1-2. Uzye icakulolelako ca kwe Paulo cingavwa wuli wa eluda mwe ya-a amanda?

 UMUTUMWA Paulo wakunzile nkaninye awanawitu na wankazi. Swinya wawombesyanga nkaninye ukuwasakamala. (Imili. 20:31) Awuli umulandu wuno wamukundizile nkaninye. Impindi yimwi pano wa eluda wa ku Efeso wivwile ukuti watalitela wamulolepo naswinya, e Baibolo ikati wonsinye “awalosya inkota.” (Imili. 20:37) Wulyanye vino e Paulo walinji avino na wa eluda nye wakunda nkaninye awanawitu na wankazi. Swinya wakacita icili consinye cino wangakumanisya pakuwavwa. (Flpi. 2:16, 17) Lelo nanti ciwe wo-o nawonye cisiwapepucila ukuwomba vyonsinye vino wazipizile ukuwomba. Acani cino cingawavwa ukucimvya?

² Wa eluda wangakolanya icakulolelako ca kwe Paulo. (1 Kor. 11:1) Nawenye walinji amuntu ndi vino sweswe, atalinji amungeli. Impindi zimwi nawenye camuwomelanga ukucita icizima. (Roma. 7:18-20) Swinya wapitanga mu ntazi imvule. Lelo nanti ciwe wo-o, asitela alekepo ukwavwa awanawitu nanti ukuleka ukuwa ni nsansa. Nga cakuti wa eluda wakukolanya e Paulo waliwasipicizya intazi zino wakupitamo swinya walitwalilila ukuwa ni nsansa pano wakuwombela Yehova. Lekani nomba tusambilile pe vino wangacita wo-o.

3. Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

³ Mwe co-o icipande twalanda pa ntazi 4 zino wa eluda wakapitamo: (1) ukuzana impindi yakuwomba umulimo wakuwizya ni milimo yinji mwi wungwe, (2) ivyakucita pakuwa ni mpindi yakuwomelezya awanawitu na wankazi, (3) ukukanayivwa nkani uwuwi nga wacita cimwi pamulandu wa kukanapwililika ne (4) vino wangawombela ponga na wanji wano watapwililika. Swinya twandi tusambilile na vino Paulo wacimvyanga zyo-o intazi na vino wa eluda wangamukolanya.

4. Avyani vino vikalenga wa eluda mpindi zimwi cawawomela ukuwombako umulimo wakuwizya?

⁴ Cino cingalenga cawatalila. Wa eluda wawa ni vivule ivya kucita. Pe vyo-o pawa nu mulimo wakuwizya. Ku cakulolelako, wa eluda awavule wakalecelana ukuwa awaceyamani pa kulongana kwa mikalile nukutungulula Isambililo lye Baibolo ilya pi wungwe. Swinya wakalanda na malyasi yanji pakulongana. Asa vyo-o vitupu, wakasambilizya na wawomvi wano wakatumicila ivya kuwomba icete imilimo. Swinya wakakwivwa icete ukuwomelezya awanawitu na wankazi. (1 Pet. 5:2) Wamwi wakawombako umulimo wakuzenga ama Ng’anda ya Wufumu ni vikulwa vinji ivya kupepelamo. Lelo nanti ciwe wo-o, wulyanye vino cawa kwe wonsinye awa mwi wungwe, umulimo uwucindame wuno wa eluda wakawomba awakuwizya ilyasi ilizima.—Mat. 28:19, 20.

