1. Acani cino tukasambililako pe Ekawizya 3:1, 7?

AWANTU wamwi wakunda sana ukulanda ica kuti wasilonda pano wisile pamyalile, ne wanji wakalonda ukwikala mya. Lelo wulyanye vino iwaliko pano pafumile umutwe wa kusambililamo likulanda, kwawa impindi ya kulanda ni mpindi ya kumyalala. (Wazyani Ekawizya 3:1, 7.) Swe wamwi tukalonda ukuti awanawitu na wankazi wano wasilonda ukumyalala wasambilile ukumyalala, ne wamwi watati wamyalala nkani.

2. Weweni wino azipizile ukutunena ivya kuwomvya icete ica wila ca kulanda?

² E Yehova awino watupa ica wila ca kulanda. (Ukuf 4:10, 11; Ukuwu. 4:11) Akawomvya Izwi lyakwe pa kutwavwa ukumanya ivya kuwomvya icete co-o ica wila. Mwe co-o icipande, twasambilila pa vya kulolelako vya mu Baibolo vino vingatwavwa ukumanya impindi ya kulanda ni ya kumyalala. Twandi tumanye na vino e Yehova akayivwa pa mazwi yano tukalanda kwe wanji. Lekani tutalicile ukusambilila pa mpindi yino tuzipizile ukulanda.

3. Ukulingana na Waroma 10:14, ampindi ci yino tuzipizile ukulanda?

³ Lyonsinye tuzipizile twanenako wanji pe Yehova na pa Wufumu wakwe. (Mat. 24:14; wazyani Waroma 10:14.) Nga tukucita wo-o, lyo tukukolanya e Yesu. Amuno cino wizizile mu nsi akunenako wanji icisinka pe Yisi. (Yoha. 18:37) Lelo inzila yino tukalandilamo yacindama sana. Tuzipizile ‘ukutontelela nu kuwa nu mucinzi’ pano tukunenako wanji pe Yehova. Swinya tufwile twawikako sana amano kwe vino wanji wangivwa. (1 Pet. 3:15) Nga tukucita wo-o, apano tuliwasambilizya icete nu kufika awantu pa myezo.

4. Ukulingana na Imilumbe 9:9 uzye vino wa eluda wakalanda vingavwa wuli wanji?

 ⁴ Waeluda nga walola ukuti umwanawitu nanti e nkazi akulondekwa ukumwavwa wazipizile ukucitapo cimwi zuwa. Lelo wazipizile ukulola impindi inzima iya kumwavwilapo asa kumwavwila pa wantu amuno cingalenga asyale akwivwa insoni. Wakakwelezya na maka ukulanda mu nzila ya kuti wino wakwavwa asyala akuyivwa ukuti wacindama. Swinya wakawomvya ni visinka vya masundo ya mu Baibolo pa kumwavwa ukupingula icete pa vintu. (Wazyani Imilumbe 9:9.) Nomba, amulandu ci wuno cacindamila ukusipa pa kulanda? Lekani tulande pa vya kulolelako viwili ivipusane. Twatalicila ukulanda pa ca kulolelako ca mukwasi wino walinji nu kusunda awana wakwe. Apano twize tulande pa mwanaci wino wayile mukulanda na wino walinji nu kuwa amfumu ku nkolelo.

5. Ampindi ci yino e Simapepo Mukulu e Eli walinji nu kulanda nanti aca kuti atacisilepo icili consinye?

⁵ E Simapepo Mukulu e Eli walinji na wana awonsi wawili wano wakunzile nkaninye. Ku ca wulanda wa-a awana watacindisile e Yehova. Wawombanga umulimo wa wusimapepo pi hema lya kwe Yehova. Lelo watawomvyanga icete amaka yawo, watacindisile imituulo ya kwe Yehova swinya wacitanga nu wuzelele. (1 Sam. 2:12-17, 22) Ukulingana ni Sundo lya kwe Musa, wo-o vino awana wakwe wacitanga wazipizile vye ukufwa. Nomba atawasunzile mukufikapo, swinya wawazumilizizye nu kutwalilila ukuwomba wusimapepo. (Amasu. 21:18-21) Uzye e Yehova wivwile wuli pe vino Eli wawomvile na wo-o umulandu? Camulumile nkaninye ica kuti watili: “Acani we Eli cino ukacindicila awana wako ukulusya nene?” Mukulecelezya e Yehova wasusile awakoma wonsinye wawili.​—1 Sam. 2:29, 34.

