ICIPANDE CA KUSAMBILILAMO 48
“Muwe Mwewatele”
“Muwachita ivintu vyonsi ichete, muwe mwewatele.”—1 PET. 1:15.
ULWIMBO 34 Ukuwa Uwakaele
VINO TWANDI TUSAMBILILE *
1. Akusunda ci kuno Peter wanenile awina Klistu wawuye, swinya amulandu ci wuno vino wawanenile vingalolekacela ngati aviwome ukuvikonka?
ASA MULANDU nampo nga twawa ni suwilo lya kwikala mu nsi nanti kwi yulu, nasweswenye tungasambililako ku mazwi yano umutumwa Peter wanenile awina Klistu awapakwe wano walinjiko kumyaka yaku nsizi. Walemvile ukuti: “Ukuwa, muwachita ivintu vyonsi ichete, Muwe mwewatele ndivino e Leza wino wawita mwemwe. Amawaliko Matele yati, ‘Mule muwe mwewatele, amuno nenji ne mutele.’” (1 Pet. 1:15, 16) Kwe ya-a mazwi tukasambililako ukuti, tungakolanya e Yehova icakulolelako icizima cino cingatwavwa ukuwa awatele. Tuzipizile ukuwa awatele mwe vyonsinye vino tukucita. Kweni co-o cingaloleka iciwome pa mulandu wakuti tutapwililika. Nanti we Peter nye wacisile iviluwo ivivule, lelo icakulolelako cakwe cikatulanjizya ukuti nasweswenye tungawa ‘awatele.’
2. Amawuzyo ci yano twandi twasuke mwe co-o icipande?
2 Mwe co-o icipande twandi twasuke ya-a amawuzyo: Uzye uwutele acani? Avyani vino Baibolo yikatusambilizya pa wutele wakwe Yehova? Uzye tungacita wuli pakuwa awatele mwe vyonsinye vino tukacita? Akulemenkana ci kuno kwawa pa wutele na wuciwuza witu ne Yehova?
UZYE UWUTELE ACANI?
3. Uzye awantu awavule wakakwelenganya ukuti umuntu umutele wawa wuli, swinya akwinye kuno tungazana ivisinka vino vikalanda pa muntu umutele?
3 Awavule nga wivwavye izwi lyakuti uwutele, wakakwelenganya pa muntu wino asisekaseka, wino akazwala ivizwalo vya kucalici swinya wino akacita ivintu vya ku calici impindi yonsinye. Lelo wo-o asa vino umuntu umutele wawa. Amuno e Baibolo yikalondolola e Yehova wino amutele ukuti ‘we Leza wa nsansa.’ (1 Tim. 1:11) Wano wakamupepa wakakwitwa ukuti ‘awalongo nanti awa nsansa’. (Amalu. 144:15) E Yesu wasuzizye wano wazwalanga ivizwalo iviyiwele, nu kucita ivintu ivilungamane pakutivye wanji wawalole. (Mat. 6:1; Mar. 12:38) Awina Klistu wacisinka wamanya muno cikasula ukuwa umutele pamulandu nukukonka vino Baibolo yikalanda. Twamanya ukuti e Leza witu amutele swinya awalukundo, atanga atupe isundo lino tutanga tukumanisye ukukonka. Fwandi wo-o vino Yehova watunena ukuti: “Muwe mwewatele” tusivwilika nanti katicinye ukuti tutanga tukumanisye. Lelo pano tutani tuwe swe watele mwe vyonsinye vino tukucita, tuzipizile ukutalicila ukumanya muno mwasula ukuwa awatele.
4. Uzye ‘uwutele’ acani?
4 Uzye uwutele acani? Mu Baibolo izwi lya kuti ‘uwutele’ likasula mukuwa awasanguluke lwa ku muwili na lwa ku muzimu. Lyo-o izwi lingasula na mukupawulwa ku kuwombavye umulimo wakwe Yehova. Mu nzila yinji, tungalanjizya ukuti swe watele nga cakuti tuli ni miwele mizima, tukupepa Yehova ukulingana navino akalonda swinya tuli na wuciwuza uwuzima na weliwe. Asamulandu nukuti tutapwililika, e Yehova akavwambisya nkaninye ukuti tuwe swe viwuza vya kwe nanti acakuti weni amutele.
