ICIPANDE CA KUSAMBILILAMO 45
Twalililani Ukulanjizya Ulukundo lwa Muyayaya kwa Munyonko
“Mwazipila ukuwa nichikuku numwezo wankumbu kuwantu wawuyo”—ZAKA. 7:9
ULWIMBO 107 Leza Akatulanjizya Ivya Kuwa nu Lukundo
VINO TWANDI TUSAMBILILE *
1-2. Amilandu ci imicindame yino yikalenga tuwalanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wanji?
TWAWA ni milandu imivule yino yingalenga tuwalanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wanji. Amilandu ci yoyonye? Lolani vino iwaliko lya Imilumbe lyasuka lyo-o iwuzyo. Likati: “Utize uwalechelezya ukusimichila nu wulungamane. . . . Ndi wachita wonye woo, Leza alisechela nawe, uliwa ichete na wantu mumilimo yako yonsi.” “Ukuwa ni nkumbu kwe wanji, akuli kuyichitila inkumbu.” “Wazipila ukuwa ninkumbu mbali nukusuwilwa, apano uliwa nuwulanzi wutali.”—Imilu. 3:3, 4; 11:17; 21:21.
2 Lyo-o iwaliko lya Imilumbe lyalanda pa milandu yitatu yino yikalenga twalanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wanji. Uwakutalicila awakuti ukulanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wanji kukalenga Yehova alola ukuti twacindama. Uwaciti wili awakuti, nga tukulanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wanji ivintu vikatuzipila. Kucakulolelako, ukucita wo-o kukalenga atupanga wuciwuza uwuwome na wanji. Nicakulecelezya acakuti, ukulanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wanji, kulilenga tupocelele amapaalo yano Yehova watulaya pano pawa nu wumi wamuyayaya. Fwandi twawa ni milandu imicindame yino yikalenga tuwakonka amazwi ya kwe Yehova ayakuti: “Mwazipila ukuwa nichikuku numwezo wankumbu kuwantu wawuyo.”—Zaka. 7:9.
3. Amawuzyo ci yano twandi twasuke mwe co-o icipande?
3 Mwe co-o icipande twandi twasuke amawuzyo 4 yano yakonkapo. Awaweni wano tuzipizile ukulanjizya ulukundo lwa muyayaya? Avyani vino tungasambililako kwi waliko lya kwe Ruti pakulanjizya ulukundo lwa muyayaya? Uzye tungalanjizya wuli ulukundo lwa muyayaya? Avizima ci vino wano wakalanjizya ulukundo lwa muyayaya wakazanamo?
WANO TUZIPIZILE UKULANJIZYA ULUKUNDO LWA MUYAYAYA
4. Uzye tungakolanya wuli e Yehova? (Marko 10:29, 30)
4 Ndi vino twasambilizile mu cipande cino cafumileko, e Yehova akalanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wano wamukunda swinya wano wakamuwombela. (Dan. 9:4) Tukalonda ukukolanya ‘e Leza ngati awanakwe awakundwe’. (Efes. 5:1) Fwandi na sweswenye tukalonda ukulanjizya ulukundo lwa muyayaya ku wanawitu na wankazi mwiwungwe.—Wazyani Marko 10:29, 30.
5-6. Uzye ukulanjizya ulukundo ku muntu uwili wensinye kwapusana wuli nu lukundo lwa muyayaya?
5 Nga twivwicisya muno mwasula ulukundo lwa muyayaya, apano tukamanya ivyakululanjizya icete kuwanawitu na wankazi. Nomba pakuti twivwicisye muno lwasula, lekani tulole vino lwapusana nukulanjizya vye ulukundo ku muntu uwili wensinye.
6 Teyelenganyani impindi pano umutumwa e Paulo na wanji wawunzilwe mu wato. Wayizanile vye pa cilila ca Melita. Cingatenga awina Melita wano walinji pe co-o icilila watamanyinepo na wa-a awantu wano wawunzilwe mu wato, wawapocelezile icete, nu kuwalanjizya ulukundo ulukulu. (Imili. 28:2, 7) Kweni awina Melita walanjizizye ulukundo, lelo ulukundo luno walanjizizye aluno walinji nu kulanjizya ku muntu uwili wensinye wino ali mu ntazi. Acino tungati ulukundo luno walanjizizye lutalinji alwa mu yayaya aluno tukalanjizya ku muntu uwili wensinye.
7-8. (a) Acani cino cikalenga wamwi walanjizya ulukundo lwa muyayaya? (b) Amulandu ci wuno twalandila pa mavesi yamwi yano yawa mwi buku lya kwe Ruti?
