1. Avyani vino ncepamwi mungelenganyapo nga mwivwavye izwi lya kuti uluse?

NGA twivwavye ukuti umuntu uwa luse, tungelenganya pa muntu uwa lukundo, wino akalangulucilako swinya wino akapako wanji. Tungelenganya na pi lyasi lya kwe Yesu ilya mwina Samaria lino wasimisile. We-e umonsi umwina Samaria nanti acakuti wafumile ku luko lunji, “wafwizile inkumbu umuYuda” wino wazanile awang’o wamumile nu kumupoka ivintu. Walile wamulola “icilanda acimulema.” Acino wamusenzile nu kuya mukumusakamala. (Luk. 10:29-37) Co-o icakulolelako cikatulondololelavye pa luse luno Yehova wawa nalo. E Yehova akatwivwila uluse amuno watukunda. Swinya akatulanjizya lo-o uluse cila wanda mwe vyonsinye vino akatucitila.

2. Anzila ci yinji yino mungalanjizizyamo uluse?

² Kwawa inzila na yinji yino tungalanjizizyamo uluse kwe wanji. Umuntu uwa luse angasolapo ukukanasunda wino acisile icintu cino cikulondekwa ukuti asundilwepo, nga pali imilandu yino yikulanjizya ukuti atasundilwapo. Wonye avino ne Yehova akatwalilila ukucita kwe sweswe. E kimbila wi lumbo wumwi walanzile ukuti “asitusunda ndimuno ukulingana nukuwifya kwitu.” (Amalu. 103:10) Lelo impindi zimwi, e Yehova angasunda wumwi pe cino acisile.

3. Amawuzyo ci yano twandi twasuke?

³ Mwe co-o icipande twandi twasuke amawuzyo yatatu: Amulandu ci wuno Yehova akalanjizizya uluse? Uzye cingacitika ukusunda wumwi pa mpindi iyili yonganye nu kumwivwila uluse? Swinya acani cino cingatwavwa ukuwa nu luse? Lekani tulole vino Baibolo yikakwasuka ya-a amawuzyo.

4. Amulandu ci wuno Yehova wawela nu luse?

⁴ E Yehova wakunda ukuwa nu luse. Umutumwa Paulo walemvile ukuti e Yehova “wavula inkumbu [uluse].” E Paulo walozyanga  mukuti e Leza wawa nu luse amuno wapako awapakwe, awantu wano watapwililika isuwilo lyakuya kwi yulu. (Efes. 2:4-7) Lelo e Yehova asilanjizya vye uluse ku wapakwe watupu. Davidi walemvile ukuti e Yehova: “Amuzima kwewonsi swinya ali ninkumbu pavyelewulwa vyakwe vyonsi.” (Amalu. 145:9) Pa mulandu wakuti e Yehova watukunda, akatwivwila uluse pano cayana.

5. Cani calenga e Yesu amanye vino Yehova akalanjizya uluse?

⁵ E Yesu mutupunye awino wamanya vino Yehova akalanjizya uluse. Amuno pano atani ayize munsi wisile ne Yisi kwi yulu pa myaka imintapendwa. (Imilu. 8:30, 31) Swinya walolanga na vino Umukwasi wakwe walanjizyanga uluse ku wantu pa myaka imivule. (Amalu. 78:37-42) Mwe vyonsinye vino Yesu wasambilizyanga pano walinji munsi, walandanga sana pe yo-o imiwele imizima yino Yisi wakwata.

