Pano walanzile wo-o nizile inseka nkaninye, amuno ntamanyile ukuti we-e ciwuza wane wamanyilepo ivya mu Baibolo. Namukolowozizye ukuti: “Avyani vino wamanya pe Baibolo?” Atasusile papo na papo. Mukulecelezya wanenile ukuti, wasambilizileko tumwi kwe mama wakwe wino walinji Ante ya kwe Yehova. Nivwile icete, acino namukolowozizye ukuti aneneko na vinji.

Twasimisile mpaka uwusiku. E wunji wanenile ukuti e Baibolo yikalanda ukuti e Satana awino akatungulula insi. (Yoha. 14:30) Ncepamwi mwemwe mwamanya co-o icisinka ukufumilila ku wutici, lelo nene calinji aceni swinya icipya. Amuno lyonsinye nivwanga wakuti e Leza wankumbu nu mulinganya awino akatungulula insi. Nomba vino nalolanga vikucitika mu wumi vitalanjizyangapo ukuti e Leza awino akatungulula insi. Nanti acakuti pe yoyo impindi lyo indi vye ni myaka 26, nalinji ni vivule vino vyansakamikanga.

E tata walinji we kapisya wandeke pa United States Air Force. Fwandi pano nalinji ne mutici namanyile ukuti awasilika wangaponya ibomu impindi iyili yonsinye. Kwizile akuwa inkondo mu Vietnam lyo indi ku koleji mu California. Acino nizile injinjila mu kaliwumba ka kasukulu kano kalwisyanga insambu. Wakapokola wano walemile wa munduku wizile awatutimbilika, naswe twasamala ko-o lyo tukwesyemula swinya tutakulola ni cete cete pamulandu nicusi cino cikakola co watususizyanga. Yo-o yalinji ampindi ya vyongo ni vimvulunganya. Kwalinji ukukoma intunguluzi zya mu vikanza vyansi, ukupunda pakulwisya insambu apano ni vyongo nkaninye. Cila muntu walandanga ivipusane pusane pe vino ivintu vizipizile ukuwa. Ala yalungwile!

Mu 1970, nizile intalika ukuwomba mu north coast ku Alaska swinya nizile impanga indalama izivule. Apano nizile inja ku London, inkala e honda nu kutalika uwulendo wakuya ku south ukwasowa ukumanya na kuno nkuya. Patili papitako imyezi, nizile imfika mu Africa. Pano nacilinji pawulendo, nizile insunkanya awantu wano nawo welenganyanga ukuti wangasamala intazi zino wapitangamo nukuya vye ku ncende yimwi.

Pamulandu navino nalolanga nu kwivwa, nizile insuwila vino e Baibolo yikasambilizya ukuti icelewulwa  ca kumuzimu iciwipe acino cikatungulula ivintu vyonsinye munsi. Nga cakuti e Leza asa wino watungululanga ivintu munsi, lyo weni wacitanga vyani? Nalondesyanga ukumanya.

Mu myezi yino yakonsilepo, nizile inzana icasuko. Ne mukupita kwa mpindi nizile imanya nu kukunda awonsi na wanaci awavule wano watwalilizile ukuwa awa cisinka kwe Leza asamulandu ni vintu ivilekane lekane vino wapitangamo.

Pano nanyocezile ku London, nayile indanzyanya ne mama we wunji, swinya wampile ne Baibolo. Mukupita kwa mpindi pano nayile ku Netherland mu Amsterdam, e Nte wumwi wambweni nkuwazya lyo indi pi layiti lya mumbali ya mumusewo swinya wanjavwizye ukusambilila ivivule. Nizile nja ku Dublin mu Ireland kuno nayile inzana ni ofesi lya musambo ilya Nte zya kwe Yehova. Nakong’onsizye pa mulyango wa ku nkolelo. Pano ninjizile apano twaloline ne Arthur Matthews, umwanawitu uwa mano swinya wino wamanya ivyakuwomba icete ni vintu. Namunenile ukuti nkulonda atalike ukunsambilizya e Baibolo swinya nawe wazumizile.

Natalisile ukuwazya nkaninye swinya nivwanga icete ukuwazya amabuku na ma magazini yano Inte zya kwe Yehova wafumyanga. Swinya nawazyanga ne Baibolo nye. Ala civwikanga icete ukuwazya! Ne pakulongana kwa pi wungwe nalolanga kuno na wananye awatici wakwasuka amawuzyo yano awantu awasambilile wayikolowozya pa myaka imivule, ponga ngati: ‘Amulandu ci wuno iviwipe vikaciticila? Uzye e Leza weweni? Cani cikacitika umuntu ndi wafwa?’ Iviwuza vyane vyonsinye walinji Ante zya kwe Yehova. Campepucizile ukuwa ni viwuza wa Nte, amuno ntamanyine nu wili wensinye kwe yoyo insi. Wanjavwizye ukukunda Yehova nu kutalika ukuvwamba ukucita ukulonda kwakwe.

