“IĊ-​ĊINIKU huwa dak il-​wieħed li qatt ma jara xejn tajjeb f’persuna, iżda qatt ma jonqos li jara x’għandha ħażin. Qisu kokka umana, b’għajnejha miftuħin fid-​dlam, u għamja fid-​dawl, tgħarrex għall-​ġrieden, u ma jirnexxilhiex tilmaħ priża mill-​aqwa.” Din l-​istqarrija jingħad li ntqalet mill-​Amerikan Henry Ward Beecher, membru tal-​kleru fis-​seklu 19. Ħafna għandhom mnejn jaħsbu li dan il-​kliem jagħti stampa eżatta taʼ l-​ispirtu li juri wieħed ċiniku taʼ żmienna. Imma l-​kelma “ċiniku” oriġinat mill-​Greċja tal-​qedem, u kienet tfisser iktar milli wieħed sempliċement juri attitudni bħal din. Għal sekli sħaħ, din kienet tirreferi għal grupp taʼ filosfi li kellhom l-​istess fehma.

Kif żviluppat il-​filosofija taċ-​Ċiniċi? X’kienu jgħallmu? Huma l-​karatteristiċi taʼ wieħed Ċiniku taʼ min jixtieqhom fi Kristjan?

Iċ-​Ċiniċi tal-​Qedem—L-​Oriġini u t-​Twemmin Tagħhom

Il-​Greċja tal-​qedem kienet post fejn kienu jsiru diskussjonijiet u dibattiti jaħarqu. Matul is-​sekli li wasslu għall-​Era Komuni tagħna, irġiel bħal Sokrate, Platun, u Aristotele ġabu ’l quddiem il-​filosofiji li għamluhom magħrufin maʼ kullimkien. It-​tagħlim tagħhom kellu effett profond fuq in-​nies, u l-​ideat tagħhom għadhom jidhru fil-​kultura tal-​pajjiżi tal-​Punent.

Sokrate (470-​399 Q.E.K.) argumenta li l-​ferħ dejjiemi mhux dejjem jiġi mill-​ġiri wara affarijiet materjali jew mit-​tgawdija taʼ pjaċiri senswali. Hu kien tal-​fehma li l-​veru hena jirriżulta minn ħajja dedikata għat-​tfittxija għall-​virtù. Għal Sokrate, il-​virtù kienet l-​iktar ħaġa tajba. Biex jilħaq din il-​mira, ċaħad il-​lussu materjali u evita sforzi bla bżonn li ħass li setgħu jtellfuh. Kien determinat li jkun moderat u jiċħad lilu nnifsu, billi jgħix ħajja sempliċi mingħajr lussu.

Sokrate żviluppa stil taʼ tagħlim li sar magħruf bħala l-​metodu Sokratiku. Filwaqt li l-​biċċa l-​kbira tal-​filosfi kienu jippreżentaw l-​idea tagħhom u mbagħad iġibu l-​argumenti biex isaħħuha, Sokrate kien jagħmel bil-​kontra. Hu kien jismaʼ t-​teoriji tal-​filosfi l-​oħrajn u mbagħad kien jara kif jikxfilhom id-​difetti fl-​ideat tagħhom. Dan il-​metodu kien jinkuraġġixxi lil dak li jkun biex jikkritika u juri nuqqas taʼ rispett lejn l-​oħrajn.

Fost is-​segwaċi taʼ Sokrate kien hemm filosfu jismu Antistene (madwar is-​snin 445-365 Q.E.K.). Flimkien maʼ wħud oħrajn, dan kompla javanza t-​tagħlim bażiku taʼ Sokrate billi qal li l-​virtù hija l-​unika ħaġa tajba. Għalihom il-​ġiri wara l-​pjaċiri ma kienx biss taʼ tfixkil iżda forma taʼ ħażen. Tant marru fl-​estrem bl-​attitudni anti-soċjali tagħhom, li din wasslithom biex juru stmerrija kbira lejn sħabhom il-​bnedmin. Huma saru magħrufin bħala Ċiniċi. L-​isem Ċiniku setaʼ kien ġej minn kelma Griega (ky·ni·kosʹ) li kienet tiddeskrivi l-​imġiba mqita u arroganti tagħhom. Din tfisser “bħal kelb.” a

