“Ma Kienx Ikellimhom Bla Tixbihat”

“Ġesù [kellem] bit-​tixbihat lill-​ġmiegħi, u ma kienx ikellimhom bla tixbihat.”​—Mattew 13:​34, Saỵdon.

1, 2. (a) Għala m’huwiex faċli li tinsa tixbihat effettivi? (b) Liema tipi taʼ tixbihat uża Ġesù, u liema mistoqsijiet iqumu dwar l-​użu tiegħu taʼ tixbihat? (Ara wkoll in-​nota taʼ taħt.)

TISTAʼ tiftakar xi tixbiha li smajt, forsi f’taħdita pubblika, ħafna snin ilu? Tixbihat effettivi ma jintesewx malajr. Kittieb wieħed innota li t-​tixbihat “jibdlu l-​widnejn f’għajnejn,” u permezz tat-​tixbihat is-​semmiegħa jkun jistaʼ jkollhom stampa ċara f’moħħhom. Peress li aħna taʼ spiss naħsbu aħjar meta jkollna stampa f’moħħna, it-​tixbihat jistgħu jgħinuna nifhmu idea iktar faċilment. It-​tixbihat jistgħu jagħtu l-​ħajja lill-​kliem, u jgħallmuna lezzjonijiet li jibqgħu stampati fil-​memorja tagħna.

² L-​ebda għalliem fuq l-​art ma kien tas-​sengħa iktar minn Ġesù Kristu fl-​użu tat-​tixbihat. Wieħed jistaʼ jiftakarhom faċilment il-​ħafna parabboli li Ġesù qal kważi elfejn sena ilu. * Ġesù għala straħ daqshekk fuq dan il-​metodu partikulari fix-​xogħol tiegħu taʼ tagħlim? U x’kien li għamel it-​tixbihat tiegħu daqshekk effettivi?

Għala Ġesù Għallem bit-​Tixbihat

3. (a) Skond Mattew 13:​34, 35, liema hi raġuni waħda għala Ġesù uża t-​tixbihat? (b) X’jindika li Jehovah żgur jagħti importanza lil dan il-​metodu taʼ tagħlim?

³ Il-​Bibbja tagħti żewġ raġunijiet taʼ min jinnotahom għala Ġesù uża t-​tixbihat. L-​ewwelnett, billi għamel dan hu wettaq il-​profezija.  L-​appostlu Mattew kiteb: “Ġesù [kellem] bit-​tixbihat lill-​ġmiegħi, u ma kienx ikellimhom bla tixbihat, biex iseħħ dak li kien qal il-​profeta: ‘Niftaħ fommi bit-​tixbihat.’” (Mattew 13:​34, 35, Saydon) “II-profeta” li ġie kwotat minn Mattew kien il-​kompożitur taʼ Salm 78:2. Dan is-​salmista kiteb taħt l-​ispirazzjoni taʼ l-​ispirtu t’Alla sekli qabel twieled Ġesù. Mhix ħaġa taʼ l-​għaġeb li mijiet taʼ snin qabel, Jehovah iddetermina li Ibnu kien se jgħallem bit-​tixbihat? Żgur li Jehovah jagħti importanza lil dan il-​metodu taʼ tagħlim!

4. Ġesù kif spjega r-​raġuni għala kien juża t-​tixbihat?

⁴ It-​tieni, Ġesù nnifsu spjega li kien juża t-​tixbihat biex jissepara lil dawk li qalbhom kienet indifferenti. Wara li rrakkonta l-​parabbola tal-​bidwi lil ‘folol kbar taʼ nies,’ id-​dixxipli tiegħu staqsew: “Għaliex tkellimhom bil-​parabboli?” Ġesù weġibhom: “Għax lilkom ingħata li tagħrfu l-​misteri tas-​Saltna tas-​Smewwiet; iżda lilhom ma kienx mogħti. Jien għalhekk inkellimhom bil-​parabboli; għax iħarsu kemm iħarsu ma jarawx, u jisimgħu kemm jisimgħu ma jifhmux. U hekk isseħħ fihom il-​profezija taʼ Isaija li tgħid: ‘Tisimgħu kemm tisimgħu ma tifhmux, u tħarsu kemm tħarsu ma tarawx. Għax il-​qalb taʼ dan il-​poplu twebbset.’”—Mattew 13:​2, 10, 11, 13-15; Isaija 6:​9, 10.

