnga d sẽn tog n gũus ne reem ninsã.

⁹ Filim-dãmb wʋsg pʋgẽ, sɩt-rãmba, emisɩõ-rãmba, yɩɩll la ze-video rãmb pʋgẽ, b wae n  wilgda yoob yɛla, nen-kɛglem tʋʋma, la zĩn-dãmb yɛla. B maandame tɩ pa wõnd yaa wẽnga, la maand laado, tɩ noom nebã. La kiris-nebã segd n gũusa ne reem nins fãa sẽn kɩɩsd a Zeova noyã. (Tʋʋma 15:28, 29; 1 Korẽnt rãmbã 6:9, 10) D sã n zãag d mens ne reem a woto, d wilgdame tɩ d kisa sẽn yaa wẽnga.—Yɩɩn-sõamyã 34:15; Rom dãmbã 12:9.

10. Tõnd sã n nong reem sẽn pa sõma, na n baasa wãna?

¹⁰ Neb kẽer tagsdame tɩ reem sẽn naag yoob bɩ nen-kɛglem wall zĩn-dãmb yɛl pa wẽng ye. B yetame tɩ b pa na n tol n maan rẽ ye. Rẽ wã wẽngã la bʋgã? D sã n tagsda woto, d belgda d menga. Bala Biiblã yetame: “Ninsaal sũurã pida ne zãmb n yɩɩd bũmb fãa, la a yaa wẽng wʋsgo!” (Zeremi 17:9) Rẽ yĩnga d tõe n yeelame tɩ d kisa sẽn yaa wẽnga, sã n mikame tɩ d nonga bũmb nins sẽn pa tat a Zeova yam sɩda? D sã n nong bõn-kãense, bilf-bilfã, d na n wa tagsdame meng tɩ pa wẽng ye. D sũur-kasetã sẽn pa le tʋmd sõma wã pa na n tõog n sõng tõnd tɩ d ra maan sẽn yaa wẽng ye.—Yɩɩn-sõamyã 119:70; 1 Tɩmote 4:1, 2.

11. Wãn to la Galat rãmb 6:7 tõe n sõng-d tɩ d yãk reem sẽn yaa sõma?

¹¹ Wẽnnaam Gomdã yetame: “Bũmb ning fãa ned sẽn bʋte, yaa rẽ me la a na n kẽebe.” (Galat rãmbã 6:7, MN) Yaa vẽeneg tɩ d sã n nong bũmb nins sẽn pa sõma wã, d na n wa baas n maanda bõn-kãense. Wala makre, neb kẽer sẽn da nong  reem sẽn naag ne yoob yɛlã wa n baas n yoome. La a Zeova sõngda tõnd tɩ d tõe n bãng n yãk reem sẽn yaa sõma.

12. Reemã wɛɛngẽ, bõe n na n sõng tõnd tɩ d yãk yam-sõma?

¹² Tõnd zãagda d mens ne reem kẽere, bala d mii vẽeneg tɩ pa noom a Zeova baa bilfu. La sã n wa pa vẽenega d maanda wãna? A Zeova pa lugl noy ka tɛk sẽn wilgd d sẽn tõe n gese, n kelg bɩ n karem ye. A ratame tɩ d kelg d sũur-kasetã. (Karm-y Galat rãmb 6:5, MN.) A Zeova kõo tõnd noy tɩ d tõe n bãng a sẽn date. No-kãens sõngda tõnd tɩ d kibl d sũur-kasetã. B sõngda tõnd tɩ d tõe n bãng “a Zeova raabã sẽn yaa a soaba.”—Efɛɛz rãmbã 5:17, MN.

13. Bõe yĩng tɩ kiris-nebã sẽn nong reem ninsã yaa toor-toore? La bõe la kiris-ned fãa segd n maane?

¹³ Wakat ninga, kiris-ned sẽn nong reem ninsã yaa toor ne a to sẽn nonge. Bõe yĩnga? Bala nebã yaa toor-toore. Sẽn paase, reem tõe n sakda ne neda, n yaool n pa sakd ne a to ye. La sẽn yaa a soab fãa, kiris-ned fãa tog n tũu Biiblã noyã. (Filip rãmbã 1:9) Rẽ na n sõng-d lame tɩ d yãk reem sẽn tat Wẽnnaam yam.—Yɩɩn-sõamyã 119:11, 129; 1 Pɩyɛɛr 2:16.

14. a) Bõe yĩng tɩ d segd n gũus ne sẽkã d sẽn kẽesd reemã pʋgẽ wã? b) Sagl-bʋg la a Poll kõ kiris-nebã?

