1, 2. (a) Id-​dinja kif qed issir iżjed mifruda? (b) X’mistoqsijiet se nwieġbu f’dan l-​artiklu?

“MINDU kont żgħira, ħlief inġustizzja ma rajtx,” tgħid oħt fl-​Ewropa tan-​Nofsinhar dwar il-​passat tagħha. “Għalhekk kont kontra s-​sistema politika f’pajjiżi, u appoġġjajt dak li ħafna qiesu bħala ideat estremi. Fil-​fatt, għal ħafna żmien kont it-​tfajla taʼ terrorist.” Ħu fl-​Afrika tan-​Nofsinhar jispjega għala kien ikun vjolenti: “Kont nemmen li t-​tribù tiegħi kien superjuri għall-​oħrajn kollha, u ngħaqadt maʼ partit politiku. Ġejna mgħallmin noqtlu bil-​lanez lil dawk li kienu kontra tagħna—anke lil dawk tal-​istess tribù tagħna li appoġġjaw lil partiti politiċi oħrajn.” Oħt li toqgħod fl-​Ewropa ċentrali tistqarr: “Kont preġudikata, u kont nobgħod lil kull min kien taʼ nazzjonalità differenti jew li kellu reliġjon differenti minn tiegħi.”

² Illum, iktar u iktar nies għandhom attitudnijiet bħal dawk li kellhom darba dawn it-​tlieta. Ħafna gruppi politiċi jużaw il-​vjolenza biex jiksbu l-​indipendenza. Huwa  komuni għan-​nies li jiġġieldu minħabba l-​politika. U f’ħafna pajjiżi, in-​nies jittrattaw ħażin lill-​barranin iktar u iktar. L-​istess bħalma bassret il-​Bibbja, in-​nies “ma jkunux iridu jiftiehmu” matul dawn l-​aħħar jiem. (2 Timotju 3:1, 3) Il-​Kristjani kif jistgħu jibqgħu magħqudin filwaqt li d-​dinja ssir iżjed mifruda? Aħna nistgħu nitgħallmu ħafna mill-​eżempju taʼ Ġesù. In-​nies fi żmienu wkoll kienu mifrudin minħabba opinjonijiet politiċi sodi. F’dan l-​artiklu, se nitgħallmu t-​tweġibiet għal tliet mistoqsijiet: Ġesù għala rrifjuta li jinvolvi ruħu fi kwalunkwe grupp politiku? Ġesù kif wera li l-​poplu t’Alla m’għandux iżomm maʼ naħa jew oħra fi kwistjonijiet politiċi? U Ġesù kif għallimna li qatt m’għandna nużaw il-​vjolenza?

3, 4. (a) Fi żmien Ġesù, x’riedu ħafna Lhud? (b) Dawn is-​sentimenti kif affettwaw lid-​dixxipli taʼ Ġesù?

³ Ħafna Lhud li Ġesù ppritkalhom verament riedu jinħelsu mir-​Rumani. Iz-​Zeloti Lhud, grupp politiku fanatiku, għamlu kulma setgħu sabiex iħarrxu dawn is-​sentimenti. Ħafna miz-​Zeloti segwew l-​ideat taʼ Ġuda l-​Galilew, li bejn wieħed u ieħor għex fiż-​żmien taʼ Ġesù. Ġuda kien messija falz, li żvija lil ħafna nies. L-​istorjografu Lhudi Ġużeppi Flavju qal li Ġuda ħeġġeġ lil-​Lhud biex jiġġieldu kontra Ruma u sejħilhom “beżżiegħa” lil dawk li aċċettaw li jħallsu t-​taxxi lir-​Rumani. Ir-​Rumani fl-​aħħar qatlu lil Ġuda. (Atti 5:37) Xi wħud miz-​Zeloti saħansitra saru vjolenti sabiex jilħqu l-​miri tagħhom.

