1. Avyani vino e kasesema Ayizeya wanenile awina Israeli?

 E KASESEMA Ayizeya walondolozile e Yehova ukuti we ‘Leza wacisinka.’ Izwi lino wapiliwula ukuti “icisinka” likasula nu kuti “ameni.” (Ayize. 65:16) Ne izwi lya kuti “Ameni” likapiliwula ukuti “ciwe wowonye,” nanti “acisinka.” Nga cakuti e Baibolo yawomvya izwi lyakuti “ameni” pano yikulanda pe Yehova nanti pe Yesu, lyo cikusula mukuti yayo amazwi ayacisinka. Awuli umulandu wuno Ayizeya wanenezile awina Israeli ukuti: Vyonsinye vino Yehova walandila kucili vikakwiza mukucitika. Twamanya wo-o pa mulandu wakuti akaficilisya vyonsinye vino walaya.

2. Amuladu ci wuno tungasuwila ukuti e Yehova alificilisya vino watulaya, swinya amawuzyo ci yano twandi twasuke?

² Uzye namwemwe mungasuwila ukuti Yehova alificilisya vino walaya ukutucitila ku nkolelo? Pa nsizi ya myaka mupipi ne 800 ukufumilila mu mpindi zya kwe Ayizeya, umutumwa Paulo walondolozile pe vino vingalenga tusuwile ukuti e Yehova akaficilisya vyonsinye vino walaya. Watili, e Yehova “atanga awipe uwufi.” (Hebe. 6:18) Ku cakulolelako, wulyanye vino tutanga twenecele ku muti we mango ukukoma amawolenji, avino tutanga twenecele e Yehova intaliko ya cisinka ukuwipa uwufi. Wo-o awuli umulandu wuno tungasuwila vyonsinye vino walanda, ukuwikako na vyonsinye vino walaya ukutucitila ku nkolelo. Mwe co-o icipande twandi twasuke ya-a amawuzyo: Avyani vino Yehova walaya ukutucitila ku nkolelo? Ni lyakuti, avyani vino vikalanjizya ukuti e Yehova alificilisya vino watulaya?

3. (a) Awulayo ci wuno awawovwi wa kwe Yehova wakunda sana? (Ukuwumbulika 21:​3, 4) (b) Uzye awantu wakalanda wuli nga cakuti twawanenako pe wo-o uwulayo?

³ Awawomvi wa kwe Yehova ukuzinguluka insi yonsinye watemwa nkaninye uwulayo wuno twandi tulandepo. (Wazyani Ukuwumbulika 21:​3, 4.) E Yehova watulaya ukuti “kutaliwa imfwa naswinya, amalanda yataliwapo, nant’akulila, nant’awulumilanye.” Swewavule tukawomvya lyo-o iwaliko pa kuwizizyako wanji pe vino uwumi wuliwa mu paradaise. Uzye awantu wakalanda wuli nga cakuti mwawanenako pe wo-o uwulayo? Mpindi zimwi wangalanda ukuti, “Vyo-o ivyewo vino mwalanda vyazipa nkani, vitanga vicitike.”

4. (a) Avyani vino Yehova wamanyile pano wanenile umutumwa Yohani ukulemba pe vino ivintu viliwa mu Paradaise? (b) Ukulunda pakutulaya, avyani vinji vino Yehova wacita?

⁴ E Yehova wapusilemo umutumwa Yohani ukulemba amazwi yano yakalanda pe vino ivintu viliwa mu paradaise. Pano Yehova wamunenanga ivyakulemba, wamanyile ukuti nasweswenye tuliwanenako wanji pe wo-o uwulayo pano tukuwizya pa Wufumu wakwe. Cinji aca kuti wamanyile ukuti awantu awavule ciliwatalila ukusuwila wo-o uwulayo wuno wukalanda pa “vintu vipya.” (Ayize. 42:9; 60:2; 2 Kor. 4:​3, 4) Avyani vino vingatwavwa ukusuwila nu kwavwa wanji ukusinincizya ukuti vino vyawa pa Ukuwumbulika 21:​3, 4 vilicitika? E Yehova atapelela vye pa kutulaya ivintu ivizima, lelo wawikako ni vya kutwavwa ukusuwila ukuti vino walaya vilicitika. Nomba avyani vyovyonye vino watuwicilako?

