1. Uzye umwina Klistu angawa wuli ngati acimuti? (Lolani ni cikope.)

 UMULUMBE wumwi uwa cizungu wukati: “Umuza wutanga wukontole icimuti cino cikapetama ukulingana na kuno wukuya.” Yo-o imvwango yikalanjizya ukuti ivimuti vizipizile ukupetama nanti ukuyumba pano umuza wukupupa nkaninye pa kuti vitwalilile ukuwa aviwome. Nasweswenye swe wina Klistu tutazipizile ukwimilila vye pa cintu conga nanti ukuwoma nkani nga cakuti ivintu vyatala mu wumi. Lelo tuzipizile ukupiluka pa kuti tutwalilile ukuwombela Yehova ni nsansa. Tungacita wuli wo-o? Tuzipizile ukuwa awamutembo ukupitila mukupiluka ukulingana na vino ivintu vili nga nu kucindika vino wanji wapingulapo.

2. Amiwele ci yino yingatwavwa nga cakuti ivintu vyapiluka mu wumi, swinya avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

² Swe wawomvi wa kwe Yehova tukalonda ukuwa nu mutembo swinya tukalonda ukuwa awayicefye ni nkumbu. Mwe co-o icipande twasambilila pe vino yo-o imiwele yavwizye awina Klistu wamwi pano ivintu vyapilusile mu wumi. Cinji acakuti twandi tulole na vino yonye imiwele yingatwavwa. Nomba lekani tutalicile ukusambilila pe vino e Yehova ne Yesu wawa nu mutembo.

3. Avyani vino vikalanjizya ukuti e Yehova akapiluka ukulingana na vino ivintu vili?

³ E Baibolo yikakwita e Yehova ukuti ‘aciliwe’ pa mulandu wakuti wawoma swinya asisyembuka. (Amasu. 32:4) Lelo nanti ciwe wo-o, akapiluka ukulingana na vino ivintu vili. Pano ivintu vikuya vikupiluka munsi, e Yehova nawe alitwalilila ukucita ivintu ukulingana na vino vili pa kuti aficilisye ukulonda kwakwe. Wo-o vino watwelewula mumukola wakwe, na sweswenye watupa amaka yakupiluka. Cinji acakuti watupa ivisinka vya masundo vino vikatwavwa ukupingula icete pa vintu asa mulandu ni ntazi zino tungapitamo. Wo-o vino Yehova watupa amasundo ya mu Baibolo,  vikatulanjizya ukuti nanti acakuti ‘aciliwe,’ asikwimilila vye pa cintu conga.

4. Landani pa cakulolelako cino cikalanjizya ukuti e Yehova wawa nu mutembo. (Levitikasi 5:7, 11)

⁴ Inzila zino Yehova akacitilamo ivintu zyafikapo swinya zyalungamana. Asipaticizya awantu ukucita vino watanga wakumanisye. Ku cakulolelako, lolani vino walanjizizye umutembo ku wina Israeli. Atawanenile ukuti wonsinye asa mulandu nu kuti awapina nanti awakankala, wazipizile ukuleta ivyawila ivili vyonganye. Lelo mpindi zimwi wazumilizyanga cila muntu ukupa ivyawila ukulingana na pano akwatizile.​—Wazyani Levitikasi 5:7, 11.

5. Landani pe vino vikalanjizya ukuti e Yehova wayicefya swinya wawa ni nkumbu.

⁵ Ukuyicefya ni nkumbu akuno kwalenga e Yehova ukuwa nu mutembo. Ku cakulolelako, walanjizizye vino wayicefya pano walinji nu konona wano wacitanga iviwipe mu musumba wa Sodomu. Pano calinji wo-o, wanenile e Loti ukuti asamalile ku nsi ya kumyamba. Lelo e Loti wivwile intete ukuyako. Acino wapapasile ukuti weliwe nu lupwa lwakwe wasamalile ku Zoara, itawuni ilitici lino Yehova walinji nu konona. E Yehova nga akulonda nga wanenile e Loti ukuti akonke vye vino wamunenile ukucita. Lelo asa vino wacisile, wamuzumilizizye ukuti aye ku Zoara swinya atononile lyo-o itawuni. (Inta. 19:18-22) Pa nsizi ya myaka imivule, e Yehova wizile alanjizya inkumbu ku wina Ninive. Watumile e kasesema Yona ukuya mukuwasoka ukuti walinji nu konona umusumba ponga na wano wacitanga iviwipe. Lelo pano walapizile, e Yehova wawivwizile uluse swinya atononile nu musumba.​—Yona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Avya kulolelako ci vino vikalanjizya ukuti e Yesu walinji nu mutembo ngati we Yisi?