⁴ Il-​biċċa l-​kbira mil-​Lhud kienu qed jistennew bil-​ħerqa li jiġi l-​Messija. Huma ħasbu li l-​Messija kien se jeħlishom mir-​Rumani u jagħmel lil Iżrael nazzjon kbir għal darb’oħra. (Luqa 2:38; 3:15) Ħafna emmnu li l-​Messija kien se jistabbilixxi saltna fuq l-​art f’Iżrael. Kieku ġara dan, il-​Lhud kollha li għexu f’pajjiżi differenti madwar id-​dinja kienu se jmorru lura Iżrael. Anke Ġwanni l-​Battista darba staqsa lil Ġesù: “Int Dak li għandu jiġi, jew għandna nistennew lil ħaddieħor?” (Mattew 11:2, 3) Forsi Ġwanni tħasseb jekk kienx ġej xi ħadd ieħor biex jeħles lil-​Lhud. Iktar tard, żewġ dixxipli ltaqgħu maʼ Ġesù fit-​triq taʼ Għemmaws wara li ġie rxoxtat. Huma qalu li kienu ttamaw li Ġesù kien il-​wieħed li kellu jeħles lil Iżrael. (Aqra Luqa 24:21.) Ftit wara dan, l-​appostli staqsew lil Ġesù: “Mulej, f’dan iż-​żmien se terġaʼ tistabbilixxi s-​saltna taʼ Israel?”—Atti 1:6.

5. (a) In-​nies tal-​Galilija għala riedu li Ġesù jkun is-​sultan tagħhom? (b) Ġesù kif ikkoreġa l-​ħsieb tagħhom?

⁵ Il-​Lhud stennew li l-​Messija kien se jsolvilhom il-​problemi tagħhom. Probabbilment, hu għalhekk li n-​nies tal-​Galilija riedu li Ġesù jsir is-​sultan tagħhom. Huma setgħu ħasbu li kien se jkun l-​aħjar mexxej. Kien kelliem eċċellenti, setaʼ jfejjaq lill-​morda, u saħansitra setaʼ jipprovdi l-​ikel għal dawk li kienu bil-​ġuħ. Wara li Ġesù temaʼ lil madwar 5,000 raġel, in-​nies kienu mistagħġbin. Ġesù rrealizza x’riedu  jagħmlu. Il-​Bibbja tgħid: “Billi kien jaf li kienu ġejjin jaqbduh biex jagħmluh sultan, Ġesù reġaʼ telaq għalih waħdu fuq il-​muntanja.” (Ġwanni 6:10-15) L-​għada, in-​nies x’aktarx li kienu kkalmaw. Ġesù mbagħad spjegalhom li ma kienx ġie biex jipprovdi l-​bżonnijiet materjali tagħhom imma biex jgħallimhom dwar is-​Saltna t’Alla. Qalilhom: “Taħdmux għall-​ikel li jintemm imma għall-​ikel li jibqaʼ għall-​ħajja taʼ dejjem.”—Ġwanni 6:25-27.

6. Ġesù kif għamilha ċara li ma riedx qawwa politika fuq l-​art? (Ara l-​ewwel stampa, 1.)

⁶ Ftit qabel il-​mewt tiegħu, Ġesù rrealizza li wħud mis-​segwaċi tiegħu emmnu li hu kien se jibda jsaltan bħala sultan f’Ġerusalemm. Ġesù qalilhom it-​tixbiha tal-​miniet biex jgħinhom jifhmu li dan ma kienx se jseħħ. Din it-​tixbiha kienet dwar “wieħed raġel nobbli minn twelidu,” Ġesù, li kellu jitlaq għal żmien twil. (Luqa 19:11-13, 15) Ukoll, Ġesù qal biċ-​ċar lill-​uffiċjal Ruman Ponzju Pilatu li hu ma żamm maʼ ħadd fil-​politika tad-​dinja. Pilatu staqsa lil Ġesù: “Int is-​sultan tal-​Lhud?” (Ġwanni 18:33) Pilatu setaʼ beżaʼ li Ġesù kien se jġiegħel lin-​nies jirribellaw kontra r-​Rumani. Imma Ġesù wieġeb: “Is-​saltna tiegħi mhix parti minn din id-​dinja.” (Ġwanni 18:36) Ġesù rrifjuta li jinvolvi ruħu fil-​politika, għax is-​Saltna tiegħu kienet se tkun fis-​sema. Hu qal li x-​xogħol tiegħu fuq l-​art kien li ‘jixhed għall-​verità.’—Aqra Ġwanni 18:37.