“UMUTELE, UMUTELE, UMUTELE! IMFUMU E LEZA”
5. Avyani vino tungasambililako pe Yehova kwe wa-a awangeli wacisinka?
5 E Yehova amutele mwe vyonsinye. Twamanya co-o icisinka pamulandu na mazwi yano waselafi awangeli wano wapalamila nkaninye ku cilimba cakwe ica Wufumu walanzile, pano watili: “Umutele, umutele, umutele! Imfumu e Leza wamaka yonsi awili mutele!” (Ayize. 6:3) Ncepamwi cino calenga ukuti wa-a awangeli wawe aviwuza ivipalamisye ne Yehova, apamulandu wakuti nawonye awatele. Awuli umulandu wuno ni ncendenye zino awangeli watwalangako uwukombe wakwe Yehova zyawelanga azitele. Wonye avino calinji na kwe Musa pano walinji pa cimpuza cino cakanga.—Ukuf. 3:2-5; Josh. 5:15.
Amazwi ya kuti ‘Uwutele awa kwe Yehova’ wayalembanga pa cinyepelo cakwe golide cino cawanga pa citambala ce simapepo mukulu (Lolani amaparagrafu 6-7)
6-7. (a) Ukulingana nu Ukufuma 15:1, 11, uzye e Musa wavwizye wuli awina Israeli ukumanya ukuti e Leza amutele? (b) Acani cino cizusyangako awina Israeli ukuti e Leza amutele? (Lolani icikope pa nkupo.)
6 Pano awina Israeli walamvile pe Sumbi Muwenzu, e Musa wawanenile ukuti e Leza wawo e Yehova amutele. (Wazyani Ukufuma 15:1, 11.) Awina Egypt na wina Kenani wano wapepanga twa leza twa wufi watalinji awatele. Mu kupepa kwa wina Kenani mwawanga nukupa awana wawo inzuwi nu kucita uwuzelele. (Lev. 18:3, 4, 21-24; Amasu. 18:9, 10) Lelo e Yehova weni wapusanako nkaninye nato twa leza twa wufi. Atanga anene wakapepa wakwe ukuti wacita ivintu iviwipe umusango wo-o. Amuno amutele! Pakwavwa awina Israeli ukuwakwizuka pawutele wakwe, wawanenile ukulemba amazwi yamwi pa cinyepelo ce golide cino cawanga pa citambala ce simapepo mukulu. Pe co-o icitambala palinji amazwi yakuti “Wimichilwa wa Mfumu e Leza.”—Ukuf. 28:36-38.
7 Vino vyalemvilwe pe co-o icinyepelo ce golide vyalenganga wonsinye wano walolangapo ukumanya ukuti e Yehova amutele. Nomba cawanga wuli ku mwina Israeli wino atawanga nu longo ulwakupalamila e simapepo mukulu nukulola pacitambala? Uzye weni wapuswangako ukulola co-o icintu icicindame? Awe nakalya. Awina Israeli wonsinye awonsi, awanaci na wana wivwanga pano wawa wazizyanga Isundo. (Amasu. 31:9-12) Mwanga muweko nga mwivwile wakuwazya amazwi yakuti: “Ne Mfumu e Leza, ne Leza winu; mwazipila . . . muwe mwewalungamane.” “Muwe mwe wimichile kwe nene; amuno nene ne Mfumu e Leza nemulungamane.” —Lev. 11:44, 45; 20:7, 26