5. Aca kulolelako ci cino Paulo watulanjizizye pa mulimo wakuwizya?

⁵ Vino waeluda wangasambilila kwe Paulo. Pa Wafilipi 1:10, e Paulo walanzile cino calenzile awomba icete umulimo wa kuwizya, watili: ‘Mwasolapo cino ciyine.’ E Paulo wawomvyanga ko-o ukupanda amano. Pa myaka imivule, wacindamisile nkaninye umulimo wakuwizya wuno wapilwe. Wawizyanga ‘ku cintu wavule na ku ng’anda ni ng’anda.’ (Imili. 20:20) Atawombavye umulimo wakuwiwzya pa mpindi yimwi mu wanda nanti uwanda wonga mwe sabata. Lelo wawizyanga pa mpindi yonsinye yino wasyucila. Ku cakulolelako, pano walindililanga awina Klistu wawuye mu Atena, watalisile ukuwizizya awantu wamwi awacindame nkaninye, swinya wamwi pe wa-a wazumizile ukuteyelezya. (Imili. 17:16, 17, 34) Ne pano walinji “muvingololo,” wawizizyangako awantu wonsinye wano wawanga nawo.—Flpi. 1:13, 14; Imili. 28:16-24.

6. Avyani vino Paulo wasambilizyangako wanji?

⁶ E Paulo wawomvyanga icete impindi. Wasendangako na wanji mu mulimo. Ku cakulolelako, pano watalisile vye ukuwomba wumishonari wasenzileko e Yohani wino witanga nu kuti Marko. Ne mu wulendo waciti wili uwa wumishonari wasenzile e Timoti. (Imili. 12:25; 16:1-4) Ukwasowa nu kuvwilika, e Paulo welezizye na maka ukuwasambilizya ivya kulemenkanya awa mwi wungwe, ivya kuwomba umulimo wakutungulula ni vya kuwa wakasambilizya wazima.—1 Kor. 4:17.

7. Uzye wa eluda wangacita wuli pakukonka vino Paulo walanzile pa Waefeso 6:14, 15?

⁷ Isambililo. Wa eluda wangakolanya e Paulo nga cakuti wakuyipekanya ukuwizya ukuli konsinye swinya impindi iyili yonsinye. (Wazyani Waefeso 6:14, 15.) Ku cakulolelako, wangawizya pano waya mu kukala tumwi nanti pano wali pa ncito. Asa pa-a ponga, pano wayile mukwavwilizyako ukuzenga Ing’anda ya Wufumu  wangawizizyako wano wikala mupipi na pe yoyo incende nanti wano wakwiza mukukazya vimwi. Wulyanye vino Paulo wacitanga, wa eluda wangasambilizyako awawomvi wano wakatumicila imilimo nanti awanawitu wanji pano wali nawo mu mulimo wakuwizya.

8. Avyani vino waeluda wangasolapo ukucita impindi zimwi?

⁸ Wa eluda watazipizile ukusumba impindi inkulu ukuwombavye imilimo ya mwi wungwe nanti mu muputule, icakuti wapotwa nukusyala ni mpindi yakuwombako umulimo wakuwizya. Pakuti wasyala ni mpindi yakucita vyonsinye vino wazipizile ukucita, impindi zimwi wangasolapo ukukana ukupocelela imilimo na yinji yino wakulonda ukuwalundilapo. Pansizi yakwelenganyapo nukupepelapo, wangazana ukuti nga wazumila imilimo na yinji, wangapotwa ukusyala ni mpindi yikucita ivicindame. Pe vyo-o ivintu ivicindame pangawa akutungulula amapepo ya lupwa cila sabata, ukuwombako umulimo wakuwizya, nukusambilizya awana ivyakuwomba umulimo wakuwizya. Wamwi cikawatalila ukukana nga cakuti wawapa imilimo yimwi. Lelo wazipizile wakwizuka ukuti e Yehova akamanya vino wakavwambisya ukuwombesya mwe vyonsinye.

