1-2. (a) Amulandu ci wuno wano watwaline nombanye wazipizile ukusuwila sana mwe Yehova? (Amalumbo 37:3, 4) (b) Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

UZYE mwatwaline nombanye nanti mukupanzya ukutwalana? Nga vino cili, tusakuvwilika nukuvwilika ukuti mufwile mukuvwambisya sana ukutwalilila ukwikala ni nsansa nu muntu wino mwakunda. Lelo nanti ciwe wo-o, icisinka acakuti mwitwala mwawa intazi. Swinya wano watwalanavye wakawa nivivule ivicindame vino wazipizile ukupingulapo. Vino mukacita pakumala intazi na vino mukapingulapo ukucita vingalenga mwize muwe ni nsansa ku myaka yino yikonsilepo nanti awe. Lelo nga mwasintilila sana pe Yehova, muliwapingula icete pa vintu. Itwala linu lilizipa swinya muliwa ni nsansa. Nomba nga musakukonka ukupanda amano kwa kwe Leza, muliwapita mu ntazi imvule swinya mutaliwa insansa mwitwala linu.—Wazyani Amalumbo 37:3, 4.

² Nanti acakuti co-o icipandwa cikulanda sana pe wano watwaline nombanye, lelo candi cilande napa ntazi zino awatwalane wonsinyene wangapitamo. Candi cilande nape vino tungasambililako ku wanaci nawonsi awamu Baibolo wano walinji ni cisinka. Vyo-o ivyakulolelako ivyamu Baibolo vikatusambilizya amasambililo amacindame yano tungawomvya mu nzila izilekane lekane ukuwikako namwi twalanye. Twandi tulole navino tungasambililako kuwatwalane awa mwe ya-a amanda.

3-4. Antazi ci zimwi zino wano watwalanavye wangakwata?

³ Wamwi wangawomelezya wano watwalanavye ukuti wakwikala ndi vino awantu wanji wakakwikala. Ku cakulolelako awakwasi na walupwa wangatalika ukupaticizya wano watwalanavye ukuti watalike ukupapa awana. Ngasawowo, iviwuza na walupwa wangatalika ukuwomelezya wano watwalanavye ukuti wawe ni ing’anda iyikulu nu kuwikamo ivintu ivivule pakuti yiwaloleka icete.

⁴ Wano watwalanavye nga watacenjezile wangapingulapo ukucita ivintu vino vingawatwala mu nkongole imvule nkaninye. Cino cingacitika acakuti, wonsinye wawili wangalondekwa ukuwomba amaawala amavule pakuti walipile zyozyo inkongole. Incito yamusango wo-o yingawasendela impindi iya kukwata isambillilo lya palwawo, amapepo yalupwa ni yakuya mu mulimo. Swinya wangapotwa ukuzanwa mukulongana pakuti vye wakwate indalama imvule nanti watakawawinge pa ncito. Naco cingafumamo acakuti wangapotwa ukuwomba ivintu ivicindame pakulundulula umulimo wa kwe Yehova.

5. Avyani vino mukusambililako kwe Klaus ne Marisa?

⁵ Ivya kulolelako ivivule vikalanjizya ukuti tutanga tuwe ni nsansa nga twakolezya ivyuuma mu wumi witu. Mulole vino e Klaus ne Marisa wasambilizileko kwe co-o icisinka. * Walile watwalanavye wawombesyanga nkaninye pakuti wawe ni ndamala imvule ni vyuuma. Nomba mukupita kwa mpindi wizile awazana ukuti watakuwa ni nsansa. E Klaus walanzile ukuti: “Twalinji nivintu ivivule, lelo tutatantisilepo ukuwomba ivili vyonsinye mu mulimo wakwe Yehova. Ukulandavye icisinka mwitwala litu mutalinji insansa swinya twalinji ni ntazi”. Ncepamwi namwemwenye mwalola ukuti ukuvwambisya ukuwa nivivule mu wumi kutalenga muwe ni nsansa. Nga vino cawa mutayivwa uwuwi. Ukusambilila ku vyakulolelako ivizima kungamyavwa. Icakutalicila lekani tulole vino awonsi wano watwala wangasambililako ku cakulolelako ca Mfumu Jehoshafati.

