1. X’inhi waħda mill-​affarijiet li jagħmluna aħjar mill-​annimali?

ĠEĦOVA ta lill-​bnedmin xi ħaġa speċjali. Din hi l-​kuxjenza tagħna. Il-​kuxjenza hi waħda mill-​affarijiet li jagħmluna aħjar mill-​annimali. Kif nafu li Adam u Eva kellhom kuxjenza? Wara li m’obdewx lil Alla, huma nħbew minnu. Il-​kuxjenza tagħhom niggżithom.

2. Il-​kuxjenza tagħna kif inhi bħal boxxla? (Ara l-​ewwel stampa.)

² Il-​kuxjenza hi dik ix-​xi ħaġa ġo fina li tgħinna nagħżlu bejn it-​tajjeb u l-​ħażin, u b’hekk isservi taʼ gwida f’ħajjitna. Xi ħadd li l-​kuxjenza tiegħu mhijiex trenjata sew hu bħal vapur li għandu boxxla li ma taħdimx sew. Ir-​riħ u l-​kurrenti tal-​baħar jistgħu jieħdu l-​vapur f’direzzjoni ħażina. Imma boxxla li taħdem sew se tgħin lill-​kaptan iżomm il-​vapur fir-​rotta t-​tajba. B’mod simili, jekk nittrennjaw il-​kuxjenza tagħna kif suppost, din tkun tistaʼ tiggwidana sew.

3. X’jistaʼ jiġri jekk ma nittrennjawx il-​kuxjenza tagħna kif suppost?

 ³ Jekk il-​kuxjenza tagħna mhijiex trenjata kif suppost, din mhux se twissina kontra dak li hu ħażin. (1 Timotju 4:1, 2) Tistaʼ saħansitra tikkonvinċina li “l-​ħażin hu tajjeb.” (Isaija 5:20) Ġesù qal lis-​segwaċi tiegħu: “Ġejja s-​siegħa meta kulmin joqtolkom jimmaġina li qed jagħti servizz sagru lil Alla.” (Ġwanni 16:2) Hekk ħasbu dawk li qatlu lid-​dixxiplu Stiefnu. (Atti 6:8, 12; 7:54-60) Matul l-​istorja, ħafna reliġjużi għamlu atti kriminali tal-​biżaʼ, bħall-​qtil, u qalu li għamlu dan għal Alla. Imma fir-​realtà, dak li għamlu hu kontra l-​liġijiet t’Alla. (Eżodu 20:13) Bla dubju, il-​kuxjenza tagħhom ma ggwidathomx kif suppost!

4. Kif nistgħu nkunu ċerti li l-​kuxjenza tagħna taħdem sew?

⁴ Allura kif nistgħu nkunu ċerti li l-​kuxjenza tagħna taħdem sew? Il-​liġijiet u l-​prinċipji fil-​Bibbja ‘jiswew biex jgħallmu, iwiddbu, jikkoreġu, jiddixxiplinaw fis-​sewwa.’ (2 Timotju 3:16) Aħna għandna nistudjaw il-​Bibbja regolarment, naħsbu fil-​fond dwar dak li tgħid, u napplikawh f’ħajjitna. B’dan il-​mod, se nitgħallmu naħsbu iktar u iktar bħal Ġeħova. Imbagħad nistgħu nkunu ċerti li l-​kuxjenza tagħna se tiggwidana sew. Ejja niddiskutu kif nistgħu nużaw il-​liġijiet u l-​prinċipji taʼ Ġeħova biex nittrennjaw il-​kuxjenza tagħna.

5, 6. Il-​liġijiet t’Alla kif jgħinuna?

⁵ Jekk irridu l-​liġijiet t’Alla jgħinuna, għandna nagħmlu iktar milli sempliċement naqrawhom jew inkunu nafuhom. Għandna bżonn inħobbuhom u nirrispettawhom. Il-​Bibbja tgħidilna: “Obogħdu dak li hu ħażin, u ħobbu dak li hu tajjeb.” (Għamos 5:15) Imma kif nistgħu nagħmlu dan? Għandna bżonn nitgħallmu nqisu l-​affarijiet bil-​mod kif iqishom Ġeħova. Ħa nieħdu eżempju: Immaġina li m’intix torqod sew, u t-​tabib jgħidlek li għandek tiekol ikel bnin, tagħmel iktar eżerċizzju, u tagħmel xi bidliet oħra fil-​mod kif tgħix. Inti timxi mal-​parir tiegħu, u jirnexxilek! Kif tħossok dwar dak li qallek it-​tabib?

