Paul: Mu November 1985, twakunzile nkaninye pano twapocelezile umulimo wakutalicila uwakuya mukuwomba wu mishonari ku Liberia, ku West Africa. Twakwezile indeke pakuya lelo yizile ayimilila mu Senegal. E Anne walanzile ukuti “Kwasyala ukucila pi awala lyonga lyo twafika mu Liberia!” Twizile atwivwavye wawilizya ukuti: “Wonsinye wano wakuya ku Liberia wike mu ndeke. Amuno kuli ivyongo awantu wamwi wakatucizile uwuteko.” Pa manda 10 twisile nawa mishonari ku Senegal. Twivwanga vye pa nyuzi wakulanda ukuti wakomile awantu awavule ivitumbi wakuvilongavye mwa tilaki swinya uwuteko wuwinzile ukuti awantu watafuma mu ma ng’anda.

Anne: Kweni tutakunda ivyakutamba tamba. Swinya ukufuma ku wutici namanyikwa ukuti ne muntu wantete nkaninye. Nkatina nu kulamba umusewo. Lelo twalondesyanga nkaninye ukuya ku Liberia nanti acakuti ivintu vitalinji icete.

Paul: Nene ne Anne twakulizile ku ncende iyili yonganye mu England. Awakwasi wane ne mama wa kwe Anne watuwomelezyanga ukutalika ukuwomba wupayiniya. Acino twatili twamalavye isukulu twatalisile wupayiniya. Awakwasi wakunzile sana pano wivwile ukuti tukulondesya ukuwomba umulimo wa mpindi zyonsi. Pano nalinji ni myaka 19, nalinji nu longo lwa kuya mukuwombela ku Bethel. Swinya mu 1982 twizile atutwalana ne Anne nu kutalika ukuwombela ponga.

Anne: Kweni nanti acakuti twakunzile ukuwombela pa Bethel, twalondesyanga ukuya mukuwombela kuno wakawizya wacepa. Pa Bethel twawombelanga ponga na wano walinjipo awa mishonari. Walinji avyakulolelako ivizima swinya watusimicilingako na vino wapitamo. Vyo-o vyalenzile nasweswe twavwambisya sana ukuwombako wumishonari. Cila wanda amanguzi pa myaka itatu twapepelangapo kwe Yehova ukuti ayize atwavwe ukuwombako wu mishonari. Twakunzile nkaninye pano wizile awatwita ukuya kwi sukulu lya Gilead ilya citi 79 mu 1985. Pa nsizi yi sukulu watutumile ukuya mukuwombela ku Liberia ku West Africa.

Paul: Twakwezile mu ndeke yino yatalicizile ukukatuka yino wazumilizizye ukunyocela ku Liberia. Ivintu vyacilinji viwifile mu Liberia icakuti awantu wawalesizye ukufuma mu mang’anda amanguzi nanti ukuwapitana. Awantu walinji nintete nkaninye icakuti pano e motoka yapanzile icongo wapunzile nu kusamala. Nomba ukuwazya iwaliko lya Amalumbo cila manguzi kwatwavwanga ukuteka imyezo. Lelo asa mulandu na vino  vyacitikanga, twakunzile nkaninye umulimo wuno watupile. Lyonsinye e Anne wayanga mu mulimo wakuwizya amuno walinji we mishonari ne nani nawombelanga pa Bethel ponga nu mwanawitu John Charuk. Nasambilizile ivivule kwe we-e umwanawitu amuno wisile mu Liberia pa myaka imivule swinya wamanyile intazi zino awanawitu na wankazi wapitangamo.

Anne: Acani cino calenzile tukunde ukuwombela ku Liberia? Amuno awanawitu na wankazi wano twazanile walenzile tuwelele zuwa. Watukunzile nkaninye swinya walinji ni cisinka. Wizile awawa aviwuza vitu ivizima swinya twawalolangavye nge awa lupwa lwitu. Watuwomelezyanga nkaninye nu kutunenako ivyakucita. Ne umulimo wakuwizya nawo wapitanga icete. Aweneco wa mang’anda watalondanga twafumapo zuwa nga tukulanzyanya nawo ivya mu Baibolo. Swinya awantu mu misewo wakunzile ukulanda sana pa mawuzyo yano Baibolo yikakwasuka. Na co-o calenganga catupepucila ukutalika ukulanzyanya nawo impindi iyili yonsinye. Twalinji na masambililo ye Baibolo amavule icakuti catutalilanga ukutungulula yonsi. Ukwasowa nu kuvwilika, twayitofilwe nkaninye ukuwombela kwe yo-o insi.

