1. Avyani vino mwizile amumanya pano mwatalisile ukusambilila Baibolo?

 UZYE mukakwizuka vino calinji pano mwatalisile vye ukusambilila Baibolo? Mufwile mwazungusile nkaninye ukuzana ukuti e Leza wakwata izina. Swinya mufwile mwivwile icete nkaninye pano mwasambilizile ukuti e Leza asikoca awantu mu mulilo. Cinji acakuti, mufwile mwatemilwe pano mwamanyile ukuti awakundikwe winu walizyulupuka swinya muliwakwikala nawo mu paradaise.

2. Ukulunda pakusambilila ivisinka vya mu Baibolo, avyani vinji vino mwacisile? (Waefeso 5:1, 2)

² Pano mwayanga mukusambilila Baibolo, apano mwayanga mukukundilako e Yehova. Lonye ulukundo, aluno lwalenzile mwawomvya na vino mwasambililanga. Mwatalisile ukupingula icete pa vintu ukulingana ni visinka vya masundo ya mu Baibolo. Swinya mwizile amutalika ukwelenganya nu kucita ivintu ivizima pa kuti vye mwasecelesya Yehova. Cinji acakuti, wulyanye vino umwana akakolanya umukwasi wakwe uwalukundo, avino na mwemwe mwatalisile ukukolanya Umukwasi winu uwa kwi yulu.​—Wazyani Waefeso 5:1, 2.

3. Amawuzyo ci yano mungayikolowozya?

³ Tungayikolowozya ukuti: ‘Uzye nakundilako e Yehova ukucila na pe vino namukunzile pano nabatizizwe vye? Uzye ukufuma pano na batizizwa, nkakwelenganya nu kucita ivintu ndi vino Yehova, ukupitila mu kukunda awanawitu na wankazi? Nga cakuti mwazana ukuti ulukundo luno mwakwata pe yo-o impindi lutawoma ndi luno mwakweti “pakutalika,” mutazipizile ukuyivwa uwuwi. Amuno wonye avino calinji na wina Klistu wakutalicila. Lelo nanti ciwe wo-o, e Yesu atawakanile. Fwandi nasweswenye  atalitukana. (Ukuwu. 2:4, 7) Wamanya ukuti tungawa nu lukundo na swinyanye ngati alulyanye luno twakweti pakutalika.

4. Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

⁴ Mwe co-o icipande twasambilila pe vino tungacita pa kuti tutwalilile ukukunda Yehova na wanawitu na wankazi. Swinya twalanda na pa vizima vino vilicitika nga cakuti twatwalilila ukuwa nu lukundo.

5-6. (a) Antazi ci zino umutumwa Paulo wapitangamo pano wawombanga umulimo wakuwizya? (b) Avyani vino vyamwavwizye ukutwalilila ukuwombela Yehova?

⁵ E Paulo wivwanga icete ukuwombela Yehova nanti acakuti wawanga ni ntazi izivule. Wapitanga uwulendo uwutali nanti acakuti citalinji acipepuke pe yoyo impindi. Swinya wasunkanyanga intazi muno wapitanga ponga ngati ‘akwakapoka’ nga na “mwakwe wasumbi.” Cinji acakuti mpindi zimwi na walwani wamumanga. (2 Kor. 11:23-27) Asa vyo-o vitupu, asa welyonsi pano awanawitu wamusalifyanga pe vyo wawombesyanga ukuwavwa.​—2 Kor. 10:10; Flpi. 4:15.

⁶ Avyani vino vyavwizye e Paulo ukutwalilila ukuwombela Yehova? Wasambilizile ivivule pa miwele ya kwe Yehova ukupitila mu mawaliko nga na kwe vino wapisilemo. Swinya wasinincizizye ukuti wamukunzile. (Roma. 8:38, 39; Efes. 2:4, 5) Na co-o calenzile nawe amukunde nkaninye. Walanjizizye ukuti wakunzile e Yehova ukupitila ‘ mukwavwa kuno wavwanga awina Klistu swinya watwalilizile ukuwavwa.’​—Hebe. 6:10

7. Acani cimwi cino cingalenga tutwalilile ukukunda Yehova?

⁷ Tungatwalilila ukukunda Yehova ukupitila mukuyisambilizya Baibolo lyonsinye. Pano mukuwazya, mwakwelezya ukulola vino lyo lyo ilyasi likumisambilizya pe Yehova. Swinya mwayikolowozya ukuti: ‘Uzye lyo-o ilyasi likulanjizya wuli ukuti e Yehova wankunda? Amilandu ci yimwi yino yilimo, yo yizipizile ukulenga nkunde e Yehova?’

