• “Nalolanga ngati e wakwane afwile wacitapo uwuzelele imiku imivulenye.”

• “Nayilolanga umusulwe, nge ntacindama swinya asa nemuzima.”

• “Ntanenilepo uwili wensinye pe lyo-o ilyasi, candumilanga vye mu mwezo.”

• “Nalolanga ngati e Yehova asinsakamala.”

Ya-a amazwi papela yakulanjizya vye vino umuci akayivwa nga cakuti umulume akatamba ivya misiku. Swinya nga cakuti papita imyezi nanti imyaka ukufumilila pano watalicizile ukutamba, umuci angalola ngati atanga amusuwile naswinya. Umwanaci wumwi watili, “Nayikolowozyanga ukuti ‘Uzye wewakwane nye we-e? Uzye kuli na vinji vimwi vino akamfisa?’”

Co-o icipande walembezile awaci wano awalume wakatamba ivya misiku. a Candi cilande pa visinka vya masundo vino vingawasansamusya nu kuwavwa ukumanya ukuti e Yehova wawakunda. Cinji acakuti, vyo-o ivisinka vya masundo vingawavwa ukuwa nu mutende nu kutwalilila ukupalamila kwe Yehova. b

Nanti acakuti mutanga mulesye e wakwinu ukuleka ukucita vyonsinye vino akacita, kwawa vimwi vino mungacita pa kuti mutwalilile ukuwa nu mutende. Lekani tulande pe vyo-o vino vyakonkapo.

Mutayipa imilandu. Mpindi zimwi umuci angalola ngati awino akalenga umulume awatamba ivya misiku. E Alice c wayilolanga ngati atalinji amwanaci umuzima ku mulume. Wayikolowozyanga ukuti, ‘Amulandu ci wo wakwane akayila kuwanaci wanji akunsya?’ Awaci wamwi wakayipa imilandu pa mulandu wakulola ngati vino wakacita avino vikalenga awalume watamba ivya misiku. E Danielle watili, “Nalolanga ngati anemuno nalinji nu konona itwala litu pa mulandu nu wukali.”

Nga vino mukayivwa, muzipizile ukumanya ukuti e Yehova asilolapo ukuti amwe wano mukalenga e wakwinu awacita wowo. Pe Jemusi 1:14 pakati: “umuntu wensi akwelezwanga, pano wakwemwa nu kulonda kwakwe ukuwipe ukwa muwili.” (Roma. 14:12; Flpi. 2:12) Fwandi mutazipizile ukuwayipa imilandu, lelo muzipizile ukumanya ukuti e Yehova  akakwivwa icete pe vino mwawa ni cisinka kwe weliwe.​—2 Imila. 16:9.

Ne mpindi zimwi umuci angalola ngati umulume akatamba ivya misiku pamulandu wakuti weni atafikapo ngati amwanaci. Lelo wo-o awufi uwutifi. Awasambilile sana wamwi walanda ukuti ukutamba ivya misiku kukalenga umuntu ukuwa ni nyengwa yino yitanga yisile nanti acakuti angalala nu mwanaci uwili wensinye.

Mutasakamikwa nkani. E Catherine watili impindi izivule cino akakwelenganyapo sana, acakuti e wakwakwe akatamba ivya misiku. E Frances nawe watili “Nkasakamikwa lyonsinye nga cakuti ntamanyile kuno wakwane ayile. Swinya nkawa ni ntete uwanda wonsinye.” Ne wanji nawo wakakwivwa insoni nga ca kuti wali na wanawitu na wankazi wano wamanya vino awalume wakacita. Cinji acakuti wamwi wakatalalilwa amuno wakakwelenganya ukuti pasi uwili wensinye wino angivwicisya vino wakapitamo.

Kweni acacikwatilwa ukuyivwa wo-o. Lelo nga cakuti mukusumba impindi inkulu ukwelenganya pe vino wakwinu akacita, apano mungasakamikwa na sana. Acino mwakwelezya na maka ukuwika amano pakuwomya wu ciwuza winu ne Yehova. Ukucita wo-o, kungamyavwa ukutwalilila ukusipicizya.​—Amalu. 62:2; Efes. 6:10.

