Leali Lejn Alla Għal Iktar Minn 70 Sena
Leali Lejn Alla Għal Iktar Minn 70 Sena
Kif rakkontata minn Josephine Elias
“Toqgħodx tinkwieta,” qalli żewġi b’leħen baxx minn bejn il-ħadid taċ-ċella tal-ħabs. “Sew jekk joqtluni u sew jekk jeħilsuni, jien se nibqaʼ leali lejn Ġeħova.” Jien ukoll kont determinata li nibqaʼ leali. Illum għadni nħossni l-istess.
JIEN twilidt fl-1916 f’Sukabumi, belt żgħira fl-għoljiet taʼ Ġava tal-Punent, l-Indoneżja. Il-ġenituri tiegħi kienu Ċiniżi sinjuri li kienu jgħixu f’dar kbira bil-qaddejja. Kelli ħames aħwa subien, tlieta akbar minni u tnejn iżgħar. Jien kont l-unika tifla, u sirt vera mqarba. Kont inħobb nixxabbat mal-bjut tad-djar u nieħu sehem fl-isports. Madankollu, kien hemm xi ħaġa li kienet tinkwetani ħafna.
Il-ħsieb li ninħaraq fl-infern kien iwerwirni. L-għalliema tiegħi kienu jgħidu li t-tfal imqarbin imorru l-infern. U peress li jien kont imqarba kont inħoss li hemmhekk se nispiċċa. Iktar tard, waqt li kont qed nattendi l-iskola sekondarja f’Ġakarta (dak iż-żmien Batavia) imradt. It-tabib ħaseb li se mmut, u għalhekk sidt il-kera pprovat tfarraġni billi tgħidli li dalwaqt kont se nkun fis-sema. Imma jien bżajt li d-destin tiegħi kien għall-infern.
Ħija l-kbir Dodo u ommi, Kang Nio, ġew malajr Ġakarta biex jiħduni d-dar. Aħna u sejrin id-dar, Dodo staqsieni, “Kont taf li l-Bibbja ma tgħallimx li jeżisti n-nar tal-infern?”
“Kif taf?” staqsejtu. Ommi qratli xi skritturi mill-Bibbja li juru li l-mejtin ma jafu xejn u qed jistennew l-irxoxt. (Ekkleżjasti 9:5, 10; Ġwanni 5:28, 29) “Dawn l-affarijiet tgħallimniehom mix-Xhieda taʼ Ġeħova,” spjegawli. Imbagħad tawni ktejjeb żgħir jismu Where Are the Dead? (Fejn Qegħdin il-Mejtin?) u bdejt naqrah mill-ewwel. a Qabel wasalna d-dar għedtilhom, “Din hi l-verità!”
Nitkellem Dwar il-Fidi Tiegħi
Sa dak iż-żmien il-familja tiegħi kienet laħqet marret toqgħod Bandung, belt kbira f’Ġava tal-Punent. Hemmhekk irkuprajt mill-marda tiegħi bil-mod il-mod. F’Marzu tal-1937 ġie jżurna Clem Deschamp, Xhud Awstraljan li kien qed jaqdi f’Ġakarta. Matul iż-żjara tiegħu, jien, ommi, u ħuti l-kbar—Felix, Dodo, u Peng—tgħammidna bħala simbolu tad-dedikazzjoni tagħna lil Alla. Iktar tard, ħuti ż-żgħar, Hartanto u Jusak, u missieri, Tan Gim Hok, ukoll saru Xhieda. b
Wara li tgħammidna, ngħaqadna maʼ Clem f’kampanja speċjali taʼ ppritkar taʼ disat ijiem. Hu wriena kif nippritkaw billi nużaw kard tat-testimonjanza li kien fiha messaġġ sempliċi mill-Bibbja bi tliet lingwi. Tajna xhieda wkoll b’mod informali lill-qraba u l-ħbieb tagħna. Il-grupp żgħir tagħna f’Bandung ma damx ma sar kongregazzjoni, it-tieni waħda fl-Indoneżja.