8. Uzye ukupepa kungatwavwa wuli ukutwalilila ukukunda Yehova?

⁸ Cinji cino cingatwavwa ukutwalilila ukukunda Yehova, akupepa kwe weliwe lyonsinye nu kumunena vino tukuyivwa. (Amalu. 25:4, 5) E Yehova nawe aliyasuka amapepo yitu. (1 Yoh. 3:21, 22) E nkazi Khanh uwa ku Asia, watili: “Pano nasambilizile vye Baibolo, nizile inkunda e Yehova. Lelo pa nsizi yakulola vino akwasuka amapepo yane, niza na mukundilako. Na co-o calenga ndavwambisya ukucita ivya kumusecelesya.” b

9. Uzye amazwi ya kwe Paulo yakalanjizya wuli ukuti e Timoti wakunzile awanawitu na wankazi?

⁹ Pano Paulo wasambilizile icine, wizile awasunkana ne Timoti. E Timoti wakunzile nkaninye e Yehova na wantu. Acino patili papita imyaka imivule, e Paulo wanenile awina Filipi ukuti: “We Timoti wenganye-nsu wino akakwelengania ndivino nene, weyonye awino akawasayila nukulondesya konsi.” (Flpi. 2:20) E Paulo pa-a, atasalifyanga e Timoti pe vino wawombanga icete nanti pe vino walandanga icete ku cintu wavule, lelo wamusalifyanga pa mulandu na vino wakuzile awanawitu na wankazi. Ukwasowa nu kuvwilika, awanawitu na wankazi mu ma wungwe muno Timoti wawombelanga, wavwambisyanga sana ukuti awawatandalila.​—1 Kor. 4:17.

10. Uzye e Anna nu mulume wacisile wuli pa kulanjizya ukuti wakunzile awanawitu na wankazi?

¹⁰ Nasweswenye tuzipizile ukulola inzila zya kwavwilamo awanawitu na wankazi. (Hebe. 13:16) Lekani tulandeko pe Anna wino twalanzilepo mu cipande cino cafumileko. Pa  nsizi ya cimuza icikulu, e Anna nu mulume watandalizile ulupwa lumwi ulwa wanawitu na wankazi. Ku cawulanda, wazanile ukuti co-o icimuza cononile umusonje wa ng’anda muno lo-o ulupwa lwikalanga. Swinya ivizwalo vyawo vyafisile vyonsinye. E Anna watili: “Twasenzile vyo-o ivizwalo twaya twacapa, twacisa nu kupeteka apano twawatwalila. Sweswe tutalolanga ukuti wo-o umulimo walinji awuwome, lelo vino twacisile vyalenga tutwalilile ukuwa swe viwuza iviwome na lo-o ulupwa ukufika na peyonye impindi.” Fwandi ulukundo luno e Anna nu mulume wakweti ku wanawitu na wankazi, aluno lwalenzile wawavwe.​—1 Yoh. 3:17, 18.

11. (a) Uzye ukukunda wanji kungalenga walola nu kuyivwa wuli? (b) Ukulingana ni waliko lya Imilumbe 19:17, uzye Yehova akalola wuli nga tukulanjizya ulukundo kwe wanji?

