•   “Insi ya China yilanzile ukuti ‘woo umwaka mu China mupile nkaninye vino musitela mupyepo. Induzi zipwezile vino zisitela zipwelepo.”​—Ukulingana ne Nyuzipepa ya The Guardian, iya pa 7 September, 2022.

•   “Munsi zimwi izya mu Africa mwasye muwe nkaninye icilala mwe woo umwaka wa citi 5.”​—Ukulingana ne Nyuzi ya UN iya pa 26 August , 2022.

•   “Kwandi kuwe nkaninye icilala ukucila pe hafu ya nsi ya Europe. Coo icilala cisitela ciwepo mu myaka 500 yino yapitapo.”​—Ukulingana ne Nyuzi ya BBC, iya pa 23 August , 2022.

 Awasambilile nkaninye awavule wakulanda ukuti vyoo ivilala vyandi vitwalilile swinya vyandi viwaya vikuwipilako. Uzye ivintu vilitela vizipepo? Avyani vino Baibolo ikalanda?

 Vino Baibolo yalandizile lyankani ukuti viliwacitika yaa amanda:

•   ‘Kuliwa . . . Ivipowe mu ncende zimwi zimwi.’​—Luka 21:11.

 Ndi kwawa ivilala, lyo ni cipowenye candi cipone. Vyoo ivipowe, uwuyimvi, ni zya mfwa zino zikupona pa mulandu ni vilala, zikuficilisya uwusesemo wa mu Baibolo.​—Ukuwumbulika 6:6, 8.

 E Baibolo ikatusokololela umulandu wuno ivilala vikuyilako vye pankolelo. Ikati:

•   “Chisi acha muntu ukuyipanzizya inzila zyakwe muwulanzi wakwe.”​—Jeremiya 10:23.

 Awantu watawa na maka ‘yakuyipanzizya inzila zyawo’, akuli ukuti watawa na maka yakuyitungulula nanti ukuyiteka. Vino wakapingulapo ukucita avino vikalenga kwawa ivilala ni vipowe.

•   Wasayantisiti awavule wakazumila ukuti vino awantu wakacita avino vyalenga munsi muwapya nkaninye, icakuti cikalenga kwawa ivilala insi yonsinye.

•   Vino awantu wano wayikunda wakacita na masundo yano wakawika ukwasowa nukwelenganizizya lya nkani kunkolelo, avino vikulovya impanga zya miti, ukonona umuza nukukanawomvya icete vino Leza watupa. Na coo cikalenga utuntopwezi twaminzi ukulowa.

 Lelo e Baibolo ikatupa isuwilo.

 E Baibolo yalaya ukuti e Leza alimala yoo intazi yakusowelwa aminzi. Nomba aliyimala wuli?

1.  1. E Leza aliyonona “wano wakakonona insi.” (Ukuwumbulika 11:18) Alifumyapo awantu awawipe, wano wayikunda amuno vino wakacita avino vikalenga kwawa ukucepa kwa minzi.​—2 Timoti 3:1, 2.

2.  2. “Uluselensenga luno lukakwaka luliwa we sumbi (Ayizeya 35:1, 6, 7) E Leza alizifya vyonsinye vino vyononwa pa mulandu ni vilala, alilenga insi yitu ukuwa we paradaise. Iliwa yaloleka icete.

3.  3. “Ukatuma imvula kukusayila insi; uleka iwa numuvundo.” (Amalumbo 65:9) E Leza alilenga munsi ukwizulamo ivyakulya ivizima na minzi amaswepe.