6. Uzye e Jehoshafati wakonsile wuli amazwi yano yawa pa Imilumbe 3:5, 6, pano iwumba ilikulu ilya wasilika lizile mukumusansa?

⁶ Mwe walume, uzye mukasakamikwa pamulandu nu mulimo wuno mwawa nawo? Wo-o nga vino cawa mungasambililako ku Mfumu Jehoshafati. Pamulandu wakuti Jehoshafati walinji Amfumu, walinji nu mulimo uwakucinjilila uluko lonsinye. Wacisile wuli pakuti akumanisye ukuwomba wo-o umulimo uwukulu? E Jehoshafati wawombesizye ukufika pano papelezile amaka yakwe pakuti acinjilile uluko lonsinye. Wazenzile imisumba imivule mu Yuda nukusola awasilika awamaka ukucila pe 1,160,000. (2 Imila. 17:12-19) Lelo mukupita kwa mpindi e Jehoshafati wizile awa ni ntazi iyikulu nkaninye. Iwumba lyawasilika awavule awina Amoni na wina Moabu na  wonsi wano walinji mu mwamba wansi ya Seiri wizile awamutinya ponga nu lupwa lwakwe na wantu wonsinye (2 Imila. 20:1, 2) Uzye e Jehoshafati wacisile wuli? Walenzile kwe Yehova ukuti amwavwe nu kumupa amaka. Wacisile wulyanyene vino amazwi yano yawa pa Imilumbe 3:5, 6 yakalanda. (Wazyani.) Ipepo lya kwe Jehoshafati ilya pe 2 Imilandu 20:5-12, lino wapefile mukuyicefya likalanjizya vino wasuwizile e Yehova. Uzye e Yehova wasusile wuli ipepo lyakwe?

7. Uzye e Yehova wasusile wuli ipepo lya kwe Jehoshafati?

⁷ E Yehova wawomvizye Jahazieli umwina Levi pakulanda ne Jehoshafati. Watili: “Mwimilile-mya, mwandi mulole ukuchimvya kwa Mfumu e Leza kuno wandi awachimvizye.” (2 Imila. 20:13-17) Wo-o vino wawanenile ukucita, asavino cikawa pakulwa inkondo. Nomba vino wawawuzizye vitafumile ku wantu lelo vyafumile kwe Yehova. E Jehoshafati wacisile ukulingana na vino wamunenile. Pano wayile mukusunkanya awalwani wakwe, atakolezizye awasilika wano wamanyile ukulwa inkondo, lelo wakolezizye wakimbila wano watakweti nivyanzo. E Yehova atakanile ukuficilisya vino walayile e Jehoshafati lelo wacimvizye awalwani wakwe.—2 Imila. 20:18-23.

8. Avyani vino awalume wangasambililako kwe Jehoshafati?

⁸ Mwe walume mungasambililako ku cakulolelako ca kwe Jehoshafati. Mwawa nu mulimo uwakusakamala ulupwa lwinu. Swinya mukawombesya na maka ukulucinjilila, ukulusakamala nga nukulutunjilila mwe vyonsinye vino lukulonda. Nga mwawa ni ntazi, ncepamwi mungalola ukuti muzipizile ukuzimala mwenganye. Lelo mutazipizile ukusintilila pa maka yinu. Mwapepa kwe Yehova pano muli mwenga ukuti amyavwe. Cinji acakuti, mwapepa ponga ne wakwinu cila wanda. Mwavwambilizya ivyewo vino vingamyavwa pano mukuyisambilizya Baibolo na pano mukuwazya ama buku yano iwungwe lya kwe Yehova lyatupekanizizya. Swinya mwawomvya vyo-vyo ivyewo vino mwazana. Awavule watanga watemwe nga cakuti mwapingulapo ukucita ivintu ukulingana na vino Baibolo yikalanda. Swinya wangaminena nu kuti vino mwapingulapo ukucita visi na mano. Wangalanda ukuti nga cakuti mwakala ivintu ivivule swinya mwakwata ni ndalama izivule apano mungasakamala icete ulupwa lwinu. Lelo lyonsinye, mwakwizuka icakulolelako ca kwe Jehoshafati wino wasuwizile nkaninye mwe Yehova. Swinya walanjizizye co-o ukupitila mwe vino wapinguzilepo ukucita. E Yehova asitela alecelezyepo we-e umonsi wacisinka. Namwemwenye atalitela amilecelezye. (Amalu. 37:28; Hebe. 13:5) Avyani vinji vino awatwalane wangacita vino vingalenga wawe ni nsansa mu lupwa lwawo?

