Ankrati b’Valuri li Ma Jinbidlux

IS-​SOĊJETAJIET kollha tal-​bnedmin jadottaw xi livell taʼ valuri morali. Ma taqbilx li kwalitajiet bħall-​onestà, il-​qalb tajba, il-​mogħdrija, u l-​altruiżmu huma għeżież għal ħafna wħud madwar id-​dinja u li dawn huma kwalitajiet li jiġbdu lil ħafna minna?

Il-​Valuri taʼ Min?

Fl-​ewwel seklu E.K, raġel t’edukazzjoni għolja li kien jismu Sawlu kien jgħix fost  tliet kulturi li kellhom valuri morali influwenti— dik tal-​Lhud, il-​Griegi, u r-​Rumani. Minbarra d-​drawwiet u l-​liġijiet komplikati li kellhom dawn il-​kulturi, Sawlu kien jaf li l-​bnedmin in ġenerali kienu gwidati minn sens morali li jitwieldu bih. Din hija l-​kuxjenza tagħna. Wara li Sawlu sar l-​appostlu Kristjan Pawlu, hu kiteb: “Kulmeta n-​nies tal-​ġnus li m’għandhomx liġi jagħmlu b’mod naturali [“bl-​istint naturali,” The New Testament in Modern Speech] l-​affarijiet tal-​liġi, dawn in-​nies, għalkemm m’għandhomx liġi, huma liġi għalihom infushom. Dawn juru li s-​sustanza tal-​liġi hi miktuba fi qlubhom, waqt li l-​kuxjenza tagħhom qed tixhed magħhom.”​—Rumani 2:​14, 15.

Madankollu, huwa biżżejjed li nkunu gwidati biss mill-​“istint naturali” meta nipprovaw niddeċiedu dwar dak li hu tajjeb u dak li hu ħażin? Bħalma forsi rajt b’għajnejk stess, l-​istorja tal-​bniedem hija invażata b’fallimenti li ġarrbu individwi u gruppi taʼ nies. Dan il-​fatt ikkonvinċa lil ħafna wħud li aħna għandna bżonn id-​direzzjoni minn sors ogħla minna sabiex nistabbilixxu l-​aħjar valuri li għandna ngħixu bihom. Ħafna jirrikonoxxu li l-​Ħallieq tal-​bniedem jinsab fl-​aqwa pożizzjoni biex joffri dawn il-​livelli li ma jinbidlux. Dr. Carl Jung osserva fil-​ktieb tiegħu The Undiscovered Self: “L-​individwu li m’huwiex ankrat f’Alla ma jistaʼ jirreżisti bl-​ebda mod il-​ħajriet fiżiċi u morali tad-​dinja bis-​saħħa tiegħu stess.”

Din il-​konklużjoni hija fi qbil maʼ dak li kiteb profeta tal-​qedem: “Triq il-​bniedem m’hijiex f’idejh, anqas min jimxi ma jistaʼ jiddirieġi l-​passi tiegħu.” (Ġeremija 10:23) Il-​Ħallieq tagħna jgħid: “Jien ngħallmek għall-​ġid tiegħek, u nqabbdek it-​triq fejn għandek timxi.”—Isaija 48:17.

Sors taʼ Min Joqgħod Fuqu għal Valuri taʼ Min Jafdahom

Il-​kliem li għadna kif ikkwotajna jinsab fl-​iktar sors taʼ valuri morali li qiegħed f’idejn in-​nies​—l-​Iskrittura Mqaddsa. Miljuni taʼ nies madwar id-​dinja, anki dawk li m’humiex Kristjani jew li m’humiex reliġjużi, daru lejn l-​Iskrittura għad-​dehen u l-​għerf. Johan Wolfgang Van Goethe, poeta Ġermaniż, kiteb: “Għalija, jien ħabbejt u rrispettajt [il-Bibbja], għaliex kważi l-​iżvilupp morali tiegħi kollu kien influwenzat minnha.” Il-​mexxej Ħindu Mohandas Gandhi ġie rapportat li qal: “Agħmlu kulma tistgħu biex tixorbu mill-​qiegħ tan-​nixxigħat li jingħatawlkom fil-​Priedka taʼ fuq il-​Muntanja [parti mit-​tagħlim taʼ Ġesù Kristu li jinsab fil-​Bibbja] . . . Għaliex it-​tagħlim tal-​Priedka ġie mfassal għal kull wieħed minna.”