Paul: Pa myaka 4 yino yapisilepo ivintu vyalinji icete mu Liberia. Lelo mu 1989 ivintu vyapilusile, kwizile akuwa inkondo. Pa 2, July 1990, wano wakatusizye ivyongo nanti ukukatucila uwuteko mwe yo-o insi wizile awafika mupipi nakuno kwawezile umusambo. Pa myezi yitatu tusitela tulandepo na wali wonsinye awa kunsi zinji ukuwikako na wa lupwa nawa ku maofesi makulu. Kwalinji ivimvulunganya, ukusowelwa kwa vya kulya nu kulema awanaci pa maka. Swinya papisile imyaka 14 vikucitikavye mu Liberia.

Anne: Awantu wamwi awa mumitundu yimwi wakomanga wanji wano wapusine nawo imitundu. Konsinye kuno mwapitila kwawanga awasilika. Wawanga ni vyanzo ivivule, swinya wazwalanga ivyakutinya. Winjilanga mu mang’anda nu kusenda vino wakulonda. Wamwi pe wa-a walembanga awantu ngati ankoko. Wacinzile pa musewo nu kutalika ukukoma wonsinye wano wakupita nu kutulika ivitumbi ponga. Navyonye vyo-o, vyaciticizile mupipi na ku Bethel. Ku cawulanda awanawitu na wankazi wamwi wawakomile ukuwikako na wa mishonari wawili.

Konsinye kuno awasilika wazana awantu wa mitundu yino wapasile wawakomanga. Acino Inte zya kwe Yehova wawisile amawumi yawo mu wusanso nu kufisa awanawitu na wankazi pakuti watakawakome. Pe wa-a wano wafisile awawuye palinji wano wawombelanga pa Bethel na wa mishonari. Wamwi pe wano wafisile pa Bethel, walalanga mu makolido na mu maofesi pa miputule wa pansi ne wanji twikalanga nawo mumalumu yitu ayamuputule wapapela. Mu muputule witu twikalanga nu lupwa lumwi wano walinji 7.

Paul: Cila wanda awasilika wizanga pa Bethel nu kulwisya ukuti winjile walole nga cakuti tufisile awantu  wamwi. Kwalinji awanawitu wawili na wankazi wawili wano walolecesyanga vino vikucitika: wawili wikalanga pa mulyango wa pa geti ne wawili wikalanga pi windo. Nga cakuti wano wali pa geti wawika amakasa kunkolelo twamanyanga ukuti ivintu vili icete. Lelo nga cakuti wawika amakasa ku nsizi twamanyanga ukuti ivintu visi icete. Acino wano wikalanga pi windo wasamalanga ukuya mukufisa awanawitu na wankazi.

Anne: Pa nsizi ya ma sabata amavule kwizile iwumba lyonga ilya wasilika wano wizile awinjila pa maka. Nene ne nkazi wumwi twayimanjilizile mu muputule wakusambilamo muno mwalinji e kabati yino yakweti aka ncende kakuvwamamo nu tumadulowa mwisika. Nomba mwe kanye aka ncende kakuvwamamo amuno e nkazi wayipaticizizye. Awasilika wizile pa miputule yapapela pano twalinji lyo wasenzile ni zya mbundusi. Watalisile ukuma ku cisakati wukali wukali. Wa Paul welezizye ukuwalambilizya ukuti “E wakwane akusamba momo.” Awasilika wasusile watalika ukuntunganya. Amuno papisile impindi pakuti ndonge vyonsinye vino vyalinji mwe kadulowa mwisika swinya nalile nkuti njiyale, icisakati cizile acipanga icongo. Nivwile nkaninye intete icakuti natalisile nu kuzakaza. Kweni namanyile ukuti nalondekwanga ukusipa, amuno nga nafuma nkuloleka uwantete apano awasilika wandi wantunganye nkani. Acino natalisile ukwelenganya ukuti nga nacita wuli pakwiyula icisakati? Nizile impepa mu mwezo ukuti e Yehova anjavwe. Nizile njiyula icisakati nu kuwalamuka lyo ntekinye. Wenga pe wa-a wansuncizile mu mbali nu kuya kulyanye kwe kabati nu kutalika ukufumya vyonsinye vino vyalinji mwe twa dulowa. Atasuwizile ukuti mungakana ukuwa icili consinye. Acino weliwe ponga na wawuye watalisile ukuvwambilizya mu miputule yinji na mu musonje. Naponye watazanile cimwi.

