1. Acani cino cingamyavwa ukuwakwivwa icete pano mukuwazya amasesemo ya mu Baibolo?

 UZYE mwakunda ukuwazya amasesemo ya mu Baibolo? Umwanawitu uwacitici uwizina lya kuti Beni wino twalanzilepo mu cipande cino cafumileko watili, “Natemwa nkaninye ukuwazya amasesemo ya mu Baibolo.” Uzye namwemwe avino mukayivwa? Nanti uzye mukalola ngati amasesemo ya mu Baibolo yawoma ukwivwa? Mpindi zimwi mungalola nge ukuwazya amasesemo kwatalalila. Lelo nga cakuti mwamanya umulandu wuno Yehova walecela amasesemo yalembwe mu Baibolo, namwemwenye mungatalika ukwivwa icete ukuyawazya.

2. Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

² Mwe co-o icipande twandi tulande pa milandu yino yizipizile ukulenga twawazya amasesemo ya mu Baibolo na vino tuzipizile ukucita pa kuyawazya. Swinya twandi tulande na pa masesemo yawili yano yawa mwi buku lya kwe Daniel nu kulola vino yangatwavwa nga cakuti twayivwicisya.

3. Acani cino tuzipizile ukucita pa kuti twivwicisye amasesemo ya mu Baibolo?

³ Tuzipizile ukulenga ukuti watwavwe pa kuti twivwicisye amasesemo ya mu Baibolo. Lekani tulande pe co-o icakulolelako. Yelenganyani ukuti mukuya ku ncende yimwi kuno mutamanya nomba muli ne ciwuza winu wo wakumanya kwe yoyo incende. Swinya amanyile kuno mwafika nu tunzila tonsinye kuno tukuya. Ukwasowa nu kuvwilika mungivwa icete nkaninye amuno lyo mutandi musowe muli nu wakumitungulula. Wonye avino ne Yehova wawa. Wamanya pano tufisile na vino vili mukucitika ku nkolelo. Fwandi nga cakuti tukulonda ukwivwicisya amasesemo ya mu Baibolo, tuzipizile ukulenga Yehova ukuti atwavwe.​—Dan. 2:28; 2 Pet. 1:19, 20.

4. Amulandu ci wuno Yehova walecela amasesemo ukulembwa mwi Zwi lyakwe? (Jeremiya 29:11) (Lolani ni cikope.)

 ⁴ Ndi wulyanye vino umukwasi umuzima akacita, avino ne Yehova nawe akalonda awana wakwe wize wawe ni nsansa ku nkolelo. (Wazyani Jeremiya 29:11.) Lelo e Yehova weni wapusanako na wakwasi, amuno weni akatunena vino vilicitika ku nkolelo. Walenga amasesemo yalembwe mwi Zwi lyakwe Baibolo pa kuti twamanya ivintu ivicindame na pano vitani vicitike. (Ayize. 46:10) Amasesemo acawila icicindame nkaninye ukufuma ku mukwasi witu uwa kwi yulu. Nomba tungasuwila wuli ukuti vyo Baibolo yalandila lya nkani ukuti vilicitika ku nkolelo avya cisinka?

5. Avyani vino awacitici wangasambililako kwe Max?

⁵ Munsi imvule, awacitici wakazanwa na wawuye ku masukulu wano watamanya ivivule pe Baibolo swinya wano watayicindika. Mpindi zimwi vino wakalanda nu kucita vingalenga e Nte uwacitici atalike ukuvwilika vino wazumilamo. Lekani tulande cino caciticizile umwanawitu uwacitici uwizina lya kuti Max. Watili, “Pano nalinji ku sukulu na talisile ukuvwilika vino awakwasi wane wansambilizyanga pa kupepa kwa cisinka na pe vino wansambilizizye ukuti e Baibolo Alizwi lya kwe Leza.” Avyani vino awakwasi wakwe wacisile pano calinji wo-o? E Max watili, “Wantekanizizizye nanti acakuti wasakamile.” Awakwasi wa kwe Max wawomvyanga Baibolo pa kwasuka amawuzyo yano wawakolowozyanga. Swinya ne Max nye wacisilepo cimwi. Watili, “Natalisile ukuyisambilizya amasesemo nu kunenako awacitici wanji mwiwungwe pe vino nasambililanga.” Avyani vino vyafumilemo? E Max walanzile nu kuti, “Nizile nsinincizya ukuti e Baibolo Alizwi lya kwe Leza!”