5. It-​tixbihat taʼ Ġesù kif isseparaw lis-​semmiegħa umlin minn dawk taʼ qalb imkabbra?

⁵ It-​tixbihat taʼ Ġesù għala kienu jisseparaw lin-​nies? F’xi każi, is-​semmiegħa tiegħu kellhom iħaffru fil-​fond sabiex jieħdu t-​tifsir sħiħ taʼ kliemu. Individwi umlin kienu jitqanqlu biex jistaqsu għal iktar tagħrif. (Mattew 13:36; Mark 4:​34) Imbagħad, it-​tixbihat taʼ Ġesù kienu juru l-​verità lil dawk li qalbhom kienet bil-​ġuħ għaliha; fl-​istess ħin, it-​tixbihat tiegħu kienu jaħbu l-​verità minn dawk taʼ qalb imkabbra. X’għalliem taʼ l-​għaġeb kien Ġesù! Issa ejja neżaminaw xi fatturi li għamlu t-​tixbihat tiegħu daqshekk effettivi.

Użu Selettiv taʼ Dettalji

6-8. (a) Is-semmiegħa taʼ Ġesù fl-​ewwel seklu liema vantaġġ kien għad ma kellhomx? (b) Liema eżempji juru li Ġesù kien selettiv fl-​użu tiegħu tad-​dettalji?

⁶ Qatt ħsibt dwar kif setgħet kienet is-​sitwazzjoni għad-​dixxipli fl-​ewwel seklu li semgħu direttament lil Ġesù jgħallem? Għalkemm kienu privileġġati li jisimgħu leħen Ġesù, huma kien għad ma kellhomx il-​vantaġġ li jfittxu f’xi ktieb biex ifakkarhom fl-​affarijiet li qal. Minflok, kellhom iżommu kliem Ġesù f’moħħhom u qalbhom. Billi uża t-​tixbihat bis-​sengħa, Ġesù għamilhielhom iktar faċli biex jiftakru dak li għallimhom. B’liema mod?

⁷ Ġesù kien selettiv fl-​użu tiegħu tad-​dettalji. Meta d-​dettalji kienu importanti għal xi storja jew neċessarji għall-​enfasi, hu ħa ħsieb li jinkludihom. Għalhekk qal eżattament kemm nagħaġ ħalla warajh is-​sid filwaqt li mar ifittex il-​waħda mitlufa, kemm sigħat ħadmu l-​ħaddiema fl-​għalqa tad-​dwieli, u kemm talenti ġew fdati f’idejn il-​qaddejja.—Mattew 18:​12-​14; 20:​1-​16; 25:​14-​30.

⁸ Fl-​istess waqt, Ġesù ħalla barra dettalji mhux bżonnjużi li jistgħu jfixkluna milli nifhmu t-​tixbihat. Per eżempju, fil-​parabbola tal-​qaddej bla qalb, ma ngħatat l-​ebda spjegazzjoni dwar kif il-​qaddej akkumula dejn taʼ għaxart elef talent, jew 60,000,000 dinar. Ġesù kien qed jenfasizza l-​bżonn li wieħed jaħfer. L-​iktar ħaġa importanti ma kinitx kif il-​qaddej waqaʼ fid-​dejn imma kif id-​dejn tiegħu nħafirlu u kif hu, min-​naħa tiegħu, ittratta lill-​qaddej sieħbu li kellu jagħtih ferm inqas flus. (Mattew 18:​23-​35) B’mod simili, fit-​tixbiha taʼ l-​iben il-​ħali, Ġesù ma spjegax għala l-​iben iż-​żgħir f’daqqa waħda talab li jingħata sehmu mill-​wirt u għala berbqu. Imma Ġesù fil-​fatt ta d-​dettalji taʼ kif ħassu l-​missier u kif irreaġixxa meta ibnu bidel l-​attitudni tiegħu u mar lura d-​dar. Dettalji bħal dawn dwar kif irreaġixxa l-​missier kienu essenzjali għall-​punt  li kien qed jagħmel Ġesù, jiġifieri li Jehovah “jaħfer ħafna.”—Isaija 55:7; Luqa 15:​11-​32.

9, 10. (a) Meta kien jiddeskrivi l-​karattri fit-​tixbihat tiegħu, Ġesù fuqiex kien jiffoka? (b) Ġesù kif għamilha iktar faċli għas-​semmiegħa tiegħu u għal oħrajn biex jiftakru t-​tixbihat tiegħu?