7. Għala jistaʼ jkun diffiċli li nevitaw li nappoġġjaw lil gruppi politiċi anke ġo qalbna?

⁷ Ġesù fehem x’kien l-​inkarigu tiegħu. Meta nifhmu x’inhu l-​inkarigu tagħna, aħna se nevitaw li nappoġġjaw lil kwalunkwe grupp politiku, anke ġo qalbna. Dan mhux dejjem faċli.  Indokratur li jivvjaġġa jgħid li n-​nies fl-​inħawi tiegħu qed isiru iżjed estremi. Huma kburin ħafna bin-​nazzjon tagħhom u jemmnu li ħajjithom tkun aħjar jekk nieshom stess jiggvernawhom. Hu jżid jgħid: “B’ferħ, l-​aħwa ddefendew l-​unità Kristjana tagħhom billi kkonċentraw fuq l-​ippritkar tal-​aħbar tajba tas-​Saltna. Huma għandhom il-​fidi li Alla se jsolvi l-​inġustizzja u l-​problemi l-​oħra li niffaċċjaw.”

8. Fi żmien Ġesù, ħafna Lhud x’inġustizzja sofrew?

⁸ Meta n-​nies jaraw l-​inġustizzji madwarhom, spiss jibdew jinvolvu ruħhom fil-​politika. Fi żmien Ġesù, il-​ħlas tat-​taxxa kienet kwistjoni li ġiegħlet lil ħafna nies iżommu maʼ naħa jew oħra fil-​politika. Fil-​fatt, Ġuda l-​Galilew irribella kontra Ruma għaliex ir-​Rumani kienu qed jirreġistraw lin-​nies biex ikunu ċerti li dawn iħallsu t-​taxxi. U kien hemm ħafna taxxi x’jitħallsu, bħat-​taxxi fuq l-​affarijiet li kellhom, fuq l-​art, u fuq id-​djar. Ukoll, il-​kolletturi tat-​taxxi kienu korrotti ħafna u dan kabbar il-​problema. Huma xi drabi ħallsu lill-​uffiċjali tal-​gvern biex jakkwistaw iżjed awtorità u mbagħad użaw din l-​awtorità biex isiru sinjuri kbar. Żakkew, il-​kollettur ewlieni tat-​taxxa f’Ġeriko, sar sinjur għax ġiegħel lin-​nies iħallsu ħafna.—Luqa 19:2, 8.

9, 10. (a) L-​għedewwa taʼ Ġesù kif ipprovaw jinvolvuh fi kwistjoni politika? (b) X’nitgħallmu mit-​tweġiba taʼ Ġesù? (Ara l-​ewwel stampa, 2.)

⁹ L-​għedewwa taʼ Ġesù pprovaw jinvolvuh fil-​kwistjoni tal-​ħlas tat-​taxxa. Huma staqsewh dwar “it-​taxxa fuq kull ras,” taxxa taʼ dinar li l-​Lhud kollha kellhom iħallsu. (Aqra Mattew 22:16-18.) Il-​Lhud veru kienu jobogħduha din it-​taxxa għax fakkrithom li l-​gvern Ruman kien jikkontrollahom. Il-​“partitarji t’Erodi,” jiġifieri, dawk li appoġġjaw l-​ideat politiċi tiegħu, ittamaw li jekk Ġesù jgħid li ma kellhomx iħallsu t-​taxxa, huma setgħu jakkużawh li kien kontra l-​Imperu Ruman. Imma jekk Ġesù jgħid li kellhom iħallsu t-​taxxa, in-​nies forsi ma kinux jibqgħu jsegwuh. Allura, x’għamel Ġesù?

¹⁰ Ġesù qagħad attent biex jibqaʼ newtrali f’din il-​kwistjoni. Hu qal: “Għalhekk, agħtu lura lil Ċesari dak li hu taʼ Ċesari, imma lil Alla dak li hu t’Alla.” (Mattew 22:21) Ġesù kien jaf li ħafna kolletturi tat-​taxxa kienu korrotti, imma hu ma ffokax fuq dan. Minflok, iffoka fuq is-​soluzzjoni vera għall-​problemi tal-​umanità, is-​Saltna t’Alla. Ġesù ħallielna l-​eżempju. M’għandna nżommu maʼ ebda naħa fil-​kwistjonijiet politiċi, anke jekk naħa waħda tidher li hi tajba u ġusta u n-​naħa l-​oħra tidher ħażina u inġusta. Il-​Kristjani jiffokaw fuq is-​Saltna t’Alla u fuq dak li Alla jgħid li hu tajjeb. Għal din ir-​raġuni, m’għandniex opinjonijiet sodi dwar l-​inġustizzji u ma nitkellmux m’oħrajn kontrihom.—Mattew 6:33.