⁶ E Yesu walinji nu mutembo ngati we Yisi. E Yehova wamutumile munsi mukuwizya “ku ng’onzi nsowe izyawantu wakwe Israeli.” Walinji nu mutembo pano wawombanga wo-o umulimo. Ku cakulolelako, impindi yimwi umwanaci wino atalinji amwina Israeli wamupapasile ukuti apozye umwana wakwe umukazyana wino walinji “numuzimu wuwipe.” E Yesu wivwizile we-e umwanaci inkumbu nu kupozya umwana. (Mat. 15:21-28) Lekani tulande pa cakulolelako na cinji. Pano Yesu watalisile vye ukuwomba umulimo wakwe, walanzile ukuti: “Wensi wino akunkana . . . , naninye ndimukana.” (Mat. 10:33) Lelo nanti ciwe wo-o, asa vino wacisile kwe Peter wino wamukanile imiku yitatu. Amuno wamanyile ukuti e Peter walapizile swinya walinji ni cisinka. Swinya pano wazyulupusile vye, walolecezile kwe Peter nu kumunena ukuti wamutetezile swinya acili wamukunda.​—Luk. 24:33, 34.

7. Ukulingana na Wafilipi 4:5, uzye tukalonda awantu wanji watulola wuli?

⁷ Ukufika pa-a tusambilizile ukuti e Yehova ne Yesu wawa nu mutembo. Nga sweswe uzye avino twawa? E Yehova akakwenecela ukuti na sweswenye tuwe nu mutembo. (Wazyani Wafilipi 4:5.) Wamwi wapiliwula yo-o vesi ukuti: “Mwacita vino vikulanjizya ukuti mwawa nu mutembo.” Namwe mungayikolowozya ukuti: ‘Uzye awantu wanji wamanya ukuti nawa nu mutembo, natontelela swinya nkateyelezyako na kwe vino wanji wakulanda? Nanti uzye wamanya ukuti nsipetululwa, nawoma umutwe swinya ne wacilumba?  Uzye nkalonda awantu wanji wacita ivintu ukulingana na vino nene nkulola ukuti avino vili icete? Nanti uzye nkateyelezyako kwe wanji nu kukonka vino wakulanda pano cayana? Pano tukuya tukuwelako nu mutembo, apano twandi twaya tukukolanya e Yehova ne Yesu. Lekani nomba tulande pa vintu viwili pano cikacindama nkaninye ukuwa nu mutembo. Icakutalicila, apano ivintu vyapiluka mu wumi. Icaciti wili, apano vino tukwelenganya nanti vino twapingulapo vyapusana na vino wanji wakulola.

8. Avyani vino vingatwavwa ukuwa nu mutembo nga cakuti ivintu vyapiluka? (Lolani ne futunoti.)

⁸ Tuzipizile ukuwa nu mutembo nga cakuti ivintu vyapiluka mu wumi. Amuno nga cawa wo-o, tungapita mu ntazi zino tutenecelangapo nu kwenecela ukuti tungakwata. Ku cakulolelako, ncepamwi tungalwala nkaninye. Nga sawowo, ncepamwi awa muwuteko wangatuwomezya uwikalo. (Ekawi. 9:11; 1 Kor. 7:31) Cinji acakuti mpindi zimwi wungawa ngati awelezyo nga cakuti iwungwe lya kwe Yehova lyatunena ukuti tutalike ukuwomba umulimo wunji nanti nga watunena ukuya mukuwombela ku ncende yinji. Asamulandu na vyo-o vino twalandapo, ivintu 4 vino vyakonkapo vingatwavwa ukusipicizya. Akuli ukuti: (1) ukuzumila ukuti ivintu vipilusile, (2) ukuwika amano ku vya ku nkolelo, (3) ukulola ivizima mu wumi, ne (4) ukucitila wanji ivizima. b Lekani nomba tulande pa vizima vino awanawitu na wankazi wazanamo mukucita wo-o.

