1. Amulandu ci pamwi wuno mwazungucizile, pano mwanenileko wamwi icine ca mu Baibolo pa muku wa kutalicilako?

UZYE mungizuka vino calinji pano mwasambilizile vye icine ca mu Baibolo? Ukwasowa nu kuvwilika vino mwasambililanga vyamifikanga sana pa mwezo. Swinya pamwi mwatalisile nu kwelenganya ukuti uwili wensinye wino mwanena alivisuwila. Mwasinincizizye ukuti vino vyawa mu Baibolo vingalenga umuntu awe nu wumi wuzima pe yo-o impindi nu kumupa isuwilo lya ku nkolelo. (Amalu. 119:105) Co-o calenzile nu kuti musimicileko iviwuza na walupwa lwinu pe vino mwasambilizile. Lelo ku cakuzungusya wakanile ukuvizumila.

2-3. Uzye awavule walolanga wuli e Yesu nu mulimo wakwe?

² Tutazipizile ukuzunguka nga ca kuti wamwi wakana ukupocelela ilyasi lizima lino tukawizya. Amuno ne Yesu nye pano walinji mu nsi awavule watamusuwizile nanti aca kuti wacitanga ivizungusyo vino vyalanjizyanga ukuti watungululwanga ne Leza. Ku cakulolelako, e Yesu wazyulupuzile Lazaro. Co-o icizungusyo cino wacisile calinji nu kulenga na walyanye wano wamukanyanga wamusuwile. Nomba ku cawulanda intunguluzi zya waYuda zyakanile ukumusuwila ukuti we Mesia. Swinya zyalondanga ukukoma Yesu ponga ne Lazaro nye.​—Yoha. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ E Yesu wamanyile ukuti awantu awavule watalinji nu kumusuwila ukuti we Mesia. (Yoha. 5:39-44) Wanenile awasambilizi wa kwe Yohani Kabatizya ukuti: “Awalongo wino atandi awazana ica kupunuzya mwe nene.” (Mat. 11:2, 3, 6) Amulandu ci wuno awantu wakanizile Yesu?

4. Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

⁴ Mwe co-o icipande na cino cikonsilepo twandi tulole umulandu  wuno awavule wakanizile ukusuwila Yesu. Twalola nu mulandu wuno awavule wakakanila ukwivwa kwi lyasi lizima. Ni cicindamisye, twalola umulandu wuno tuzipizile ukusuwila sana Yesu nga tukulonda ukutwalilila ukumukonka.

5. Amulandu ci wuno pamwi awavule welenganizizyanga ukuti e Yesu ase Mesia wino walayilwe?

⁵ Awantu awavule wamanyile e Yesu ukuti we kasambilizya umuzima nkaninye swinya wino wacitanga icizungusyo. Lelo wamukanile pa mulandu wa kuti wamulolanga ukuti we mwana kawaza. Cinji cino calenzile ukuti wamukane amulandu wa kuti wakulizile mukaya ka Nazareti kano awantu wasuzile nkaninye. Impindi yimwi ne Natanaeli nye pano atani awe amusambilizi wa kwe Yesu pa kutalika walanzile ukuti: “Uzye icizima cimwi cingafuma mwe Nazareti.” (Yoha. 1:46) Pamwi cino calenzile alande wo-o amuno atankunzile akaya kano Yesu wakulizilemo. Nanti pamwi welenganyanga pa wusesemo wuno ukazanwa pe Mika 5:2, wuno walandanga ukuti e Yesu walinji nu kukwatilwa mu Betelehemu asa mu Nazareti.

6. Avyani vino awantu walinji nu kucita pa kuti wasuwile ukuti Yesu we Mesia?

⁶ Avyani vino Amawaliko yalandapo? E kasesema e Ayizeya walandizile lyankani ukuti awalwani wa kwe Yesu watalinji nu ‘kuwika amano ku ntuntuko yakwe [Mesia].’ (Ayize. 53:8) Lelo amawaliko yalandizile lyankani pa ntuntuko ya kwe Yesu. Fwandi wanga wawike amano kwe vino Amawaliko yakalanda nge wizile awamanya ukuti e Yesu wakwatizilwe mu Betelehemu nu kuti wafumile mu lupwa lwa Mfumu Davidi. (Luk. 2:4-7) Ukulingana nu wusesemo wa pe Mika 5:2 e Yesu wakwatizilwe mu Betelehemu. Nomba lyo tungati antazi ci yino wa-a awantu wakweti? Wapingulanga zuwa pa vintu ukwasowa ukuti wavwambilizye ivisinka. Ukucita wo-o kwalenzile ukuti wakane Yesu.