L-appostlu Pawlu, li kkwotajnieh qabel, enfasizza l-​irwol importanti li għandha l-​Iskrittura Mqaddsa f’li tipprovdi valuri taʼ min joqgħod fuqhom: “L-​Iskrittura kollha hi mnebbħa minn Alla u tiswa biex tgħallem.” (2 Timotju 3:​16) Huwa dan minnu?

Għala ma tarax għalik innifsek? Eżamina l-​prinċipji mniżżlin fil-​paġna li jmiss. Innota l-​valuri taʼ ġid li dawn jinkuraġġixxu. Immedita dwar kif l-​ideat inklużi f’dan it-​tagħlim għandhom il-​qawwa li jtejbu l-​kwalità taʼ ħajtek u tar-​relazzjonijiet tiegħek m’oħrajn.

Se Jiswielek taʼ Ġid?

Il-​prinċipji li għadna kemm semmejna huma biss parti żgħira mill-​pariri prattiċi li jinsabu fl-​Iskrittura Mqaddsa. Minbarra dawn, il-​Kelma t’Alla fiha għadd taʼ twissijiet kontra ħsibijiet, kliem, u għemejjel li jistgħu jagħmlu l-​ħsara u li jistaʼ jkollhom effett ħażin fuq ħajjitna.​—Proverbji 6:​16-​19.

Iva, it-​tagħlim tal-​Bibbja joffri xi ħaġa li s-​soċjetà umana in ġenerali tassew m’għandhiex—pariri li jgħinu lin-​nies jiżviluppaw l-​aqwa livelli morali possibbli. Dawk li jaċċettaw u japplikaw dan it-​tagħlim jgħaddu minn bidla sinifikanti. Il-​mod kif jaħsbu jmur għall-​aħjar. (Efesin 4:​23, 24) Il-​motivi tagħhom jitjiebu. Minħabba li  ħafna tgħallmu l-​valuri t’Alla kif jinsabu fil-​Bibbja, huma ġew megħjunin iqaċċtu ’l barra minn qalbhom ir-​razziżmu, il-​preġudizzju, u l-​mibegħda. (Ebrej 4:​12) L-​Iskrittura u l-​valuri li din tinkuraġġixxi qanqlu lin-​nies biex jiċħdu kull tip taʼ vjolenza u vizzji u inkuraġġewhom biex isiru nies aħjar.

Iva, il-​valuri tal-​Bibbja għenu lil miljuni taʼ nies biex jegħlbu vizzji u prattiki li kienu mqabbdin fil-​fond bħal dawk li ħassru l-​ħajjiet taʼ ħafna oħrajn. (1 Korintin 6:​9-​11) It-​tagħlim tal-​Bibbja bidel lil dawn l-​individwi​—mhux biss id-​drawwiet tagħhom imma lil qalbhom, lit-​tamiet tagħhom,  u lill-​familji tagħhom. Minkejja kemm tiddeterjora d-​dinja, hemm nies madwar il-​globu li jkomplu jinbidlu għall-​aħjar. U dan mhux se jieqaf iseħħ. “Il-​ħaxix jinxef, u l-​ward jidbiel, iżda l-​kelma tal-​Mulej tibqaʼ għal dejjem.”​—Isaija 40:8.

Madankollu, se tibbenefika int personalment mill-​“kelma tal-​Mulej”? Ix-​Xhieda taʼ Ġeħova se jkunu ferħanin li juruk kif tħaddan il-​valuri tal-​Bibbja għall-​ġid tiegħek. Jekk int tgħix fi qbil maʼ dawn il-​valuri, għalik dan se jkun ifisser li tikseb l-​approvazzjoni t’Alla issa u se jwassal għal ħajja taʼ dejjem gwidata minn prinċipji divini li ma jinbidlux.

[Kaxxa/Stampi f’paġna 6, 7]

PRINĊIPJI LI MA JINBIDLUX

Ir-​Regola tad-​Deheb. “Għalhekk, kulma tridu li l-​bnedmin jagħmlulkom, intom tridu tagħmluh lilhom ukoll; fil-​fatt, dan ifissru l-​Liġi u l-​Profeti.”​—Mattew 7:​12.

Ħobb lill-​proxxmu. “Ħobb lill-​proxxmu tiegħek bħalek innifsek.” (Mattew 22:39) “L-​imħabba ma tagħmilx ħsara lill-​proxxmu; għalhekk, l-​imħabba hi t-​twettiq tal-​liġi.”​—Rumani 13:10.