9. Avyani vino vyavwizye wa mishonari awatwalane ukusipicizya intazi zino wapitangamo ukwasowa ukwenecela?

⁹ Mwazumila ukuti ivintu vipilusile. E Emanuele ne Francesca wawatumile ukuya mukuwomba wumishonari ku nsi yinji. Nomba pano watalisile vye ukusambilila ululimi lwa kwe yo-o incende nu kuti wamanyane na wanawitu na wankazi, indwala ye Korona yizile ayitalika. Na co-o calenzile wawa wonga swinya watalolanangapo na wa mwi wungwe. Cinji aca kuti e mama wa kwe Francesca wizile afwa. Pano calinji wo-o, e Francesca walondesyanga sana ukuya mukulosya mama wakwe, nomba atayile pamulandu ni ndwala ye Korona. Acani cino camwavwizye ukusipicizya zyonsinye zyo-o intazi? Ica kutalicila cino wacisile, akupepela ponga nu mulume ukulenga Yehova ukuti awape amano yakuwavwa ukusipicizya intazi zino ziza mu wanda. E Yehova wasusile ipepo lyawo ukupitila mwe vino iwungwe lyakwe likatupekanizizya. Ku cakulolelako, amazwi yano umwanawitu walanzile mwe vidyo yino yawa pa vyakuwuzya, yawawomelezizye nkaninye. We-e umwanawitu watili: “Ngatwazumila ukuti ivintu vipilusile, insansa zikanyoka zuwanye. Swinya co-o cikalenga twavwambisya ukuwombela Yehova, ukulingana na vino ivintu vyawa mu wumi witu pe yoyo impindi.” c Icaciti wili, wasozilepo ukumanyilako ivya kuwomvya e foni pakuwomba umulimo wakuwizya swinya watalisile ni sambililo lye Baibolo. Icaciti tatu, wazumizile ukuti awanawitu na wankazi wawavwa. Swinya wasalifyanga nkaninye pe vino wawalanjizyanga ukuti wawakunda. Cinji acakuti e nkazi wumwi wawatumilanga amameseji cila wanda nu kuwikapo amawaliko. We-e nkazi wamazile umwaka akawalembela vye. Na sweswenye nga twazumila ukuti ivintu vipilusile mu wumi, tungasecelela pano tukucita vino tungakumanisya.

10. Acani cino cavwizye e nkazi wumwi wino ivintu vyapilusile mu wumi?

¹⁰ Mwawika amano ku vya ku nkolelo nu kulola ivizima mu wumi. E nkazi Christina uwa ku Roma wino akakwikala ku Japan, wivwile uwuwi nkaninye pano wiyazile iwungwe lya Cizungu  kuno wayanga. Lelo nanti ciwe wo-o, we-e nkazi atatwalilizile ukwelenganya pe vino vyacitisile. Wawombesizye na maka yakwe yonsinye ukutalika ukuya kwi wungwe lya ciJapanese lino lyalinji kwe yoyo incende ukupitila mukuwombako mu mulimo ukuwomvya co-o icitundu. Cinji acakuti wanenile nu mwanaci wumwi wino wawombanga nawe kaali ukuti awa musambilizyako iciJapanese pa kuti awalanda icete. We-e umwanaci wazumizile ukutalika ukusambilizya Christina co-o icitundu ukuwomvya e Baibolo ne broshuwa ya kuti Ungikala Amanda Pe! Acino e Christina wizile amanya ivyakulanda icete, ni cizima aca kuti we-e umwanaci wizile atalika ukuvwambisya sana ukusambilila Baibolo. Nga cakuti tutatwalilizile ukwelenganya pe vino vyatuciticizile ku nsizi lelo tukuwika vye amano pa vizima mu wumi, mukakwiza mukufuma ivintu ivizima vino tutenecelanga nu kwenecela.

11. Acani cino cavwizye awatwalane wamwi wano wakweti intazi zya ndalama?

¹¹ Mwacitila wanji ivizima. Awatwalane wamwi wano wakakwikala ku ncende kuno wawinda umulimo witu, imikalile yizile ayiwasyupa nkaninye pano indalama zyatamizye ku nsi kuno wakakwikala. Wacisile wuli pano calinji wo-o? Icakutalicila, wapepusizye imikalile. Ni caciti wili, watawikanga vye amano pa ntazi zino wakweti, lelo wasozilepo ukwavwako wanji ukupitila mukuwombesya mu mulimo wakuwizya. (Imili. 20:35) Umulume watili, “Ukuwombesya mu mulimo wakuwizya, kwalenzile tutakwelenganya nkani pa ntazi zino twakweti, lelo twawika vye amano mu kucita ukulonda kwa kwe Leza.” Nga cakuti ivintu vyapiluka mu wumi, tuzipizile twakwizuka ivizima vino vikafumamo mukwavwa wanji, maka maka mukuwomba umulimo wakuwizya.