9. Avyani vino tungalanda pe kasesema Ayizeya nu muci?

⁹ E kasesema Ayizeya nu muci wacindamisile sana ukuwombela Yehova muwumi wawo. E Ayizeya walinji we kasesema. Swinya ncepamwi ne wakwakwenye wawombanga umulimo wawu kasesema. Amuno e Baibolo yikalanda ukuti walinji we “kasesema mwanachi.” (Ayize. 8:1-4) Cino wa-a wantu wawisile sana pankolelo akupepa Yehova. Swinya wawa acakulolelako icizima kuwatwalane mwe ya-a amanda.

10. Uzye ukusambilila pa mawusesemo yamu Baibolo kungavwa wuli awatwalane ukuvwambisya ukuwawombesya mu mulimo wakwe Yehova?

¹⁰ Awatwalane wangakolanya Ayizeya nu muci ukupitila mukuwombesya ukufika pano papelezile amaka yawo mu mulimo wakwe Yehova. Cinji acakuti wangawomya isuwilo lyawo  mwe Yehova nga cakuti wakuwazya amasesemo yamu Baibolo nu kulola vino yakaficiliswa. (Tait. 1:2) Awatwalane wangelenganya pa mulimo wuno wangawomba pakuti waficilisye uwusesemo wumwi uwa mu Baibolo. Ku cakulolelako wangavwilizyako ukuficiliswa kwa wusesemo wuno Yesu walanzilepo uwakuti nilandwe zima liliwawizwa insi yonsinye nga pano insilo yansi yize. (Mat. 24:14) Nga cakuti awatwalane wakulola vino amawusesemo ya mu Baibolo yakuficiliswa apano waliwavwambisya sana ukuwombesya mu mulimo wakwe Yehova.

11. Avyani vino e Prisila ne Akwila wacitanga, swinya amulandu ci?

¹¹ Mwe wano mwatwaline nombanye, mungakolanya e Prisila ne Akwila, awaYuda wano wikalanga mu Roma. Walile wivwavye ilandwe lizima pe Yesu, wizile awawa awina Klistu. Ukwasowa nu kuvwilika walinji ni nsansa nkaninye mu mikalile yawo. Lelo mukupita kwa mpindi ivintu vizile avipiluka. E Klaudiya e kateka wa ciRoma walanzile ukuti awaYuda wonsinye wafume mu Roma. Teyelenganyani pe vino calinji nu kuwa kwe Akwila ne Prisila. Walinji nu kufuma ku ncende kuno wawelezizye, ukuya mukuvwamba ing’anda umwakwikala, nu kutalika swinyanye umulimo wakupanga amatenti wuno wawombanga. Uzye vyo-o vino vyawaciticizile vyalenzile waleke ukuwombesya mu mulimo wa kwe Yehova? Mufwile mumanyile nicasuko kwe lyo-o iwuzyo. Pano e Akwila ne Prisila wafisile mwi wungwe lya ku Korinti, watalisile ukuwombela ponga nawa mwiwungwe. Swinya wawombezile ponga ne Paulo ukuwomelezya awanawitu nawa nkazi kwe yo-o incende. Mukupita kwampindi wacintizile ku ncende zinji kuno kwalondekwanga wakawizya. (Imili. 18:18-21; Roma. 16:3-5) Walinji ni nsansa nkaninye swinya walinji ni vya kucita ivivule mu mulimo wa kwe Yehova!