7 Pakwivwicisya muno mwasula ulukundo lwa muyayaya katulande pa cakulolelako ca kwe Davidi ne Yonatani. E Davidi walanjizizye ulukundo lwa muyayaya kwe Yonatani, asa mulandu nukuti e Shauli e tata wakwe Yonatani walondanga ukumukoma. Palile papita imyaka imivule ukufumilila pano Yonatani wafwizile, e Davidi walanjizizye ulukundo lwa muyayaya kwe Mefibosheti umwana wa kwe Yonatani. Ukwasowa nu kuvwilika asa ku muntu uwili wensinye kuno Davidi walinji nu kucita ica musango wo-o. Lelo cino calenzile alanjizye ulukundo lwa muyayaya kwe Mefibosheti amuno wakundine nkaninye ne yisi e Yonatani.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7
8 Tungasambililako ivivule pa lukundo lwa muyayaya nga twawazya amavesi yamwi mwi buku lya kwe Ruti. Avyani vino tungasambililako kwe wonsinye wano wawa mwe lyo-o ibuku? Tungawomvya wuli ya-a amasambililo mwi Wungwe? *
VINO TUNGASAMBILILA MWI BUKU LYA KWE RUTI PA LUKUNDO LWA MUYAYAYA
9. Acani calenzile e Naomi alole ngati e Leza wamulwisyanga?
9 Mwi buku lya kwe Ruti, tukawazyamo ilyasi lya kwe Naomi, e nyinavyala e Ruti, nga nape Boasi, umonsi wino wakunzile e Leza. Pano kwaponile inzala mu Israeli, e Naomi ne wakwakwe ponga nawana wakwe awonsi wawili, wacintizile ku Moabu. Ku Moabunye, akuno ne muka Naomi wayile afwila. Mukupita kwa mpindi awana wakwe awonsi wawili wizile awatwala. Nomba kucawulanda nawonye wizile awafwa. (Ruti 1:3-5; 2:1) Vyo-o vino vyaciticizile e Naomi, vyalenzile afupulwe nkaninye. Icakuti wayivwile uwuwi nu kulola ngati e Yehova awino wamulwisyanga. Mulole vino walanzile pe vyo wayivwile pe Leza. Watili: “Akulonda kwa Mfumu e Leza wino akulenga nkuyimba.” “Amuno Uwamaka-Yonsi wandizya akalanda-owe.” Walanzile nukuti: “Imfumu e Leza waleka nawa ne mulanda, pano Uwamaka-Yonsi waleka nkayimba.”—Ruti 1:13, 20, 21.
10. Uzye e Yehova wacisile wuli kumazwi yano Naomi walanzile?
10 Uzye e Yehova wacisile wuli kwe vino Naomi wavwanzile? E Yehova atalesile ukukunda e Naomi umuwomvi wakwe. Lelo wamwivwizile icilanda. E Yehova wamanya ukuti umuntu wa mano ndi wamutiticizya angacita ivintu “ngati amuntu mutumpe.” (Ekawi. 7:7) Lelo nanti ciwe wo-o, e Naomi walondekwanga uwakumwavwa pakuti asinincizye ukuti e Yehova atamusile. Akwavwa ci kuno Yehova wamupekanizizye? (1 Sam. 2:8) Walenzile e Ruti ukulanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe Naomi. E Ruti walondanga ukulanjizya ulukundo kwe Naomi swinya wamwavwizye mu nzila nzima pa kuti atafupuka na pakuti amanye ukuti e Yehova acili wamukunda. Tukusambililako cani kwe Ruti?
11. Amulandu ci wuno awanawitu nawa nkazi wakakwavwila awa mwiwungwe wano wakupita mu ntazi?
11 Ulukundo lwa muyayaya lukalenga twakwavwa wano wali nu wulanda nanti wano wafupuzilwe. Wulyanye vino Ruti wavwanga Naomi; avyo awanawitu nawa nkazi, wakayikundila ukwavwa awa mwi wungwe wano wasakamisilwe nanti wano nu wulanda. Wakunda awanawitu nawa nkazi. Swinya wakakwelezya na maka ukucita icili consinye cino wangakumanisya pakuti wawavwe. (Imilu. 12:25; 24:10) Wonye avino ne Paulo watuwomelezizye ukucita. Watili: “Simpisyanji awamyezo mitonte, muwakwavwilizya awatombozyoke, muwatechelela wonsi.”—1 Tes. 5:14.