6. Uzye e Yesu wacisile wuli pakuti atwavwe ukwivwicisya vino Yehova akalanjizya uluse?

⁶ Ndi vino twasambilizile mu cipande cino cafumileko, e Yesu wawomvizye icilanjililo ca mwana umusowe pakutwavwa ukwivwicisya vino Yehova wakunda ukulanjizya uluse. We-e umwana wa mu cilanjililo “wafumile pa ng’anda aya kunsi yakutali akuno aya asampania indalama zyakwe mukucita uwuwelewele.” (Luk. 15:13) Lelo mukupita kwa mpindi wapilusile, ayicefya, anyocela na kwe yisi. Nge yisi weni wacisile wuli pano wamuweni? Umwana atatalisile nukulindilila yisi. Yesu watili: “Ala acili apatali [umwana] yisi amulola, icilanda acimulema, amusamalila, amukukula, amufyompa.” E yisi atatalisile ukukalipila umwana wakwe. Lelo wamwivwizile uluse, amutetela, amunyosya na pa ng’anda. Nanti aca kuti we-e umwana wacisile uluwembu ulukulu nkaninye, e yisi wamutetezile amuno walapizile. Umukwasi wamwe co-o icilanjililo akakwimililako e Yehova. E Yesu wawomvizye co-o icilanjililo pa kutwavwa ukwivwicisya vino Yehova akalonda ukutetela awawembu wano walapila ni myezo yawo yonsinye.​—Luk. 15:17-24.

7. Uzye inzila yino Yehova akalanjizizyamo uluse yikalanjizya wuli ukuti awa mano?

⁷ E Yehova akatulanjizya uluse amuno awa mano nkaninye. Vyonsinye vino e Yehova akapingulapo vikazipila ivyelewulwa vyakwe. E Baibolo yikati: “amano yano yafuma kupela yizula ni nkumbu [uluse] ni vikomwa vizima.” (Jemu. 3:17) E Yehova wamanya ukuti nga watwivwila uluse ivintu vikatuzipila wulyanye vino cikawa kumukwasi wa lukundo. (Amalu. 103:13; Ayize. 49:15) Wo-o vino e Yehova akalanjizya uluse ku wantu wakwe calenga wawe ni suwilo lyakunkolelo nanti aca kuti watapwililika.  Lelo akalanjizya uluse pano walola ukuti cayana amuno awa mano nkaninye. Asilanjizya uluse cikuluvye akululanjizya, akamanya pano angalulanjizya na pano atanga alulanjizye. E Yehova asitecelezya uluwembu amuno awa mano nkaninye.

8. Uzye iwungwe likacita wuli ku muwembu wino asilapila swinya amulandu ci?

⁸ Avyani vino tuzipizile ukucita nga cakuti umuwomvi wa kwe Yehova wasolapo ukuti awacita uluwembu? E Yehova wanenile Paulo ukulembela awa mu mawungwe ukuti: “Mutize muwawa apaliponga”. (1 Kor. 5:11) Umuwembu wino asilapila akawingwa mwi wungwe. Ukucita wo-o kwacindama nkaninye amuno kukacinjilila awanawitu na wankazi. Kukacindika na masundo ya kwe Yehova amatele. Lelo wamwi wakalola ukuti umuntu nga wawingwa lyo Yehova atamwivwizile uluse. Lekani tulole nga ca kuti co-o acisinka.

9-10. Ukulingana na Waheberi 12:5, 6, amulandu ci wuno mungalandila ukuti ukuwinga wumwi mwi wungwe anzila yakulanjizizyamo uluse? Lanjililani.

⁹ Cikatuluma nkaninye ukwivwa kuno wakuwilizya umuntu wino twakunda nu kumanya ukuti “pe yo-o impindi asa Nte ya kwe Yehova.” Ica musango wo-o nga cacitika tungatalika nukuvwilika umulandu wuno waeluda wasolezilepo ukumuwinga. Lelo lyonsinye muzipizile mwakwizuka ukuti wumwi ndi wawingwa mwi wungwe lyo wamwivwizile uluse. Swinya lyo wamukunda. Fwe ukukanasunda wino aluvinye asakulanjizya uluse, amano nu lukundo. (Imilu. 13:24) Uzye ukuwinga wumwi mwi wungwe kungamwavwa ukuleka ukucita iviwipe vino wacitanga? Kungamwavwa nkaninye. Awanawitu na wankazi awavule wano wawingwapo wakalanda ukuti ukuwingwa akuno kwawavwizye ukulapila. Kwalenzile wiluke ukuti vino wacisile vitazifile. Ica kuti walesile vino wacitanga nu kunyocela kwe Yehova.​—Wazyani Waheberi 12:5, 6.