Iktar tard dik is-sena, il-familja tagħna marret toqgħod Ġakarta biex tipprietka liċ-Ċiniżi li kienu joqogħdu hemmhekk, 80,000 abitant. Jien, ommi, u Felix dħalna fil-ministeru Kristjan
full-time bħala pijunieri. Jien mort nipprietka wkoll f’Bandung, Surabaya, u postijiet oħrajn. Fil-biċċa l-kbira kont nipprietka waħdi. Kont żgħira, b’saħħti, u ferħana naqdi lil Alla. Madankollu, is-sħab tal-gwerra kien qed ifiġġ fuq ix-xefaq, u l-fidi tiegħi dalwaqt kienet se tgħaddi minn prova.Il-Gwerra Ġġib Magħha l-Provi
F’Diċembru tal-1941, il-kaos tat-tieni gwerra dinjija ħakem l-Asja f’daqqa. L-Armata Imperjali tal-Ġappun ħatfet l-Indoneżja bħal morsa taħt idejha. Il-letteratura Biblika tagħna ġiet projbita, u ma stajniex nippritkaw bil-miftuħ. Meta kont inżur lin-nies interessati fi djarhom kont inġorr il-logħba taċ-ċess miegħi sabiex oħrajn jaħsbu li konna sempliċement qed nilagħbu ċ-ċess.
Fl-1943 iżżewwiġt lil André, pijunier qalbieni b’vuċi soda u qawwija li kienet tiġbed l-attenzjoni. Flimkien konna ndaħħlu bil-moħbi l-letteratura tal-Bibbja għax-Xhieda f’Ġava. Kieku kellhom jaqbduna kienu jittorturawna u joqtluna. Ħafna drabi bil-ħniena ħlisnieha.
Darba minnhom meta konna se nirkbu ferrovija f’Sukabumi, jien u André ġejna mwaqqfin mill-Kempeitai, il-pulizija militari Ġappuniżi li kulħadd kien jibżaʼ minnhom. Jien kont qed inġorr xi letteratura projbita fil-qiegħ tal-basket tiegħi. “X’għandek fil-basket?” ried ikun jaf pulizija minnhom.
“Ħwejjeġ,” wieġeb André.
“U x’hemm taħt il-ħwejjeġ?” staqsa hu.
“Iktar ħwejjeġ,” qal André.
“Imma x’hemm fil-qiegħ tal-basket?” reġaʼ staqsa l-pulizija. Qalbi bdiet ittaqtaq u tlabt lil Ġeħova minn taħt l-ilsien. “Aħjar tiċċekkja int,” wieġbu André.
L-assistent tal-pulizija deffes idu fil-fond tal-basket. F’daqqa waħda, werżaq twerżiqa bl-uġigħ u fil-pront ħareġ idu mill-basket. Kien tniggeż b’labra. L-uffiċjal avvilit malajr ordnalna nagħlqu l-basket u nirkbu l-ferrovija.
Matul vjaġġ ieħor lejn Sukabumi, il-Kempeitai indunaw li kont Xhud, u ordnawli biex immur fil-kwartieri ġenerali lokali tagħhom. André u ħija Felix ġew miegħi. Hemmhekk André ġie interrogat l-ewwel. Fajrulu mistoqsijiet diffiċli waħda wara l-oħra. “Min huma x-Xhieda taʼ Ġeħova? Int kontra l-gvern Ġappuniż? Int spija?”
“Aħna qaddejja t’Alla li Jistaʼ Kollox u m’għamilna xejn ħażin,” wieġeb André. Il-kmandant ħataf sejf taʼ samuraj minn mal-ħajt u żammu merfugħ fl-għoli.
“Xi tgħid jekk noqtlok issa?” qal irrabjat. André serraħ rasu fuq l-iskrivanija u talab f’qalbu. Wara pawsa twila, l-uffiċjali nfaqgħu jidħqu. “Kuraġġuż int!” qal l-uffiċjal. Imbagħad bagħat lil André ’l barra u sejjaħ lili u lil Felix. Meta ra li x-xhieda tagħna kienet taqbel maʼ t’André, l-uffiċjal għajjat: “Intom m’intomx spiji. Itilqu minn hawn!”
It-tlieta li aħna mxejna lura d-dar, infaħħru lil Ġeħova bil-ferħ. Mur għidilna li dalwaqt konna se nġarrbu provi saħansitra iktar diffiċli.