8. Avyani vino tukusambililako pe Levitikasi 19:2 ne 1 Peter 1:14-16?
8 Lekani tulandeko pa mazwi yano yawa pe Levitikasi 19:2 yano wawazizyanga awina Israeli wonsinye. E Yehova wanenile e Musa ukuti: “Ale nena iwumba lya wa Israeli lyonsi amazwinye yaa uti, ‘Mwazipila mulungamane, amuno nenji ne Mfumu e Leza, e Leza winu, nemulungamane.’” E Peter afwile wambuzile yanye amazwi pano wanenanga awina Klistu wawuye ukuti “muwe mwewatele.” (Wazyani 1 Peter 1:14-16.) Kweni pe yo-o impindi tusikonka Amasundo ya kwe Musa. Lelo vino e Peter walemvile ukufuma pe Levitikasi 19:2, vikalanjizya ukuti e Yehova amutele. Swinya na wano wakamupepanye wazipizile ukuwombesya ukuwa awatele. Cinji acakuti, vyo-o vingatwavwa swensinye nampo nga twawa ni suwilo lya kwikala kwi yulu nanti mu nsi.—1 Pet. 1:4; 2 Pet. 3:13.
“MWACHITA IVINTU VYONSI ICHETE . . . MUWE MWEWATELE”
9. Avizima ci vino twandi tuzane mukusambilila pe Levitikasi icipandwa 19?
9 Tukakwelezya na maka ukuwa awatele, amuno tukalonda ukusecelesya e Leza witu umutele. Pakuti tucite wo-o, e Yehova akatunena ivyakucita. Conga icicindamisye cino akatuwomelezya ukucita, tukacizana mu cipandwa 19 ici buku lya kwe Levitikasi. UmuHeberi wumwi umusambilile sana wino wakakwita ukuti Marcus Kalisch walemvile ukuti: “Co-o icipandwa cingalanga acili icipandwa icicindamisye pavipandwa vyonsinye mwi buku lya kwe Levitikasi, napa mabuku 5 ayakutalicilako mu Baibolo.” Lekani tulandeko pa ma vesi yamwi ayamwe co-o icipande yano yakalanda pa masambililo amacindame yano yangatwavwa na mu mikalile yitu. Pano tukulanda pe ya-a ama vesi, mwakwizuka ukuti amasambililo yonsinye, yalingana na mazwi yakutalicila yano yawa mu cipandwa 19 ayakuti: “Mwazipila mulungamane.”
Uzye isundo lino likazanwa pe Levitikasi 19:3 lino likalanda pa wakwasi, lizipizile ukulenga awina Klistu wavwambisya ukucita cani? (Lolani amaparagrafu 10-12) *
10-11. Avyani vino Levitikasi 19:3 yilanda ukuti tuzipizile ukucita pakuti tuwe swe watele, swinya amulandu ci wuno vino yikalanda vyacindamila?
10 Pansizi yakunena awina Israeli ukuti wazipizile ukuwa awatele, e Yehova wawanenile nu kuti: “Mwensinye mwazipila ukuchindika wanyoko nawaso . . . Nenenye ne Mfumu e Leza, e Leza winu.”—Lev. 19:2, 3.
11 Cacindama nkaninye ukwivwila lyo-o isundo lya kwe Leza, lino likalanda pa kucindika awakwasi. Yizukani vino Yesu wasusile pano umonsi wumwi wamukolowozizye ukuti: “Musambilizya, nga ingachita chizimachi ukuti njize mpochelele uwumi wamuyayaya?” Pe vino Yesu wasusile we-e umonsi palinji na mazwi yakuti wazipizile ukucindika e yisi ne nyina. (Mat. 19:16-19) E Yesu wasuzizye awaFalisi na wakalemba pamulandu wakuti watelezyangako nanti katicinye ukucindika awakwasi wawo. Wo-o vino wacitanga walanjizyanga apatiswenye ukuti ‘watapecelanga Izwi lya kwe Leza.’ (Mat. 15:3-6) E pa-a, e Yesu walandanga pa cakulolelako cino calanjizyanga ukuti wativwilanga ‘Izwi lya kwe Leza’ ukupitila mukukana konka isundo lya citi 5 pama sundo 10, na mazwi yano tukawazya pe Levitikasi 19:3. (Ukuf. 20:12) Mwakwizuka ukuti pano amazwi yano yakalanda pakucindika awakwasi yano yakazanwa pe Levitikasi 19:3, yakulandwa, lyo kali kali amazwi yakuti “Mwazipila mulungamane, amuno nenji ne Mfumu e Leza, e Leza winu, nemulungamane” yalanzilwe.