¹⁰ Katulanjilile. Tuti e kacema walola ukuti ing’onzi yonga yilwile indwala yino yikakwambucila. Wiluka ukuti pakuti yo-o ing’onzi yipole nu kuti yitakambucizye zinji, azipizile ukuyifumya nu kuyiwika yonga ku ncende yinji. Nomba ing’onzi zikakwivwa icete sana ukuwa ponga ni ziwuye. Swinya yonga nga yisi pa mbuye yikalulumbukwa. Uzye nga cakuti e kacema wasenda ing’onzi iyilwale wayiwika yonga, lyo-o cikusula mukuti wakalala swinya atakunda yo-o ing’onzi? Awe mukwai. Amuno akamanya ukuti nga yatwalilila ukuwa pa mbuye, nazyonye zingambula indwala. Fwandi nga wafumya yo-o iyilwale pambuye lyo wacinjilila zyonsinye.​—Linganyaniko Levitikasi 13:3, 4.

11. (a) Amunzila ci muno tungakolanizizya umuwingwe ku ng’onzi indwale? (b) Avyani vino umuwingwe angacita swinya akwavwa ci kuno angapocelela?

¹¹ Umwina Klistu umuwingwe nawenye tungamukolanya kwe yo-o ng’onzi indwale. Amuno wuciwuza wakwe ne Yehova wononesile, ali ngati ang’onzi indwale. (Jemu. 5:14) Wulyanye vino wino alwile indwala yino yikakwambucila angambucizyako awapuma, avino nu muwembu angalenga wanji nawonye watalike ukucita iviwipe. Fwandi ukuwinga wino acisile uluwembu mwi wungwe kwawa icetenye, kutawipa. Swinya kukalanjizya vino Yehova wakunda awawomvi wakwe awacisinka mwi wungwe. Kukakwavwa na wino acisile uluwembu ukulapila nu kwiluka ukuti vino wacisile vitazifile. Umuwingwe angazanwa mukulongana, kuno angapocelela ukwavwa ukufuma mu Baibolo pakuti awomye isuwilo lyakwe naswinya. Angapokako namabuku yakuwazya nu kuyisambilizya, nu kutambako JW Broadcasting^®. Waeluda nga walola ukuti akupiluka, wangamwavwa mu mpindi mu mpindi pakuti awomye wuciwuza wakwe ne Yehova. Nukuwa Inte ya kwe Yehova naswinya. *

12. Acintu ci cino wa eluda wangacita pakulanjizya uluse nu lukundo kwe wino asilapila?

 ¹² Tuzipizile twakwizuka ukuti wano wasilapila awano wakawingwa. Wa eluda wamanya ukuti wazipizile ukwelenganyapo sana pano watani wapingulepo ukuti wumwi awingwe. Wamanya ukuti e Yehova akasunda ‘munzila iyiyane’ nu kuti avino akalonda wacita. (Jere. 30:11) Waeluda wakunda nkaninye awa mwi wungwe. Acino wasicita icili consinye cino cingalenga wuciwuza wawo ne Yehova wononeke. Fwandi ukuwinga wino acisile uluwembu pa mpindi yimwi anzila yino wakalanjizizyamo ulukundo nu luse.

13. Amulandu ci wuno umwina Klistu wa mu Korinti wazipizile ukuwingwa?

¹³ Teyelenganyani pe vino umutumwa Paulo wacisile pa muwembu wino atalondanga ukulapila. Umwina Klistu wumwi mwi wungwe lya mu Korinti walalanga ne muka yisi. Co wacitanga calinji amisiku! Umutumwa Paulo wamanyile vino e Yehova wanenile awina Israeli ukuti: “Umonsi wino walala numuka yisi, ye wasya yisi tupu, wowilinye umonsi numwanachinye emuka yisi wazipila imfwa.” (Lev. 20:11) Lelo e Paulo asavyo wanenile awa mwi wungwe lya Korinti ukuti wacite kwe we-e umonsi. Wawanenile ukuti wamuwingevye mwi wungwe. Amuno vino wacitanga vyalenzile na wanji mwi wungwe watalike ukumukolanya. Swinya wamwi walolanga ngati vino wacitanga vitawifile nu kuwipa.​—1 Kor. 5:1, 2, 13.