¹⁴ D tog n tagsa sẽkã d sẽn kẽesd reemã pʋgẽ wã yell me. Bala rẽ wilgda reemã yõod ne tõnd sẽn  ta zĩig ninga. D sẽn yaa kiris-nebã, yaa a Zeova tũudmã la d tog n lʋɩɩs taoore. (Karm-y Matiye 6:33, MN.) La d sã n pa gũusi, reemã tõe n wa rɩɩ d sẽkã zãnga. A Poll sagla kiris-nebã n yeel yaa: “Bɩ y kell n gũus neer ne yãmb sẽn kẽnd to-to wã tɩ ra yɩ wa neb sẽn ka yam ye. Bɩ y yɩ wa yam dãmba. Ra sãam-y y sẽkã ye.” (Efɛɛz rãmbã 5:15, 16, MN) Dẽnd d segd n yãka wakat takɩ reemã yĩnga, la d modg tɩ wakat fãa bɩ d lʋɩɩsd Wẽnnaam tũubã taoore.—Filip rãmbã 1:10.

15. Reem sã n wõnd tõe n sãama tõnd zoodã ne a Zeova, bõe la d segd n maane?

¹⁵ Yaa vẽeneg tɩ d segd n zãaga d mens ne reem  nins a Zeova sẽn kisã. La d sã n wa pa mi a Zeova sã n kisa reem bɩ a pa kisi, d maanda wãna? D gũusi. Wala makre, yãmb sã n be tãn-lug-lug zugu, rẽ yĩnga y na n pẽnega tãngã kɩreng sɩda? Ayo. Y sẽn nong vɩɩmã, y pa na n pẽneg zĩig ning sẽn tõe n wa tũ ne y yõorã ye. Yaa woto me reemã yãkr wɛɛngẽ. Wẽnnaam Gomdã yetame: “Zãag f meng ne wẽnga.” (Yel-bũnã 4:25-27, MN) Dẽnd d pa na n kisg reem nins d sẽn mi tɩ yaa wẽngã bal ye. D na n zãaga d mens ne b rãmb nins sẽn wõnd pa sõma, n tõe n sãam tõnd zoodã ne a Zeova wã.

16. a) Togs-y bũmb kẽer a Zeova sẽn kisi. b) Bõe la d tog n maan n wilg tɩ d kisa a Zeova sẽn kisi?

¹⁶ Yɩɩn-gʋlsdã yeelame: “Yãmb fãa sẽn nong Sẽn-Ka-Saabo, kisg-y wẽnga.” (Yɩɩn-sõamyã 97:10) Biiblã sõngda tõnd tɩ d bãng a Zeova raabã. D sok d meng wãn to la bũmb ning d sẽn zãms n bãngã tõe n sõng tõnd tɩ d bãng a Zeova raabã. Wala makre, d bãngame t’a Zeova kisa “zelemd sẽn gomd zĩrẽ goamã, la nus sẽn daagd bʋʋm soab zɩɩm, n paas sũur sẽn tagsd n dat n maan wẽnga, ne nao sẽn yãgd n na n tɩ maan wẽnga.” (Yel-bũnã 6:16-19) D bãngame me tɩ d tog n kisga “yoobo, . . . bõn-naands pʋʋsgo, zĩn-dãmb yɛl maanego, . . . sũ-kiiri, sũ-yikri, . . . to bũmb tʋlgre, rã-tɩgre, reem-yoodo, la bũmb a taab sẽn wõnd bõn-kãensã.” (Galat rãmbã 5:19-21, MN) Yãmb  nee Biiblã no-kãensã sẽn tõe n sõng-y to-to reem yãkr wɛɛngẽ bɩ? D rat n tũu a Zeova noyã wakat fãa, d bee ne neb tɩ d yaa d yembre. (2 Korẽnt rãmbã 3:18) D sã n wa yaa d ye, tõnd sẽn yãkd yam n maand bũmb ninsã wilgda tõnd sẽn sɩd yaa ned ninga.—Yɩɩn-sõamyã 11:4; 16:8.

17. Nand tɩ d yãk reem, sogs-bʋs la d tog n sok d menga?

¹⁷ Nand tɩ d yãk reem d sok d meng yaa: ‘Rẽ yĩnga, reem-kãnga pa na n boog maam ne a Zeova zoodã pãng sɩda? Pa na n sãam m sũur-kasetã sɩda?’ D ges Biiblã noy a wãn sẽn tõe n sõng-do.

18, 19. a) Sagl-bʋg la a Poll kõ kiris-nebã? b) Biiblã no-bʋs n tõe n sõng-d tɩ d yãk reem sẽn yaa sõma?

¹⁸ Tõnd sã n yãk reem, yaa bũmb nins d sẽn na n ges bɩ n kelgã n na n kẽ d yamẽ wã. A Poll gʋlsame n yeele: “Bũmb nins fãa sẽn yaa sɩda, bũmb nins fãa sẽn tar yõodo, bũmb nins fãa sẽn yaa tɩrse, bũmb nins fãa sẽn yaa yɩlma, bũmb nins fãa sẽn tog ne nonglem, bũmb nins fãa sẽn tar kaset-sõngo, bũmb nins fãa sẽn yaa sõma, la bũmb nins fãa sẽn tog ne pẽgre, bɩ y ket n tagsd bõn-kãens yelle.” (Filip rãmbã 4:8, MN) D sã n modg tɩ bũmb ning sẽn kẽed d yamẽ wã yaa sõma, dẽ d tõe n yeela a Zeova yaa: ‘Mam noorã goamã, la m sũurã tagsg taa yãmb yam.’—Yɩɩn-sõamyã 19:15.