 L-​Effett fuq il-​Mod taʼ Ħajja Tagħhom

Waqt li xi aspetti tal-​filosofija Ċinika, bħall-​oppożizzjoni għall-​materjaliżmu u għall-​issodisfar estrem taʼ kapriċċi persunali, kienu jitqiesu bħala li għandhom jiġu mfaħħrin, iċ-​Ċiniċi kienu jmorru fl-​estrem iżżejjed bl-​ideat tagħhom. Dan jidher ċar fil-​ħajja taʼ l-​iktar Ċiniku magħruf—il-​filosfu Dijoġene.

Dijoġene twieled fis-​sena 412 Q.E.K. f’Sinope, belt fuq il-​Baħar l-​Iswed. Hu mar joqgħod Ateni flimkien maʼ missieru, fejn sar midħla tat-​tagħlim taċ-​Ċiniċi. L-​għalliem tiegħu kien Antistene nnifsu, u l-​filosofija Ċinika telgħetlu għal rasu. Sokrate għex ħajja sempliċi, u Antistene waħda dixxiplinata. Iżda, il-​ħajja taʼ Dijoġene kienet waħda iebsa. Infatti, jgħidu li Dijoġene għex għal xi żmien f’bittija biex jenfasizza kemm kien ċaħad il-​kumditajiet materjali!

Jingħad li fit-​tfittxija tiegħu għall-​unika ħaġa tajba, Dijoġene qagħad jimxi f’Ateni fid-​dawl tax-​xemx b’lampa mixgħula, ifittex persuna virtuża! Kondotta bħal din żgur li kienet tiġbed l-​attenzjoni u kienet mod wieħed kif Dijoġene u ċ-​Ċiniċi l-​oħrajn kienu jgħallmu lil ħaddieħor. Jingħad li Alessandru l-​Kbir darba minnhom staqsa lil Dijoġene x’kien jixtieq l-​iktar. Ir-​rakkont ikompli li dan kulma qallu kien biex iwarrablu min-​nofs għax kien qed jgħattilu d-​dawl tax-​xemx!

Dijoġene u ċ-​Ċiniċi l-​oħrajn kienu jgħixu taʼ tallaba. Ma kellhomx ħin għal relazzjonijiet umani normali, u rrifjutaw li jaqdu dmirijiethom bħala ċittadini. Forsi għax influwenzati mill-​metodu taʼ kif kien jargumenta Sokrate, huma kienu jonqsu żżejjed f’li juru rispett lejn l-​oħrajn. Dijoġene sar magħruf għas-​sarkażmu niggieżi tiegħu. Iċ-​Ċiniċi ħadu r-​reputazzjoni taʼ li kienu ‘bħal klieb,’ imma Dijoġene nnifsu ġie mlaqqam Il-​Kelb. Hu miet madwar is-​sena 320 Q.E.K. meta kellu qrib id-​90 sena, u fuq il-​qabar tiegħu nbena monument taʼ l-​irħam li kien fih il-​forma taʼ kelb.

Xi aspetti tal-​filosofija Ċinika daħlu f’filosofiji oħrajn. Madankollu, maż-​żmien, l-​istramberiji assoċjati maʼ Dijoġene u s-​segwaċi tiegħu li ġew wara, wasslu biex il-​filosofija Ċinika titlef il-​kredtu li kellha, u tgħib għalkollox.

Iċ-​Ċiniċi taʼ Żmienna—Għandek Turi l-​Istess Karatteristiċi Tagħhom?

L-​Oxford English Dictionary jiddeskrivi liċ-​ċiniku modern bħala wieħed b’tendenza li jiddieħaq u jgħajjar jew li jħobb isib id-​difetti; wieħed li ġeneralment juri li m’għandux fiduċja li l-​motivi jew l-​azzjonijiet tal-​bniedem jistgħu jkunu sinċieri jew tajbin. U dan jurih b’disprezz u sarkażmu. Huwa wieħed li jħobb isib ix-​xagħra fl-​għaġina u dan jagħmlu b’disprezz. Dawn il-​karatteristiċi narawhom ċar fid-​dinja taʼ madwarna, imma, m’għandniex xi ngħidu, dawn m’humiex fi qbil mal-​personalità Kristjana. Ikkunsidra daqsxejn xi ftit mit-​tagħlim u l-​prinċipji li nsibu fil-​Bibbja.

