Fatturi Essenzjali għall-Hena fil-Familja
Meta Xi Ħadd Minn Uliedek Ikollu Diżabilità
CARLO: * “It-tifel tagħna, Angelo, għandu d-Down syndrome. Il-marda tiegħu tixorbilna s-saħħa fiżika, mentali, u emozzjonali tagħna. Immaġina l-enerġija li jkollok bżonn biex tieħu ħsieb lil tifel jew tifla f’saħħitha, u mbagħad immultiplika dan b’mija. Kultant iż-żwieġ tagħna jmur minn taħt.”
MIA: “Jeħtieġ il-persistenza u paċenzja liema bħalha biex tgħallem ’l Angelo l-iktar affarijiet sempliċi. Meta negħja ħafna, għandi t-tendenza li nirrita ruħi malajr u nkun bla paċenzja maʼ żewġi, Carlo. Kultant ma naqblux fuq xi affarijiet, u mbagħad nispiċċaw nargumentaw.”
Tistaʼ tiftakar fil-jum li t-tarbija tiegħek twieldet? Bla dubju kellek sebaʼ mitt sena biex iżżommha f’idejk. Madankollu, għal ġenituri bħal Carlo u Mia, mal-ferħ iħossu wkoll l-ansjetà meta jgħidulhom li t-tarbija tagħhom tkun marida jew diżabilitata.
Għandek tifel * diżabilitat? Mela għandek mnejn titħasseb jekk tistax tkampa. Jekk inhu hekk, tiddisprax. Ġenituri bħalek għelbu problemi simili. Ikkunsidra tliet sfidi komuni li forsi tiffaċċja u kif l-għerf li jinstab fil-Bibbja jistaʼ jgħinek.
L-1 SFIDA: ISSIBHA DIFFIĊLI TAĊĊETTA L-FATTI.
Ħafna ġenituri jħossuhom imkissrin meta jsiru jafu li binhom ikun marid. “Meta t-tobba qaluli li t-tifel tagħna, Santiago, kellu l-paralisi ċerebrali (cerebral palsy), ma stajtx inniżżilha,” tgħid Juliana, omm fil-Messiku. “Ħassejt li għalija kien spiċċa kollox.” Oħrajn jistgħu jħossuhom bħal omm Taljana jisimha Villana. “Għażilt li jkolli tarbija avolja hemm ir-riskji għal nisa tal-età tiegħi,” tgħid hi. “Issa, meta ibni jiffaċċja problemi minħabba d-Down syndrome, inħossni ħatja.”
Jekk tħossok mifni jew ħati, ifhem li r-reazzjoni tiegħek hi normali. Il-mard ma kienx parti mill-iskop oriġinali t’Alla. (Ġenesi 1:27, 28) Hu ma ħalaqx il-ġenituri bl-abbiltà li jaċċettaw faċilment dak li mhuwiex naturali. Sa ċertu punt, ikollok bżonn “titnikket” għal dak li tlift—is-saħħa t’ibnek. Jieħu ż-żmien biex tegħleb l-emozzjonijiet tiegħek u biex tadatta għas-sitwazzjoni ġdida tiegħek.
Xi ngħidu jekk tħossok responsabbli għad-diżabilità t’ibnek? Ftakar li ħadd ma jifhem mija fil-mija kif l-eredità, l-ambjent, u fatturi oħra jeffettwaw is-saħħa tat-tfal. Mill-banda l-oħra, tistaʼ tħossok li trid twaħħal fis-sieħeb jew is-sieħba tiegħek. Rażżan dan is-sentiment. Ikun aħjar jekk tikkoopera mas-sieħeb jew is-sieħba tiegħek u tikkonċentra f’li tieħu ħsieb ibnek.—Ekkleżjasti 4:9, 10.
SUĠĠERIMENT: Tgħallem dwar il-kundizzjoni t’ibnek. “Hemm bżonn l-għerf biex ikollok familja tajba,” tgħid il-Bibbja, “u hemm bżonn l-għarfien biex issaħħaħha.”—Proverbji 24:3, New Century Version.
Tistaʼ titgħallem ħafna minn professjonisti mediċi u pubblikazzjonijiet taʼ min joqgħod fuqhom. Tistaʼ tqabbel il-proċess taʼ li titgħallem dwar il-kundizzjoni t’ibnek maʼ li titgħallem lingwa ġdida. Għall-ewwel ikun diffiċli, imma tistaʼ titgħallimha.