⁶ B’mod simili, il-​Ħallieq tana liġijiet biex jipproteġuna mir-​riżultati ħżiena tad-​dnub u biex intejbu ħajjitna. Aħseb dwar kif nibbenefikaw meta nobdu l-​liġijiet tal-​Bibbja dwar il-​gideb, il-​qerq, is-​serq, l-​immoralità sesswali, il-​vjolenza, u l-​ispiritiżmu. (Aqra Proverbji 6:16-19; Rivelazzjoni 21:8) Meta nesperjenzaw ir-​riżultati tajbin li jiġu mill-​ubbidjenza tagħna lejn Ġeħova, imħabbitna għalih u għal-​liġijiet tiegħu tikber.

7. Ir-​rakkonti fil-​Bibbja kif jgħinuna?

⁷ M’għandniex għalfejn inbatu l-​konsegwenzi li jiġu meta ma nobdux il-​liġijiet t’Alla sabiex nitgħallmu x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin. Aħna nistgħu nitgħallmu mill-​iżbalji li oħrajn għamlu fil-​passat. Dawn ir-​rakkonti huma mniżżlin fil-​Bibbja. Proverbji 1:5 jgħid: “Bniedem għaref jismaʼ u jieħu iktar istruzzjoni.” Din l-​istruzzjoni tiġi mingħand Alla u hi l-​aqwa struzzjoni possibbli! Pereżempju, aħseb dwar kemm  bata David wara li m’obdiex lil Ġeħova u għamel adulterju maʼ Bat-​seba. (2 Samwel 12:7-14) Meta taqra dan ir-​rakkont, staqsi lilek innifsek: ‘David kif setaʼ jevita dawn il-​problemi? Jekk inkun f’sitwazzjoni simili, x’nagħmel? Jekk niġi mħajjar nagħmel adulterju, se naġixxi bħal David jew bħal Ġużeppi?’ (Ġenesi 39:11-15) Jekk naħsbu sew dwar ir-​riżultati ħżiena tad-​dnub, aħna se ‘nobogħdu dak li hu ħażin’ ħafna iktar.

8, 9. (a) Il-​kuxjenza tagħna x’tgħinna nagħmlu? (b) Il-​kuxjenza tagħna kif taħdem id f’id mal-​prinċipji taʼ Ġeħova?

⁸ Aħna nevitaw affarijiet li Alla jobgħod. Imma x’għandna nagħmlu jekk inkunu f’sitwazzjoni li għaliha m’hemmx liġi speċifika fil-​Bibbja? Aħna kif se nkunu nafu dak li Alla jridna nagħmlu? Jekk ħallejna l-​Bibbja tittrennja l-​kuxjenza tagħna, aħna se nieħdu deċiżjoni għaqlija.

⁹ Peress li Ġeħova jħobbna, hu tana prinċipji li jistgħu jiggwidaw il-​kuxjenza tagħna. Hu jispjega: “Jien, Ġeħova, jien Alla tiegħek, li ngħallmek għall-​ġid tiegħek, li mmexxik fit-​triq li għandek timxi.” (Isaija 48:17, 18) Meta naħsbu fil-​fond dwar prinċipji Bibliċi u nħalluhom imissulna qalbna, aħna nkunu nistgħu nikkoreġu u naġġustaw il-​kuxjenza tagħna. Imbagħad dan se jgħinna nieħdu deċiżjonijiet għaqlin.

10. X’inhu prinċipju, u Ġesù kif uża l-​prinċipji fit-​tagħlim tiegħu?

¹⁰ Prinċipju hu verità bażika li tiggwida l-​ħsieb tagħna, billi tgħinna nieħdu deċiżjonijiet tajbin. Li nkunu nafu l-​prinċipji taʼ Ġeħova jgħinna nifhmu kif jaħseb hu u għala jagħtina ċerti liġijiet. Ġesù uża prinċipji biex jgħallem lid-​dixxipli tiegħu li l-​attitudnijiet u l-​azzjonijiet għandhom il-​konsegwenzi. Pereżempju, hu għallem li r-​rabja tistaʼ twassal għall-​vjolenza u li l-​ħsibijiet immorali jistgħu jwasslu għall-​adulterju. (Mattew 5:21, 22, 27, 28) Meta aħna nħallu l-​prinċipji taʼ Ġeħova jiggwidawna, il-​kuxjenza tagħna se tkun trenjata sew, u se nagħmlu għażliet li jġibu unur lil Alla.—1 Korintin 10:31.