“Ħanin u twajjeb il-​Mulej, idum ma jagħdab u kollu mogħdrija. Ma joqgħodx jitlewwem magħna, u anqas jinkorla għal dejjem.” (Salm 103:8, 9) Il-​Kristjani hawnhekk qed jintqalilhom biex ‘ikunu jixbhu lil Alla.’ (Efesin 5:1) Għalhekk, jekk Alla li Jistaʼ Kollox jagħżel li juri magħna ħniena u qalb tajba b’imħabba minflok ma joqgħod jiddieħaq bina jew isibilna d-​difetti, żgur li l-​Kristjani għandhom jistinkaw biex jagħmlu l-​istess.

Ġesù Kristu, li hu r-​riflessjoni preċiża taʼ Jehovah, ‘ħallielna eżempju biex nimxu fuq il-​passi tiegħu.’ (1 Pietru 2:21; Lhud 1:3) Xi drabi, Ġesù kixef il-​falzità reliġjuża u ta prova tax-​xogħlijiet mill-​agħar tad-​dinja. (Ġwann 7:7) Però, hu qal ħafna affarijiet sbieħ dwar in-​nies sinċieri. Per eżempju, hu qal dwar Natanjel: “Ara, dan tassew wieħed minn Iżrael li jixraqlu dan l-​isem; ma hemm ebda qerq fih.” (Ġwann 1:47) Meta Ġesù għamel xi miraklu, kultant kien jiffoka fuq il-​fidi taʼ l-​individwu. (Mattew 9:22) U meta xi wħud ħasbu li r-​rigal taʼ waħda mara kien kemxejn ħali żżejjed, Ġesù ma kienx ċiniku dwar il-​motivi tagħha imma qal: “Tassew, ngħidilkom, li kull fejn jixxandar dan l-​Evanġelju fid-​dinja kollha, li għamlet din jingħad ukoll, b’tifkira tagħha.” (Mattew 26:6-13) Ġesù kien ħabib taʼ min jafdah u sieħeb kollu mħabba għas-​segwaċi tiegħu, billi “ħabbhom għall-​aħħar.”—Ġwann 13:1.

Ladarba Ġesù kien perfett, hu setaʼ faċilment isib xi difett f’nies imperfetti. Madankollu,  minflok ma qagħad ifittex il-​ħtija, hu wera li kellu fiduċja fin-​nies u fittex li jirrifreskahom.—Mattew 11:29, 30.

“[L-imħabba] kollox temmen.” (1 Korintin 13:7) Din l-​istqarrija hija f’kuntrast dirett mat-​tendenza taċ-​ċiniku, li jkollu dubji dwar il-​motivi u l-​azzjonijiet taʼ oħrajn. M’għandniex xi ngħidu, id-​dinja hija mimlija nies li jaħbu l-​motivi tagħhom, u għalhekk irridu noqogħdu attenti. (Proverbji 14:15) Minkejja dan, l-​imħabba dejjem lesta biex temmen għax tafda, u m’hijiex suspettuża bla bżonn.

Alla jħobb u jafda lill-​qaddejja tiegħu. Hu jaf x’inhuma l-​limitazzjonijiet tagħhom ħafna aħjar milli jafuhom huma. Madankollu, Jehovah qatt ma jħares lejn in-​nies tiegħu b’suspett, u lanqas ma jistenna minnhom iktar milli jifilħu. (Salm 103:13, 14) Iktar minn hekk, Alla jfittex it-​tajjeb fil-​bnedmin, u għalkemm imperfetti, hu jafda lill-​qaddejja leali tiegħu bi privileġġi u awtorità.—1 Slaten 14:13; Salm 82:6.