9. Avyani vino waeluda wangapotwa ukucita pa mulandu wakuwa ni vyakucita ivivule?

⁹ Cino cingalenga cawatalila. Awawomvi wa kwe Yehova wakapita mu ntazi mvule. Awuli umulandu wuno swensinye pano tuli mu manda yakulecelezya tukalondekwa awa kutuwomelezya, ukutwavwa nga nu kutusansamusya. Impindi zimwi wamwi wakalondekwa ukuwavwa pakuti waleke ukuwa ni miwele imiwipe. (1 Tes. 5:14) Kweni wa eluda watanga wafumyepo intazi zyonsinye zino awantu wa kwe Yehova wakapitamo. Lelo nanti ciwe wo-o, e Yehova akalonda wa eluda wawombesya ukufika pano papelezile amaka yayo kukwavwa nu kucinjilila ing’onzi zyakwe. Uzye wa eluda wano wakwata ivyakucita ivivule wo-o, wangakumanisya wuli ukwavwa awanawitu na wankazi mwe vyo wakulonda?

10. Ukulingana ne,1 Watesalonika 2:7 uzye e Paulo wasakamalanga wuli awantu wa kwe Yehova?

¹⁰ Vino waeluda wangasambilila kwe Paulo. E Paulo wawomelezya awanawitu lyonsinye nu kuwasalifya. Wa eluda wakalanjizya ukuti wakamukolanya ukupitila mukukunda awanawitu na wankazi nukuwa ni cikuku kwe woliwo. (Wazyani 1 Watesalonika 2:7.) E Paulo wanenile awina Klistu wawuye ukuti wa wakunda nukuti ne Yehova nye wawakunda. (2 Kor. 2:4; Efes. 2:4, 5) Walolanga awa mwiwungwe wonsinye ukuti aviwuza vyakwe. Swinya wasumbanga impindi nkulu ukuwa nawo ponga. Cinji acakuti walanjizizye ukuti wa wasuwizile ukupitila mukuwasimicilako vino vyamusakamikanga na vino waluvyanyanga. (2 Kor. 7:5; 1 Tim. 1:15) Nomba nanti ciwe wo-o, atawikangavye amano ku ntazi zyapalwakwe, lelo wavwambisyanga sana ukwavwa awanawitu na wankazi.

11. Acani calenganga e Paulo awalunjika awanawitu na wankazi?

 ¹¹ Impindi zimwi e Paulo wasundanga awanawitu na wankazi. Atacitanga wo-o pamulandu wakuti afuzilwe pe vino wacisile. Lelo apamulandu wakuti wa wakunzile swinya walondanga ukuwacinilila ku viwipe ivilekanelekane. Welezyanga na maka ukuwasunda mu nzila iyizima swinya yino yalenganga ciwawapepucila ukukonka. Ku cakulolelako, mwe kalata yino walembezile awina Korinti mwalinji ukusunda ukuzima nkaninye. Pansizi yakuwalembela yo-o kalata, watumile e Taitasi ukuti akawalole. E Paulo wivwile icete nkaninye ukwivwa ukuti awina Korinti wapocelezile koko ukusunda nu ku kuwomvya.—2 Kor. 7:6, 7.

12. Uzye wa eluda wangavwa wuli awina Klistu wa wuye?

¹² Vino waeluda wangasambilila kwe Paulo. Wa eluda wangakolanya e Paulo nga cakuti wakupawulako impindi yakuwa ponga nawanawitu na wankazi. Inzila yonga yino wangacitilamo wo-o akuwanjilila ukufika pakulongana pakuti wakwatako impindi yakulanzyanya na wanawitu na wankazi. Pasipinda nukusumba impindi nkulu pa kuwomelezya umwanawitu nanti e nkazi. (Roma. 1:12; Efes. 5:16) E eluda wino akakolanya Paulo, akawomvya Baibolo pakuwomelezya wanji swinya akawavwa ukumanya ukuti e Yehova wa wakunda. Cinji acakuti, akalenga wamanye ukuti nawenye e eluda wa wakunda. Akalanzyanya nawo imiku imivule nu kuvwamba inzila zyakuwasalifizyamo. Asa vyo-o vitupu, pano e luda ukusunda wumwi akasinincizya ukuti vino akumusunda vilingine na masundo ya mu Baibolo. Asipita mumbali pano akusunda wumwi lelo akamusunda mu cikuku pamulandu wakuti akalonda ukumwavwa ukuwomvya vino wamusundilapo.—Gal. 6:1.