7. Amulandu ci wuno awavule wakakanila awantu wa kwe Yehova?

⁷ Uzye vyo-o vikacitika na mwe yanye amanda? Ee. Awantu wa mwe yo-o insi wakalola awantu wa kwe Yehova ukuti “awantasambilila swinya awampotwa.” (Imili. 4:13) Wamwi wakalola ukuti watanga wasambilizye Izwi lya kwe Leza pa mulandu wa kuti wataya ku masukulu amalumbuke aya vya mapepo. Wanji wakalanda ukuti imipepele ya Nte zya kwe Yehova “amipepele ya wina America.” Lelo icisinka aca kuti mu United States pa wantu 7 pakawa vye e Nte wenga. Ne wanji nawo wakalanda ukuti Inte zya kwe Yehova watazumila mwe Yesu. Swinya wakalanda nu kuti wa Nte wawa “awantu awawipe,” “wakapatanya indupwa” swinya “vino wakasambilizya vitawa mu Baibolo.” Nomba pa mulandu wa kuti wano wakateyelezya ya-a amalyasi wakasuwila vyonsinye swinya wasilonda ukumanya ivisinka wakapunuzwa.

8. Ukulingana ni Imilimo 17:11, avyani vino awantu wazipizile ukucita nga wakulonda ukumanya awantu wa kwe Leza?

⁸ Avyani vino vingalenga wumwi atayipunula? Azipizile ukuvwambilizya ivisinka vyonsi. Wonye avino ne kalemba wi Landwe e Luka wacisile. Wawombesizye nkaninye “ukukonka vyonsinye icete cete ukufumilila pano vyatalicila.” Walondanga ukuti wano wakuwazya “wamanye ukusimicila kwa vintunye vino wivwile pe Yesu.” (Luk. 1:1-4) Vino Luka wacisile avino na waYuda wa mu Berea wacitanga. Walile wivwa ilyasi lizima pe Yesu pa muku wa kutalicila, wayile mukuvwambilizya mu Mawaliko ya ciHeberi pa kuti wasinincizye nga ca kuti vyalinji avya cisinka. (Wazyani Imilimo 17:11.) Wonye wo-o avino na wantu wazipizile ukucita. Wazipizile walinganya vino awantu wa kwe Leza wakasambilizya kwe vino Amawaliko yakalanda. Swinya wazipizile walola ni miwombele ya wantu wa kwe Yehova pe yo-o  impindi. Nga wakucita wo-o watalileka akapatulula na mazwi ya kwivwa vye ukuwapunuzya.

9. Acani cino cacitisile pano Yesu wakanile ukucita icimanyilo ukufuma kupela?

⁹ Pano Yesu walinji mu nsi awantu wamwi watalondanga ukuzumila ukuti we Mesia pa misambilizizye yakwe imitupu. Lelo walondanga ukuti acite na vinji ivicilepo. Walondanga ukuti awalanjizye “icimanyilo cino cafuma kupela.” (Mat. 16:1) Pamwi cino calenzile wavwambisye ukuti awalanjizye icimanyilo amulandu wa kukana yivwicisya Daniel 7:13, 14. Lelo wo-o uwusesemo walinji nu kuficiliswa ku nkolelo. Imisambilizizye ya kwe Yesu mitupunye yalinji nu kulenga wasinincizye ukuti we Mesia. Nomba walile e Yesu wakana ukuwalanjizya ivimanyilo vino wavwambanga wamukanile.​—Mat. 16:4.

10. Uzye e Yesu waficilisizye wuli vino Ayizeya walemvile pe Mesia?

¹⁰ Avyani vino Amawaliko yalandapo? E kasesema e Ayizeya walandizile lyankani pe Mesia ukuti: “Ataliwapundisya nanti akukwezya izwi papela, nanti akuvwanga kwa kupunda mumisolo.” (Ayize. 42:1, 2) Pano e Yesu wawombanga umulimo wakwe atalondanga ukucita ivintu vino vyalinji nu kulenga wanji wamulumbanya. Atazenzile amatempile ya lulumbi nanti ukuzwala ivizwalo ivipusaneko na wanji ndi vino wasimapepo wacitanga. Swinya atalondanga ukuti awantu wamwitila ku malumbo yanji ayayiwele. Impindi yimwi e Yesu wakanile ukucita icizungusyo nanti aca kuti uwumi wakwe walinji mu wusanso. Co-o cacitisile pano Imfumu Herodi yamuluwulusyanga. (Luk. 23:8-11) E Yesu wacisilepo ivizungusyo vimwi, nomba cino wacindamisile sana amulimo wa kuwizya. Wanenile awasambilizi wakwe ukuti “amuno acino nizizile.”​—Mar. 1:38.