6. Avyani vino muzipizile ukucita nga cakuti mukavwilika vyo vyawa mwe Baibolo, swinya amulandu ci?

⁶ Ndi wulyanye vino calinji kwe Max, nga mwatalika ukuvwilika nga cakuti vino vyawa mwe Baibolo avya cisinka, mutazipizile ukuyivwa uwuwi. Muzipizile vye ukucitapo cimwi paponye. Ukuvwilika kwawa ngati angalawa. Nga cakuti mwalola ingalawa nomba mwazileka vye ukwasowa ukuwombelapo, zingonona ni cintu icicindame. Acino pa kuti muleke ukuvwilika kuno kwawa ngati “angalawa” zyo zingonona isuwilo linu muzipizile ukuyikolowozya ukuti, ‘Uzye nasuwila vino Baibolo yikalanda pe vino vilicitika ku nkolelo?’ Nga cakuti mukuvwilika, cingazipa ukutalika ukuyisambilizya amasesemo ya mu Baibolo yano yaficiliswa kaali. Mungacita wuli wo-o?

7. Avyani vino tukusambililako kwe Daniel pa vyakuwazya amasesemo? (Daniel 12:10) (Lolani ni cikope.)

⁷ E Daniel wawa acakulolelako icizima pe vino tuzipizile ukucita pa kuwazya amasesemo ya Baibolo. Walinji ni milandu imicindame yino yalenganga awazya amasesemo. Umulandu wonga awakuti, walondanga ukumanya icisinka. Cinji acakuti, e Daniel walinji amuyicefye. Wamanyile ukuti e Yehova akakwavwa wano wamumanya, swinya wano wakakonka amasundo yakwe, wakakwivwicisya amasesemo. (Dan. 2:27, 28; wazyani Daniel 12:10.) Walanjizizye ukuti walinji amuyicefye ukupitila mukulenga Yehova ukuti awamwavwa. (Dan. 2:18) Asa vyo-o vitupu, e Daniel wawikangako sana amano pano akuwazya. Wavwambilizyanga mu viputulwa vye  Baibolo vino vyalinjiko pe yoyo impindi. (Jere. 25:11, 12; Dan. 9:2) Uzye tungamukolanya wuli?

8. Amulandu ci wuno wamwi wakawazizya amasesemo ya mu Baibolo, swinya avyani vino sweswe tuzipizile ukucita?

⁸ Mwakwelenganyapo pe cino cikalenga mwawazya amasesemo ya mu Baibolo. Uzye mukawazya amasesemo pa mulandu wakuti mukulonda ukumanya icisinka? Nga cino cikalenga lyo Yehova alimyavwa. (Yoha. 4:23, 24; 14:16, 17) Amulandu ci na wunji wuno wukalenga wamwi wawazya Baibolo? Wamwi wakawazya pa kuti vye wazane ivisinka vino vikulanjizya ukuti e Baibolo yitafuma kwe Leza. Weni wakakwelenganya ukuti nga wazana vino vikulanjizya ukuti e Baibolo yitafuma kwe Leza, wangatalika ukuyipingulilapo aweneco icizima ni ciwipe. Lelo nanti ciwe wo-o, tuzipizile ukuwa ni milandu imicindame yino yikulenga twawazya Baibolo. Acani na cinji icicindame cino tuzipizile ukuwa naco pa kuti twakwivwicisya amasesemo ya mu Baibolo?