Nizile imbatizwa mu 1972. Pa nsizi ya mwaka wonga, nizile intalika wupayiniya swinya nayile mwiwungwe lino lyalinji alitici mu Newry ku Northern Ireland. Nasoncezile ing’anda yo yalinji ukutali na mang’anda yanji yino wazenjezile na mawe mupipi nu mwamba. Kwe yo-o incende kwalinji ing’ombe zino zyalinji mupipi swinya nayanga mu kwimilila ku nkolelo ya kwe zyolizyo nu kutalika ukwelezya ukulanda amalyasi. Zyalolekanga ngati zikuteyelezya pano zikulya. Kweni zitanenanga muno nacitanga icete na muno nazipizile ukuzifya, lelo zyanjavwanga ukumanya vino nzipizile ukucita pano nkulanda kwi wumba. Mu 1974 wizile awansonta ukuwa ne payiniya umuyiwele swinya twatalisile ukuwombela ponga ne Nigel Pitt, wino wizile awa we ciwuza wane pa mpindi intali.

Pe yoyo impindi mu Northern Ireland mwalinji ivyongo nkaninye. Acino wamwi witanga e Northern Ireland ukuti “insi ya mabomu ni mpolopolo.”  Cazesile ukulola awantu wakulwa mu misewo, wakupikana nu koca imyotoka. Ilivule, intazi zyawanga ku wa muvikanza vya nsi na wa mumipepele. Lelo nanti ciwe wo-o, wonsinye wano wakati awina Klistu na Katolika wamanyile ukuti Inte zya kwe Yehova wasiyisanzya mu vikanza vya nsi, acino twawizyanga ukwasowa intazi iyili yonsinye. Ilivule awantu wano twawizizyanga wamanyanga impindi na kuno kwandi kuwele ivyongo swinya watusokanga pakuti tuwe swe wacenjele.

Lelo nanti ciwe wo-o, kwalinji intazi zimwi zino twapitangamo. Wanda wumwi nene ne payiniya wunji e Denis Carrigan twayile mukuwizya kwi tawuni limwi lino lyalinji mupipi nakuno twikalilanga, kuno kutalinji wa Nte awali wonsinye swinya kuno twayilepovye umuku wonga. Umwanaci wumwi watuwipizizye ukuti twayifisanga ukuti tutalinji swe wasilika awina British. Ncepamwi cino walandizile wo-o, apamulandu wakuti imilandile yitu swensinye yitivwikanga ngati tukalanda ici Irish. Co-o calenzile tutine nkaninye. Amuno nga cakuti we ciwuza wa wasilika, wapikanga mpaka imfwa nanti ukukupika amakokola. Pano twalinji palonde tukulindilila e basi lyo tuzakazile ku ntete, twaweni e motoka yaya yimilila pano wakazyanga ivyakumwa po palinji umwanaci wino watuwipizizye. We-e umwanaci wizile afuma nukutalika ukulanda na wonsi wawili wano walinji mwe motoka, ko-o lyo ayivwile icete pano akutusonta. Wa-a awonsi wizile awapisya katici e motoka ukwiza pano twalinji nukutukolowozya impindi yino e basi yalinji nu kwizilapo. E basi yatili yafika, wa-a awonsi wizile awatalika ukulanzyanya na wino wapisyanga. Tutivwanga vino walandanga swinya mwe basi namo mutalinji nanti wumwinye. Acino twasinincizizye ukuti watupanjizile ukuti wandi watucite cimwi nga twafumavye mu tawuni. Lelo wo-o asa vino calinji. Natili nikavye mwe basi, nakolowozizye wino wapisyanga ukuti: “Uzye wawo awonsi kuno tetwafuma tewakutuvwilika? Nawe wasusile ukuti: “Mutasakamala, mimanyile swinya nawonye tenawanena. Mwewacinjililwe nkaninye.”

Mu 1976 pakulongana kwa citungu mu Dublin, apano twizile atumanyana ne Pauline Lomax e payiniya umuyiwele, wino wizile mukutandala ukufuma ku England. Cino nakunzileko sana kwe we-e umukazyana acakuti walinji amuyicefye swinya wakunzile ivya kwe Leza. Cinji acakuti e Pauline ne ndume yakwe e Ray, wasambilizile icine lyo wacili awatici. Swinya patili papitavye umwaka wonga twizile atutwalana nukutwalilila ukuwomba wu payiniya uwuyiwele mu Ballymena, ku Northern Ireland.