11. Il-​kuxjenza taʼ xi ħadd kif tistaʼ tkun differenti minn taʼ ħaddieħor?

¹¹ Anke meta l-​Kristjani jittrennjaw il-​kuxjenza tagħhom billi jużaw il-​Bibbja, huma xorta jistgħu jaslu għal konklużjonijiet differenti fuq ċerti suġġetti. Eżempju taʼ dan hu dwar jekk għandniex nixorbu l-​alkoħol. Il-​Bibbja ma tgħidx li hu ħażin li tixrob l-​alkoħol, imma twissina li m’għandniex nixorbu żżejjed jew niskru. (Proverbji 20:1; 1 Timotju 3:8) Ifisser dan li sakemm Kristjan ma jixrobx iżżejjed, m’għandux għalfejn jaħseb dwar xi ħaġa oħra meta jieħu d-​deċiżjoni tiegħu? Le. Anke jekk il-​kuxjenza tiegħu tħallih jixrob l-​alkoħol, hu xorta għandu jaħseb dwar il-​kuxjenza t’oħrajn.

12. Il-​kliem f’​Rumani 14:21 kif jistaʼ jgħinna nirrispettaw il-​kuxjenza t’oħrajn?

¹² Pawlu wera li għandna bżonn nirrispettaw il-​kuxjenza t’oħrajn billi kiteb: “Hu sewwa li ma tikolx laħam jew li ma tixrobx inbid jew li ma tagħmel xejn li jistaʼ jfixkel lil ħuk.” (Rumani 14:21) Allura anke jekk għandna d-​dritt li nixorbu l-​alkoħol, aħna nkunu lesti nissagrifikaw dan id-​dritt jekk inkunu nafu li jistaʼ jfixkel il-​kuxjenza taʼ Kristjan ieħor. Jistaʼ jkun li ħu kellu l-​vizzju jixrob l-​alkoħol qabel ma tgħallem il-​verità u ddeċieda li ma jixrobx iżjed. Aħna ma nkunu rridu nagħmlu xejn li jistaʼ jwaqqgħu fil-​vizzju li kellu. (1 Korintin 6:9, 10) Jekk dan il-​ħu kien mistieden id-​dar tagħna, konna nipprovaw inġegħluh jixrob l-​alkoħol, anke jekk ma jridx? Dażgur li le!

13. Timotju kif irrispetta l-​kuxjenza t’oħrajn biex jgħinhom jaċċettaw l-​aħbar tajba?

¹³ Meta Timotju kien żagħżugħ, hu aċċetta li jiġi ċirkonċiż avolja dan kien taʼ wġigħ. Hu kien jaf li ċ-​ċirkonċiżjoni kienet importanti għal-​Lhud li kien sejjer jippritkalhom. Bħal Pawlu, Timotju ma ried iweġġaʼ lil ħadd. (Atti 16:3; 1 Korintin 9:19-23) Lest int ukoll li tagħmel sagrifiċċju personali biex tgħin lil oħrajn?

14, 15. (a) Aħna kif nimmaturaw? (b) Il-​Kristjani maturi kif jittrattaw lil oħrajn?

¹⁴ Aħna lkoll għandna nkunu rridu nitilqu  t-​tagħlim bażiku dwar il-​Kristu u “nirsistu lejn il-​maturità.” (Ebrej 6:1) Aħna ma nsirux Kristjani maturi sempliċement għax ilna s-​snin fil-​verità. Biex issir matur jeħtieġ sforz. Għandna bżonn inkomplu nkabbru l-​għarfien u l-​fehma tagħna. Għalhekk, hemm bżonn naqraw il-​Bibbja kuljum. (Salm 1:1-3) Hekk kif taqra l-​Bibbja kuljum, se tkun tistaʼ tifhimhom iktar il-​liġijiet u l-​prinċipji taʼ Ġeħova.