Tungawomelezya umwanawitu nanti e nkazi wino afupusilwe nga tukumuteyelezya pano akulanda (Lolani paragrafu 12)
12. Acintu ci icicindame cino tungacita pakwavwa umwanawitu nanti e nkazi wino akupita mu ntazi?
12 Icintu cimwi icicindame cino tungacita pakwavwa e nkazi wino akupita mu ntazi, akuteyelezya sana pano akulanda, nukuleka amanye ukuti twamukunda. E Yehova akalola vino mukawombesya pa kuti mwavwe ing’onzi zyakwe izya mutengo. (Amalu. 41:1) Pa Imilumbe 19:17 pakati: “Ndi ukupa awasaluke utele ngati ukusengula ku Mfumu e Leza, amuno weni alikunyosezya.”
E Ruti akulilila nyinavyala e Naomi, ko-o lyo-o ne Olipa akunyocela kumwawo ku Moabu. E Ruti akunena e Naomi ukuti: “Konsi kuno ukuya naninye nandi inje kweneko” (Lolani paragrafu 13)
13. Awupusano ci wuno wawa pe Ruti ne Olipa? Swinya amulandu ci wuno vino Ruti wapinguzilepo ukucita vyalanjizizizye ukuti walinji nu lukundo lwa muyayaya? (Lolani icikope pa nkupo.)
13 Tukakwivwicisya icete cete muno mwasula izwi lya kuti ulukundo lwa muyayaya, kwe vino vyaciticizile e Naomi pano e wakwakwe na wana wakwe wawili awonsi wafwile. Pano e Naomi wivwile ukuti e Leza “walolesile ku wantu wakwe awapa ichakulya,” wapinguzilepo ukunyocela kumwawo. (Ruti 1:6) Wanyinavyala wonsinye wawili, e Olipa ne Ruti watalisile ukumukonka. Pano wapitanga e Naomi wanenile wanyinavyala ukuti wanyocelemo ku Moabu, kumwawo. Cani cacitisile? Tukawazya ukuti, “Olipa afyompa nyinavyala awapita; ukuwa Ruti weni amukumbatila.” (Ruti 1:7-14) E Olipa wacisile vino e Naomi walanzile nu kunyocelamo ku Moabu. Lelo e Ruti weni wacisile vino vyacizile na pacivwila. Nanti acakuti nawenye walinji nu wuntungwa wa kunyocelamo, ulukundo lwa muyayaya lwalenzile apingulepo ukupita ne Naomi pakuti awamusakamala. (Ruti 1:16, 17) E Ruti wasozilepo ukupita ne Naomi pamulandu wakuti avino walondanga, asapamulandu wakuti avyo wazipizilevye ukucita. Wo-o vino wacisile vyalanjizizyevye ukuti walinji nu lukundo lwa muyayaya. Tukusambililako cani kwe vino e Ruti wacisile?
14. (a) Uzye awanawitu nawa nkazi wakakolanya wuli e Ruti? (b) Ukulingana nawa Waheberi 13:16, avyani vino vikasecelesya e Leza?
14 Ulukundo lwa muyayaya lukalenga twawombesya ukufika pano papelezile amaka yitu pakuti twavwe wanji. Wulyanye vino calinji kwe Naomi ne Ruti, avino awanawitu nawa nkazi mwe ya-a amanda wakalanjizya ulukundo lwa muyayaya ku wina Klistu wawuyena kwe walyanye wano wasitela walolepo. Ku cakulolelako, nga wivwavye ukuti awanawitu waponezilwe nu wusanso, wasilema na kwisote. Wakakwelezya na maka ukulola vino wangawavwa. Nga cakuti wumwi mwiwungwe akupita mu ntazi, awanawitu nawa nkazi wasiwayawaya ukwavwa weyo umuntu. Wakakwelezya na maka ukumwavwa mwe vyonsinye vino akukawila. Ngati awulyanye vino awina Klistu wakutalicila mu Makedoniya wacitanga, awanawitu na wa nkazi wakakwelezya na maka yawo yonsinye ukwavwa wanji. Wakayikundila ukupako wanji. Swinya “wakafima ni myezo yawo yonsinye” pakuti wavwe awanawitu nawa nkazi wano wasowezizye. (2 Kor. 8:3) E Yehova akasecelela nkaninye ukulola vino wakalanjizya ulukundo lwa muyayaya!—Wazyani Waheberi 13:16.
VINO TUNGALANJIZYA ULUKUNDO LWA MUYAYAYA
15-16. Uzye e Ruti walanjizizye wuli ukuti atanenusile?