Twizile atuwombako mu muputule pa mpindi yimwi ku Belfast, ku Londonderry na mu ncende zinji izya wusanso nkaninye. Twawomelezizwe ukulola isuwilo lya wanawitu na wankazi wano wawombesizye ukusya imipepele ya wufi, akapatulula nu lupato pakuti vye wawombela Yehova. Ukwasowa nu kuvwilika, e Yehova wawapaalanga nu kuwacinjilila.

Nisile imyaka 10 mu Ireland. Swinya mu 1981 watwisile ukuya mukuzanwa kwi sukulu lya Gilyadi ilya namba 72. Pa nsizi ya ku malavye lyo-o isukulu, wizile awatutuma ukuya mukuwombela ku Sierra Leone, West Africa.

Twikalanga na wantu 11 mu ng’anda ya mishonari. Swensinye twawomvyanga e kicini yonga, ivimbusu vitatu, umwakusambila mu wili, e foni yonga, e mashini ya kucapila yonga ni yakukazizya ivizwalo yonga. Amalaiti yapitanga imiku imivule swinya tutamanyanga na pano yandi yanyocele. Wa kuza weni asawakulanda, wafotolinye umusonje ne wa vumbe nawo waselelanga vye mu ng’anda.

Nanti acakuti imikalile yitazifile nkani, twayitopwanga ukuwomba umulimo wakuwizya. Awantu wacindisile e Baibolo swinya wateyelezyanga nkaninye. Awavule wasambilizile e Baibolo swinya wizile awawa Ante zya kwe Yehova. Mukaya wanjitanga ukuti “Wasi  Robert.” Ne Pauline wamwitanga ukuti “Wana Robert.” Patazimvile nizile intalika ukuwombela pi ofesi lya musambo pano nasumbanga impindi inkulu swinya ntayanga nkani mu mulimo. Acino awantu wizile awatalika ukwita e Pauline ukuti “Wana Pauline.” Nenani watinji “Wasi Pauline.” E Pauline watemilwe wonye vino watwitanga.

Awanawitu awavule walinji awapina, lelo e Yehova wawasakamalanga mwe vino walondekwanga. Mpindi zimwi wacitanga wo-o mu nzila yakuzungusya. (Mat. 6:33) Nkakwizuka e nkazi wumwi wino walinjivye ni ndalama zitici izya kukalilamo ivya kulya ivyakuti walye na wana. Nomba wasenzile zyozyo indalama nu kupa umwanawitu wino walwile pakuti akalilemo umulembo we malelya. Patazimvile nu kuzimba, umwanaci wumwi wafumile akwiza nu kulipila e nkazi ukuti amulukeko inyele. Ivya musango wo-o vitacitisilevye pa-a, lelo vyacitikanga imiku imivule.

Twamazile imyaka 9 mu Sierra Leone, apano wizile awatutuma mukuwombela pa Bethel ya ku Nigeria. Peyoyo impindi twatalisile ukuwombela pa musambo uwukulu. Nawombanga umulimo wa mu ofesi uwuliwonganye na wuno nawombanga ku Sierra Leone, lelo e Pauline weni ivintu vizile avipiluka nkaninye swinya camutalizile ukupiluka. Amuno cila mwezi wawombanga amaawazi 130 mu mulimo wakuwizya swinya wakweti na masambililo yano yalundulukanga. Nomba peyoyo impindi wizile atalika ukuwombela ku muputule wakusuma kuno wawombanga amanda yonsinye mu kusuma ivizwalo ivilepuke. Kweni pazimvileko pakuti apiluke, lelo wizile ayiluka ukuti awanawitu na wankazi wasalifyanga pe vino wawombesyanga swinya wawomvyanga impindi iyili yonsinye yino wasyucila kukuwomelezya awanawitu na wankazi pa Bethel.

Intambi zya ku Nigeria zyalinji azipya kwe sweswe swinya twalinji nivivule ivya kusambilila. Wanda wumwi umwanawitu wizile mukulondolola e nkazi wino wamwisilevye pa Bethel. Pano natili imulamuke mu makasa, wizile asokowala nukwinama. Campezizye amano! Paponye nizile injizuka amawaliko yawili, ilya: Imilimo 10:25, 26 nu Ukuwumbulika 19:10. Apano nizile injikolowozya mu mwezo nkuti, ‘Uzye munene inti leka utakacite wowo?’ Nomba paponye nizile injiluka ukuti, pakuti wamwite pa Bethel; wamanya vino Baibolo yikasambilizya.