13. Uzye ukukana pwililika kungalenga wa eluda wayivwa wuli?

¹³ Cino cingalenga cawatalila. Wa eluda watapwililika, na wonye wakaluvyanya wulyanye vino cikawa ku wantu wanji. (Roma. 3:23) Mpindi zimwi wangacilamo ukuyivwa uwuwi nga cakuti wacita cimwi pa mulandu wakukanapwililika. Wanji nawo wakawikavye amano pe vino watakukumanisya ukucita, na co-o cikalenga watalike ukuyivwa uwuwi. Ne wamwi wasizumila pa viluwo vino wakacita naco cikalenga wapotwa ukupiluka.

14. Ukulingana 2 Wakorinte 4:7, uzye ukuyicefya kwavwizye wuli e Paulo?

¹⁴ Vino waeluda wangasambilila kwe Paulo. Pa mulandu wakuti e Paulo walinji amuyicefye wamanyile ukuti atalinji nukulwisya uwutonte wuno wakweti ku maka yakwe. Walondanga e Yehova ukumwavwa. Pa kutalika, e Paulo wacuzyanga nkaninye awina Kristu. Lelo mukupita kwa mpindi wizile ayiluka ukuti vino wacitanga vyawifile swinya wapilusile. (1 Tim.  1:12-16) E Yehova wizile amwavwa ukuwa we eluda uwalukundo, uwa cikuku swinya umuyicefye. E Paulo wamanyile ukuti wacitanga iviwipe ivivule nkaninye pamulandu wakukanapwililika, lelo nanti ciwe wo-o atikalilangavye ukwelenganya pa viwipe vino wacitanga. Wasuwizile ukuti e Yehova walinji nukumutetela. (Roma. 7:21-25) E Paulo atenecelanga ukucita ivintu ngati wapwililika. Lelo wawombesyanga ukuwa ni miwele imizima swinya wasuwizile ukuti e Yehova walinji nu kutwalilila ukumwavwa ukuwomba umulimo wakwe.—1 Kor. 9:27; wazyani 2 Wakorinte 4:7.

15. Uzye waeluda wazipizile walola wuli uwutonte uwuli wonsinye wuno wangawa nawo?

¹⁵ Isambililo. Wa eluda wasisontwa pamulandu wakuti wapwililika. Lelo nanti ciwe wo-o, e Yehova akalonda wazumila pa viluwo vino wakacita nukutwalilila ukuwombesya pakuti wawe ni miwele imizima. (Efes. 4:23, 24) Pano eluda akuyisambilizya Baibolo azipizile ukulola muno azipizile ukuzifya. Nga akucita wo-o e Yehova alimwavwa ukuwa ni nsansa swinya aliwa we eluda umuzima.—Jemu. 1:25.

16. Avyani vino vingacitika nga cakuti eluda akuwika vye amano kuviluwo vino awanawitu na wankazi wakucita?

¹⁶ Cino cingalenga cawatalila. Pano wa eluda wakusumba impindi nkulu nawa wanawitu na wankazi, apano wangatalika ukulola iviluwo vyawo. Icakuti nga watacenjezile watanga walanjizya icikuku pano wakuwomba na wanawitu na wankazi. Wangafulilwa awanawitu na wankazi nukuwavwilika. E Paulo wasocezile awina Klistu ukuti wonye avino Satana angakunda ukuti wacita.—2 Kor. 2:10, 11.

17. Uzye e Paulo walolanga wuli awanawitu na wankazi?

¹⁷ Vino waeluda wangasambilila kwe Paulo. Welenganyangavye pa vizima vino awanawitu na wankazi wacitanga. Wamanyile ukuti waluvyanyanga swinya impindi zimwi vino wacitanga vyamulumisyanga sana umwezo. Lelo wamanyile ukuti nga cakuti wumwi waluvyanya, lyo cisakusula ukuti amuwipe. E Paulo wakunzile nkaninye awanawitu na wankazi, swinya wawikangavye amano ku miwele yawo imizima. Nga walola ukuti cikuwatalila ukucita icizima, wamanyanga ukuti ukulwisya kweni wakulwisya pakuti wacite icizima, lelo wakulondekavye ukuwavwa.