12. Amulandu ci wuno awatwalane wazipizile ukupanga ivyakucita mu mulimo wakwe Yehova?

¹² Awatwalane mwe ya-a amanda wangakolanya e Prisila ne Akwila ukupitila mukuwika ivya Wufumu inkolelo. Impindi iyizima yino awatwalane wangapangana ivyakucita mu wumi, apapo pano wacili wakuvwambana.  Nga cakuti awatwalane wakupanga ivyakucita ponga, swinya wakuwombesya ukuvificilisya, wangawomba imilimo imivule mwi wungwe lya kwe Yehova. (Ekawi. 4:9, 12) Katulande pa cakulolelako cakwe Russell ne Elizabeth. E Russell walanzile ukuti, “Pano tutani tutwalane, apano twapangine vino tukulonda ukwizawomba mu mulimo wa kwe Yehova.” E Elizabeth nawe walanzile ukuti, “Twalanzinye lyankani pe vino tukulonda ukwiza mukucita kunkolelo pakuti nga kwiza kwawa vimwi vino tukulonda ukupingulapo, vitize vilenge tupotwe ukuficilisya vino twapangana kali.” Wo-o vino wacisile calenzile waye mukuwombela ku Micronesia kuno kwalondekwanga wakawizya.

13. Ukulingana na Amalumbo 28:7, avyani vino vilifumamo nga cakuti mwasuwila Yehova?

¹³ Wonye avino awatwalane awavule wapepusya imikalile yawo pakuti wasumba impindi nkulu mu mulimo wakuwizya nu kusambilizya. Nga cakuti awatwalane wapanga ivyakucita mu mulimo wa kwe Yehova swinya wakuwombela na ponga ukuvificilisya, mukafuma ivizima ivivule. Isuwilo lyawo likawoma, wakalola vino Yehova akawasakamala, icakuti wakawa ni nsansa nkaninye.—Wazyani Amalumbo 28:7.

14. Uzye umutumwa Peter nu muci walanjizizye wuli ukuti wasuwizile amazwi yano yawa pe Mateyu 6:25, 31-34?

¹⁴ Awatwalane wangasambililako na kumutumwa Peter nu muci. Pansizi ya myezi 6 ukufumilila pano umutumwa Peter walinji ne Yesu, umutumwa Peter wasyazile wapingulapo ukucita icintu icicindame. E Peter walinji amulondo wanswi. Pano e Yesu wamwisile ukuti awawomba nawe umulimo wampindi zyonsi, watezile welenganya pa muci pano tani apingulepo. (Luk. 5:1-11) Swinya wapinguzilepo ukutalika ukukonka Yesu mu mulimo wakuwizya. Wo-o vino wacisile wapinguzilepo icete. Twawa nimilandu imivule yino yikalanjizya ukuti umuci wamutunjililanga pevino wapinguzilepo ukucita. Amuno Baibolo yikalanda ukuti pano Yesu wazyulupusilevye, e Peter wamusucililanga ku muci mu mulimo wa kwe Yehova. (1 Kor. 9:5) Pamulandu wakuti umuci walinji nimiwele imizima acino calenzile ne Peter awe na maka yakusunda awatwalane. (1 Pet. 3:1-7) E Peter nu muci wafwile wasuwizile sana mu wulayo wa kwe Yehova, uwakuti aliwawavwa nga cakuti wakolezya Uwufumu inkolelo muwumi wawo.—Wazyani Mateyu 6:25, 31-34.