5. Amavesi ci yano yakatulanjizya ukuti e Yehova alificilisya vino watulaya, swinya avyani vino yakalanda?

⁵ Muma vesi yano yakonkapo amuno tukazana vino vikatulanjizya ukuti e Yehova alificilisya vino watulaya. Mwe ya-a ama vesi tukawazyamo ukuti: ‘Nga pano wino wikala pa cilimba ca Wufumu avwanga ati ‘Lolecesyani! Kanonzi napilula ivintu vyonsi kuwupya!’ Alanda nu kuti: ‘Walika vyoo:-Amazwi yaa amasuwilwa swinya ayakusimicila.’ Swinya alanda nu kuti: ‘Casila yafiswa. Nenji ne Alfa swinya ne Omega, entaliko nimpelelechezya.’’—Ukuwu. 21:​5, 6.

6. Amulandu ci wuno amazwi yano yawa pa Ukuwumbulika 21:​5, 6 yakawomezya sana isuwilo litu mwe vino Yehova watulaya?

⁶ Amulandu ci wuno ya-a amavesi yakawomezya sana isuwilo litu mwe vino Yehova watulaya? Amuno mwe ya-a amavesi, cawa ngati e Yehova wasayina amapepala yakulanjizya ukuti alificilisya vino watulaya. b Pa Ukuwumbulika 21:​3, 4 apano tukazana ya-a amalayo. Lelo mu vesi 5 ne 6, amuno mwawa amazwi yano wasayina nanti e sigineca yino yikalanjizya ukuti alificilisya ya-a amalayo. Acino lekani tuwikeko sana amano pano tukusambilila pe vino Yehova wacita pakulanjizya ukuti tungamusuwila.

7. Acani cino calenga amazwi yakutalicila yano yawa mu Ukuwumbulika 21:5 ukucindama, swinya amulandu ci wuno yacindamila?

⁷ E vesi 5 yatalicila na mazwi ya kuti: ‘Nga pano wino wikala pa cilimba ca Wufumu avwanga ati.’ (Ukuwu. 21:5) Wo-o amuku wakutalicila pa miku yitatu mwi buku lya Ukuwumbulika pano Yehova walandapo umweneco mucilolwa. Ya-a amazwi we Yehova nye umweneco awino walanzile, asa mungeli wa maka nanti e Yesu. Na co-o cingalenga tusuwile amazwi yano yakonkapo. Amulandu ci? Amuno E Yehova “atanga awipe uwufi.” (Tait. 1:2) Cinji aca kuti, co-o icisinka cikalenga tusuwile nkaninye amazwi yano yawa pa Ukuwumbulika 21:​5, 6.

8. Uzye e Yehova akalola wuli vino watulaya? (Ayizeya 46:10)

⁸ Lekani nomba tulande pi zwi lyakuti “Lolecesyani!” (Ukuwu. 21:5) Izwi lya ci Greek lino  wapiliwula ukuti “Lolecesyani!” waliwomvya imiku imivule mwi buku lya Ukuwumbulika. Uwulondolozi wumwi walanda ukuti, “akalitoni kano wawika mukulecelezya kwe lyo-o izwi kawelako kukwavwa e kawazya ukuwikako sana amano ku mazwi yano yakonkapo.” Amazwi ci yano yakonkapo pe ka-a akalitoni? E Yehova walanzile ukuti: “Kanonzi napilula ivintu vyonsi kuwupya.” Nga muweni pa-a, akulanda ukuti napilula ivintu vyonsi kuwupya, lelo atalanzile ukuti ndipilula ivintu vyonsi kuwupya. Ya-a amazwi yakwivwika ngati vyacitika kaali pa mulandu wakuti e Yehova weni avino akalola.—Wazyani Ayizeya 46:10.

9. (a) Uzye amazwi ya kuti “napilula ivintu vyonsi kuwupya” yasula mwinye? (b) Avyani vino vilicitika kwi “yulu” ni “nsi”?