12. Tungalanjizya wuli ukuti tukakonka isundo lino lyawa pe Levitikasi 19:3?
12 Nga twelenganya pi sundo lino e Leza watupa ilya kucindika awakwasi, tungayikolowozya ukuti, ‘Uzye nacindika awakwasi wane?’ Nga mwazana ukuti mutawacindikanga kali, muzipizile ukucitapo cimwi pakuti mutalike ukuwacindika. Kweni mutange mupilule ivya ku nsizi, lelo mungatalika ukuwacindika nukuwasakamala pe yinonye impindi. Ku cakulolelako, mungapawulako impindi iyakuwa ponga nawo. Mungawavwako ukukala ivintu vino wakulonda nanti ukuwavwa ukutwalilila ukuwa na wuciwuza uwuwome ne Yehova nu kutwalilila ukumuwombela. Cinji acakuti mu ngawawomelezya nu kuwasansamusya. Nga mukucita wo-o, mulilanjizya apatiswenye ukuti mukwivwila isundo lino lyawa pe Levitikasi 19:3.
13. (a) Akusunda ci kunji kuno tukazana pe Levitikasi 19:3? (b) Tungakolanya wuli icakulolelako cakwe Yesu cino tukazana pe Luka 4:16-18?
13 Tukasambililako icintu na cinji pi waliko lya kwe Levitikasi 19:3 pakuwa awatele. Akuli ukuti ukusunga Isabata. Swe wina Klistu tusikonka amasundo ya kwe Musa, awuli umulandu wuno tutazipizile ukusunga isabata. Lelo tungasambililako vimwi kwe vino awina Israeli wacitanga pakusunga Isabata, ni vizima vino wazanangamo. Uwanda wisabata yawanga ampindi yakupuza ku milimo yonsinye nukuwikavye amano ku kupepa Yehova. * Pe wonye uwanda apano ne Yesu wayanga kwi sunagogi lino lyawezile mu kaya kano wikalangamo mukuya mukuwazya Izwi ya kwe Leza. (Ukuf. 31:12-15; wazyani Luka 4:16-18.) Isundo lyape Levitikasi 19:3 lino likalanda ukuti ‘muwawaka amasabata’ lizipizile ukulenga twapawulako impindi yakuwombela Yehova. Uzye mukulola ukuti pali vimwi vino muzipizile ukucita pakuti mwakonka lyo-o isundo? Nga cakuti mukupawulako impindi yakuwomba imilimo ya kwe Yehova, muliwa nawuciwuza uwuwome na weliwe, na co-o cililenga muwe mwe watele.
WOMYANI WUCIWUZA WINU NE YEHOVA
14. Acisinka ci icicindame cino cikazanwa mwe Levitikasi icipandwa 19 consinye?
14 Icipandwa 19 ica kwe Levitikasi canyocezyapo imiku imivule ukulanda pacisinka cimwi icicindame cino cingatwavwa ukuwa awatele. E vesi 4 yalecelezya na mazwi yakuti: “Nenenye ne Mfumu e Leza, e Leza winu.” Ya-a amazwi na mazwi yanji ayakolaneko yakazanwa imiku 16 mwe conye icipandwa. Co-o cikatwizusyako isundo lya kutalicila lino likalanda ukuti: “Anenenye, ne Mfumu e Leza wako . . . Utize uwawa na twaleza tunji, nkandi nenenye.” (Ukuf. 20:2, 3) Umwina Klistu wensinye wino akulonda ukuwa amutele, azipizile ukuzumila ukuti pasi icili consinye nanti uwili wensinye wino angamulesya ukuwa weciwuza wa kwe Leza. Swinya pa mulandu wakuti tukakwitilwa pi zina lya kwe Yehova, tukakwelezya na maka ukutaluka kwe vyonsinye vino vingalenga izina lyakwe ilitele ukusewana.—Lev. 19:12; Ayize. 57:15.