⁹ Ġesù kien ukoll joqgħod attent ħafna kif ipinġi l-​karattri fil-​parabboli tiegħu. Minflok ma kien jiddeskrivi d-​dehra taʼ barra tal-​karattri tiegħu b’mod elaborat, Ġesù taʼ spiss kien jiffoka fuq dak li għamlu jew kif irreaġixxew għaċ-​ċirkustanzi li jkun semma fl-​istejjer tiegħu. Għaldaqstant, minflok ma qagħad jiddeskrivi d-​dehra taʼ barra tas-​Samaritan it-​tajjeb, Ġesù rrakkonta xi ħaġa ferm iktar sinifikanti—kif is-​Samaritan b’mogħdrija għen lil-​Lhudi ferut mitluq f’nofs taʼ triq. Ġesù pprovda d-​dettalji li kellu bżonn biex jgħallem li l-​imħabba għall-​proxxmu għandha tintwera wkoll lil nies li m’humiex taʼ l-​istess razza jew nazzjonalità tagħna.—Luqa 10:​29, 33-​37.

¹⁰ Billi Ġesù uża d-​dettalji b’attenzjoni, it-​tixbihat tiegħu kienu qosra u mingħajr ħafna dawrien tal-​kliem. Għalhekk hu għamilha iktar faċli għas-​semmiegħa tiegħu taʼ l-​ewwel seklu—u għadd kbir t’oħrajn li iktar ’il quddiem kienu se jaqraw l-​Evanġelji ispirati—biex jiftakru f’dawn it-​tixbihat u fil-​lezzjonijiet prezzjużi li kien fihom.

Meħudin mill-​Ħajja taʼ Kuljum

11. Agħti eżempji taʼ kif il-​parabboli taʼ Ġesù kienu jirriflettu affarijiet li bla dubju hu kien osserva meta kien qed jitrabba fil-​Galilija.

¹¹ Ġesù kien espert fl-​użu tat-​tixbihat li kellhom x’jaqsmu mal-​ħajja tan-​nies. Ħafna mill-​parabboli tiegħu jirriflettu affarijiet li bla dubju hu kien osserva waqt li kien qed jitrabba fil-​Galilija. Aħseb ftit dwar il-​ħajja tiegħu meta kien għadu żgħir. Min jaf kemm-il darba ra lil ommu tipprepara l-​ħobż bil-​ħmira billi tieħu biċċa mill-​għaġna mħemmra li tkun warrbet l-​aħħar darba li għamlet il-​ħobż u tużaha biex tgħolli għaġna oħra! (Mattew 13:33) Min jaf kemm-il darba qagħad iħares lejn is-​sajjieda huma u jniżżlu x-​xbieki tagħhom fl-​ilma kaħlani u ċar tal-​Baħar tal-​Galilija! (Mattew 13:47) Min jaf kemm-il darba ra t-​tfal jilagħbu fil-​pjazez! (Mattew 11:16) X’aktarx li Ġesù nnota affarijiet oħra fil-​ħajja taʼ kuljum li mbagħad użahom fit-​tixbihat tiegħu—iż-​żrigħ taż-​żerriegħa, festi tat-​tieġ ferriħija, u għelieqi tal-​qamħ isiru fix-​xemx.—Mattew 13:​3-8; 25:​1-​12; Mark 4:​26-​29.

12, 13. Il-parabbola taʼ Ġesù tal-​qamħ u s-​sikrana kif irriflettiet il-​fatt li hu kien midħla tal-​kundizzjonijiet lokali?

 ¹² Mela, m’għandniex għalfejn niskantaw li ċ-​ċirkustanzi u s-​sitwazzjonijiet mill-​ħajja taʼ kuljum huma minsuġin fil-​ħafna tixbihat taʼ Ġesù. Għalhekk, biex napprezzaw iktar bis-​sħiħ l-​abbiltà tiegħu li juża dan il-​metodu taʼ tagħlim, ikun tajjeb li nikkunsidraw x’kien ifisser kliemu għas-​semmiegħa Lhud. Ejja nħarsu lejn żewġ eżempji.