Carlo u Mia, li ġew kwotati fil-bidu, ħadu l-informazzjoni mingħand it-tabib tagħhom u minn organizzazzjoni li tispeċjalizza fil-kundizzjoni taʼ binhom. “Dan għenna nifhmu mhux biss il-problemi li għandna nistennew imma wkoll l-affarijiet li jistaʼ jagħmel individwu bid-Down syndrome,” huma jgħidu. “Rajna li t-tifel tagħna setaʼ jgħix ħajja li f’ħafna aspetti tkun normali. Dan farraġna ħafna.”
IPPROVA DAN: Iffoka fuq dak li ibnek jistaʼ jagħmel. Ippjana biex tieħdu sehem f’attivitajiet bħala familja. Meta ibnek jirnexxilu jagħmel xi ħaġa tajba, kun ħafif biex tfaħħru u ifraħ miegħu.
IT-2 SFIDA: TĦOSSOK GĦAJJIEN ĦAFNA U LI M’GĦANDEKX MAʼ MIN TIFTAĦ QALBEK.
Forsi tħoss li jiħodlok saħħtek kollha biex tieħu ħsieb lil ibnek li hu marid. Jenny, omm fin-New Zealand, tgħid, “Sa ftit tas-snin wara li sirt naf li ibni għandu l-ispina bifida, kull meta kont nipprova nagħmel xi ħaġ’iktar mix-xogħol normali tad-dar kont inħossni għajjiena ħafna u naqbad nibki.”
Sfida oħra tistaʼ tkun li tħossok iżolat. Ben għandu iben li jbati bid-distrofija muskolari (muscular dystrophy) u l-Asperger’s syndrome. Ben jgħid, “Il-maġġorparti tan-nies qatt ma jistgħu jifhmu mija fil-mija minn xiex ngħaddu.” Forsi tkun tixtieq ħafna titkellem maʼ xi ħadd. Iżda l-biċċa l-kbira minn ulied sħabek huma f’saħħithom. Allura żżomm lura milli tiftaħ qalbek magħhom.
SUĠĠERIMENT: Itlob għall-għajnuna u aċċettaha meta tiġi offruta. Juliana, li kwotajnieha qabel, tammetti, “Kultant jien u żewġi nistħu nitolbu l-għajnuna.” Madankollu, hi żżid tgħid, “Tgħallimna li għandna bżonn l-għajnuna t’oħrajn. Meta jgħinuna, ma nħossuniex daqshekk waħedna.” Jekk ħabib tal-qalb jew membru tal-familja joffri li joqgħod m’ibnek waqt xi get-together jew laqgħa Kristjana, aċċetta mill-qalb. “Ħabib veru jħobb il-ħin kollu,” jgħid proverbju Bibliku, “huwa ħu mwieled għal meta jkun hemm in-niket.”—Proverbji 17:17.
Ħu ħsieb saħħtek stess. Bħalma ambulanza għandha tingħata l-fjuwil regolarment biex tkompli tieħu l-pazjenti l-isptar, hekk ukoll int għandek terġaʼ tikseb l-enerġija minn nutrimenti, eżerċizzju, u mistrieħ adattat ħalli tkun tistaʼ tkompli tieħu ħsieb lil ibnek kif jistħoqqlu. Javier, li għandu iben zopp, ipoġġiha b’dan il-mod: “Ibni ma jistax jimxi, u għalhekk inħoss li għandi nipprova niekol tajjeb. Wara kollox, jien hu l-wieħed li mmexxih. Saqajja huma saqajh ukoll!”
Kif tistaʼ ssib il-ħin biex tieħu ħsieb saħħtek? Xi ġenituri jieħdu ħsieb lit-tifel darba kull wieħed. B’hekk, ġenitur minnhom ikun jistaʼ jistrieħ jew jieħu ħsieb bżonnijiet personali oħra. Ikollok bżonn
tixtri l-ħin minn attivitajiet mhux importanti, u biex iżżomm bilanċ jistaʼ jkun taʼ sfida. Imma bħalma tgħid Mayuri, omm fl-Indja, “Maż-żmien tidħol f’rutina.”Tkellem maʼ ħabib li tafda. Anki ħbieb li m’għandhomx tfal morda jistgħu jfarrġuk. Tistaʼ wkoll titlob ’l Alla Ġeħova. It-talb verament se jgħin? Yazmin għandha żewġt itfal bis-cystic fibrosis, u tammetti, “Kien hemm mumenti taʼ pressjoni tant kbira li ħassejtni qed nifga.” Iżda żżid tgħid: “Nitlob lil Ġeħova għal serħan u saħħa. Imbagħad inħoss li nistaʼ nkompli.”—Salm 145:18.