¹¹ Ukuwa nu lukundo ni cikuku kwe wanji, kulilenga walola ukuti tukakolanya Yehova. Wangatusalifya ukucila na pe vino tukwelenganya. E Khanh wino tulanzilepo kaali acili akakwizuka wano wamwavwizyepo. Watili: “Nkasalifya nkaninye wankazi wano wansendanga mukuwizya. Wizanga mukunsenda pa ng’anda, wanjitangako na mukulila ponga ivya kulya swinya wanyocezyanga na ku ng’anda. Pe yo-o impindi nasinincizya ukuti wa-a wankazi wawombesyanga nkaninye. Cino calenganga wacita wo-o apa mulandu wakuti, wankunzile.” Kweni, asa wewonsi wano wangatusalifya pe vino twawacitila. E Khanh walanzile nu kuti, “Nanga imbe na maka yakucita cimwi pa kulanjizya ukusalifya pa vizima vino wancitizile, nga nawacitizile. Nomba ntamanya na kuno wikala. Lelo nanti ciwe wo-o, e Yehova weni wamanya. Nkapepa ukuti ayize awalambule pe vyonsinye vino wancitizile.” Vyo-o vino Khanh walanzile, avya cisinka. E Yehova akalola ivizima vyonsinye vino tukacitila wanji ukuwikako nu tuticinye. Swinya akavilola ukuti ankongole, alitunyosezya.​—Wazyani Imilumbe 19:17.

12. Uzye awanawitu wangalanjizya wuli ukuti wakunda awa mwi wungwe? (Lolani ni vikope.)

 ¹² Mungalanjizya wuli ukuti mwakunda awanawitu na wankazi swinya mukalondesya ukuwavwa? Umwanawitu wumwi uwacitici e Jordan wakolowozizye eluda pe vino angacita pa kuti atwalilile ukutunjilila iwungwe. E eluda wasalifizye nkaninye we-e umwanawitu pe vino wawombesyanga swinya wamunenile na vino angacita pa kutwalilila ukwavwa awa mwi wungwe. Ku cakulolelako, wamunenile ukuwafika zuwa pa Ng’anda ya Wufumu, ukuwalamukako awanawitu na wankazi nga nu kwasukapo pa kulongana. Cinji wamuwomelezizye ukulazanwa lyonsinye mu mulimo wakuwizya ponga ni wumba lino walinjiko nu kulola inzila zinji zino angavwilamo awanawitu na wankazi. Pano e Jordan wacisile vyonsinye vyo-o vino wamunenile, wasambilizileko ivya kuwomba icete imilimo ni vya kukundilako awanawitu na wankazi. Swinya wasambilizile nu kuti umwanawitu nga wasontwa ukuwa amuwomvi wino akatumicila lyo asa pano watalika ukwavwa wanji, lelo akatwalilila ukuwavwa.​—1 Tim. 3:8-10, 13.

13. Uzye ulukundo lwalenzile wuli umwanawitu e Christian ukuwa we eluda naswinya?

¹³ Uzye mungacita wuli nga cakuti mwafuma pa wu eluda nanti pawuwomvi wakutumicila? Mwakwizuka ukuti e Yehova akakwizuka umulimo wuno mwawombanga nu lukundo luno lwalenzile mwavwambisya ukuwomba wowo umulimo. (1 Kor. 15:58) Swinya akalola nu lukundo luno mwatwalilila ukuwa nalo. Umwanawitu uwizina lya kuti Christian wayivwile uwuwi pano wamufusile pa wu eluda. Lelo nanti ciwe wo-o, walanzile ukuti, “Pamulandu nu lukundo, nasozilepo ukuwawomba umulimo uwuli wonsinye wuno ningakumanisya pa kuwombela Yehova nanti acakuti insi ne eluda.” Mu kupita kwa mpindi we-e umwanawitu wizile asontwa naswinya ukuwa we eluda. E Christian  walanzile nu kuti: “Nizile njivwa intete ukutalika ukuwomba. Lelo nizile injelenganya ukuti e Yehova akulonda mbe ne eluda, nandi mbombe pa mulandu wakuti na mukunda swinya nakunda na wanawitu na wankazi.”