¹³ L-​ewwel, fil-​parabbola tal-​qamħ u s-​sikrana, Ġesù tkellem dwar wieħed raġel li żaraʼ qamħ tajjeb fl-​għalqa tiegħu imma “xi għadu” daħal fl-​għalqa u żaraʼ s-​sikrana. Ġesù għala għażel dan l-​att partikulari taʼ mibegħda? Żomm f’moħħok li hu rrakkonta din it-​tixbiha ħdejn il-​Baħar tal-​Galilija, u x-​xogħol prinċipali tal-​Galilin bla dubju kien ix-​xogħol tar-​rabaʼ. X’setaʼ jkun iktar taʼ ħsara għal bidwi milli jidħollu għadu bil-​moħbi fl-​għalqa u jiżraʼ s-​sikrana? Il-​liġijiet sekulari taʼ dak iż-​żmien juru li attakki bħal dawn kienu jseħħu tassew. Ma jidhirx ċar li Ġesù uża sitwazzjoni li s-​semmiegħa tiegħu setgħu jifhmuha?—Mattew 13:​1, 2, 24-​30.

14. Fil-​parabbola tas-​Samaritan it-​tajjeb, għala huwa sinifikanti li biex joħroġ il-​punt tiegħu Ġesù semma t-​triq għal “Ġeriko minn Ġerusalemm”?

¹⁴ It-​tieni, ftakar fil-​parabbola tas-​Samaritan it-​tajjeb. Ġesù beda billi qal: “Wieħed raġel kien nieżel Ġeriko minn Ġerusalemm, u waqaʼ f’idejn il-​ħallelin; dawn neżżgħuh, biċċruh bis-​swat u telqu, u ħallewh nofsu mejjet.” (Luqa 10:30) Xi ħaġa sinifikanti hi li biex joħroġ il-​punt tiegħu Ġesù semma t-​triq għal “Ġeriko minn Ġerusalemm.” Meta kien qed jirrakkonta din il-​parabbola, hu kien fil-​Lhudija, mhux ’il bogħod minn Ġerusalemm; għalhekk x’aktarx is-​semmiegħa tiegħu kienu jafu biha din it-​triq. Dik it-​triq partikulari kellha l-​fama li kienet perikoluża, speċjalment għal xi ħadd li kien jivvjaġġa waħdu. Din kienet isserrep fl-​imwarrab, u b’hekk kien fiha ħafna postijiet fejn il-​ħallelin setgħu jinħbew.

15. Għala ħadd ma setaʼ jsib skuża tajba għall-​indifferenza tal-​qassis u l-​Levita fit-​tixbiha dwar is-​Samaritan it-​tajjeb?

¹⁵ Hemm ħaġa oħra taʼ min jinnotaha dwar il-​fatt li Ġesù rrefera għat-​triq li wieħed kien juża biex ‘jinżel Ġeriko minn Ġerusalemm.’ Skond l-​istorja, minn din it-​triq għaddew ukoll qassis u mbagħad Levita—għalkemm ħadd minnhom ma waqaf biex jgħin lill-​vittma. (Luqa 10:​31, 32) Il-​qassisin kienu jaqdu fit-​tempju f’Ġerusalemm, u l-​Leviti kienu jgħinuhom. Ħafna qassisin u Leviti kienu joqogħdu Ġeriko meta ma kinux qed jaħdmu fit-​tempju, għax Ġeriko kienet biss 23 kilometru ’l bogħod minn Ġerusalemm. Għaldaqstant, huma żgur  kellhom okkażjoni biex jgħaddu minn dik it-​triq. Innota wkoll li l-​qassis u l-​Levita kienu ġejjin “minn Ġerusalemm,” u għalhekk kienu mexjin lil hinn mit-​tempju. * (Korsiv tagħna.) Mela ħadd ma setaʼ jsib skuża tajba għall-​indifferenza taʼ dawn l-​irġiel billi jgħid, ‘Huma evitaw ir-​raġel ferut għax ħasbuh mejjet, u kieku messew ġisem mejjet kien ikollhom jagħmlu xi żmien li matulu ma setgħux jaqdu fit-​tempju.’ (Levitiku 21:1; Numri 19:​11, 16) Ma jidhirx ċar li t-​tixbiha taʼ Ġesù kienet tirrifletti affarijiet li kienu familjari għas-​semmiegħa tiegħu?