12. Tungasambililako cani ku mutumwa Paulo?

¹² Pano tuli mu mulimo wakuwizya, tuzipizile twapiluka ukulingana na wantu wano twazana. Amuno tukazana awantu wano watamanya ivili vyonga pe Leza swinya awankulilo ni ntambi izipusane pusane. Tungasambililako ku mutumwa Paulo wino wapilukanga ukulingana na wantu wano wazana. E Yesu wasonsile e Paulo ukuwa ‘amutumwa ku nko.’ (Roma. 11:13) Acino e Paulo wawizizyanga wonsinye awaYuda, awa Greek, awasambilile, wano watasambilila, awa mutwaya, awamuma wuteko ni zya mfumu. Pakuti afike wonsinye wa-a pamwezo ‘wawanga ndi vino awantu wonsi wano ali nawo.’ (1 Kor. 9:19-23) Cinji acakuti, wawikanga sana amano ku ntambi, inkulilo na vino awantu wazumizilemo na co-o camwavwanga ukupiluka nu kulanzyanya na wantu mu nzila yino yalenganga wavwambisya ukusambilila pe Yehova. Nasweswenye tungawomba icete umulimo wakuwizya nga cakuti tukupiluka nu kwelenganya pa nzila izizima zino tungavwilamo umuntu wenga na wenga wino tukuwizizya.

13. Ukulingana ne 1 Wakorinte 8:9 avyani vino tutazipizile ukucita pakulanjizya ukuti tucindisile vino wanji wapinguzilepo?

¹³ Umutembo wungatwavwa ukucindika vino wanji wapingulapo. Ku cakulolelako, wankazi wamwi watemwa ukupenta ne wamwi wasilonda nanti katici. Swinya awanawitu na wankazi wamwi wakamwa ipala ne wamwi wasiwika na ku mulomo. Cinji acakuti, swe wina Klistu swensinye tukalonda ukuwa nu wumi uwuzima, lelo nanti ciwe wo-o tukasola imipozezye imipusane pusane. Fwandi nga cakuti lyonsinye tukwelenganya ukuti vino twapingulapo avino vili icete swinya twatalika nu kunena awanawitu na wankazi ukuti avino wazipizile ukucita, tungawapunuzya swinya tungalenga na mwi wungwe muwe ukupawunkana. Nomba tusilonda nanti katicinye ivya musango wo-o ukucitika! (Wazyani 1 Wakorinte 8:9; 10:23, 24) Lekani tulande pa vyakulolelako viwili vino vikulanjizya vyo tungawomvya ivisinka vya masundo ya mu Baibolo pa mpindi iyili yonganye tutwalilile nu kutunjilila umutende.

14. Avisinka vya masundo ci vino vingatwavwa ukumanya vino tuzipizile ukuzwala, ukupela nanti ukusakula?

 ¹⁴ Imizwalile ni misakulile nanti imipelele. E Yehova asitusolela vino tuzipizile ukuzwala nu kupela nanti ukusakula, lelo watupa ivisinka vya masundo ya mu Baibolo vino vikatwavwa. Fwandi tuzipizile ukuzwala ivya mucinzi swinya vino vingalenga e Yehova ukucindikwa. Cinji acakuti vizipizile ukuwa ‘iviyane’ vino vikulanjizya ukuti twawa nu mutembo. (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pet. 3:3) Tutazipizile ukuzwala vino vingalenga awantu wawikavye amano kwe vino tukuloleka. Swinya ivisinka vya masundo ya mu Baibolo vingavwa na wa eluda ukukana panjila wanji amasundo pe vino wazipizile ukuzwala, ukupela nanti ukusakula. Ku cakulolelako wa eluda mwi wungwe limwi walondanga ukwavwa awacitici wamwi wano wapelanga inyele icetenye lelo awanyoka awazisakalalika. Uzye wa eluda walinji nu kuwavwa wuli ukwasowa nu kuwapanjila amasundo? E kangalila wamuputule wawawomelezizye ukunena wa-a awanawitu awacitici ukuti, “Nga cakuti pano muli pa pulatifomu mwalola ukuti awa mwiwumba wakuwika sana amano kwe vino mukuloleka ukwasowa ukuwika amano kwe vino mukulanda, lyo imizwalile ni misakulile nanti imipelele yinu yisi icete.” Yanye amazwi amacepe ayano yavwizye wa-a awanawitu awacitici ukumanya vino wazipizile ukucita ukwasowa nu kuti wa eluda wawapingulileko. d