9. Acani cino tuzipizile ukuwa naco pa kuti twakwivwicisya vino vyawa mu Baibolo? Londololani.

⁹ Mwayicefya. E Yehova akakwavwa awantu wano wayicefya. (Jemu. 4:6) Fwandi tuzipizile ukumulenga ukuti atwavwe ukwivwicisya amasesemo. Nga cakuti swewayicefye tuliwakonka ivya kutwavwa vino umuzya wacisinka watuwicilako wino Yehova wasonta ukutupekanizizya ivya kulya pa mpindi injanane. (Luk. 12:42) E Yehova asawe Leza wacimvulunganya, fwandi tungasuwila ukuti akawomvya inzila yonganye pa kutwavwa ukwivwicisya vino vyawa mwi Zwi lyakwe.​—1 Kor. 14:33; Efes. 4:4-6.

10. Avyani vino tukusambililako kwe Esther?

¹⁰ Mwawikako amano. Mwatalicila ukuwazya uwusesemo wuno mwakunda. Wonye avino ne nkazi Esther wino twalanzilepo mu cipande cino cafumileko wacisile. Walondesyanga sana ukumanya ivivule pa masesemo yano yalandizile lyankani pa kwiza kwa kwe Mesiya. Acino watili “Pano nalinji ni myaka 15, natalisile ukuvwambilizya ivyewo vino vyanjavwizye ukwivwicisya ukuti ya-a amasesemo yalemvilwe lyo Yesu atani ayize.” Vino wasambilizile ukupitila mu kuwazya ivimvungwa vya mwe sumbi mufwe vyalenzile asinincizye ukuti co-o calinji acisinka. Walanzile nu kuti ivimvungwa vimwi vyalemvilwe lyo Yesu atani ayize. Fwandi calenzile nsinincizye ukuti, “amasesemo yafuma kwe Leza.” Swinya “nawazyanga lyonsinye vyo-o ivyewo pa kuti imvivwicisye.” Pe yo-o impindi wawa ni nsansa pa mulandu wa kuti wawombesizye. Pa nsizi yakuyisambilizya sana amasesemo ya mu Baibolo amavule, watili, “Nayisinincizizya nemweneco ukuti vino Baibolo yikalanda avya cisinka!”

11. Avizima ci vino tukazana mukusuwila ukuti vyo Baibolo yikalanda avya cisinka?

¹¹ Ukumanya ukuti amasesemo ya mu Baibolo yamwi yaficiliswa kaali, kulilenga ukuti tusuwile sana e Yehova nu kwivwila amasundo yakwe. Cinji acakuti ya-a amasesemo yakatwavwa ukumanya vino vilicitika ku nkolelo. Acino ndi tukuyawazya, tulitwalilila ukuwa ni suwilo iliwome napano tukupita mu ntazinye. Nomba lekani tulande pa masesemo yawili yo yalembwa mwi buku lya kwe Daniel yano yakuficiliswa. Ukwivwicisya ya-a amasesemo kungatwavwa ukulapingula icete pa vintu.

12. Uzye amatamba “yachela ayasanzinkane nivu” yakakwimililako cani? (Daniel 2:41-43)

¹² Wazyani Daniel 2:41-43. Mu ciloto cino e Daniel wilulizile imfumu ne Nebukadinezara, mwalinji icilolwa cino calinji na matamba “ayachela ayasanzinkane namatipa yivu.” Nga twalinganya wo-o uwusesemo ku masesemo yano yawa mwi buku lya kwe Daniel na mu Ukuwumbulika, tungalanda ukuti ya-a amatamba yakakwimililako uwuteko wa United States ne Britain, wano wakawombela ponga swinya awuli uwuteko wa maka insi yonsinye. E Daniel walanzile pe wo-o uwuteko wa maka ukuti, “wo-o uwufumu mbali wuliwoma mbali wulitonta.” Amulandu ci wuno wo-o uwufumu watontela mbali? Amuno awantu wa mwe wo-o uwuteko wano wakakwimililako ilivu, wakanyosezya pansi wo-o uwufumu icakuti awupotwa ukuwoma ngati acela. b