14. Uzye e Paulo walanjizizye wuli uluse ku monsi wamwi wungwe lya mu Korinti swinya amulandu ci? (2 Wakorinte 2:5-8, 11)

¹⁴ Mukupita kwa mpindi e Paulo wizile alola ukuti we-e umonsi wapilusile, swinya walapizile. Acino wanenile waeluda ukuti watazipizile “ukumukalalucila nkani,” cingatenga vino we-e umonsi wacisile vyakwelenguzile iwungwe. Watili: “Mumutetele swinya mu musansamusye.” Lolani umulandu wuno Paulo walandizile wo-o. Watili: “Alyakuti atize alowe na malanda yakwe amakulu.” E Paulo wivwizile we-e umonsi wino walapizile uluse. Atalondanga ukuti atwalilile ukuyivwa uwuwi pa viwipe vino wacisile, icakuti aleke nukulenga ukuti e Yehova amutetele.​—Wazyani 2 Wakorinte 2:5-8, 11.

15. Uzye waeluda wangasunda wuli umuntu swinya pa mpindi iyili yonganye wamulanjizye uluse?

¹⁵ Waeluda wakakolanya e Yehova wino akakwivwila awantu uluse. Nga cakuti wino aluvinye akulondekwa ukusundwa, wakamusunda ukulingana na vino azipizile ukusundwa. Swinya wakalanjizya nu luse pano cayana. Nga cakuti waeluda watasunzile umuwembu lyo wakulanjizya ukuti watawa nu luse. Swinya wakuzumilizyako ukuti vino acisile vili  icetenye. Nomba uzye awa eluda watupunye wano wazipizile ukulanjizya uluse kwe wanji?

16. Uzye iwaliko lya Imilumbe 21:13, likalanda ukuti avyani vino Leza alicita kwe wano wasikwivwila awawuye uluse?

¹⁶ Awina Kristu wonsinye wakakwelezya na maka ukukolanya uluse lwa kwe Yehova. Amuno e Leza ataliyivwila uluse wano wasikwivwila awawuye uluse. (Wazyani Imilumbe 21:13.) Kusi nanti wumwinye wino angakunda ukuti e Yehova awakana ukwasuka amapepo yakwe. Awuli umulandu wuno tusikalalila wanji. Tusikana ukuteyelezya ku mwina Klistu wunji wino akucula. Lelo lyonsinye tukakwivwa “kunkuta yamusaluke.” Tukakwelezya na maka ukukonka amazwi yamu Baibolo ayakuti “Leza ataliwa ni nkumbu kumuntu wino asi ni nkumbu.” (Jemu. 2:13) Nga tukwizuka ukuti naswenye tukalonda watwivwila uluse, lyo tuliwakwivwila wanji uluse. Tukacita wo-o maka maka nga cakuti wino wawinzilwe wanyoka mwi wungwe.

17. Uzye Imfumu Davidi yalanjizizye wuli ukuti yalinji nu luse?

¹⁷ Ivyakulolelako vya mu Baibolo vingatwavwa ukuwa nuluse, nukukanawa nu mwezo uwukalale. Teyelenganyani katici pa Mfumu Davidi. E Davidi wivwilanga wanji uluse. Nanti aca kuti e Shauli, Imfumu yino Yehova wasonsile yalondanga ukumukoma, asitela aleke ukumwivwila uluse. Atatezile alandule nanti ukucita icili consinye icakumulumisya umwezo.​—1 Sam. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Ampindi ci ziwili pano Davidi walanjizizye ukuti atalinji nu luse?

¹⁸ Nomba ase lyonsi pano Davidi walanjizyanga uluse. Ku cakulolelako, pano e Nabali umonsi umukalale wamutusile nukumwima ivyakulya ponga na wawomvi wakwe, e Davidi wafuzilwe nkaninye. Wapinguzilepo ukuya mukukoma e Nabali nu lupwa lwakwe lonsinye. Nomba e muka Nabali wino walinji amutekanye swinya uwa luse atalemile na kwisote, paponye watwalizile Davidi na wawomvi wakwe ivya kulya. Co-o cino Abigaili wacisile calenzile e Davidi akane ukukoma Nabali nu lupwa lwakwe.​—1 Sam. 25:9-22, 32-35.