11. Avintu ci vino awa mwe yo-o insi wakakwenecela kwa kapepa wa cisinka?

¹¹ Uzye vyo-o vikacitika na mwe yanye ya-a amanda? Ee. Yo-o impindi awantu wakalonda ukuzenga ivimacalici ivikulu nu kuviyemvya sana. Wasimapepo nawo wakalonda ukuti awantu wawitila ku malumbo. Cinji aca kuti wakazevya amaholide yano yasikwivwana  na vino Amawaliko yakalanda. Swinya wakasambilila vye vitici pe Leza na pakulonda kwakwe. Lelo wano wakazanwa ku kulongana kwa Nte zya kwe Yehova wakasambilila pa kulonda kwakwe na vino wangacita pa kuti wacita ukulonda kwakwe. Swinya nanti aca kuti ama Ng’anda yitu aya Wufumu watayayemvya ni vintu vyamutengo sana, yakaloleka icete swinya ayawusaka. Cinji aca kuti wano wakatungulula mwi wungwe wasizwala ivizwalo ivipusaneko na wanji nanti ukulonda ukwitilwa ku malumbo. Vino tukasambilizya na vino twazumilamo vyasimpwa pe Baibolo. Nomba awa mu nsi wakakana ukuteyelezya kwi lyasi lizima pa mulandu wa kuti tusikonka intambi zino wakakonka swinya vino tukawawizizya vikapusana na vino wakalonda ukwivwa.

12. Ukulingana na Waheberi 11:1, 6, avyani vino tuzipizile ukucita pa kuti tuwomye isuwilo?

¹² Avyani vino vingalenga tutayipunula? E Paulo walembezile awina Klistu wa mu Roma ukuti: “Acaleka fwandi isuwilo likafuma ku mazwi yano wakwivwa. Nayo amazwi yano wakakwivwa alili landwe zima ilya kwe Klistu.” (Roma. 10:17) Inzila yonga yino tukawomezyamo isuwilo litu akupitila mukuyisambilizya Amawaliko, asa kupitila mukukonka intambi nanti ukuzevya ukuli konsinye kuno kusikwivwana na vino amawaliko yakalanda. Tuzipizile ukuwa ni suwilo iwome lino lyasimpwa pa kumanya kweneco kweneco, amuno pasi wumwi wino ‘angasecelesya Leza nga asi ni suwilo.’ (Wazyani Waheberi 11:1, 6.) Fwandi tutazipizile ukwenecela ukulola icimanyilo ukufuma kwi yulu pa kuti tusuwile ukuti tuzanile ukupepa kwa cisinka. Amawaliko matupunye yangalenga tusinincizye ukuti tuzanile ukupepa kwa cisinka nu kulenga tuleke ukuvwilika icili consinye.

13. Avyani vino vyalenzile awavule wakane Yesu?

¹³ Awasambilizi wa kwe Yohani wazungusile nkaninye pano waweni awasambilizi wa kwe Yesu watakuleka ukulya. E Yesu wawalondololezile ukuti watazipizile ukuleka ukulya pano acili amumi. (Mat. 9:14-17)  Lelo awaFalisi na wano wamukanyanga wamupanga imilandu pa kukanakonka intambi zyawo. Swinya wafulwanga nkaninye nga ca kuti wapozya umuntu pa wanda wi sabata. (Mar. 3:1-6; Yoha. 9:16) Cinji aca kuti nanti wayitunganga ukuti wasunganga uwanda wi sabata, wazumilizyanga awantu ukucita uwukazi mwi tempile. Wizile awafulwa nkaninye pano Yesu wizile awanenelapo. (Mat. 21:12, 13, 15) Impindi yimwi pano walinji mwi sunagogi lya mu Nazareti, walile walanda ilyasi lino lyalanjizyanga ukuti awina Israeli waitemilwe swinya watalinji ni suwilo wizile awafulwa nkaninye. (Luk. 4:16, 25-30) Awavule wizile awakana Yesu amuno atacisile vino wenecelanga ukuti alicita.​—Mat. 11:16-19.

14. Amulandu ci wuno e Yesu wasuzizizye intambi zino zisikwivwana na Mawaliko?

¹⁴ Avyani vino Amawaliko yalandapo? E Yehova ukupitila mwe kasesema Ayizeya walanzile ukuti: “Awantunye wa-a wakayiwanzya wakati wakampepa, ukuwa amazwi yawo awuwelewele wutupu. Ni myezo yawo yili kunji ni cipepelwe cawo aca masundo ya wuntu ni myata ya wuntu vino wasunga awowo mu myezo.” (Ayize. 29:13) E Yesu wacisile icete nkaninye pa kusuzya intambi zino zyapusana na vino Amawaliko yakalanda. Fwandi wano wakakonka intambi zya wantu wakakana Yehova ne Mesia wino watumile.