14. Mukusambililalako cani kwe vino e nkazi wa ku Georgia walanzile?

¹⁴ Awawomvi wa kwe Yehova wakalanjizya ukuti wakunda awantu wanji. (Mat. 22:37-39) Ku cakulolelako, e nkazi Elena wino akakwikala ku Georgia walanzile ukuti: “Pa kutalika, ukukunda Yehova akuno kwalenzile nawizizyako wanji. Nomba pano nayanga nkukundilako Yehova apano nayanga nkukundilako na wantu wanji. Nelenganyanga pa ntazi zino wapitangamo nu kulola amalyasi yano yangawafika pa mwezo. Nga nacita wo-o apano navwambisyanga sana ukuwavwa.”​—Roma. 10:13-15.

15-16. Ndi vino tuweni pa cikope, avizima ci vino vikafuma mu kukunda wanji?

¹⁵ Asa wanawitu vye wano wakazanamo ivizima nga cakuti tuli nu lukundo kwe woliwo. Pano e Korona yatalisile, umwanawitu uwizina lya kuti Paolo nu muci, wavwizye awanawitu na wankazi awavule ukumanya ivya kuwomvya amafoni na ma kompyuta pakuwomba umulimo wakuwizya. E nkazi wumwi wizile amanya ivya kuviwomvya nanti acakuti pakutalika camutalilanga nkaninye. Swinya waviwomvizye na pakulalika wa lupwa lwakwe ku cizusyo. Icakuti awali 60 pe wa-a, wazanilweko ukuwomvya intaneti. We-e nkazi nu lupwa lwakwe lonsinye, wazanilemo ivizima mwe vino umwanawitu Paolo nu muci wawombesizye. Mukupita  kwa mpindi, e nkazi walembezile Paolo ukuti: “Tukusalifya nkaninye pa kutusambilizyako swe wasongo ivya kuwomvya vyo-o iviwombelo. Ntalitela njiwilile vino Yehova akatusakamala na vino mwawombesizye ukutwavwa.”

¹⁶ Kwawa isambililo ilicindame nkaninye lino e Paolo akasambililako ku malyasi ya musango wo-o. We-e umwanawitu wasambililako ukuti ukuwa nu lukundo acili icintu icicindamisye ukucila na pakuwa na mano nu kumanya ivya kuwomba icete ivintu. Walanzile ukuti: “Nalinjipo ne kangalila wa muputule. Pe yo-o impindi niza niluka ukuti nanti acakuti awanawitu na wankazi wangalanga wiwilila amalyasi yano nalandanga, watiwilila vino nacisile pa kuwavwa.”

17. Awaweni wanji wano walizanamo ivizima nga cakuti tuli nu lukundo?

¹⁷ Na sweswenye swe weneco tukazanamo ivizima nga cakuti tukukunda awantu wanji. E Jonathan wino akakwikala ku New Zealand wasinincizya ukuti co-o acisinka. Wanda wumwi pa Ciwelusi amanguzi, waweni e payiniya akuwizya mu mbali ya musewo. Acino wapinguzilepo ukuti awombe nawe. Pano wacisile wo-o, atamanyile ivizima vino walinji nu kuzanamo mu kuwomba na we Payiniya. Watili: “Pe yoyo impindi lyo ntakundapo nu kuwomba umulimo wakuwizya. Lelo pansizi yakulola inzila zino we-e payiniya wawomvyanga na vino umulimo wapitanga icete, calenzile njivwe icete nkaninye ukuwomba. Twizile atupanga wuciwuza uwuwome na we-e umwanawitu swinya wanjavwizye ukukunda umulimo nu kupalamila kwe Yehova.”

18. Avyani vino Yehova akalonda twacita?

¹⁸ E Yehova akalonda swensinye tutwalilile ukumukunda nu kukunda awanawitu na wankazi. Tusambilizile ukuti tungatwalilila ukukunda Yehova ukupitila mukuwazya izwi lyakwe nu kwelenganyapo, apano nu kulanda nawe mwipepo lyonsinye. Swinya tungatwalilila ukukunda awanawitu na wankazi ukupitila mukuwavwa mwe vino wakulondekwa. Nga cakuti twatwalilila ukuwa nu lukundo, tulipalamila nkaninye kwe Yehova na ku wanawitu na wankazi. Swinya tuliyitopwa wuciwuza uwuwome umuyayaya