Mu 2022, amawuteko insi yonsinye yawomvizye indalama amadolar ya ku U.S 2.24 trillioni ku kwavwilizya awasilika wawo. Indalama zino wasitela wasumbepo na wanda ku wasilika. Co-o cacitisile pa mulandu na vino uwuteko wa Russia wakatucizile insi ya Ukraine. Ukulingana ne lipoti yino yafumile mu April 2023 kwa Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), mu 2022:

•   Uwuteko wa Europe walunzile icipendo ca ndalama zino wawomvizye ku wasilika, “zyoo indalama zino walunzileko nukusumba ku wasilika zyalusizye ni ndalama zino wasumbapo ku wasilika ukufuma mu 1991.”

•   “Insi ya Russia nayo…yalunzileko indalama zino yawomvizye ukufika kwe 9.2 pesenti. Co-o calenzile yiwe pa nsi yacita tatu insi yonsinye ukuwomvya indalama. Yafumile na pa namba 5 pano yalinji.”

•   Insi ya United States yicili yawa pa namba 1 ku nsi zino zikawomvya indalama kukwavwilizya awasilika, “yasumvile indalama imvule ku wasilika ukucila na zino awa munsi yonsinye wasumvile mwe wo-o umwaka.”

 E Dokota Nan Tian, wino walinji pe wano watumile lipoti ya kwa SIPRI weni watili, “Wo-o vino mwe yonye imyaka apano amawuteko yakuya yakulundilako vye indalama kukwavwilizya awasilika nu kulunda ivyanzo cikulanjizya vye ukuti tukwikala munsi muno tutalitela tuyivwe ukuti twacinjililwa”.

 E Baibolo yalandizile lyankani ukuti amawuteko ya maka insi yonsinye yaliwa ni ntazi swinya yaliwalwa. Swinya yikatunena na cino cingaleta vye umutende wakusimicila.

•   Baibolo ikakwita yo-o impindi yino tukwikalamo ukuti “impindi yansilo.”—Daniel 8:19.

•   Ibuku lya kwe Daniel lyalandizile lyankani ukuti pe yo-o impindi yansilo kuliwa ukucimvyanya pa mawuteko yamaka aya nsi yonsinye. Ya-a amawuteko ya maka aya nsi yonsinye “yaliwapunkana,” nanti ukulwisyanya, co-o cikusula mukuti yaliwalwisyanya pakuti ayano yatungulula Insi Yonsinyene. Mwe koo ukulwisyanya muliwa nukusumba “insawo mvule” nanti icuuma, akuli ukuti indalama.—Daniel 11:40, 42, 43.

 Pakumanyilako na vinji ivivule pe vyoo wo-o uwusesemo uwuzima wukuficiliswa, tambani vidyo yakuti, Uwusesemo Wuno Waficiliswa—Daniel Icipandwa 11.

•   E Baibolo ikatunena ukuti e Leza alipyanicizya amawuteko ya munsi ku Wufumu wakwe uwa mwiyulu. Ikati “aliyimika uwufumu wuno wutalitela wononeke, swinya wutalitela wuwe awufumu wawantu wanji. Wulimongolania amawufumu wuyalovye, weni wize wuwe awufumu amanda yonsi.”—Daniel 2:44.

•   Yehova a wakwiza acite cino awantu watawa namaka yakucita. Akuli ukuti ukuleta umutende wamuyayaya. Uwufumu wakwe uwa mwi yulu wulifumyapo ivyanzo vyonsinye ivya nkondo nu kufumyapo uwunkalwe. —Amalumbo 46:8, 9.

 Pakumanyilapo na vinji vino Uwufumu wakwe Leza wuliwomba, wazyani icipande ca mu Ciwemba ica kuti “Mu Wufumu wakwe Leza ‘Umutende Wulivula.’”