VINO AWANTU WAKALANDA

Awavule wakalola ngati ukwizya indwizyo zya kusitika kutawipa, cikuluvye uwuteko wazumilizya. Indwizyo zimwi izya kusitika zino wazumilizya, ponga ngati andwizyo vya kukatula amanambala zino uwuteko wukatunjilila, amuno uwuteko wukafumya indalama zino wakawomvya kukwavwa awamunsi.

VINO BAIBOLO YIKASAMBILIZYA

E Baibolo yitalanda mu kulungatika pandwizyo zya kusitikapo. Lelo yalanda pavintu ivivule vyo vikalanjizya vino e Leza akakwivwa pakwizyako zyo-o indwizyo.

Umulandu wuno awantu wakakwizizya indwizyo zya kusitika awakuti wakalonda ukuwina indalama zya wantu wanji. Lelo e Baibolo yikatusoka ukuti “yisungani kwikumbucila lyonsi.” (Luk. 12:15) Lelo nanti ciwe wowo cino cikalenga awantu ukwizya zyo-o indwizyo apamulandu wakuyitemwa. Wano wakasalanganya indwizyo zya kusitika wakalanda nkaninye pakuwina indalama izivule nkaninye, icakuti wasilandapo pevino casyupa ukuwina, amuno wamanya ukuti nga wa kulanda pacilambu cino umuntu angapoka apano awantu wangasitikapo indalama imvule. Munzila yakwavwa umuntu ukukanawa na wukayitemwe, zyo-o indwizyo zikalenga umuntu awalondesya ukuwa ni ndalama zino atatwincilapo nukutwincila.

Ukwizya indwizyo zya kusitikapo kukalenga umuntu awa we kaitemwe, akuli ukuti ukulondesya ukuwina indalama zino awantu wanji wano wakateya wakaluza. Lelo nanti ciwe wo-o e Baibolo yikatuwomelezya ukuti “Ale umuntu wumwi atize awalonda ivyapalwakwe vino vingamusechelesya wenganye, ukuwa nkandi vino vingasechelesya nawanji.” (1 Kor. 10:24) Swinya isundo lyonga pamasundo 10 likati : “Utize uwakumbucila . . . Nanti chintu chimwi chinji chino ali nacho.” (Ukuf. 20:17) Nga cakuti mukwizya indwizyo zya kusitikapo mukulondesya ukuwina, lyo munzila yinji mukulonda wanji waluze pakuti muwalile indalama zyawo.

Swinya e Babolo akatusoka ukukanalola ukuti kwawa amaka yamwi yano yakalenga tuwe namapalo. Kali kwalinji awina Israeli wamwi, wano watasuwizile e Leza “swinya watalisile nu kupekanizizya e leza wisyuko itembulo.” Uzye e Yehova wivwanga icetenye wowo vino wasuwilanga e leza wisyuko? Awe, wawa nenile ukuti: “Mwasozile ukuntatontela nukucita iviwipe.”​—Ayize. 65:11, 12.

Acisinka ukuti munsi zimwi indalama zino wakafumya mu ndwizyo zino wazumilizya ku wuteko wakaziwomvya ku masukulu, ukuzivya ivintu munsi, apano nakuvintuvye vinji vino vika kwavwa awantu. Nomba asamulandu navino wakawomvya zyo-o indalama lelo inzila zino wakazizanilamo yitazipa nanti katicinye, wakawomvya indwizyo zino zikalenga awantu awawa nu lunkumbwa na wukayitemwe nu kuvwamba ukuwina indalama zino watatwincizilepo.

“Utize uwakumbucila . . . nanti achintu chimwi chinji chino ali nacho.”​—Ukuf. 20:17.

VINO BAIBOLO IKALANDA

E Baibolo ikatusoka ukuti “wano wakulonda ukuwa ninsawo [ivyuuma] wakaponela mukwelezwa wanyepwa kuvipingo ivivule ivyawutumpe nukulonda kuwipe kuno kukakonona awantu, akuwalovya.” (1 Timoti 6:9) Ukuvwambisya ukuwa ni vivule akuno kuukalenga awantu wateya zyo-o indwizyo, ne pamiwele yino Baibolo yalandapo ukuti tuzipizile ukulewuka pawa nu ‘kuvwambisya ukuwa ni vivule’.​—Waefeso 5:3.

Vino wano wakakwizya indwimbo zya kusitikapo wakalondesya, akuwa ni vyuuma vino watawombezilepo nukuwombela. Zyo-o indwizyo zikalenga wano wakaziteya wakundisya indalama, nomba e Baibolo ikati ukukundisya indalama “amusinda waluwembu.” Ukuvwambisya ukuwa ni ndalama kungalenga umuntu akwelenganyavye pe vino angacita pakuti awe nazyo, co-o cingalenga awasakamala sana swinya angasovya ni suwilo mwe Leza. Baibolo ikalondolola ukuti awantu wano wakelemwa ku cipingo cakukundisya indalama ‘wakayiponda na malanda amavule.’​—1 Timoti 6:10.

Ukuvwambisya ukuwa ni vivule kukalenga umuntu atatima na vino wawa na vyo swinya asiwa ni nsansa. Baibolo ikalanda ukuti: Ndi wakunda indalama utanga utime; ndi wati uwalondesya ukucindama, naponye utange uwe ni vintu vyonsi vino ukalonda.”​—Ekawizya 5:10.

Awavule wano wakatalika ukuteya indwizyo zyakusitikapo mukupita kwa mpindi wakapotwa ukwikala vye ukwasowa ukuteya, wakapotwa ukuleka. Yo-o intazi yawa konsinye, kusi nakuno kwasyala. Ku cakulolelako, wazana ukuti mu United States mweni awantu amamilioni wasikwivwa icete nga watateyilepo indwizyo zyakusitikapo.

Umulumbe wumwi wukati: “Ndi wacindama nanti ntazi, chitalikufungulila ichizima chimwi.” (Imilumbe 20:21) Zyo-o indwizyo zyakusitikapo zyalenga awavule wano wakaziteya ukuwa ni nkongole swinya awavule waluzilapo ni ncito zino wawombanga, amatwala yasila, swinya wakapotwa ukusunga wuciwuza wuno wakawa nawo na wantu wanji. Ukukonka ukusunda kwa mu Baibolo kungavwa umuntu ukunawa ni ntazi zino wano wakakwizyako zyo-o indwizyo wakawa na zyo, akuli ukuti ukonona imikalile yawo nukukanawa ni nsansa.

“Wano wakulonda ukuwa ninsawo [ivyuuma] wakaponela mukwelezwa wanyepwa kuvipingo ivivule ivyawutumpe nukulonda kuwipe kuno kukakonona awantu, akuwalovya.”​—1 Timoti 6:9.