18. Mukusambililako cani kwe wo-o vino Paulo wavwizye e Yuodia ne Suntuki? (Wafilipi 4:1-3)

¹⁸ Katulande pe vino Paulo wavwizye e Yuodia ne Suntuki wano walinji mwiwungwe lya mu Filipi. (Wazyani Wafilipi 4:1-3.) Wa-a wankazi wafwile wapusine vye pe cimwi icakuti calenzile waleke ukukundana. Lelo nanti ciwe wo-o, e Paulo wawisilevye amano ku miwele yawo imizima. Walinji nicikuku kwe woliwo swinya atatalisile ukuwavwilika. E Yuodia ne Suntuki walinji ni cisinka, wapanzile izina ilizima swinya wawombezile e Yehova pa myaka imivule. Pamulandu wakuti e Paulo wawisilevye amano pavizima vino wa-a wankazi wacitanga, calenzile awavwe ukutalika ukwivwana na swinya. Wo-o vino Paulo walolanga imiwele imizima mwe wanji, calenzile  atwalilile ukuwa ni nsansa nukuwa na wuciwuza uwuwome na wa mwi wungwe.

19. (a) Uzye wa eluda wangacita wuli pakuti walola ivizima mu wanawitu na wankazi? (b) Avyani vino mukusambililako pa cikope kwe eluda wino akuzifya pa Nga’nda ya Wufumu?

¹⁹ Isambililo. Wa eluda, muwawika amano kumiwele imizima yino awanawitu na wankazi wawa nayo. Swensinye tutapwililika lelo cila muntu wawa ni miwele yino tungakolanya. (Flpi. 2:3) Kweni molimonye impindi zimwi wa eluda wangalondeka ukusunda umwanawitu nanti e nkazi. Lelo ukukolanya Paulo, wa eluda watazipizile ukuwikavye amano ku viwipe vino umwanawitu nanti e nkazi akalanda nukucita. Wazipizile wawikavye amano pe vino weyo umuntu wakunda Yehova, vino akasipicizya pano akuwombela Leza navino akawombesya pakuti awacita icizima. Wa eluda wano wakawika vye amano ku miwele imizima yino wanji wakwata wakalenga awanawitu na wankazi wayivwa ukuti wakundikwa kuwa mwi wungwe wonsinye.

20. Avyani vino wa eluda wangacita pakuti watwalilile ukusambililako ku cakulolelako ca kwe Paulo?

²⁰ Wa eluda nga cakuti mukuwazya sana amalyasi ya kwe Paulo, yalimyavwa nkaninye. Ku cakulolelako, mungalola mu Icisontelelo ca Mpapulo sha Watchtower, muye pano watili “Paulo” apano muye pakamutwe akatici kano kakuti “Icakulolelako kwa eluda.” Pano mukuwazya ya-a amalyasi mwe co-o icipande, mwayikolowozya ukuti ‘uzye icakulolelako ca kwe Paulo cinganjavwa wuli ukutwalilila ukuwa ni nsansa pano nkuwomba wueluda?’

21. Avyani vino wa eluda watazipizile wavwilika?

²¹ Wa eluda mwakwizuka ukuti e Yehova asilonda ukuti muwe mwe wapwililike lelo akalonda muwawa ni cisinka. (1 Kor. 4:2) E Yehova wasecelelanga nkaninye pe vino Paulo wa wombesyanga navino walinji ni cisinka. Fwandi ukwasowa nukuvwilika e Yehova akasecelela nkaninye pe vino mukawombesya. “Atalitela ayiwilile vino mwachita, nanti kwiwilila ulukundo luno mwamuchitizile kukwavwa kuno mwavwanga swinya muchili mukwavwa awina Klistu.”—Hebe. 6:10.