¹⁹ D sã n ges filim bɩ emisɩõ, d sok d mens yaa: ‘Bõe la mam bas tɩ kẽ m yamẽ wã? Bũmb nins yell m sẽn tagsdã nooma maam, la kengd m  daood bɩ? M sũur-kasetã pa ningd-m taal sɩda?’ (Efɛɛz rãmbã 5:5; 1 Tɩmote 1:5, 19) Rẽ yĩnga, m yam gãe bãan tɩ m tõe n pʋʋs a Zeova bɩ, bɩ m sũurã sãamame? M sẽn ges bũmb ningã kɩtame tɩ m tagsd yoob wall nen-kɛglem yell bɩ? (Matiye 12:33; Mark 7:20-23) Reem ning m sẽn yãkã kɩtame tɩ m yaa wa “dũni-kãngã nebã” bɩ?’ (Rom dãmbã 12:2, MN) D sã n leok ne pʋ-peelem, na n sõng-d lame tɩ d bãng d sẽn segd n maan tɩ tõnd ne a Zeova zoodã kell n tall pãnga. D ratame n pʋʋs a Zeova n kos bũmb ning yɩɩn-gʋlsdã sẽn kosã. A yeelame: “Bɩ y kɩt tɩ m wẽnemd n da ges bũmb nins sẽn ka tar yõodã ye.” *—Yɩɩn-sõamyã 119:37.

20, 21. D sã n wa rat n yãk reem, bõe yĩng tɩ d segd n tags d taabã yelle?

²⁰ Ad Biiblã noor a ye d sẽn pa segd n yĩmi: “Sor beeme tɩ maan bũmb fãa, la pa bũmb fãa n kengd raood ye. Bɩ ned baa a ye ra bao a meng nafr ye. Bɩ a bao a taabã nafre.” (1 Korẽnt rãmbã 10:23, 24, MN) Yaa sɩd tɩ d tara sor n maan d sẽn date. La pa rat n yeel tɩ d tog n maana wa d sẽn dat ye. D segd n maaga d yĩng n tags d yam-yãkr fãa sẽn tõe n maan d saam-biisã la d saam-bi-pogsã bũmb ninga.

 ²¹ Ned fãa ne a sũur-kaseto. Wala makre, tõeeme tɩ d sũur-kasetã kõt-d-la sor tɩ d tõe n ges emisɩõ ninga. La tõe tɩ pa sakd ne saam-biig wall saam-bi-poak ye. Bõe la y na n maane? Baa y sẽn tar sor n na n gesã, y na n yãka yam n da ges ye. Bala, y pa rat n ‘beeg y saam-biisã’ wall n ‘beeg Kiristã’ ye. (1 Korẽnt rãmbã 8:12, MN) D pa rat n maan bũmb sẽn na n lub d tẽed-n-taag ye.—Rom dãmbã 14:1; 15:1; 1 Korẽnt rãmbã 10:32.

22. D saam-biig sã n yãk reem, bõe la d na n maan n wilg tɩ d pa dem-deme?

²² La tõnd sũur-kasetã sã n pa kõt-d sor tɩ d tõe n ges filim ninga, n karem bɩ n maan bũmb tɩ saam-biig yaool n getẽ tɩ sakdame, bõe la d na n maane? D sẽn nong-a wã yĩnga, d pa na n modg-a t’a maan wa tõnd ye. Wala makre, ned sẽn wẽnd mobill miime tɩ neb a taabã tõe n wẽna tʋʋl-tʋʋl n yɩɩd yẽ, bɩ maasg-maasga. La pa rat n yeel tɩ b pa mi mobill wẽneb ye. Woto me, yãmb sẽn nong reem ninsã tõe n yaa toor ne saam-biig a to, la y yiibã fãa tog n tũu Biiblã noyã.—Koɛɛg soaba 7:16; Filip rãmbã 4:5.

23. Bõe n na n sõng tõnd tɩ d bãng n yãk reem sẽn yaa sõma?

²³ Woto wã, bõe n na n sõng tõnd tɩ d bãng n yãk reem sẽn yaa sõma? Yaa d sẽn na n basdẽ tɩ d sũur-kasetã sẽn paam kiblgã sõng-do, la d sẽn na n tagsd neb a taabã yelle. Rẽ, d na n paama sũ-noogo, bala d maana “fãa Wẽnnaam waoogr yĩnga.”