Mungawazyako na malyasi ya mu Baibolo yano yakalanda pa wanaci wano Yehova wasansamusizye pano wapefile kwe weliwe. E Yehova atafumizyepo intazi zino wapitangamo lelo wawapile umutende. Ku cakulolelako, e Hana walinji ‘nu wulanda nkaninye’ pa mulandu na vino wapitangamo. Lelo pano ‘wapefile ku Mfumu e Leza pa mpindi ntali,’ wizile awa nu mutende nanti acakuti atamanyile vino ivintu vyalinji nu kuwa ku nkolelo.​—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kor. 1:3, 4.

Mwanena wa eluda ukuti wamyavwe. Wangawa ‘ngati achakuvwamamo kumuza naku mvula ya cimuza.’ (Ayize. 32:2) Wangamisontela ne nkazi uwa nkama wino mungalondololela vino mukuyivwa swinya wino angamisansamusya.​—Imilu. 17:17.

Ncepamwi mungavwa e wakwinu ukuleka ukutamba ivya misiku. E Baibolo yikati pakumala intazi nanti ukucimvya umulwani wa maka, “ukuwa wawili chazipa chalusya umuntu wenga.” (Ekawi. 4:9-12) Awasambilile sana wazana ukuti awatwalane nga wakuwombela ponga ilivule wino akatamba  ivya misiku akaleka. Cinji acakuti umuci angamusuwila na swinya.

Kweni inkama yili kwe wakwinu. Fwandi cino cingamyavwa akulola nga cakuti akuwombesya na maka swinya akulondesya ukuleka ukutamba ivya misiku. Ku cakulolelako, uzye akapepa kwe Yehova ukuti amupe amaka yakuleka nu kunena wa eluda ukuti wamwavwe? (2 Kor. 4:7; Jemu. 5:14, 15) Uzye wapanga ivyakucita vino vingamwavwa ukukana tamba ivya misiku, ponga ngati amiwomvezye ya viwombelo vino vikaya pa intaneti nanti ivintu vye vinji vino vingamwelezya? (Imilu. 27:12) Uzye akaminena vyonsinye nu kuzumila ukuti mumwavwe? Nga avino akacita lyo mungamwavwa.

Mungamwavwa wuli? Lekani tulandeko pe wa-a awatwalane, e Felicia ne Ethan. Pano e Ethan walinji amutici, wakunkumile ku kutamba ivya misiku. Nomba e Felicia wamutekanizizyanga nkaninye nu kuwikako sana amano pano akulondolola. Na cino cafumilemo acakuti lyonsinye e Ethan camupepucilanga ukulanda nga watalika ukuvwambisya ukutamba ivya misiku. E Ethan watili: “Nkamulondololela vyonsinye nsimufisa nanti cimwi. Akanjavwa ukukanacita vino vingalenga ntalike ukutamba ivya misiku, nu kunkolowozya lyonsinye nga cakuti indi cete. Cinji acakuti, akanjavwa ni vyakuwomvya icete intaneti apano ni mpindi yakuyiwomvezyapo.” Kweni icisinka acakuti e Felicia cikamuluma pe vino Ethan akacita. Watili “Namanya ukuti nga nakalipa swinya nafulwa ntanga imbavwe ukuleka ukutamba ivya misiku. Nga cakuti twalanzyanya pe yo-o intazi, wakatalika ukucita vino vikalenga ndeka ukuyivwa uwuwi.”

Ukulanzyanya kwa musango wo-o, kutanga kwavwe vye umulume ukuleka ukutamba ivya misiku lelo kungavwa nu muci ukusuwila umulume na swinya. Ni cicindamisye acakuti, ngu mulume akunena umuci vyonsinye vino asicita icete, vino akulonda, kuno akuya nga na vino akucita nu mucinye cilimupepucila ukumusuwila amuno lyo pasi icili consinye cino akufisa.