11. Kif nistgħu ngħinu oħrajn isibu ġustizzja vera?

¹¹ Ħafna mix-​Xhieda taʼ Ġeħova rnexxielhom jeħilsu mill-​opinjonijiet politiċi sodi li kien ikollhom. Pereżempju,  qabel tgħallmet il-​verità, waħda oħt fil-​Gran Brittanja ħadet kors fuq l-​istudji soċjali f’università u bdiet tifforma opinjonijiet politiċi estremi. Hi tgħid: “Ridt niddefendi d-​drittijiet tan-​nies suwed, għaliex aħna konna sofrejna ħafna inġustizzja. Għalkemm kont tajba f’li nirbaħ l-​argumenti, xorta spiċċajt irrabjata. Ma rrealizzajtx li l-​kaġuni tal-​inġustizzja razzjali kellhom jinqalgħu kompletament mill-​qlub tan-​nies. Madankollu, meta bdejt nistudja l-​Bibbja rrealizzajt li kelli nibda minn qalbi stess.” U kienet oħt bajda li għenitha tibdel il-​mod kif kienet tħossha f’qalbha. Hi żżid tgħid: “Issa qed naqdi bħala pijuniera regulari f’kongregazzjoni tal-​lingwa tas-​sinjali, u qed nitgħallem nilħaq lil kull xorta taʼ nies.”

12. Ġesù x’tip taʼ “ħmira” qalilhom jevitaw lid-​dixxipli tiegħu?

¹² Fi żmien Ġesù, il-​mexxejja reliġjużi spiss appoġġjaw lill-​gruppi politiċi. Pereżempju, il-​ktieb Daily Life in Palestine at the Time of Christ jgħid li l-​Lhud kienu maqsumin fi gruppi reliġjużi li kienu bħal partiti politiċi. Allura Ġesù wissa lid-​dixxipli tiegħu: “Żommu għajnejkom miftuħin, oqogħdu attenti mill-​ħmira tal-​Fariżej u mill-​ħmira t’Erodi.” (Marku 8:15) Meta Ġesù semma lil Erodi, probabbilment kien qed jirreferi għall-​partitarji taʼ Erodi. Il-​grupp l-​ieħor, il-​Fariżej, riedu lil-​Lhud isiru indipendenti mill-​Imperu Ruman. Skont ir-​rakkont taʼ Mattew, Ġesù wissa wkoll lid-​dixxipli tiegħu dwar is-​Sadduċej. Is-​Sadduċej riedu li Ruma tkompli tiggverna għax dan kien jippermettilhom li jkollhom pożizzjonijiet t’awtorità. Ġesù wissa lid-​dixxipli tiegħu biex jevitaw “il-​ħmira,” jew it-​tagħlim, taʼ dawn it-​tliet gruppi. (Mattew 16:6, 12) Huwa interessanti li Ġesù ta din it-​twissija ftit wara li n-​nies riedu jagħmluh sultan.

13, 14. (a) Il-​kwistjonijiet politiċi u reliġjużi kif wasslu għall-​vjolenza u l-​inġustizzja? (b) Għala qatt mhu tajjeb li nkunu vjolenti, anke meta niġu ttrattati inġustament? (Ara l-​ewwel stampa, 3.)

¹³ Meta r-​reliġjonijiet jindaħlu fil-​politika, dan spiss iwassal għall-​vjolenza. Ġesù għallem lid-​dixxipli tiegħu biex jibqgħu newtrali għalkollox. Din hi raġuni waħda għala l-​qassisin ewlenin u l-​Fariżej riedu joqtlu lil Ġesù. Kienu jibżgħu li n-​nies kienu se jisimgħu minnu u ma jsegwuhomx iktar. Kieku dan ġara, huma kienu se jitilfu l-​qawwa reliġjuża u politika tagħhom. Huma qalu: “Jekk inħalluh sejjer hekk, kulħadd ipoġġi l-​fidi fih, u jiġu r-​Rumani u jiħdulna postna u ġensna.” (Ġwanni 11:48) Allura, il-​Qassis il-​Kbir Kajfa organizza pjan biex joqtol lil Ġesù.—Ġwanni 11:49-53; 18:14.