6. Acani cino tukasambililako kwe Eli?

⁶ Vino Eli wacitanga vikatusambilizya isambililo ilicindame. Nga ca kuti e ciwuza witu nanti e lupwa wacita uluwembu ulukulu, tufwile ukulanda nawe nu kumwizusyako amasundo ya kwe Yehova. Swinya tuzipizile ukusinincizya ukuti wano e Yehova wasola ukututungulula wamwavwa. (Jemu. 5:14) Tutafwile ukukolanya e Eli nu kucindika e lupwa nanti e ciwuza ukucila vino twacindika e Yehova. Pa kuti twavwe umuntu wino aluvinye, cikalondekwa ukusipa. Lelo nga twamwavwa, mukafuma ivizima. Nomba lekani tulole  uwupusano wuno walinji pe vino Eli wacisile na vino e Abigail wacisile.

7. Amulandu ci wuno e Abigail walandizile ne Davidi?

⁷ E Abigail walinji we muka Nabali, wino walinji amukankala nkaninye. Pano Davidi na wasilika wakwe wasamalanga Imfumu Shauli, awano wasunganga ivitekwa vya kwe Nabali nu kuvicinjiliila ku wang’o. Uzye e Nabali wasalifizye pe vino wamucitizile? Awe. Pano Davidi walenzile ivya kulya na minzi ya kumwa, e Nabali wamwimile swinya wafuzilwe nkaninye nu kutalika ukulanda amazwi ya mukwelengula. (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14) Pa mulandu na vino Nabali wacisile, Davidi wasozilepo ukuya mukukoma awonsi wonsinye awa mu ng’anda ya kwe Nabali. (1 Sam. 25:13, 22) Uzye yo-o intazi yalinji nu kusila wuli? E Abigail waweni ukuti impindi ya kulanda yafika. Acino wakatusile mukusunkanya Davidi na wasilika wakwe 400. Lyo wafuzilwe nkaninye swinya wali ni nzala.

8. Avyani vino tukasambililako kwe Abigail?

⁸ Walile e Abigail wasunkanya Davidi, walanzile nawe mu mucinzi swinya wasifile nkaninye. Walanzile nawe mu nzila yino yalinji nu kulenga Davidi acite vino wamunenile. Walenzile ukuti e Davidi amutetele, nanti aca kuti e wakwakwe awino waluvinye. Wanenile e Davidi ukuti amuntu umuzima, swinya lyonsinye wacitanga icilungamane. E Abigail wasuwizile mwe Yehova ukuti awino walinji nu kumwavwa. (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34) Vino tukusambililako avya kuti, nga twalola wumwi akucita vino vingamuletelela tuzipizile ukusipa pa kuti tumusoke ngati awulyanye vino Abigail wacisile kwe Davidi. (Amalu. 141:5) Tuzipizile ukulanda mu mucinzi lelo mukusipa. Tukalanjizya ukuti swe viwuza vya cisinka nga ca kuti twasoka wumwi nu kumwavwa.​—Imilu. 27:17

9-10. Pano waeluda wakwavwa wanji, avyani vino wazipizile wakwizuka?

 ⁹ Waeluda awano wazipizile nu kusipa sana pakwavwa wino acisile uluwembu. (Gal. 6:1) Kweni wamanya ukuti na wonye wangaluvyanya swinya wangasundwa. Lelo co-o asa cino cingalenga wapotwe ukwavwa wino akulondekwa ukusalapulwa. (2 Tim. 4:2; Tait. 1:9) Pano wakwavwa wino aluvinye wakamutekanizizya sana pano wakuwomvya icete ica wila ca kulanda cino e Leza watupa. Ukutemwa awanawitu akuno kukalenga sana wakwavwa wanji. (Imilu. 13:24) Lelo icikulu cino wakacitila wo-o, akucindika e Yehova ukupitila mukutunjilila amasundo yakwe nu kucinjilila iwungwe lyakwe.​—Imili. 20:28

¹⁰ Ukufika pa-a tusambilizile nu kumanya impindi yino tuzipizile ukulanda. Lelo kwawa ni mpindi yino cikalondekwa ukumyalala. Uzye ampindi ci yoyonye yino cingalondekwa ukumyalala?