⁹ Lekani tulande pa mazwi yano yakonkapo yano yawa pa Ukuwumbulika 21:5 ayakuti: “Napilula ivintu vyonsi kuwupya.” Ya-a amazwi yawa namawupiliwulo yawili akuli ukuti ukuzifya nu kupyanicizya. Avyani vino Yehova alipyanicizyapo? Pa Ukuwumbulika 21:​1, pakati: “Iyulu lyakutalika ninsi yakutalika avisowa napano vyalyata.” “Iyulu lyakutalika” likakwimililako amawuteko ya munsi yano yakatungululwa ne Satana ni viwa vyakwe. (Mat. 4:​8, 9; 1 Yoh. 5:19) Mwe Baibolo izwi lyakuti, “insi” lingimililako na ku wantu wano wakakwikalamo. (Inta. 11:1; Amalu. 96:1) Fwandi amazwi yakuti, “insi yakutalika” yakakwimililako awantu wano wakacita iviwipe mwe ya-a manda. E Yehova atalitalika ukupangulula nanti ukuzifya “iyulu” ni “nsi” lelo alivifumyapo vyonsinye, akuli ukuti amawuteko ya munsi na wantu wano wakacita iviwipe. Nga wacita wo-o, apano alipyanicizyapo “iyulu pya ni nsi mpya,” akuli ukuti uwuteko uwupya wuno wuliwatungulula awantu awalungamane.

10. Avyani vinji vino Yehova alilenga ukuwa ivipya?

¹⁰ Pa Ukuwumbulika 21:​5, pawa na vino Yehova walanda ukuti alilenga viwe avipya. Pe yo-o e vesi, atalanda ukuti: “nkupanga ivintu vyonsi ivipya.” Lelo walanda ukuti: “Kanonzi napilula ivintu vyonsi kuwupya.” E Yehova alipilula insi na wantu ukuwa awapya. E Ayizeya walandizile lyankani ukuti insi yonsinye yiliwa ngati acalo iciyembe akuli ukuti yiliwa we Edeni. Alilenga umuntu wenga na wenga ukuwa umupya. Ku cakulolelako alipozya awalemale, intonko na wakutwi swinya alizyulupula na wafwe.—Ayize. 25:8; 35:​1-7.

11. Acani cino Yehova wanenile e Yohani ukucita swinya amulandu ci?

¹¹ Avyani vinji vino Yehova walanda vyo vingalenga tumusuwile? E Yehova wanenile umutumwa Yohani ukuti: “Walika chonye-choo, amuno amazwinye yaa ayakusimichila swinya amasuwilwa.” (Ukuwu. 21:5) E Yehova atapelezile vye pa kumunena ukuti “walika” yaa amazwi, lelo wamunenile nu mulandu wakucitila wo-o. Watili: “amuno amazwinye yaa ayakusimichila swinya amasuwilwa.” Co-o cikusula mu kuti ya-a amazwi aya cisinka swinya tungayasuwila. Tukasalifya nkaninye wo-o vino e Yohani wivwizile vino wamunenile ukuti “walika.” Amuno calenga twawazya pa wulayo wakuleta Paradaise nu kuwakwelenganya sana pa vizima vino viliwamo.

12. Amulandu ci wuno Yehova walandizile ukuti: ‘casila yafiswa!’?

¹² Avyani vinji vino wakonkinyepo ukulanda? Watili,‘casila yafiswa!’ (Ukuwu. 21:6) Pa-a e Yehova walanzile ngati vyonsinye vino tulanzilepo pe Paradaise vyaficiliswa kaali. Walanzile wo-o, pa mulandu wakuti pasi cino cingamulesya ukuficilisya ukulonda kwakwe. Atapelezile vye pa-a, lelo walanda na mazwi yanji yano yalenga tusuwile nkaninye ukuti vilicitika. Amazwi ci yayonye?

13. Amulandu ci wuno Yehova walandizile ukuti: “nenji ne Alfa swinya ne Omega”?

¹³ Ndi vino tulanzilepo pakutalika, e Yehova wayilandila umweneco imiku yitatu mu cilolwa ca kwe Yohani. (Ukuwu. 1:8; 21:​5, 6; 22:13) Pe yonsinye yo-o imiku wanyocezyangapo ukulanda ukuti: “nenji ne Alfa swinya ne Omega.” Izwi lyakuti Alfa lino likasula mukuti intaliko alino lyatalicilako mu vilembo vya ciGreek vino wakakwita ukuti alphabet. Swinya izwi lyakuti Omega lino likasula mukuti impelelecezya, alino lyalecelezyako mwe vyo-o ivilembo. Fwandi wo-o vino Yehova wayilondolola ukuti “Nenji ne Alfa swinya ne Omega” cikalanjizya ukuti ngawatalika cimwi mpakanye akacificilisya.