15 Tungasambililako amasambililo amavule kwi lyasi lya mu Baibolo lino likalanda pe Ruti ne Naomi. Lekani tulandeko pe yamwi.
16 Mutanenuka. Pakutalika e Naomi walezizye ukulesya e nyinavyala e Ruti ukuti atamukonka ku Yuda. Lelo nanti ciwe wo-o e Ruti atanenusile. Avyani vino vyafumilemo? E Baibolo yikati “Ala e Naomi walola kuno nyinavyala walemasya ukuti apite nawe, amyalala.”—Ruti 1:15-18.
17. Acani cino cingatwavwa ukukana nenuka?
17 Vino tungasambililako: Pakwavwa wino ali ni ntazi pakalondekwa ukuwa awatekanye. Lelo nanti ciwe wo-o tutazipizile ukunenuka. Pakutalika ncepamwi e nkazi wino ali ni ntazi angakana ukuti tumwavwe. * Nomba nanti ciwe wo-o, ulukundo lwa muyayaya lulitwavwa ukutwalilila ukwelezya na maka ukuti tumwavwe. (Gal. 6:2) Swinya tukasuwila ukuti wanda wumwi alisuka azumile ukuti tumwavwe nu kumusansamusya.
18. Acani cino ncepamwi canga cilenga e Ruti ukufupulwa?
18 Mutafulwa. Pano e Naomi ne Ruti wafisile mu Betelehemu, e Naomi wazanile awawuye wano wamanyine kali. Walile wawalola wawanenile ukuti: “Napisile nivivulenye ukuwa Imfumu e Leza wambwezya makasavye.” (Ruti 1:21) Teyelenganyani vino Ruti afwile wayivwile pano Naomi walanzile ya-a amazwi. E Ruti wawombesizye pano papelezile amaka yakwe ukwavwa Naomi. Walililanga ponga nawe, wamuwomelezyanga nu kupita nawe amanda amavule ukufuma ku Moabu. Nomba asamulandu na vyonsinyene vyo-o vino Ruti acisile, e Naomi wizile avwanga ukuti: “E Leza wambwezya makasavye.” Nanti acakuti pano e Naomi walandanga ya-a amazwi lyo-o ne Ruti apano ali, co-o citalenzile aleke ukumusakamala nu kumwavwa. Nanti acakuti pamwi e Ruti nye camulumile pano wivwile ya-a amazwi.
19. Acani cino cingatwavwa ukutwalilila ukwavwa wino akupita mu ntazi?
19 Vino tungasambililako: E nkazi wino ali ni ntazi angalanda amazwi amawipe, asamulandu navino tuwombesizye pakuti tumwavwe. Lelo nanti ciwe wo-o, tusifulwa. Tukatwalilila ukuwaponga nawe nukulenga kwe Yehova ukuti atwavwe ukuzana inzila yino tungamusansamusizyamo.—Imilu. 17:17
Uzye waeluda wangakolanya wuli e Boasi? (Lolani amaparagrafu 20-21)
20. Acani cavwizye e Ruti ukuwa na maka ya kutwalilila ukuwomelezya e Naomi?
20 Mwalanda amazwi yakuwomelezya pa mpindi iyizima. Nanti acakuti e Ruti walanjizyanga ulukundo lwa muyayaya kwe Naomi, na wenye walondanga uwakumuwomelezya. Swinya e Yehova wawomvizye e Boasi pakuti amuwomelezye. E Boasi wanenile e Ruti ukuti: “Ndi Imfumu e Leza akulambule ku mulimo wako, swinya upochelele ichawila chikulu ukufuma ku Mfumu e Leza wa wa Israeli, wino akukuwundatila.” Ya-a mazwi yano Boasi walanzile yafisile nkaninye e Ruti pa mwezo. Nawe Ruti wasusile ukuti: “wansansamusya swinya wasankania umwezo wane.” (Ruti 2:12, 13) Amazwi yano Boasi walanzile yawomelezizye nkaninye e Ruti, amuno wayalanzile pa mpindi yilyanyene pano Ruti walondekanga uwakumwavwa.
21. Ukulingana ne Ayizeya 32:1, 2, avyani vino waeluda wakacita?
21 Vino tungasambililako: Nawalyanyene wano wakalanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wanji, wakalondeka uwakuwawomelezya. Ngati awulyanye vino e Boasi walanzile ukuti vino Ruti wavwilizyanga Naomi vitayangavye mu minzi, waeluda nawonye mweya manda wakasalifya awanawitu nawa nkazi mwi wungwe wano wakawombesya ukwavwa wanji. Wo-o vino waeluda wakalanda amazwi yakuwomelezya pa mpindi iyiyane, wakakwavwa awanawitu nawa nkazi ukutwalilila ukwavwa wanji.—Wazyani Ayizeya 32:1, 2.