11. Acilanjililo ci cino Jemusi walanzile, swinya cakolana wuli ni milandile yitu?

¹¹ Citapepuka ukulama ululimi lwitu pano tukulanda. Awuli umulandu wuno e kalemba we Baibolo e Jemusi walandizile ukuti: ‘Nga umuntu asiluvyanya pa kulanda lyo wapwililika, swinya angalama nu muwili wakwe nye.” (Jemu. 3:2, 3) E Baibolo yawomvya izwi lya mukowelo wuno wakanyepa e kavwalo ku mutwe na ku mulomo. Pa kutungulula e kavwalo wakawomvya yonye imikowelo, lelo nga wakulonda ukuti ayimilile wakatiinta imikowelo. Nga ca kuti wino akutungulula e kavwalo atalemisye ku mikowelo, e kavwalo angatalika ukusamala cisamale samale ica kuti angayicisa nu kucisa wino akwezilepo. Avino cawa na kwe sweswe, nga tutakulama imilandile yitu, tungayiletelela. Lekani  tulandeko impindi zimwi zino tuzipizile ukulama sana imilandile yitu.

12. Ampindi ci yino tuzipizile ukumyalala nu kulama imilandile yitu?

¹² Uzye mukacita wuli nga ca kuti mumanyile ukuti umwanawitu nanti e nkazi ali ni lyasi lino atazipizile ukusimicilako wanji? Ku ca kulolelako nga mwasunkanya umwanawitu nanti e nkazi wino wikala mu nsi muno walesya umulimo witu, uzye mukatalika ukuwuzicisya pa kuti amilondololele vino umulimo witu wukawombwa? Kweni asa luwembu ukuwuzya. Amuno twakunda awanawitu swinya tukalonda nu kwivwa vino wakupitamo, pa kuti pano tukuwapepelako twalanda vilyanye vyo o wakupitamo. Lelo cingazipa vye ukumyalala pa kuti tutapaticizya awanawitu ukutunena vino tutayine ukumanya. Amuno nga twatalika ukuwuzicisya tungalanjizya kuti tutakunda umwanawitu wino amanyile ilyasi lya nkama ukuwikako na wanawitu wano wamusuwila ukuti atalitela awumbule vino umulimo witu wukawombwa. Ukwasowa nu kuvwilika tusilonda ukusokolola vino awanawitu na wankazi wakuwomba umulimo mu nsi yino uwuteko wawinda. Avino cawa na ku wanawitu na wankazi wano wakawombela mu nsi zinji, na wonye watazipizile ukusokolola vino umulimo wa Nte zya kwe Yehova wukuwombwa.

13. Ukulingana na Imilumbe 11:13, avyani vino waeluda wazipizile wacita, swinya amulandu ci?

¹³ Wa eluda wazipizile ukukonka icisinka ci sundo cino cawa pa Imilumbe 11:13 (Wazyani.) Nomba nga ca kuti e eluda watwala impindi zimwi citanga cipepuke ukusunga inkama. Amuno awatwalane wakasimicilana utumalyasi tonsinye ukusanzyako nu twankama. Lelo nanti ciwe wowo eluda wamanya ukuti atawa ni nsambu zyakutalika ukusimicila umuci ‘ilyasi lya nkama’ pa wa mwi wungwe. Amuno nga asakusunga inkama, awantu wangaleka ukumusuwila swinya angayononela ni zina. Wano wapwa imilimo mwi wungwe watafwile ukuwa ni “ndimi ziwili” nanti ukuwipa awantu. (1 Tim. 3:8) Co-o cikusula nu kuti watazipizile wakwamba wanji. E eluda wino watemwa wakwakwe atange atalike ukumusimicila amalyasi yano yatamukumile.