Irrispetta u onora lil oħrajn. “Ħa jkollkom affezzjoni tenera lejn xulxin bi mħabba lejn l-​aħwa. Kunu minn taʼ quddiem biex tonoraw lil xulxin.”​—Rumani 12:10.

Kun paċifiku. “Żommu l-​paċi bejnietkom.” (Marku 9:​50) “Jekk inhu possibbli, sakemm jiddependi minnkom, żommu l-​paċi mal-​bnedmin kollha.” (Rumani 12:18) “Ħa niġru wara l-​affarijiet li jġibu l-​paċi.”​—Rumani 14:19.

Aħfer. “Aħfrilna d-​djun tagħna, bħalma aħna wkoll ħfirna lil min kellu d-​dejn magħna.” (Mattew 6:​12) “Kunu qalbkom tajba maʼ xulxin, agħdru b’tenerezza, u aħfru lil xulxin mill-​qalb.”​—Efesin 4:​32.

Kun leali. “Kun leali lejn martek u agħti mħabbtek lilha biss. . . . Kun hieni b’martek u sib il-​ferħ tiegħek mat-​tfajla li żżewwiġt . . . Ħalli l-​ġmiel tagħha jżommok hieni; ħalliha ddawrek bi mħabbitha. . . . Għala għandek tagħti mħabbtek lil mara oħra? Għala għandek tippreferi l-​ġmiel taʼ mart ħaddieħor?” (Proverbji 5:​15-​20, Today’s English Version) “Min juri fedeltà fl-​inqas ħaġa juri fedeltà wkoll fil-​ħafna, u min ma jagħmilx is-​sewwa fl-​inqas ħaġa ma jagħmilx is-​sewwa wkoll fil-​ħafna.” (Luqa 16:10) “Dak li hu mistenni mill-​prokuraturi hu li jkunu leali.”​—1 Korintin 4:2.

Kun onest. “Il-​miżien ħażin, u l-​borża bil-​bċejjeċ foloz taʼ l-​użin, nistaʼ jien inqishom b’tajba?” (Mikea 6:​11) “Aħna fiduċjużi li għandna kuxjenza onesta, peress li nixtiequ nġibu ruħna bl-​onestà f’kollox.”​—Ebrej 13:18.

Għid il-​verità, kun ġust. “Obogħdu d-​deni u ħobbu l-​ġid, saħħu l-​ġustizzja f’bieb il-​belt.” (Għamos 5:​15) “Għidu s-​sewwa lil xulxin; fil-​bibien taʼ beltkom agħmlu l-​ħaqq li jġib is-​sliem.” (Żakkarija 8:​16) “Issa li warrabtu l-​gideb, għidu l-​verità, kull wieħed minnkom lill-​proxxmu tiegħu.”​—Efesin 4:​25.

Kun bieżel, aħdem iebes. “Qatt rajt wieħed imħarreġ fis-​sengħa tiegħu? Dan mas-​slaten issibu, u mhux maʼ nies bla isem taʼ xejn.” (Proverbji 22:29) “Titnikkrux f’xogħolkom.” (Rumani 12:11) “Kulma tagħmlu, agħmluh b’ruħkom kollha qisu għal Ġeħova, u mhux għall-​bnedmin.”​—Kolossin 3:​23.

Uri l-​ħlewwa, il-​mogħdrija, u l-​qalb tajba. “Ilbsu sentimenti profondi taʼ mogħdrija, u qalb tajba, umiltà, ħlewwa, u sabar fit-​tul.”​—Kolossin 3:​12.

Irbaħ il-​ħażin bit-​tajjeb. “Komplu ħobbu lill-​għedewwa tagħkom u itolbu għal dawk li qed jippersegwitawkom.” (Mattew 5:​44) “Tħallix il-​ħażen jirbħek, imma dejjem irbaħ il-​ħażen bit-​tajjeb.”​—Rumani 12:21.

Agħti l-​aqwa tiegħek lil Alla. “‘Ħobb lil Ġeħova Alla tiegħek b’qalbek kollha u b’ruħek kollha u b’moħħok kollu.’ Dan hu l-​akbar u l-​ewwel kmandament.”​—Mattew 22:​37, 38.

[Stampi]

Jekk inħaddnu l-​valuri tal-​Bibbja se niġu megħjunin ingawdu żwieġ li jirnexxi, relazzjonijiet henjin fil-​familja, u ħbiberiji sodisfaċenti