14. (a) Ampindi ci pano calinji ngati e Yehova walanda ukuti ne “Alfa” swinya ampindi ci pano ciliwa ngati walanda ukuti ne “Omega.” (b) Amazwi ci yano tukazana pa Intaliko 2:​1-3 yano yakalanjizya ukuti Yehova alificilisya ukulonda kwakwe?

¹⁴ Pano Yehova welewuzile e Adamu ne Eva wawanenile umulandu wuno wawelewulizile na cino wapanjizile insi. E Baibolo yikati: “Nga Leza awapepa awanena ati: ‘Kavulanji muwakwatana mwize mwizuzye insi muyitonsye.’” (Inta. 1:28) Pe yo-o impindi calinji ngati Yehova walanda ukuti ne “Alfa.” Wo-o vino wacisile calenzile ukulonda kwakwe kumanyikwe, ukwakuti kwalinji nu kuwa impindi pano wa mwana Adamu awapwililike swinya awacivwila walinji nu kwizuzya insi nu kuyilenga ukuwa we paradaise. Nga cakuti vyonsinye vyo-o viza vyacitika ku nkolelo, ciliwa ngati Yehova walanda ukuti ne “Omega.” Pano Yehova wamazile ukwelewula “iyulu ninsi navyonsi ivyamwenemo,” wacisile cimwi pa kulanjizya ukuti alificilisya ko-o ukulonda kwakwe. Co-o cino wacisile, tukacizana pa Intaliko 2:​1-3 (Wazyani.) E Yehova wapawuzileko uwanda waciti 7 ukuwa awutele kwe weliwe. Uzye co-o cikasula mwinye? Cikusula mu kuti uwanda waciti 7 awuno Yehova wasozile ukuwa awanda wakupuza ku milimo yino  wawombanga yino yakumile vino akalonda ukucitila awantu munsi. Fwandi pano wapawuzileko uwanda waciti 7 ukuwa awutele, calinji ngati akulanda ukuti alimalilicizya ukuficilisya ukulonda kwakwe kukusila kwe wo uwanda.

15. Acani cino calinji nu kulenga ciloleke ngati e Satana wacilinganya e Yehova akucita ukulonda kwakwe?

¹⁵ Pano e Adamu ne Eva wapondosile vye, wizile awawa awawembu swinya wambucizizye na wana wawo uluwembu ni mfwa. (Roma. 5:12) Pano calinji wo-o, cifwile calolesile ngati e Satana wacilinganya ukulonda kwa kwe Leza ukwa kuti awantu wonsinye munsi wawe awapwililike swinya awacivwila. Nomba uzye molimonye e Satana walinji nu kulesya Yehova ukuficilisya ukulonda kwakwe? Kweni afwile avino welenganyanga ukuti wapezya Yehova, nu kuti pasi inzila iyili yonsinye yino walinji nu kuwomvya pa kuficilisya ukulonda kwakwe. Swinya afwile welenganyanga ukuti e Yehova wandi akome e Adamu ne Eva nu kwelewula awantu wanji awapwililike wano walinji nu kuwomvya pakuficilisya ukulonda kwakwe. Lelo wanga e Yehova acite wo-o, nga wamusinizile kwe Satana ukuti awawufi. Amulandu ci? Amuno ukulingana na vino tukawazya pa Intaliko 1:​28, e Yehova wanenile e Adamu ne Eva ukuti awana wawo awano walinji nu kwizuzya insi.

16. Acani cino calinji nu kulenga ncepamwi e Satana awakwelenganya pakuseka Yehova ukuti wapotwa?

¹⁶ Anzila ci yinji yino Satana angalanga welenganyanga ukuti ayino Yehova walinji nu kuwomvya? Afwile welenganyanga ukuti e Yehova walinji nu kuzumilizya e Adamu ne Eva ukukwata awana awawembu wano watalinjipo nu kuwa awapwililike. (Ekawi. 7:20; Roma. 3:23) Ukwasowa nu kuvwilika, co-o wange cilenge e Satana awaseka Yehova ukuti wapotwa. Amulandu ci? Amuno ukulonda kwa kwe Yehova nga kutaficilisizwe, ukwa kuti wa mwana Adamu ne Eva awapwililike swinya awacivwila awano wizuzye insi ya Paradaise.