“Jien hu l-​Mulej, li nifli l-​qalb u ngħarbel il-​ġewwieni, biex nagħti ’l kull wieħed skond imġibtu, skond ma jkun jistħoqq għemilu.” (Ġeremija 17:10) Jehovah jistaʼ jaqra l-​qalb taʼ persuna b’mod eżatt. Aħna ma nistgħux nagħmluh dan. Għalhekk, irridu noqogħdu attenti li ma nittimbrawx lil ħaddieħor b’ċerti motivi.

Jekk inħallu spirtu ċiniku jrabbi l-​għeruq fina u maż-​żmien jiddominalna ħsibijietna, ikun hemm il-​possibbiltà li tinħoloq firda bejnna u bejn sħabna fit-​twemmin. Dan jistaʼ jtellef il-​paċi fil-​kongregazzjoni Kristjana. Għalhekk ejja nimxu fuq l-​eżempju taʼ Ġesù, li kien jittratta mad-​dixxipli tiegħu b’mod realistiku iżda fl-​istess ħin pożittiv. Għalihom, hu sar ħabib li setgħu jafdawh.—Ġwann 15:11-15.

“Kif tridu li l-​bnedmin jagħmlu lilkom, hekk ukoll agħmlu intom lilhom.” (Luqa 6:31) Hemm ħafna modi kif nistgħu napplikaw dan il-​parir taʼ Ġesù Kristu. Per eżempju, ilkoll kemm aħna nippreferu min ikellimna b’qalb tajba u b’rispett. Mela allura, aħna żgur irridu nkellmu lil oħrajn b’qalb tajba u b’rispett. Saħansitra meta Ġesù kixef b’qawwa t-​tagħlim falz tal-​mexxejja reliġjużi, hu qatt m’għamel dan b’mod ċiniku.—Mattew 23:13-36.

Modi Kif Niġġieldu Kontra ċ-​Ċiniżmu

Jekk ġarrabna xi diżappunti, jistaʼ jkun faċli ħafna li nħallu lilna nfusna niġu influwenzati miċ-​ċiniżmu. Aħna nistgħu niġġieldu kontra din it-​tendenza billi napprezzaw il-​fatt li Jehovah jittratta b’fiduċja man-​nies imperfetti tiegħu. Dan jistaʼ jgħinna naċċettaw lill-​adoraturi l-​oħra t’Alla kif inhuma—bnedmin imperfetti li qed jagħmlu ħilithom biex jagħmlu dak li hu tajjeb.

Esperjenzi qarsa jistgħu jwasslu lil xi wħud biex jitilfu l-​fiduċja tagħhom fin-​nies. Huwa minnu li m’huwiex għaqli li npoġġu l-​fiduċja kollha tagħna fi bnedmin imperfetti. (Salm 146:3, 4) Madankollu, fil-​kongregazzjoni Kristjana, hemm ħafna li tassew jixtiequ jkunu sors taʼ inkuraġġiment. Aħseb ftit dwar dawk l-​eluf li qishom ommijiet, missirijiet, aħwa, u wlied għal dawk li tilfu l-​familji tagħhom stess. (Mark 10:30) Aħseb kif ħafna wħud jagħtu prova li huma ħbieb veri fi żmien l-​hemm. b​—Proverbji 18:24.

M’huwiex iċ-​ċiniżmu imma hija l-​imħabba fraterna li tidentifika lis-​segwaċi taʼ Ġesù, għaliex hu qal: “Minn dan jagħraf kulħadd li intom dixxipli tiegħi, jiġifieri, jekk ikollkom l-​imħabba bejnietkom.” (Ġwann 13:35) Għalhekk ejja nuru l-​imħabba, u ejja niffokaw fuq il-​kwalitajiet tajbin taʼ sħabna l-​Kristjani. Li nagħmlu dan se jgħinna nevitaw il-​karatteristiċi taʼ wieħed Ċiniku.

[Noti taʼ taħt]

[Stampa f’paġna 21]

L-​iktar Ċiniku magħruf, Dijoġene

[Sors taʼ l-​istampa]

Mill-​ktieb Great Men and Famous Women