Meħudin mill-​Ħolqien

16. Għala m’għandniex għalfejn niskantaw li Ġesù kien midħla sew tal-​ħolqien?

¹⁶ Għadd taʼ tixbihat u parabboli taʼ Ġesù juru kemm kien midħla tal-​pjanti, taʼ l-​annimali, u taʼ l-​elementi. (Mattew 6:​26, 28-​30; 16:​2, 3) Minfejn ġabu dan l-​għarfien? Hu u jikber fil-​Galilija, bla dubju kellu ħafna opportunitajiet biex josserva l-​ħolqien taʼ Jehovah. Iktar minn hekk, Ġesù huwa “l-​kbir fost il-​ħlejjaq kollha,” u Jehovah użah bħala “mgħallem” biex joħloq kollox. (Kolossin 1:​15, 16; Qwiel 8:​30, 31, Saydon) Hemm għalfejn niskantaw li Ġesù kien midħla sew tal-​ħolqien? Ejja naraw kif uża dan l-​għarfien bis-​sengħa meta kien jgħallem.

17, 18. (a) Kliem Ġesù fi Ġwann kapitlu 10 kif juri li hu kien midħla tal-​karatteristiċi tan-​nagħaġ? (b) Uħud li żaru pajjiżi Bibliċi x’osservaw dwar ir-​rabta bejn ir-​rgħajja u n-​nagħaġ tagħhom?

¹⁷ Waħda mill-​iktar tixbihat teneri taʼ Ġesù hija mniżżla fi Ġwann kapitlu 10, fejn fiha jxebbah ir-​relazzjoni mill-​qrib li kellu mas-​segwaċi tiegħu maʼ dik taʼ ragħaj u n-​nagħaġ tiegħu. Il-​kliem taʼ Ġesù juri li hu kien familjari ħafna mal-​karatteristiċi tan-​nagħaġ domestiċi. Hu indika li n-​nagħaġ iħallu lil min jiggwidahom, u li huma fedelment isegwu lir-​ragħaj tagħhom. (Ġwann 10:​2-4) Uħud li żaru pajjiżi Bibliċi setgħu josservaw ir-​rabta unika bejn ir-​rgħajja u n-​nagħaġ. Fis-​seklu 19, in-​naturalista H. B. Tristram innota: “Darba kont qed inħares lejn ragħaj jilgħab mal-​merħla tiegħu. Hu għamel taʼ bir-​ruħu li qed jaħarbilhom; in-​nagħaġ marru jiġru warajh u daru dawramejt miegħu. . . . Fl-​aħħar in-​nagħaġ kollha fformaw ċirku, u bdew jaqbżu madwaru.”

¹⁸ In-​nagħaġ għala jsegwu r-​ragħaj tagħhom? “Għax jagħrfu leħnu,” qal Ġesù. (Ġwann 10:​4, Saydon) Veru li n-​nagħaġ jagħrfu leħen ir-​ragħaj tagħhom? Fil-​ktieb tiegħu, The Historical Geography of the Holy Land, George A. Smith kiteb mill-​osservazzjoni persunali tiegħu: “Kultant f’nofs in-​nhar konna nistrieħu  ħdejn wieħed mill-​bjar fil-​Lhudija, fejn ħdejhom kienu jiġu xi tlieta jew erbaʼ rgħajja bil-​merħliet tagħhom. Il-​merħliet kienu jitħalltu flimkien, u bejnna u bejn ruħna konna nistaqsu kif kull ragħaj kien se jerġaʼ jieħu n-​nagħaġ tiegħu lura. Imma wara li n-​nagħaġ ikunu xorbu u lagħbu, ir-​rgħajja kienu jitilgħu wieħed wieħed f’naħat differenti tal-​wied, u kull wieħed minnhom kien jgħajjat l-​għajta partikulari tiegħu; u n-​nagħaġ taʼ kull [ragħaj] kienu joħorġu mill-​grupp u jmorru għand ir-​ragħaj tagħhom, u l-​merħliet jitilqu bl-​ordni bħalma ġew.” Ġesù ma setax isib tixbiha aħjar biex joħroġ il-​punt tiegħu. Jekk nagħrfu u nobdu t-​tagħlim tiegħu u jekk insegwu t-​tmexxija tiegħu, imbagħad ikun possibbli għalina li hu jieħu ħsiebna b’tenerezza u mħabba bħala “r-​ragħaj it-​tajjeb.”—Ġwann 10:11.

Meħudin minn Ġrajjiet Magħrufin mas-​Semmiegħa Tiegħu

19. Ġesù kif uża traġedja lokali b’mod effettiv biex jiċħad idea falza?