¹⁵ L-​iktar liġi importanti għall-​Kristjani hi l-​liġi tal-​imħabba. Lid-​dixxipli tiegħu Ġesù qalilhom: “B’dan ikun jaf kulħadd li intom dixxipli tiegħi, jekk ikollkom l-​imħabba bejnietkom.” (Ġwanni 13:35) L-​imħabba tissejjaħ “il-​liġi nobbli” u “t-​twettiq tal-​liġi.” (Ġakbu 2:8; Rumani 13:10) Aħna ma niskantawx li l-​imħabba hi daqshekk importanti, għax il-​Bibbja tgħid li “Alla hu mħabba.” (1 Ġwanni 4:8) Għal Alla, l-​imħabba hi iktar milli sempliċi sentiment. Hu jagħti prova taʼ mħabbtu b’dak li jagħmel. Ġwanni kiteb: “B’dan intweriet l-​imħabba t’Alla għalina, għax Alla bagħat lill-​Iben uniġenitu tiegħu fid-​dinja biex niksbu l-​ħajja permezz tiegħu.” (1 Ġwanni 4:9) Meta nħobbu lil Ġeħova, lil Ġesù, lil ħutna, u lil nies oħrajn, nagħtu prova li aħna Kristjani maturi.—Mattew 22:37-39.

16. Hekk kif insiru Kristjani maturi, il-​prinċipji għala jsiru iktar importanti għalina?

¹⁶ Hekk kif insiru Kristjani maturi, il-​prinċipji se jsiru iktar importanti għalina. Il-​liġijiet ġeneralment japplikaw għal sitwazzjoni speċifika, imma l-​prinċipji japplikaw għal ħafna sitwazzjonijiet differenti. Pereżempju, tifel żgħir ma jifhimx kemm hu perikoluż li jkun ħabib maʼ nies ħżiena, allura  l-​ġenituri tiegħu għandhom bżonn jagħmlu liġijiet biex jipproteġuh. (1 Korintin 15:33) Imma hekk kif it-​tifel jimmatura, hu jitgħallem kif jirraġuna fuq prinċipji Bibliċi. Dawn il-​prinċipji se jgħinuh jagħżel ħbieb tajbin. (Aqra l-​1 Korintin 13:11; 14:20.) Iktar ma nirraġunaw fuq prinċipji Bibliċi, iktar se tkun taʼ min jafdaha l-​kuxjenza tagħna. Aħna se nifhmu iktar biċ-​ċar dak li Alla jkun iridna nagħmlu fi kwalunkwe sitwazzjoni.

17. Għala nistgħu ngħidu li għandna dak kollu li hemm bżonn biex nieħdu deċiżjonijiet għaqlin?

¹⁷ Aħna għandna dak kollu li hemm bżonn biex nieħdu deċiżjonijiet li jogħġbu lil Ġeħova. Fil-​Bibbja, insibu liġijiet u prinċipji li jgħinuna nsiru ‘kapaċi għalkollox, armati bis-​sħiħ għal kull għemil tajjeb.’ (2 Timotju 3:16, 17) Il-​prinċipji Bibliċi jgħinuna nifhmu kif jaħseb Ġeħova. Imma hemm bżonn sforz biex insibuhom. (Efesin 5:17) Bħala għajnuna, għandna l-​Watch Tower Publications Index, il-​Gwida għall-​Pubblikazzjonijiet tax-​Xhieda taʼ Ġeħova, il-​Watchtower Library, il-​LIBRERIJA ONLAJN tat-​Torri tal-​Għassa, u l-​app tal-​JW Library. Meta nużaw dawn l-​għodod, aħna se nibbenefikaw mill-​istudju personali tagħna u bħala familja.

18. X’jiġri meta napplikaw il-​liġijiet u l-​prinċipji taʼ Ġeħova f’ħajjitna?

¹⁸ Ħajjitna tmur ħafna għall-​aħjar meta napplikaw il-​liġijiet u l-​prinċipji taʼ Ġeħova. Salm 119:97-​100 jgħid: “Kemm inħobbha l-​liġi tiegħek! Il-​jum kollu moħħni fiha. Iktar għaref mill-​għedewwa tiegħi jagħmilni l-​kmandament tiegħek, għax hu tiegħi għal dejjem. Sar għandi iktar dehen mill-​għalliema kollha tiegħi, għax moħħni fit-​tfakkiriet tiegħek. Kif inġib ruħi juri li nifhem iktar mix-​xjuħ, għax ħarist ordnijietek.” Meta nieħdu l-​ħin biex naħsbu fil-​fond dwar il-​liġijiet u l-​prinċipji t’Alla, aħna se naġixxu b’iktar għerf u fehma. U meta nużaw il-​liġijiet u l-​prinċipji tiegħu biex nittrennjaw il-​kuxjenza tagħna, aħna se naslu “għall-​qjies taʼ statura li jiġi mill-​milja tal-​Kristu,” jiġifieri, naslu għall-​maturità Kristjana.—Efesin 4:13.