14. Uzye e muka eluda angavwa wuli umulume ukusunga inkama?

¹⁴ Umuci angavwa wakwakwe ukusunga inkama nga ca kuti asa kuvwambilizya nkani pa kuti amusimicileko vino vikucitika mwi wungwe. Nga asakuwuzicisya nkani lyo akulanjizya ukuti wacindika awanawitu na wankazi. Ni cicindame aca kuti e Yehova akatemwa amuno mwi wungwe mukawa umutende nu kulemenkana.​—Roma. 14:19.

15. Uzye e Yehova wivwile wuli pe vino iviwuza vya kwe Job vitatu vyacisile, swinya amulandu ci?

¹⁵ Tungasambililako ivivule mwi buku lya kwe Job pa mpindi yino tungalanda na yino tungasolapo ukumyalala. Pano e job walinji mu ntazi, awonsi 4 wizile mukumusansamusya nu kumwavwa. Pa kutalika watalanzile nanti cimwi. Lelo vino e Elifasi, Bildadi, ne Sofari wizile awalanda vyalanjizizye vye ukuti watelenganyanga pa kuwomelezya Job, lelo welenganyanga ivya kuti wamusinile ukuti wacisile uluwembu. Kweni vimwi vino walanzile vyalinji avisinka, lelo ivivule vino walanzile pe Job na pe Yehova vyalinji avya wufi swinya iviwipe. Wamupile nu mulandu wa kuti cino waculilanga amulandu wa kuti wacitanga iviwipe. (Job 32:1-3) Uzye e Yehova wacisile wuli? Wafuzilwe nkaninye ica kuti wanenile e Job ukuti awapepeleko pe vino waluvinye.​—Job 42:7-9.

16. Avyani vino tukasambililako kwe vino e Elifasi, Bildadi, ne Sofari wacisile?

 ¹⁶ Avivule vino tukasambilila kwe vino vyacisile Elifasi, Bildadi nu Sofari. Ica kutalicilapo, tutazipizile twapingula awanawitu. (Mat. 7:1-5) Tufwile ukwivwicisya sana pano tutani tulande icili consinye. Nga tukucita wo-o, apano tuliwamanya vino awanawitu na wankazi wakupitamo. (1 Pet. 3:8) Ica citi wili, tutazipizile twawikamo ivya wufi pano tukulanda lelo tufwile twalanda icisinka. (Efes. 4:25) Ni ca citi tatu aca kuti, e Yehova akawikako sana amano kwe vino tukalanda ku wantu.

17. Avyani vino tukasambililako kwe Elihu?

¹⁷ Pe wawo wano watandalizile Job palinji ne Elihu, e lupwa lwa kwe Abrahamu. Lelo weni atalanzilepo icili consinye. Afwile wawisileko sana amano pano wakulanda amuno vino wizile alanda vyalanjizizye ukuti atatemilwe vino awawuye walanzile. (Job 33:1, 6, 17) Cino e Elihu wawisileko sana amano, akucindika e Yehova ukucila umuntu. (Job 32:21, 22; 37:23, 24) Kwe Elihu tukasambililako ukuti, kwawa impindi yakwivwa. (Jemu. 1:19) Tukasambilila nu kuti pano tukwavwa umuntu, tufwile ukuwika amano pa kucindika Yehova asa pa kuyicindika swe weneco.

18. Uzye tungalanjizya wuli ukuti tukasalifya pa ca wila ca kulanda cino Leza watupa?

¹⁸ Nga tukukonka vino Baibolo yikalanda pa mpindi ya kulanda ni nzila ya kulandilamo, lyo tukulanjizya ukuti tukasalifya pe co-o ica wila cino Yehova watupa. Umuzimu wa kwe Yehova walenzile Imfumu ya mano e Solomoni ukulemba ukuti: “Wulyanye vino ama-apele ye golide yano wawisile pa mbale ye siluvara yawa, avino vyawa na mazwi yano yalandwa pa mpindi inzima.” (Imilu. 25:11 NWT) Amazwi yitu yaliwa ngati ama-apele ye golide aya mutengo swinya amazima nga tukwivwicisya nu kwelenganya pano tutani tulande cimwi. Tuliwawomelezya wanji swinya e Yehova aliwasecelela nkaninye. (Imilu. 23:15; Efes. 4:29) Ala kutawa inzila na yinji ukucila pe yo-o yino tungalanjizizyamo ukusalifya pe co-o icawila cino Yehova watupa!