17. Avyani vino Yehova wacisile asa mulandu nu kuti e Satana, e Adamu ne Eva wamupondocezile, swinya avyani vino vilifumamo ku nkolelo? (Lolani ni cikope.)

¹⁷ Nanti acakuti e Satana, e Adamu ne Eva wapondosile, e Yehova wamanyile inzila zinji zino walinji nu kuwomvya pa kuti aficilisye ukulonda kwakwe. Inzila zino walinji nu kuwomvya e Satana afwile atazyelenginyepo nu kuzyelenganya. (Amalu. 92:5) E Yehova walanjizizye ukuti asa wawufi pano wazumilizizye e Adamu ne Eva ukukwata awana. Swinya walanjizizye ukuti ataposilwe. Amuno cino walanda akacita. Pasi icili consinye cino cingamulesya. Acino pa kuti aficilisye ukulonda kwakwe, wizile awikako “ikwata”  lino lyalinji nu kupususya wa mwana Adamu ne Eva. (Inta. 3:15; 22:18) E Satana cifwile camumazile amaka pano waweni ukuti e Yehova wawikako imitanticile ya nzuwi. Amulandu ci? Amuno ukutupa inzuwi yalinji anzila yino Yehova walanjizizyamo ukuti wawa nu lukundo. (Mat. 20:28; Yoha. 3:16) Nomba e Satana weni atawapo nu lukundo. Avyani vino vilicitika pa mulandu na yo-o inzuwi? Pa nsizi ya myaka 1,000, e Yehova alificilisya ukulonda kwakwe. Alilenga wa mwana Adamu awacivwila ukupwililika nu kupyana insi ya Paradaise ngati avino walondanga ukufuma na kaali. Peyoyo impindi ciliwa ngati walanda ukuti ne “Omega.”

18. Avintu ci vitatu vino Yehova watunena vino vikalanjizya ukuti alificilisya vino watulaya? (Lolani akambokosi kakuti “ Imilandu Yitatu Yino Yalenga Tusuwile Vino Yehova Watulaya.”)

¹⁸ Ukulingana na vino tusambilizile, avyani vino tunganena wano wakavwilika nga cakuti Yehova alileta e Paradaise? Icakutalicila, tungawanena ukuti e Yehova umweneco awino walanda ukuti alificilisya wo-o uwulayo. Ibuku lya Ukuwumbulika lyalanda ukuti: ‘Nga pano wino wikala pa cilimba ca Wufumu avwanga ati ‘Lolecesyani! Kanonzi napilula ivintu vyonsi kuwupya!’’ E Yehova wawa na mano na maka swinya akavwambisya ukuficilisya vino watulaya. Icaciti wili acakuti, uwulayo wakwe awa cisinka swinya umweneco weni akalola ngati waficilisya na kaali. Walanda ukwasowa nu kupita mumbali ukuti: ‘Amazwi yaa amasuwilwa swinya ayakusimicila. . . . Casila yafiswa!’ Icaciti tatu acakuti, e Yehova nga watalika cimwi mpakanye akacificilisya. Twasuwila co-o pa mulandu na mazwi yano walanda ukuti: “Nenji ne Alfa swinya ne Omega.” E Yehova alisinila e Satana palwenzenye ukuti awawufi swinya wapotwa.

19. Avyani vino mungacita nga cakuti wamwi wakuvwilika vino Yehova watulaya?

¹⁹ Lyonsinye mwakwizuka ukuti, pano mukunenako wanji pe vino vikalanjizya ukuti e Yehova alificilisya vino watulaya, namwemwe isuwilo linu mwe yayo amalayo lyandi lyawomelako. Fwandi umuku wunji pano muliwawazya uwulayo wuno wawa pa Ukuwumbulika 21:4 mwize mwelenganye pe vino mungavwa umuntu wino walanda ukuti, “Vyo-o ivyewo vino mwalanda vyazipa nkani, vitanga vicitike.” Cingazipa ukumuwazizya e vesi 5 ne 6 nu kumulondololela. Cinji acakuti mungamulanjizya vino Yehova wacita vino vyawa ngati wasayina nanti ukufwatika icifwati cakutwavwa ukusinincizya ukuti alificilisya vino watulaya.—Ayize. 65:16.