¹⁴ Kajfa stenna sa billejl u mbagħad bagħat suldati biex jarrestaw lil Ġesù. Imma Ġesù kien jaf bil-​pjan biex joqtluh. B’hekk, matul l-​aħħar ikla  mal-​appostli qalilhom iġibu xi sjuf. Żewġt isjuf kellhom ikunu biżżejjed biex jgħallimhom lezzjoni importanti. (Luqa 22:36-38) Iktar tard dak il-​lejl, folla nies marret biex tarresta lil Ġesù, u Pietru tant irrabja għal din l-​inġustizzja li ħareġ is-​sejf u attakka lil wieħed mill-​irġiel. (Ġwanni 18:10) Imma Ġesù qal lil Pietru: “Erġaʼ daħħal sejfek f’postu, għax kulmin jaqbad is-​sejf, bis-​sejf jinqered.” (Mattew 26:52, 53) Liema lezzjoni qawwija għallem Ġesù lid-​dixxipli tiegħu? Li huma ma kellhom ikunu l-​ebda parti mid-​dinja. Għal dan kien talab Ġesù iktar qabel f’dak il-​lejl. (Aqra Ġwanni 17:16.) Alla biss għandu d-​dritt li jiġġieled kontra l-​inġustizzja.

15, 16. (a) Il-​Kelma t’Alla kif għenet lill-​Kristjani biex jevitaw il-​ġlied? (b) X’kuntrast jara Ġeħova meta jħares lejn id-​dinja tal-​lum?

¹⁵ L-​oħt fl-​Ewropa tan-​Nofsinhar li ssemmiet qabel tgħallmet l-​istess lezzjoni. Hi tgħid: “Fhimt li l-​vjolenza ma ġġibx ġustizzja. Fhimt li dawk li jagħtuha għall-​vjolenza spiss jispiċċaw mejtin. U ħafna oħrajn isiru iktar irrabjati. Kemm kont ferħana meta tgħallimt mill-​Bibbja li Alla biss jistaʼ jġib ġustizzja vera fuq l-​art. Għal dawn l-​aħħar 25 sena, dan kien il-​messaġġ li kont qed nipprietka.” Il-​ħu fl-​Afrika tan-​Nofsinhar bidel il-​lanza tiegħu mas-​“sejf taʼ l-​ispirtu,” il-​Kelma t’Alla. (Efesin 6:17) Issa, hu jipprietka messaġġ taʼ paċi lil kull tip taʼ nies, hu x’inhu t-​tribù tagħhom. U wara li l-​oħt fl-​Ewropa ċentrali saret waħda mix-​Xhieda taʼ Ġeħova, hi żżewġet lil ħu taʼ nazzjonalità li kienet tobgħod. Dawn it-​tlieta għamlu dawn il-​bidliet għax riedu jkunu bħal Kristu.

¹⁶ Huwa importanti ħafna li nagħmlu dawn il-​bidliet! Il-​Bibbja tgħid li l-​umanità hi bħal baħar imqalleb u qatt m’għandha paċi. (Isaija 17:12; 57:20, 21; Rivelazzjoni 13:1) Il-​kwistjonijiet politiċi jxewxu lin-​nies, jifirduhom, u jwassluhom għall-​vjolenza. Imma aħna għandna l-​paċi u magħqudin. Meta Ġeħova jara kemm in-​nies fid-​dinja huma mifrudin, hu żgur li jkun ferħan ħafna li jara kemm in-​nies tiegħu huma magħqudin.—Aqra Sofonija 3:17.

17. (a) B’liema tliet modi nistgħu nżidu l-​unità? (b) X’se nikkunsidraw fl-​artiklu li jmiss?

¹⁷ F’dan l-​artiklu tgħallimna li aħna nistgħu nżidu l-​unità bi tliet modi: (1) Aħna fiduċjużi li s-​Saltna t’Alla se tirranġa l-​inġustizzji kollha, (2) aħna qatt ma nżommu maʼ xi naħa jew oħra fi kwistjonijiet politiċi, u (3) aħna niċħdu l-​vjolenza. Imma xi ħaġa oħra li tistaʼ thedded l-​unità tagħna hi l-​preġudizzju. Fl-​artiklu li jmiss se nitgħallmu kif aħna nistgħu negħlbu l-​preġudizzju, bħalma għamlu l-​ewwel Kristjani.