Iktar Provi tal-Fidi
Xi xhur wara, André ġie akkużat mill-“aħwa foloz” u l-Kempeitai tefgħuh il-ħabs. (2 Korintin 11:26) Jien mort narah il-ħabs. Kien niexef u dgħajjef. Baqaʼ ħaj għax kien jiekol biċċiet tal-ikel li laqqat mill-kanal li kien hemm fiċ-ċella tiegħu. Il-gwardjani tal-ħabs ma kienx irnexxielhom ikissrulu l-integrità tiegħu. Bħalma semmejt fil-bidu, hu qalli b’leħen baxx minn bejn il-ħadid taċ-ċella: “Toqgħodx tinkwieta. Sew jekk joqtluni u sew jekk jeħilsuni, jien se nibqaʼ leali lejn Ġeħova. Bħala katavru jistgħu joħorġuni minn hawnhekk imma mhux bħala traditur.”
Wara sitt xhur il-ħabs, André deher quddiem il-Qorti Superjuri taʼ Ġakarta. Il-familja
u l-ħbieb tagħna mlew l-awla. L-atmosfera kienet mimlija tensjoni.“Għala ma tridx tidħol fl-armata Ġappuniża?” ried ikun jaf l-imħallef.
“Jien suldat għas-Saltna t’Alla,” wieġeb André, “u suldat ma jistax jaqdi f’żewġ armati f’daqqa.”
“Int tgħid lil oħrajn biex ma jidħlux fl-armata?” staqsa l-imħallef.
“Le,” qal André, “dak jarawh huma.”
André kompla jiddefendi ruħu waqt li kkwota ħafna mill-Bibbja. L-imħallef, Musulman devot, baqaʼ impressjonat. “It-twemmin tagħna forsi hu differenti, imma ma se nisforza lil ħadd biex imur kontra l-kuxjenza tiegħu,” qal l-imħallef. “Int ħieles.”
Fl-awla nħass serħan kbir, u qalbi bdiet tħabbat bil-ferħ. André ġie ħdejja u qabadli idi. Il-familja u l-ħbieb inġabru madwarna u mimlijin eċċitament bdew jifirħulna.
Nippritkaw il-Libertà Vera
Wara li spiċċat it-tieni gwerra dinjija, fl-Indoneżja bdiet rivoluzzjoni li damet sejra erbaʼ snin kontra l-ħakma kolonjali Olandiża. Inqatlu eluf taʼ nies, u r-residenti taʼ rħula sħaħ ħarbu minn djarhom. Nies patrijottiċi pprovaw jisforzawna ngħajtu l-għajta tagħhom tal-gwerra “Merdeka,” li tfisser “Libertà.” Imma aħna għednielhom li konna newtrali f’dawn l-affarijiet politiċi.
Minkejja l-vjolenza, aħna rġajna qbadna nippritkaw minn dar għal dar. Użajna l-kards tat-testimonjanza l-antiki u l-letteratura li rnexxielna nsalvaw minn qabel il-gwerra. F’Mejju tal-1948, meta battiet il-vjolenza, jien u André rġajna sirna pijunieri, l-uniċi pijunieri fl-Indoneżja. Tliet snin wara tgħidx kemm konna ferħanin li nilqgħu 14-il Xhud f’Ġakarta, ilkoll kemm huma gradwati mill-Iskola taʼ Gilegħad (Watchtower Bible School of Gilead) fin-naħa taʼ fuq tal-istat taʼ New York, fl-Istati Uniti. It-taħriġ li tawna ppreparana għal iktar responsabbiltajiet.
F’Ġunju tal-1952, jien u André aċċettajna inkarigu bħala pijunieri speċjali fil-belt taʼ Semarang, fiċ-ċentru taʼ Ġava. Is-sena taʼ wara aħna stess attendejna t-22 klassi taʼ Gilegħad. Wara li ggradwajna rġajna lura l-Indoneżja u ġejna assenjati f’Kupang, Timor. Inkarigi oħrajn ħaduna fil-provinċji taʼ Sulawesi t’Isfel u Sulawesi taʼ Fuq. Hemmhekk iffaċċjajna iktar provi tal-fidi.
