AWAVULE wamanya pi lyasi lya kwe Yesu ukuti wamupamantizile ponga nivipondo viwili pa cimuti cakuculilapo. (Mat. 27:35-38) Lelo nanti ciwe wo-o, wamwi wasuwila ukuti e Baibolo yitanga yilande ivisinka vyonsi nga yikulanda pevino wazisile e Yesu mu nkungwe.​—Mar. 15:42-46.

Wakalemba wa Malandwe wamwi wavwilikanga nga cakuti wino wamunyonga wamuzumilizyanga ukumuzika icete mu nkungwe. Cinji acakuti, wanye wa-a wakalemba awano wasuwizile nukuti wino wamunyonga nu kumukoma pamulandu wakuti acisile umulandu, wamulolanga mu nzila iyiwele. E kasenda wama lyasi e Ariel Sabar, walemvile mwe magazini yakuti Smithsonian, pakulondolola umulandu wuno walenzile awavule walola wo-o. Watili: “Ukupamantila umuntu pa wucingane kwalinji akusunda kuno wasundanga umuntu wino akapanga imilandu mu kaya. Swinya awasambilile sana wakalanda ukuti citanga ciwe aca mano ukwelenganya ukuti awina Roma walinji nukuzika icete umuntu wamusango wo-o.” Fwandi cino calenganga awina Roma ukucita wo-o, walondanga ukucuzya nkaninye e kapanga wamilandu nukusya umuwili wakwe pa cimuti pakuti ivinyama vilye. Ne utwawi tuno twasyalangako watusumbilanga mu vizinji muno muli ivitumbi vinji.

Lelo wano wakazyula ivya kuzyula-zyula, wiza wazana ivipusaneko vino vikalanjizya pe vimwi vino vyasyazileko ku waYuda wano wawakomile. Mu 1968, wizile awazana amafupa ye wumwi uwa ku kaali, wino wanyonzile nukumukoma. Ya-a amafupa wayazanile mu nkungwe yawa Yuda yino yawezile mupipi naku Yerusalemu. Ne vino vyasyazile waviwisile muno wakasunjila amafupa nanti mu mbokosi ya mafupa swinya pe vyonye vyo-o vino vyasyazile palinji ni fupa lya kucitende. Lyo-o ifupa walipamantizile pipulanga ukuwomvya umusomani wuno watalinfile ama centimeter 11.5 (4.5 in.). E Sabar watili: “icitende ca monsi uwizina lya kuti Yehochanan, cikapa uwusinincizyo wakuti amalyasi ya Malandwe yano yakalanda ukuti e Yesu wamuzisile munkungwe yangawa aya cisinka.” Co-o cikutulanjizya apatiswenye ukuti, “icitende ca kwe Yehochanan cawa acakulolelako ca monsi wino walinjiko mu mpindi zya kwe Yesu wino awina Roma wazumilizizye ukuti wamuzike mu nkungwe yawa Yuda.”

Kufwile kwawa imilandu na yinjinye imipusaneko yino yikalanda pe vino Yesu wamupamantizile pa cimuti cakuculilapo ukulingana na vino icitende ca kwe Yehochanan cikalanjizya. Lelo icisinka acakuti wamwi wano wapanganga imilandu na wonye wawazikanga mu nkungwe. Swinya watawasumbilangavye mu vizinji muno mwawanga ivitumbi vinji. Co-o cikutulanjizya apatiswenye ukuti, wo-o vino e Baibolo yikalanda ukuti e Yesu wamuzisile icete nkaninye mu nkungwe avya cisinka. Amuno wo-o uwusinincizyo wukatunjilila vino e Baibolo yikalanda ukuti e Yesu wamuzisile mu nkungwe.

Nicicindamisye icakuti, e Yehova walandizile lya nkani ukuti e Yesu walinji nukumuzika mu nkungwe yamukankala. Swinya pasi nanti wumwinye wino walinji nukulenga vino Leza walanzile ukukana viciliswa.​—Ayize. 53:9; 55:11.