15. Uzye amavesi yano yakazanwa mwe Levitikasi icipandwa 19 yano yakalanda pa nzuwi, yazipizile ukulenga twavwambisya ukucita cani?
15 Kwalinji amasundo amavule yano awina Israeli wazipizile ukukonka pa kuti walanjizye ukuti e Yehova awili e Leza wawo. Pe Levitikasi 18:4 pakati: “Mwenji muwawaka ukukomelezya kwane nukutontela amasundo yane ayano muwayakonchelela. Anenenye ne Mfumu e Leza, e Leza winu.” Icipandwa 19 calanda pa ‘masundo’ yamwi yano wapile awina Israeli. Ku cakulolelako ama vesi ukutalika pa 5-8, 21 ne 22 yalanda pa nyama zino wapanga inzuwi. Awina Israeli wazipizile ukupa zyo-o inzuwi mu nzila yakuti ‘watakakombezye ichintu chilungamane icha Mfumu e Leza’. Fwandi ukuwazya ya-a amavesi kungalenga twavwambisya ukusecelesya Yehova nu kupa inzuwi zino zingamusecelesya, ngati awulanye vino ni waliko lya Waheberi 13:15 likatuwomelezya ukucita.
16. Acani cino cikatwizusyako pa wupusano wuno wawa pe wano wakawombela Yehova na wano wasimuwombela?
16 Pakuti tuwe swe watele tuzipizile ukupusanako na wantu wano wasipepa Yehova. Nomba ukucita wo-o manda yamwi kutanga kupepuke. Mpindi zimwi wano tukasambilila nawo, wano tukawomba nawo nanti walupwa lwitu wano asawakapepa na wantuvye wanji wangatupaticizya ukucita ivintu vino vingapusanako na vino Yehova akalonda twamupepa. Nga cakuti wacita wo-o, tuzipizile ukupingulapo ukucita icintu icicindame. Acani cino cingatwavwa ukupingulapo icete? Pe Levitikasi 19:19 pawa isundo lino likati: “Utize uwazwala ichizwalo chino wakowa nimisango yaminyeta yiwili.” Lyo-o isundo lyavwanga awina Israeli ukupusanako ni nko zinji zino zyawazingulusile. Pamulandu wakuti pe yo-o impindi tusikonka amasundo ya kwe Musa. Citawipa ku mwina Klistu ukuzwala icizwalo cino capangwa ni myenda imipusane pusane. Imyenda ponga ngati we kilimpulini, e pamba (icamafufu) ne kotoni. Lelo nanti ciwe wo-o, sweswe tusikolanya awantu wano wazumila swinya wano wakacita ivintu vino vikapusana na vino Baibolo ikasambilizya. Asamulandu nu kuti wa-a awantu tukasambilila nawo, tukawomba nawo nanti awalupwa lwitu. Kweni twakunda walupwa lwitu na wantu wonsinye. Lelo nga ciza mukupingulapo pa vintu ivicindame mu wumi, tukasolapo ukwivwila Yehova. Mwakwizuka ukuti ukusolapo ukuwa kuluwali lwa kwe Yehova anzila yonga yino tukalanjizizyamo ukuti swe watele. Swinya ukucita wo-o kwacindama nkaninye nga tukwelezya na maka ukuwa awatele.—2 Kor. 6:14-16; 1 Pet. 4:3, 4.
Alisambililo ci lino awina Israeli wasambilizile kwe Levitikasi 19:23-25, swinya avyani vino namwe mwasambililako? (Lolani amaparagrafu 17-18) *
17-18. Alisambililo ci lino tungasambililako pe Levitikasi 19:23-25?