15. Avyani vino mukusambililako kwe Tiago ne Esther?

¹⁵ Mwe watwalane, uzye mungacita wuli pakuti mwavwambisya ukuwombesya mu mulimo wa kwe Yehova? Cimwi cino cingamyavwa akusambililako kwe vino awatwalane wanji wakacita. Ku cakulolelako mungawazyako ivipande vyamu Ciwemba, vino vyatinji “Wayipile Aweneco Mukuyikundila.” Vyo-o ivipande avino vyavwizye e Tiago ne Esther awatwalane, wano wakakwikala ku Brazil. Vyalenzile wasolepo ukuya mukuwombela kuno wakawizya wacepa. E Tiago walanzile ukuti: “Pano twawazyanga vyo-o ivipande nu kulola vino Yehova akakwavwa awawomvi wakwe mwe ya-a amanda, na sweswenye twalondesyanga ukulola vino Yehova angatwavwa nu kutusakamala.” Mu 2014 wasozilepo ukuya mukuwombela kuno wakawizya wacepa ku Paraguay kuno wakalanda ici Portuguese. Swinya ukufika napeyonye impindi akuno wacili wawa. E Esther walanzile ukuti: “Iwaliko limwi lino twatemwa sana, we Waefeso 3:20. Pano tukuwombela Yehova tukalola vino ya-a mazwi yano yawa pelyo-o iwaliko yakuficiliswa.” E Paulo walembezile awina Efeso ukuti, e Yehova  aliwatupa ivivule ukucila na pe vino twamulenga. Uzye wonye asa vino Yehova akatucitila imiku imivule?

16. Awaweni wano awatwalane awacitici wangawuzya pakuti wawavwe ukuficilisya vino wapanga mu mulimo wa kwe Yehova?

¹⁶ Wano watani wazimbe mu cupo wanganoncelamo nga cakuti wakusambililako kwe wano wasintilila sana pe Yehova. Awatwalane wamwi wangalanga wawomba pamyaka imivule mu mulimo wampindi zyonsi. Nga cakuti kwawa wamwi wano mwamanya, mungawawuzya pakuti wamipandeko amano nga mukwelenganya pakuwombako umulimo wa kwe Yehova. Yo-o anzila nayinji yino mungalanjizizyamo ukuti mwasuwila mwe Yehova. (Imilu. 22:17, 19) Waeluda nawonye wangavwa awatwalane awacitici ukupanga ivyakucita mu mulimo wa kwe Yehova, navyo wangacita pakuti waficilisye.

17. Acani cino caciticizile e Klaus ne Marisa, swinya avyani vino tukusambililako?

¹⁷ Manda yamwi vino twapanga ukucita mu mulimo wa kwe Yehova vitanga vicitike ukulingana navino twenecelanga. Wonye wo-o avino calinji nakwe Klaus ne Marisa wano tulanzilepo kali. Pansizi ya myaka yitatu ukufuma pano watwalinevye, wafumile ku nsi yakumwawo nukuya mukwavwilizya umulimo wawuzengo ku musambo waku Finland. Lelo wizile awawanena ukuti watalinji nukutwalilila ukukwikala pa musambo ukucila pa myezi 6. Pakutalika wivwile uwuwi nkaninye. Lelo patazimvile wizile awawita kwi sukulu lya kusambilila icitundu caci Arabic. Icakuti peyo-o impindi wawa ni nsansa ukuwombela kunsi kuno wakalanda co-o icitundu. E Marisa watili: “Nalinji nintete ukuwomba umulimo wuno nsitela mbombepo swinya nazipizile ukusuwila nkaninye mwe Yehova pakuti mbombe. Lelo nalola vino Yehova watwavwa munzila yino tutenecelanga nukwenecela. Naco-o calenga isuwilo lyane ukuwomelako.” Co-o icakulolelako cikutulanjizya apatiswenye ukuti ngamwasuwila nkaninyene mwe Yehova, aliwamipaala.

18. Avyani vino awatwalane wangacita pakulanjizya ukuti wasuwila mwe Yehova?

¹⁸ Itwala acawila ukufuma kwe Yehova. (Mat. 19:5, 6) Akalonda awatwalane wayitopwa co-o icawila. (Imilu. 5:18) Mwe wano mutwaline nomba, mwakwelenganya sana pevino mungawomvya uwumi winu mukuwombela Yehova. Uzye mukakwelezya na maka yinu yonsinyene ukucita vino mungakumanisya pakulanjizya Yehova ukuti mukasalifya pacawila cino wamipa? Mwapepa kwe Yehova. Mwavwamba ivisinka vyamasundo ya mu Baibolo vino vingamyavwa ukumanya ivya kucita nu kukonka vino mwasambilila. Nga mwawomvya impindi yinu mukuwombela Yehova, muliwa ni nsansa swinya alimilambula.