¹⁹ Tixbihat effettivi jistgħu jinkludu esperjenzi jew eżempji li minnhom nistgħu nisiltu tagħlima. Darba minnhom, Ġesù uża ġrajja reċenti biex jiċħad l-​idea falza li t-​traġedja tiġi fuq min tistħoqqlu. Hu qal: “Dawk it-​tmintax-il ruħ li fuqhom waqaʼ t-​torri taʼ Silwam u qatilhom, taħsbu intom li kienu iżjed ħatja min-​nies l-​oħra taʼ Ġerusalemm!” (Luqa 13:4) Ġesù uża argument persważiv kontra r-​raġunar dwar il-​predestinazzjoni. Dawk it-​18-il ruħ ma mitux minħabba xi dnub li qanqal ir-​rabja t’Alla. Minflok, il-​mewt traġika tagħhom kienet ir-​riżultat taż-​żmien u ċ-​ċirkustanzi. (Koħèlet 9:​11) B’hekk hu wera kemm kien żbaljat dan it-​tagħlim falz billi rrefera għal ġrajja li kienet magħrufa sew mas-​semmiegħa tiegħu.

20, 21. (a) Il-Fariżej għala kkundannaw lid-​dixxipli taʼ Ġesù? (b) Liema rakkont Skritturali uża Ġesù biex juri li Jehovah qatt ma kellu l-​iskop li din il-​Liġi tas-​Sibt tiġi applikata b’mod riġidu? (ċ) X’se jiġi diskuss fl-​artiklu li jmiss?

²⁰ Meta kien jgħallem, Ġesù kien juża wkoll eżempji Skritturali. Ftakar meta l-​Fariżej ikkundannaw lid-​dixxipli tiegħu talli qatgħu s-​sbul u kiluh f’jum is-​Sibt. Fil-​fatt, id-​dixxipli ma kinux qed jiksru l-​Liġi t’Alla imma kienu qed imorru kontra l-​interpretazzjoni riġida tal-​Fariżej dwar liema xogħol ma kellux isir f’jum is-​Sibt. Sabiex juri li Alla qatt ma kellu l-​iskop li din il-​Liġi tas-​Sibt tiġi applikata b’dan il-​mod riġidu żżejjed, Ġesù rrefera għall-​ġrajja mniżżla fl-​1 Samwel 21:​4-7 (21:​3-6, NW). Meta ħadhom il-​ġuħ, David u n-​nies tiegħu waqfu ħdejn it-​tabernaklu u kielu l-​ħobż tal-​preżenza, li kien ġie mibdul. Is-​soltu, il-​ħobż il-​qadim kien jitħalla biex jittiekel mill-​qassisin. Madankollu, f’dawn iċ-​ċirkustanzi, David u n-​nies tiegħu ma ġewx kundannati talli kielu dan il-​ħobż. Taʼ min jinnota li dan ir-​rakkont huwa l-​uniku wieħed fil-​Bibbja fejn jissemma l-​użu tal-​ħobż il-​qadim minn nies li ma kinux qassisin. Ġesù kien jaf eżatt liema rakkont juża, u bla dubju s-​semmiegħa Lhud tiegħu kienu familjari miegħu.—Mattew 12:​1-8.

²¹ Tabilħaqq, Ġesù kien Għalliem Prim! M’għandna l-​ebda għażla oħra ħlief li nibqgħu mgħaġġbin bl-​abbiltà unika tiegħu li jwassal veritajiet importanti b’mod li s-​semmiegħa tiegħu setgħu jifhmuhom. Iżda aħna kif nistgħu nimitawh meta ngħallmu? Dan se jiġi diskuss fl-​artiklu li jmiss.

[Noti taʼ taħt]

X’Tiftakar?

• Ġesù għala għallem bit-​tixbihat?

• Liema eżempju juri li Ġesù uża tixbihat li s-​semmiegħa tiegħu fl-​ewwel seklu setgħu jifhmuhom?

• Fit-tixbihat tiegħu, Ġesù kif uża b’sengħa l-​għarfien tiegħu dwar il-​ħolqien?

• Ġesù b’liema modi uża ġrajjiet li kienu magħrufin mas-​semmiegħa tiegħu?

[Mistoqsijiet taʼ Studju]

[Stampi f’paġna 15]

Ġesù rrakkonta dwar qaddej li ma riedx jaħfer dejn taʼ ftit dinari u dwar missier li ħafer lil ibnu li kien berbaq sehmu mill-​wirt

[Stampa f’paġna 16]

X’kien il-​punt tal-​parabbola taʼ Ġesù dwar is-​Samaritan it-​tajjeb?

[Stampa f’paġna 17]

Veru li n-​nagħaġ jagħrfu leħen ir-​ragħaj tagħhom?