Projbiti mill-Ġdid
Fl-1965, kolp taʼ stat wassal għall-mewt taʼ mijiet t’eluf taʼ nies. Xi wħud mill-kleru tal-Kristjaneżmu involvew ruħhom u sostnew li x-Xhieda taʼ Ġeħova kienu Komunisti. Fortunatament, l-awtoritajiet ma ġewx imqarrqin kif ġieb u laħaq. Madankollu, il-kleru ma qatax qalbu u kompla jattakka lix-Xhieda bil-malafama. Fl-aħħar, fil-25 taʼ Diċembru, 1976, ix-Xhieda taʼ Ġeħova ġew projbiti.
Ftit wara li tħabbret il-projbizzjoni, il-prosekutur distrettwali f’Manado bagħat għal André biex imur fl-uffiċċju tiegħu. “Taf li x-Xhieda taʼ Ġeħova huma projbiti?” staqsieh.
“Iva,” wieġeb André.
“Lest issa li tbiddel ir-reliġjon tiegħek?” staqsa l-uffiċjal.
André miel ’il quddiem u b’mod drammatiku ħabbat fuq sidru. “Tistaʼ taqlagħli qalbi minn ġismi, imma qatt ma tistaʼ ġġegħelni nbiddel ir-reliġjon tiegħi,” qal b’vuċi soda.
Imbellah, il-prosekutur staqsa, “X’se nittajpja fir-rapport tiegħi?”
“Ikteb li jien għadni Xhud taʼ Ġeħova u li m’għamilt xejn ħażin,” qallu André.
“Se niħodlok il-letteratura kollha,” qal il-prosekutur.
Dak il-lejl xi Xhieda żgħażagħ neħħew il-letteratura mid-dar tagħna, u ħallew biss kaxxi vojta. Aħna komplejna nippritkaw billi nużaw
il-Bibbja. Qatt ma rġajna smajna mingħand il-prosekutur distrettwali.Ħajja Meraviljuża!
Iktar tard, jien u André qdejna bħala pijunieri f’Surabaya, fuq il-gżira taʼ Ġava, u fuq Bangka, gżira lil hinn mill-kosta tax-Xlokk taʼ Sumatra. Imma fl-1982 minħabba problemi taʼ saħħa kellna nerġgħu lura Ġakarta. Hawnhekk, fis-sena 2000, André miet taʼ 85 sena, pijunier żeluż sal-aħħar. Is-sena taʼ wara li miet, il-projbizzjoni tneħħiet.
X’ħajja meraviljuża għext! Illum għandi 93 sena, u qattajt iktar minn 70 sena fil-ministeru taʼ pijunier. Fl-1937, meta tgħammidt, kien hemm biss 25 Xhud taʼ Ġeħova fl-Indoneżja. Illum, hemm kważi 22,000. Kemm jien ferħana li ħadt sehem f’dan it-tkabbir! Imma l-vjaġġ tiegħi għadu jibda. Jien irrid naqdi lil Alla lealment għal dejjem.
[Noti taʼ taħt]
a Pubblikat mix-Xhieda taʼ Ġeħova imma m’għadux jiġi stampat.
b Il-familja kollha baqgħet leali lejn Ġeħova. Josephine u Jusak, l-uniċi membri li fadal ħajjin, għadhom jaqdu lil Ġeħova b’mod żeluż f’Ġakarta.
[Kumment f’paġna 29]
“Jien suldat għas-Saltna t’Alla, u suldat ma jistax jaqdi f’żewġ armati f’daqqa”
[Kumment f’paġna 30]
“Tistaʼ taqlagħli qalbi minn ġismi, imma qatt ma tistaʼ ġġegħelni nbiddel ir-reliġjon tiegħi”
[Mappa f’paġna 31]
(Għall-formazzjoni sħiħa tat-test, ara l-pubblikazzjoni)
Il-postijiet fejn għexna u ppritkajna
INDONEŻJA
Sulawesi
Manado
Sumatra
Bangka
Ġava
ĠAKARTA
Sukabumi
Bandung
Semarang
Surabaya
Timor
Kupang
[Stampa f’paġna 31]
M’André fis-snin 70
[Stampi f’paġna 31]
Meta kelli 15-il sena l-ktejjeb żgħir “Where Are the Dead?” ikkonvinċieni mill-verità tal-Bibbja