IPPROVA DAN: Innota x’qed tiekol, meta qed tagħmel eżerċizzju, u kemm qed jirnexxilek torqod. Identifika kif tistaʼ tixtri l-ħin minn attivitajiet inqas importanti ħalli tkun tistaʼ tieħu ħsieb saħħtek. Kompli aġġusta l-iskeda tiegħek skont il-bżonn.
IT-3 SFIDA: TAGĦTI IKTAR ATTENZJONI LILL-MARID MILLI TAGĦTI LILL-KUMPLAMENT TAL-FAMILJA.
Il-marda tat-tifel tistaʼ teffettwa dak li l-familja tiekol, fejn tmur il-familja, u kemm il-ġenituri jqattgħu ħin maʼ kull wild. B’riżultat taʼ dan, it-tfal l-oħra jistgħu jħossuhom imwarrbin. Iktar minn hekk, il-ġenituri jistgħu tant ikollhom x’jagħmlu biex jieħdu ħsieb lit-tifel marid li ż-żwieġ imur minn taħt. “Kultant marti tgħid li hi qed terfaʼ l-maġġorparti tax-xogħol u li jien mhux qed nieħu ħsieb ’l ibni,” jgħid Lionel, missier fil-Liberja. “Inħoss li ma tirrispettanix, u kultant inwiġibha bil-goff.”
SUĠĠERIMENT: Sabiex taċċerta lit-tfal kollha tiegħek li int jimpurtak minnhom, ippjana attivitajiet li jieħdu pjaċir bihom. “Kultant, nagħmlu xi ħaġa speċjali għat-tifel il-kbir tagħna,” tgħid Jenney, li ġiet kwotata qabel, “anki jekk sempliċement immorru nieklu fir-restorant favorit tiegħu.”
Sabiex tipproteġi ż-żwieġ tiegħek, tkellem u itlob mas-sieħeb jew is-sieħba tiegħek. Aseem, missier fl-Indja li t-tifel tiegħu jbati bil-puplesiji, jgħid: “Għalkemm jien u marti kultant inħossuna għajjenin ħafna u frustrati, nagħmlu ċert li npoġġu bilqiegħda, nitkellmu, u nitolbu flimkien. Kull filgħodu, qabel ma jqumu t-tfal, inqattgħu xi ħin flimkien niddiskutu vers mill-Bibbja.” Koppji oħra jitkellmu fil-privat qabel ma jmorru jorqdu. Il-konversazzjonijiet privati u t-talb sinċier tagħkom se jsaħħu ż-żwieġ tagħkom matul perijodi taʼ stress kbir. (Proverbji 15:22) Koppja tpoġġiha b’dan il-mod, “ftit mill-iktar mumenti sbieħ taʼ ħajjitna kienu matul l-iktar jiem diffiċli.”
IPPROVA DAN: Faħħar lit-tfal l-oħra għal kull appoġġ li jagħtu lil ħuhom marid. Regolarment esprimi l-imħabba u l-apprezzament tiegħek għalihom u għas-sieħeb jew s-sieħba tiegħek fiż-żwieġ.
IBQAʼ POŻITTIV
Il-Bibbja twiegħed li Alla dalwaqt se jneħħi kull marda u diżabilità li teffettwa kemm liż-żgħar u kemm lill-kbar. (Rivelazzjoni 21:3, 4) Dakinhar, “ħadd minn min jgħammar hemmhekk ma jgħid: ‘Jien marid.’” *—Isaija 33:24.
Sadanittant, tistaʼ tirnexxi bħala ġenitur t’iben diżabilitat. “Tiskuraġġix ruħek meta kollox ikun donnu sejjer ħażin,” jgħidu Carlo u Mia, li ġew kwotati qabel. “Ikkonċentra fuq l-affarijiet sbieħ t’ibnek, għax hemm ħafna.” ”
^ par. 3 L-ismijiet f’dan l-artiklu ġew mibdulin.
^ par. 6 Dan l-artiklu jgħodd ukoll f’każ li tkun tifla.
^ par. 29 Tistaʼ taqra iktar dwar il-wegħda tal-Bibbja taʼ saħħa perfetta f’kapitlu 3 tal-ktieb Il-Bibbja X’Tgħallem Verament? ippubblikat mix-Xhieda taʼ Ġeħova.
STAQSI LILEK INNIFSEK . . .
-
X’nagħmel biex inżomm is-saħħa fiżika, emozzjonali, u spiritwali tiegħi kemm jistaʼ jkun b’saħħitha?
-
Meta kien l-aħħar darba li faħħart lit-tfal l-oħra tiegħi għall-għajnuna li jagħtu?