IVIZIMA VINO TUKAZANAMO NGA TUKULANJIZYA ULUKUNDO LWA MUYAYAYA?
22-23. Uzye e Naomi wapilusile wuli? (Amalumbo 136:23, 26)
22 Pansizi ya mandavye matici, e Boasi wapile e Naomi ne Ruti ivyakulya. (Ruti 2:14-18) Uzye e Naomi wacisile wuli pa vyakulya vino e Boasi wawapile? Watili: “Ndi Imfumu e Leza amupepe amuno inkumbu zyakwe Leza zikuwanga ku wapuma na wafwe.” (Ruti 2:20) Ukwasowa nukuvwilika e Naomi wapilusile nkaninye! Nanti acakuti pakutalika walanzile ukuti: “Imfumu e Leza waleka nkayimba,” pa-a peni walanzile ni nsansa ukuti: “Imfumu e Leza awankumbu.” Cani calenzile ukuti Naomi apiluke?
23 E Naomi watalisile ukulola ukuti e Yehova wamwavwanga mu wumi. E Yehova wawomvizye e Ruti pakumuwomelezya pano walinji pa wulendo wakuya ku Yuda. (Ruti 1:16) E Naomi waweni nu kuti e Yehova wawomvizye e Boasi ukuti awavwe. * (Ruti 2:19, 20) Afwile welenginye nukuti ‘pa-a peni niluka’ ‘E Yehova asitela ansye, watwalilila ukuwa nanene impindi yonsinye yo-o!’ (Wazyani Amalumbo 136:23, 26.) E Naomi afwile wivwile icete nkaninye ukulola ukuti e Boasi ne Ruti watanenusile pe weliwe. Tutakuvwilika nu kuvwilika ukuti wonsinye watatu wasecelezile nkaninye pa vizima vino vyafumilemo.
24. Amulandu ci wuno tukalondela ukutwalilila ukulanjizya ulukundo lwa muyayaya ku wanawitu nawa nkazi?
24 Avyani vino tusambilizile pa lukundo lwa muyayaya mwi buku lya kwe Ruti? Tusambilizile ukuti ulukundo lwa muyayaya lukatwavwa ukukana nenuka pano tukwavwa umwanawitu nanti e nkazi wino akupita mu ntazi. Swinya lukalenga atuwombesya ukufika pano papelezile amaka yitu pakuti twavwevye wanji. Waeluda wazipizile ukulanda amazwi yakuwomelezya pampindi iyizima, pakwavwa wano wakalanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wanji. Tukasecelela nkaninye nga cakuti twalola wino twavwile ali ni nsansa, swinya akuwombela e Yehova naswinya. (Imili. 20:35) Amulandu ci wuno tuzipizile ukutwalilila ukulanjizya ulukundo lwa muyayaya kwe wanji? Amuno tukalonda ukukolanya nu kusecelesya e Yehova wino wawa “nu lukundo uluntasila.”—Ukuf. 34:6 Amalu. 33:22
ULWIMBO 130 Muwatetela Wanji
^ par. 5 E Yehova akalonda tuwalanjizya ulukundo lwa muyayaya ku wanawitu nawa nkazi mwi wungwe. Tungivwicisya muno mwasula ulukundo lwa muyayaya, nga cakuti tukuwazya pa malyasi ya ku kali aya wawomvi wa kwe Leza wano walanjizizye yo-o imiwele. Mwe co-o icipande twandi tulande pe vino tungasambililako kwe Ruti, e Naomi ne Boasi.
^ par. 8 Pakuti muyitopwe mwe co-o icipande, tukumiwomelezya ukuwazya icipandwa 1 ne 2 mwi buku lya kwe Ruti.
^ par. 17 Mwe yo-o paragrafu twalandavye pa nkazi, pamulandu wakuti tukulanda pe Naomi. Lelo co-o icisinka cingawomba na ku wanawitunye.
^ par. 23 Pakumanyilapo na vinji pa mulimo wuno Boasi watalisile ukuwomba uwawukaluwula lolani icipande cino cikuti Mwakolanya Isuwilo Lyawo—‘Walinji Amwanaci Umuzimu,’” mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa October 1, 2012, Ifwa 20.