15. Avyani vino vyalenga awavule ukupata Inte zya kwe Yehova?

¹⁵ Uzye vyo-o vikacitika na mwe yanye amanda? Ee. Awavule wakafulwa nkaninye nga walola Inte zya kwe Yehova watakukonka intambi zino zyapusana na vino amawaliko yakalanda ndi vino ukuzevya amanda ya kukwatwa ne Klisimansi. Wanji nawo wakafulwa sana nga ca kuti walola Inte zya kwe Yehova wasakutunjilila ukuzevya kwa kucindicisya insi zyawo nanti intambi zya pa vililo zino zisikwivwana na vino Amawaliko yakalanda. Wonsinye wano wakapata Inte zya kwe Yehova pamulandu na vino twalandapo, wakalola ngati e Yehova akapocelela ukupepa kwawo. Lelo icisinka aca kuti watange wamusecelesye nga ca kuti wakukonka intambi ukucila vino Baibolo ikalanda.​—Mar. 7:7-9.

16. Ukulingana na Amalumbo 119:97, 113, 163-165, avyani vino tuzipizile ukucita na vino tutazipizile ukucita?

¹⁶ Avyani vino vingalenga tutayipunula? Tuzipizile ukukunda nkaninye amasundo ya kwe Yehova ni visinka vya masundo. (Wazyani Amalumbo 119:97, 113, 163-165.) Nga twakunda Yehova tutaliwakonka intambi izili zyonsinye zino zisimusecelesya. Swinya tulimukunda ukucila vino twakunda icili consinye.

17. Avyani vino awavule wenecelanga Mesia ukucita vino vyalenzile ukuti wapunule?

¹⁷ Awantu wamwi mu mpindi ya kwe Yesu walondanga ukuti apilule ivintu mu wuteko. Wenecelanga ukuti e Mesia walinji nu kuwaluwula ku mutiticizya wa wina Roma. Lelo pano walondanga ukuwika Yesu pa wafumu wakanile. (Yoha. 6:14, 15) Wa simapepo na wantu wanji welenganyanga ukuti e Yesu angapilula ivintu mu wuteko nu kulenga awina Roma wawapoke amaka yano wawapile. Co-o calenzile ukuti awaYuda wakane Yesu.

18. Amasesemo ci yano yalandanga pe Mesia yano awavule wasuzile

¹⁸ Avyani vino Amawaliko yalandapo? Nanti aca kuti amasesemo amavule yalanzile vino Mesia walinji nu kucita, yanji nayo yalanzile ukuti wazipizile ukutufwila pa kuti atuluwule ku membu zitu. (Ayize. 53:9, 12) Nomba amulandu ci wuno awaYuda wenecelanga ivya musango wo-o pe Mesia? Amuno awavule mu mpindi ya kwe Yesu wasuzile  amasesemo yano yalandanga ukuti e Mesia ataliyiza afumye intazi paponye.​—Yoha. 6:26, 27.

19. Avyani vino vikalenga awantu awavule wakana ukuteyelezya kwi lyasi lizima?

¹⁹ Uzye vyo-o vikacitika namwe yanye amanda? Ee. Awavule mwe ya-a amanda watupata pamulandu wakuti tusiyisanzya mu vikanza vya nsi. Wakakwelenganya ukuti nasweswenye tuzipizile ukuvota. Lelo twamanya ukuti nga ca kuti twasola umuntu ukuti atuteka lyo twakana Yehova. (1 Sam. 8:4-7) Cinji aca kuti awantu wakakwenecela ukuti twazenga amasukulu, ivipatala nga na vinji. Awuli umulandu wuno nga walola tutakucitako vino wakalola ngati avino vingaleta umutende mu nsi wakakana ukuteyelezya kwi lyasi lizima.

20. Ukulingana ne Mateyu 7:21-23, tuzipizile ukuwika amano ku kucita cani?

²⁰ Avyani vino vingalenga tutayipunula? (Wazyani Mateyu 7:21-23.) Tuzipizile ukuwikavye amano ku mulimo wuno Yesu watupa ukuwomba. (Mat. 28:19, 20) Tutazipizile ukwelezya nanti katicinye ukucita ivintu vino vingazifya yo-o insi. Twakunda awantu swinya tukawikako sana amano ku ntazi zino wakapitamo. Lelo twamanya ukuti inzila yonga yino tungawavwilamo, akuwavwa ukumanya uwufumu wa kwe Leza nu kuwapalamika kwe Yehova.

21. Avyani vino tuzipizile ukuvwambisya ukutwalilila ukucita?

²¹ Mwe co-o icipande twasambilila pa vintu 4 vino vyalenzile awavule wakane Yesu, vino vingalenga na wamwinye pe yo-o impindi wakane awasambilizi wakwe. Nomba asa vyo-o ivitupu vino vingapunuzya awantu. Mu cipande cino cikonsilepo tulisambilila na pe vinji 4. Acino lekani tutwalilile ukuwomya isuwilo litu nu kukanacita ivili vyonsinye vino vingalenga tukane Yesu!