13. Avisinka ci ivicindame vino tungasambilila kwe wo-o uwusesemo?

¹³ Tukasambililako amasambililo ayacindame ku cilolwa cino Daniel walondolozile, maka maka ku matamba. Icakutalicila, uwuteko wa Anglo-America walanjizizye apatiswenye ukuti awuli uwuteko wa maka. Ku cakulolelako, insi ya United States ne Britain zyawa pa nsi zino zyacimvizye Inkondo ya Nsi Yonsi Iyakutalicila ni Yaciti Wili. Lelo nanti ciwe wo-o, uwuteko watalika ukutonta swinya wulitwalilila ukutonta amuno awikala nsi wakalwisyanya swinya wakalwisya uwuteko. Ica citi wili, uwuteko wa Anglo-America awuno wuliwa awuteko wakulecelezyako ukuwa na maka pano Yehova atani ayonone amawuteko yonsinye. Nanti acakuti izyansi zinji zikakwelezya ukulwisya wo-o uwuteko, zitalitela ziwupyane. Twamanya wo-o, amuno “iliwe” lino likakwimililako Uwufumu wa kwe Leza lilifwanta amatamba ya cilolwa yano yakakwimililako uwuteko wa Anglo-America.​—Dan. 2:34, 35, 44, 45.

14. Uzye ukwivwicisya uwusesemo wuno wukalanda pa matamba ya cela nivu wungatwavwa wuli ukuwapingula icete pa vintu?

¹⁴ Uzye mwasinincizya ukuti uwusesemo wa kwe Daniel wuno wukalanda pa matamba ya cela nivu awa cisinka? Imikalile yinu ayo yingalanjizya nga cakuti mwasuwila mwe wo-o uwusesemo. Amuno nga cakuti twasinincizya ukuti awa cisinka, tutaliwavwambisya ukukwata ivintu ivivule mwe yo-o insi imbipe yino yili mupipi nu kononwa. (Luk. 12:16-21; 1 Yoh. 2:15-17) Cinji acakuti ukwivwicisya wo-o uwusesemo kulitwavwa ukumanya umulandu wuno cacindamila ukuwomba umulimo wa kuwizya nu kusambilizya. (Mat. 6:33; 28:18-20) Wo-o vino twasambilila pe wo-o uwusesemo, mungayikolowozya ukuti, ‘Uzye vino nkapingulapo vikalanjizya ukuti nasuwila ukuti Uwufumu wa kwe Leza wuli nu kufumyapo amawuteko ya wantu nombanye?’

15. Uzye ‘imfumu ya kukambazwa ka kwe kamani’ ni ‘mfumu ya kukambazwa ke ndilo’ awaweni mwe ya-a amanda? (Daniel 11:40)

¹⁵ Wazyani Daniel 11:40. E Daniel icipandwa 11 yalanda pa mfumu ziwili nanti pa mawuteko ya maka yano yakalwisyanya. Nga twalinganya wo-o uwusesemo ku mawusesemo yanji aya mu Baibolo tungazana ukuti ‘imfumu ya kukambazwa ke kamani’ we Russia na wano wakamutunjilila. Ni ‘mfumu ya kukambazwa ke ndilo’ awuteko wa maka uwa Anglo-America. c

16. Antazi ci zino awanawitu na wankazi wakapitamo wano wikalila kuno ‘imfumu ya kukambazwa ke kamani’ ikatecela?

¹⁶ ‘Imfumu ya kukambazwa ke kamani’ yikacuzya nkaninye awanawitu na wankazi wano wikalila kuno yikatecela. Wa Nte wamwi  wakawuma nu kuwawika mu cifungo pa mulandu wi suwilo lyawo. Wo-o vino ‘Imfumu ya kukambazwa ke kamani’ yikacuzya awanawitu na wankazi calenga isuwilo lyawo ukuwomelako. Amulandu ci? Amuno wamanya ukuti ko-o ukuwacuzya kukaficilisya amasesemo yano yawa mwi buku lya kwe Daniel. d (Dan. 11:41) Ukumanya co-o icisinka kungatwavwa ukuwa ni suwilo iliwome nu kutwalilila ukuwa awa cisinka kwe Yehova.