15. Amasundo ci ni visinka vya masundo vino vingatwavwa pano tukusolapo imipozezye? (Waroma 14:5)

¹⁵ Imipozezye. Swe wina Klistu swensinye wenga na wenga tuzipizile ukuyisolelapo imipozezye. (Gal. 6:5) Fwandi pano awina Klistu wakusolapo imipozezye, wazipizile ukukonka Amasundo ya mu Baibolo yano yakalanda pa kulewuka ku wazi na ku vya mizimu. (Imili. 15:20; Gal. 5:19, 20) Lelo nanti ciwe wo-o, aweneco wangayisolelapo imipozezye yino wakulonda. Ku cakulolelako, wamwi wakaya mukuvwamba  imipozezye ku wantu vye wano wamanya imilembo ne wamwi wakasolapo ukuya ku cipatala nanti ukuvwamba imipozezye vye yinji. Asamulandu nampo nga twamanya nu kusinincizya ukuti imipozezye yimwi yawa icete ne yimwi yitazipa, tuzipizile ukucindika imipozezye yino awanawitu na wankazi wasolapo nu kuwalecela aweneco wapingulepo. Pano tukucita wo-o, tuzipizile twakwizuka vyo-o ivintu 4 vino vyakonkapo. Akuli ukuti: (1) Uwufumu wa kwe Yehova wutupunye awuno wulimala nu kufumyapo izyandwala. (Ayize. 33:24) (2) Umwina Klistu wensinye azipizile ‘ukusinincizya’ ukuti imipozezye yino wasolapo ayili iyizima kwe weliwe. (Wazyani Waroma 14:5.) (3) Tutazipizile ukupingula wanji nanti ukuwapunuzya. (Roma. 14:13) (4) Awina Klistu wakundana swinya wasileka insambu zino wawa nazyo izyakupingula pa vintu zilenge wakane ukuwa awalemenkane mwi wungwe. (Roma. 14:15, 19, 20) Nga tukwizuka vyo-o ivisinka, tulitwalilila ukuwa na wuciwuza uwuwome na wanawitu na wankazi swinya tulilenga mwi wungwe muwe umutende.

16. Uzye wa eluda wangalanjizya wuli ukuti wawa nu mutembo pano wakuwombela ponga na wa eluda wawuye? (Lolani ni cikope.)

¹⁶ Wa eluda wazipizile ukuwa awa mutembo pa kuti na wanji wawakolanya. (1 Tim. 3:2, 3) Ku cakulolelako, e eluda atazipizile awakwenecela ukuti wandi wazumilizya nu kukonka vyonsinye vino walanda pa mulandu vye wakuti we songo ukucila wa eluda wanji. Lelo azipizile ukumanya ukuti umuzimu wa kwe Yehova wungatungulula e eluda uwili wensinye ukulanda vino vingawavwa ukupingula icete pa vintu. Swinya nga cakuti wa eluda wonsinye wazumilizyako kwe cimwi cino citapusine na masundo ya mu Baibolo, e eluda wino wawa nu mutembo nawenye akazumilizyako vye nanti acakuti vipusine na vino weni atekwelenganya.

17. Avizima ci vino tukayitopwa nga cakuti tuli awa mutembo?

¹⁷ Tukazanamo ivizima ivivule nga cakuti tuli nu mutembo. Ku cakulolelako, tukawa na wuciwuza uwuzima na wanawitu na wankazi swinya mwi wungwe mukawa ukulemenkana. Cinji acakuti tukakwivwa icete ukuwa mwi wungwe muno mwawa awanawitu na wankazi awa miwele, inkulilo, intambi ni vikwatilwe ivipusane pusane. Nomba asa mulandu nu kuti twapusana pusana, swensinye twawa mu lupwa muno twalemenkana swinya tukapepa Yehova ponga. Ni cicindamisye acakuti, tukawa ni nsansa ukumanya ukuti tukakolanya Yehova wino wawa nu mutembo.