Pano wayilondololanga, lyo nene amazwi yansizile cimpezivye amano swinya pansizi nayile mukuvwambilizya pevino e nkazi wacisile. Nizile inzana ukuti e nkazi wakonsile ulutambi luno awantu wacilinji wakukonka mu ncende zimwi kwe yo-o insi. Wasokowalanga ngati awonye vino e nkazi wacisile. Yalinji anzila yakulanjizizyamo umucinzi. Kutalinji akupepa; amuno na mu Baibolo nye mwawa ivyakulolelako  vimwi ivyewano wacisilepo wo-o. (1 Sam. 24:8) Cazifile nkaninye wowo vino ntalanzile icili consinye cino calinji nukulenga e nkazi ukwivwa insoni.

Twamanyine na wina Nigeria awavule wano walinji ni suwilo iliwome pa myaka imivule. Lekani tulandeko pe Isaiah Adagbona. a Wasambilizile icine lyo amutici, lelo mukupita kwa mpindi wizile alwala amambombo. Acino wizile awamutwala kuno wasunjilanga awa mambombo kuno wayilewa wenganye e Nte. Asamulandu nu kumukanya, wavwizye awa mambombo wawuye ukucila pe 30 ukusambilila icine swinya kwapanzilwe ni wungwe kwe yilyanye incende.

Mu 1996 wizile awatutuma mukuwombela pa musambo wa ku Kenya. Wo-o awuno walinji amuku wakutalicila ukunyocela kwe yo-o insi ukufumilila pano nayile mu kutandala, ndi vino tendanzilepo pakutalika. Twatalisile ukwikala pa Bethel nye swinya pizanga nkaninye wakolwe. Nga cakuti wankazi wanyamuzile ivikomwa, wa-a wakolwe wawasompolanga. Wanda wumwi e nkazi pa Bathel wasile ukwasowa ukwiyala iwindo. Nomba watilivye wanyoka, wazanile wakolwe awavule wakulya ivyakulya vino wasile mu muputule. Wapunzile nukusamalila palonde. Wakolwe nawo wapunzile nukutolocela piwindo.

Twizile atuya mwiwungwe lya ci Swahili ne Pauline. Patazimvile, wizile awansonta ukutalika ukutungulula Isambililo lyi Buku Ilya pi Wungwe (lino peyo-o impindi tukakwita ukuti Isambililo lye Baibolo Ilya pi Wungwe). Lelo nanti ciwe wo-o, nacilinji ntani manye icete cete icitundu. Nawazizyanga kucili, naco-o calenzile campepucila ukuwuzya amawuzyo. Nga cakuti wano wakwasukapo mwiwumba wasuka vino vipusinekovye katici navino vili mwi buku, ntivwanga nanti cimwi. Ala vitalinji avintu! Nivwilanga vye uluse awanawitu na wankazi. Lelo nivwanga icete ukulola vino awanawitu wakonkanga uwutunguluzi ukupitila mukutekanya nu kuyicefya.

Tutakumanisizye nu mwaka wonga mu Kenya, wizile awatwita ukuya mukuwombela pa Bethel ya ku Brooklyn mu New York mu 1997. Twatalisile ukwikala munsi muno mwalinji awantu wano walinji ni cuuma. Lelo nanti ciwe wo-o, ni cuuma nye manda yamwi cingalenga umuntu ukuwa ni ntazi. (Imilu. 30:8, 9) Awanawitu wano wawa kwe yo-o insi nawonye wawa ni suwilo. Wasiwomvya impindi na vino wakwata kukuyicindamika lelo wakaviwomvya kukutunjilila iwungwe lya kwe Yehova.

Pa myaka yonsinye yo-o, twalola vino awanawitu na wankazi wawa nisuwilo asa mulandu ni vintu ivipusane pusane vino wakapitamo. Ku Ireland wawa ni suwilo asa mulandu ni vyongo. Ne mu Africa wawa ni suwilo asa mulandu ni cipowe nu kwikala mu ncende muno mutawa wa Nte. Ku United States wawa ni suwilo asa mulandu nu wukankala. Ukwasowa nu kuvwilika, e Yehova akakwivwa icete nkaninye nga walolecesya pansi nukulola vino awantu wakalanjizya ukuti wamukunda asamulandu ni vintu ivilekane lekane vino wakapitamo.

Imyaka yikusamala—‘yikupitisya nanti kuzimba ukulusye ichikowelo che kakowa.’ (Job 7:6) Peyo-o impindi tukawombela ku ma ofesi makulu ku Warwick mu New York swinya tukakwivwa icete ukuwombela ponga na wantu wano wakundana. Twawa ni nsansa, tukatima navino tuli navyo swinya tukawombesya ukufika pano papelezile amaka yitu ukutunjilila Imfumu yitu e Klistu Yesu, wino wandi ayize alambule imintapendwa ya wantu wano wawa ni suwilo.​—Mat. 25:34.