17. Uzye ‘imfumu ya kukambazwa ke ndilo’ yikacuzya wuli awanawitu na wankazi wano wawela kuno yikatecela?

¹⁷ Ku nsizi, ‘imfumu ya kukambazwa ke ndilo’ nayonye yacuzyanga awantu wa kwe Yehova. Ku cakulolelako, pano kwalinji Inkondo Yansi Yonsi iya kutalicilako ni ya citi wili, awanawitu na wankazi awavule wawawisile mu vifungo swinya na wana wawo wawawinzile amasukulu pa mulandu wakukanayisanzya mu vikanza vya nsi. Cinji acakuti, nombanye awanawitu na wankazi wano wikala kwe yo-o incende wawacuzyanga nkaninye pa mulandu wakutwalilila ukuwa awa  cisinka kwe Yehova. Ku cakulolelako, nga kuli ivya kuvota awina Klistu wangelezwa ukutalika ukutunjilila uluwali lumwi ulwa vikanza vya nsi. Mpindi zimwi wangalanga wasakuvota nu kuvota, lelo mu mwezo wangalanga wakwelenganya ukuti wenga uwa muvikanza vya nsi awino ayizepite ukucila umuwuye. Fwandi pa kuti tutayisanzya nanti katicinye mu vikanza vya nsi, tuzipizile ukucenjela mwe vino tukakwelenganya, vyo tukacita na vino tukayivwa.​—Yoha. 15:18, 19; 18:36

18. Uzye sweswe tukacita wuli nga twalola ‘imfumu ya kukambazwa ke kamani’ yikulwisyanya ni ‘mfumu ya kukambazwa ke ndilo’? (Lolani ni cikope.)

¹⁸ Wano watasuwila mu masesemo ya mu Baibolo nce mpamwi wangakwivwa intete ngawalola ‘imfumu ya kukambazwa ke ndilo’ ‘yikulwisyanya’ ni ‘mfumu ya kukambazwa ke kamani.’ (Dan. 11:40.) Zyonsinye imfumu ziwili zyawa ni vyanzo ivya maka vino vingonona ivya wumi vyonsinye munsi. Lelo twamanya ukuti e Yehova atanga azumilizye ica musango wo-o ukucitika. (Ayize. 45:18) Fwandi sweswe tusikwivwa intete pe vino vilicitika kunkolelo. Amuno ngatwalola imfumu ya kukambazwa ka kwe kamani yikulwisyanya ni ya kukambazwa ke ndilo isuwilo litu likawomelako swinya apano tukasinincizya ukuti insilo ya kwe yo-o insi yipalamizile.

19. Avyani vino tuzipizile ukumanya pa masesemo ya mu Baibolo?

¹⁹ Tutamanya vino amasesemo yamwi yalificiliswa. Nanti we kasesema Daniel nye ativwicisizye amasesemo yonsi yano walemvile. (Dan. 12:8, 9) Nanti acakuti tutamanya vino amasesemo yamwi yalificiliswa, twamanya ukuti aya cisinka. Tusivwilika nanti katicinye ukuti e Yehova alitusokololela ya-a amasesemo pa mpindi injanane ndi wulyanye vino wacisile ku nsizi.​—Amos. 3:7.

20. Amasesemo ci aya mu Baibolo yano yandi yaficiliswe nombanye, swinya avyani vino tuzipizile ukutwalilila ukucita?

²⁰ Nombanye wali nu kupunda ukuti “umutende ivintu vyonsi vilichete”. (1 Tes. 5:3) Swinya awa mu mawuteko walisansa ukupepa kwa wufi nu kukonona (Ukuwu. 17:16, 17) Patalizimba walisansa na wantu wa kwe Leza. (Ezek. 38:18, 19) Nga cawa wo-o, apano inkondo ya Armagedoni yilitalika. (Ukuwu. 16:14, 16) Tusivwilika nanti katicinye ukuti vyo-o ivintu vyandi vicitike nombanye. Pano tukulindilila ukuti vyo-o vicitike, lekani tutwalilile ukusalifya umukwasi witu uwa kwi yulu ukupitila mukuwika amano ku masesemo ya mu Baibolo nu kwavwa wanji ukuyivwicisya.