Uzye vyo-o vino twalandapo vingawomba kwe wakwinu? Nga avino mukulola, lyo cingazipa ukuwazizya ponga co-o icipande nu kulanzyanya. Co wakwinu azipizile ukuwavwambisya ukucita, akuleka ukutamba ivya misiku nu kuti mu musuwile naswinya. Cinji acakuti, pano mukulanzyanya peyo-o intazi yino wakwata, atazipizile ukufulwa, lelo azipizile ukwelezya na maka ukumanya vino mukayivwa pe vino akacita. Cino mwemwe muzipizile ukwimililapo, akumwavwa nu kumulanjizya ukuti mungamusuwila naswinya nga waleka ukutamba ivya misiku. d

Nga mwalola ukuti pano muliwalanzyanya pangiza pawe ivyongo nanti ukupokota, cingazipa ukunena e eluda wino wamipepucila ukuti ayize azanwepo  pano muliwalanzyanya. Cinji cino muzipizile ukumanya acakuti, asa mulandu e wakwinu angaleka ukutamba ivya misiku, pangapitako impindi pa kuti mwize mu musuwile naswinya. Lelo mutazipizile ukunenuka. Mwawika amano kuvizima vino vikucitika. Swinya mwasuwila ukuti mukupita kwa mpindi nga cakuti mwensinye mutekinye, itwala linu lingawoma na swinya.​—Ekawi. 7:8; 1 Kor. 13:4.

Uzye nga cakuti e wakwinu watalika ukutamba ivya misiku naswinya, lyo cikusula mukuti asilapila swinya atalitela aleke? Awe! Amuno pangazimba pa kuti ayize alecelele, ncepamwi uwumi wakwe wonsinye, maka maka nga cakuti wakunkuma. Cinji acakuti ncepamwi anganyocezyapo na swinyanye ukutamba nanti acakuti pano walecezile pangalanga papita ni mwaka imivule. Fwandi pa kuti ivya musango wo-o vitakacitike, azipizile ukutwalilila ukucita vino vyamwavwizye ukuleka nanti acakuti pano walecela papita ni mwaka imivule. (Imilu. 28:14; Mat. 5:29; 1 Kor. 10:12) Azipizile ukuwa ‘numwezo na melengania amapya’ ‘nukupata vino aviwipe’ pano pawa ukucuuka (ukuyilema lema ku wonsi nanti ku wanaci) nu kutamba ivya misiku. (Efes. 4:23; Amalu. 97:10; Roma. 12:9) Nga cakuti akuwombesya namaka ukucita vyo-o vino twalandapo, lyo mungasuwila ukuti angiza alecelele ukutamba ivya misiku. e

Uzye mungacita wuli nga cakuti e wakwinu atakulonda ukuleka ukutamba ivya misiku? Ukwasowa nu kuvwilika, mungayivwa uwuwi, mungakalipa swinya mungalola ngati mwawa mwenga. Acino mwalenga Yehova ukumipa umutende wa mumelenganyo, ukupitila mukumunena vyonsinye vino vili ku mwezo. (1 Pet. 5:7) Swinya muzipizile ukutwalilila ukuwomya wuciwuza winu ne Yehova ukupitila mukupepa, ukuyisambilizya nu kwelenganyapo. Nga mwacita wo-o, e Yehova nawe alimipalamila. Pe Ayizeya 57:15 pakati, e Yehova akakwikala na wantu “wano wakayichefya awavunike” imyezo swinya akalonda ukuwavwa pa kuti wawe ni nsansa naswinya. Acino twalililani ukwelezya na maka ukuwa awina Klistu awawome ukucila na pe vino mwalinji ku nsizi. Mwanenako wa eluda ukuti wamyavwe. Swinya mwasuwila ukuti wanda wumwi e wakwinu angiza apiluke.​—Roma. 2:4; 2 Pet. 3:9.