17 Amazwi yakuti “Nenenye ne Mfumu e Leza, e Leza winu” yafwile yizusyangako awina Israeli ukuti, wazipizile ukuwika wuciwuza wawo ne Yehova pankole mu wumi wawo. Walinji nu kucita wuli wo-o? Iwaliko lya kwe Levitikasi 19:23-25 lyalanda pa nzila yonga. (Wazyani.) Teyelenganyani pe vino ya-a amazwi yalinji nukwavwa awina Israeli nga cakuti winjila mu Nsi ya Wulayo. Nga ca kuti wumwi walembeka imiti ya vikomwa atazipizile ukulya ivikomwa vya kwe coco icimuti pa myaka yitatu. Ne mu mwaka waciti 4, ivikomwa vino vyakomanga kwe vyo-o ivimuti wavipanga kwe Yehova. Mu mwaka waciti 5 apano umweneco walyanga vyo-o ivikomwa. Lyo-o isundo lifwile lyavwanga nkaninye awina Israeli ukukanawika vino walondesyanga inkolelo. Wazipizile ukuwika pa nkolelo ukutunjilila ukupepa kwa kwe Yehova nu kusuwila ukuti walinji nukuwawasakamala. E Yehova walinji nukuwasincizya ukuti wali na vyonsinye ivyakulya vino walondanga. Swinya wawawomelezyanga nu kuti wawapa ivya wupe pa cifulo cino wamupepelangapo.
18 Amazwi yano yawa pe Levitikasi 19:23-25 yakatwizusyako vino Yesu walanzile Pilyasi lya pa Mwamba. Watili: “Mutize muwapechela ivyakulya nivyakun’gwa.” Walanzile nu kuti umukwasi: “Winu uwamwiyulu wamanya kuno mwasowelwa vyonsinye vyoo.” E Leza alitwalilila ukutusakamala wulya vino akasakamala utunyunyi. (Mat. 6:25, 26, 32) Twasuwila ukuti e Yehova aliwatusakamala. Swinya ‘tukapako’ wano wakulondekwa uwavwilizyo ukwasowa nu kuti wanji wamanye. Tukayikundila nu kusangwilako ku misangolo ya piwungwe. E Yehova akalola vino tukayikundila ukusangwilako swinya alitulambula. (Mat. 6:2-4) Nga tukucita wo-o tukalanjizya ukuti tukakonka isundo lino lyawa pe Levitikasi 19:23-25.
19. Avizima ci vino mwasambilila mwi buku lya kwe Levitikasi?
19 Mwiwaliko lya kwe Levitikasi icipandwa 19, tusambilizilemo ivisinka vimwi vino vingatwavwa ukuwa awatele ngati we Yehova. Tukakolanya e Yehova ukupitila ‘mukuchita ivintu vyonsi ichete, pakuti tuwe swe watele.’ (1 Pet. 1:15) Awavule wano wasipepa Leza wa cisinka walola imiwele imizima yino wakapepa wa kwe Yehova wakwata. Swinya co-o, calenga wamwi walumbanya Yehova. (1 Pet. 2:12) Lelo kwawa na vinjinye vino tungasambililako mwi buku lya kwe Levitikasi icipandwa 19. Acino mu cipande cino cikonsilepo tulilanda pa mavesi na yanji aya mwe co-o icipandwa. Swinya yalitwavwa ukumanya inzila na zinji zino tungawelamo ‘awatele’ ndi vino umutumwa Peter walemvile.
ULWIMBO 80 “Yelezyani Mulole Vino Yehova Wazipa”
^ par. 5 Twatemwa nkaninye e Yehova swinya tukalonda ukumusecelesya. E Yehova amutele swinya akalonda na wawomvi wakwenye ukuwa awatele. Uzye kweni molimonye awantu wano watapwililika wangawa awatele? Ee, nawonyene wangawa. Ukulolecesya sana pakusunda kuno umutumwa Peter wanenile awina Klistu wawuye, na pavyakukonka vino e Yehova wapile awina Israeli, kwandi kutwavwe ukumanya ivyakucita pakuti tuwe swewatele.
^ par. 13 Pakuti mumanyilepo na vinji pi sabata na vino tukasambililako, lolani icipande cakuti “‘Kwawa Impindi’ ya Kuwomba ni Yakupuza” mu Ulupungu lwa kwe Malonda ulwa mu December 2019.