¹⁹ Impindi yinji, e Natani wasimicizile e Davidi icilanjililo ca monsi umukankala wino wivile ing’onzi ya mulanda. Davidi walile wivwavye lyo-o ilyasi wakalifile nkaninye. Walanzile ukuti: “Nkulapa Imfumu e Leza ukuti umuntu wamwatanye wowo wazipizile imfwa!” (2 Sam. 12:1-6) Nanti acakuti walanzile wo-o wamanyile na vino isundo lya kwe Musa lyalanzile lino lyatinji, nga cakuti umuntu wiwa ing’onzi yonga, wazipizile ukulipila ing’onzi 4. (Ukuf. 22:1) Nomba e Davidi weni walanzile ukuti wazipizile ukukomwa. Wo-o vino wapinguzile calanjizizye apatiswenye ukuti walesile ukuwa nu luse. Atamanyile ukuti e Natani wawomvizyevye co-o icilanjililo pakumwavwa ukwiluka ukuti uluwembu luno weni wacisile lwalinji alukulu ukucila nape lo-o. Swinya e Yehova walanjizizye e Davidi uluse ukucila vino weni wapinguzile we-e umonsi.​—2 Sam. 12:7-13.

20. Avyani vino tungasambililako kucakulolelako ca kwe Davidi?

²⁰ Pano Davidi wafuzilwe nkaninye wapinguzile ukuti akome Nabali nu lupwa lwakwe. Swinya impindi yinji wapinguzile ukuti umonsi  umukankala uwa mu cilanjililo ca kwe Natani wazipizile ukufwa. Nomba tungati amulandu ci wuno e Davidi, umonsi uwaluse, wapingulizile we-e umung’o mwe yo-o inzila? Teyelenganyani pe vino vyaciticizile e Davidi pe yo-o impindi. E kampingu yakwe yacilinji yikumucuzya pa luwembu luno wacisile. Fwandi wumwi nga akupingula wanji ukwasowa uluse, lyo akulanjizya ukuti wuciwuza wakwe ne Leza wusi icete, wutonsile. E Yesu wasocezile awasambilizi wakwe ukuti: “Mutize muwapanzya wanji, alyakuti namwe Leza atize yize awapanzye​—amuno ipanzyo lino mukapanzizya wanji alino namwenye Leza aliwapanzizya.” (Mat. 7:1, 2) Tuzipizile twakwelezya na maka yitu yonsinye ukukolanya e Leza wino ‘wavula uluse,’ pakuti tutakalalila wanji.

21-22. Anzila ci zimwi zino tungalanjizizyamo uluse?

²¹ Uluse asakwivwavye uwuwi pe vino viciticizile wumwi. Lelo umuntu uwa luse akacitapo cimwi pakwavwa wanji. Swensinye tuzipizile ukwelenganya pe wano tungavwa nampo nga awa mulupwa, mwi wungwe nanti awina mupalamano. Tulizana ukuti kuli awavule wano wakulondekwa ukuwavwa. Pamwi mungasansamusya wumwi wino akulondeka uwakumusansamusya. Mungatwalilako wumwi ivya kulya nanti ukumucitilako vye ivintu vinji. Mungawomelezyako wino anyosile mwi wungwe. Nga nukuwizizyako wanji pi lyasi ilizima. Yo-o ayili inzila yonga yino mungalanjizizyamo uluse kwe wonsinye.​—Job 29:12, 13; Roma. 10:14, 15; Jemu. 1:27.

²² Nga tukuwika amano kwe vyonsinye vino twalandapo, tulizana inzila imvule izya kulanjizizyamo uluse kwe wanji. Cino cilifumamo aca kuti tuliwalenga Umukwasi witu uwa kwi yulu ukusecelela. Amuno ‘wavula uluse’!