Paul: Pa myezi yimwi twasowezyanga ivyakulya. Lelo ivya kwe Leza vyeni tutasowezyanga. Amapepo ya mutondo tondo avili ivyakulya vino twalyanga cila mutondo tondo swinya yatuwomyanga nkaninye.

Twalolanga ngati nga twafuma twaya mukuvwamba ivyakulya na minzi, awantu wano twafisile walinji nu kuwasokolola nu kuwakoma. Lelo e Yehova watusakamalanga mucizungusyo swinya pa mpindi yilyanye pano tukulondekwa ukutwavwa. Watusakamalanga mwe vino twalondekwanga swinya watwavwanga ukuleka ukwivwa nkani intete.

Pano ivintu vyayanga vikuwipilako munsi, apano isuwilo litu lyayanga likuwomelako. Ilivule awanawitu na wankazi wasamalanga pakuti wapusuke. Lelo nanti ciwe wo-o, watwalililanga ukuwa ni cisinka ni suwilo iliwome. Wamwi walandanga ukuti vyo-o vino wapitangamo, “vyawapekanizizyanga kwe vino walicita mu wucuzi wukulu.” Wa eluda na wanawitu awacitici wasifile nkaninye nu kucita ivili vyonsinye vino wangakumanisya pakuti wacinjilile awanawitu na wankazi. Wamwi wano wasamalizile ku ncende zinji wavwananga swinya watalisile nu kuwizya kwe zilyanye incende. Cinji acakuti, wawomvyanga ivili vyonsinye mu mpanga kukuzenga Ing’anda ya Wufumu pakuti walongana. Ukuya mukulongana nu kuwomba umulimo wakuwizya kwawawomyanga nkaninye. Nga cakuti twawatwalila ivyakuwomvya, twivwanga icete sana ukuzana ukuti awavule  walondanga tuwawatwalila ivyola vyakuwomvya mu mulimo ukucila ukuwatwalilavye ivyakuzwala. Wano walolangako vino vyacitikanga swinya wano wapisileko na muntazi izivule pa mulandu ni nkondo, walondanga ukwivwa ilyasi lizima. Swinya cawazungusyanga ukulola vino wa Nte watwalilizile ukuwa ni nsansa asamulandu na vino wapitangamo. Awanawitu na wankazi walinji ngati aluswepo mu mfizi. (Mat. 5:​14-16) Pa mulandu na vino wawombesyanga, calenzile awasilika wamwi wapiluke nu kuwa Ante zya kwe Yehova.

Paul: Impindi zimwi twafumangako mu Liberia. Ku cakulolelako, twafumileko katici pa miku yitatu. Swinya pa miku yiwili twafumangako nu kuya mukumala umwaka apano atunyoka. E nkazi wumwi e mishonari walondolozile wulyanye vino twayivwanga nga cakuti twafuma kuno tukawombela. Watili: “Kwi sukulu lya Gilead, watusambilizizye ukuti tuzipizile ukukunda nkaninye awanawitu na wankazi awaku ncende kuno watutuma ukuya mukuwombela. Swinya wonye avino twacitanga. Fwandi nga cakuti twacinta nu kusya awanawitu na wankazi pano ivintu visi icete, twivwanga uwuwi nkaninye.” Icizima acakuti twatwalililanga ukuwavwa ku Liberia nga cakuti tuli munsi zya mupipi.

Anne: Wanda wumwi mu May 1996, twizile atukwela mwe motoka ya musambo lyo tuli 4 muno mwalinji ivipepala ivicindame nkaninye vino vyalandanga pa mulimo wakuwizya mu Liberia. Twalondanga ukupita ama kilomita 16 (10 mi) ukufuma mwi tauni nu kuya ku ncende kuno kwalinji akucinjililwe. Lelo pano twafumilevye pa Bethel twazanile mu nzila muli ivyongo. Awasilika wano walinji awakali nkaninye, wizile awapika imbundusi mupela nu kutwimilika. Wizile awatufumya watatu nukusenda e motoka lyo mukasi muli na wa Paul. Twasyazile tukangamilevye pa musewo. Ku cakuzungusya, twizile atulola wa Paul wafuma wakunyoka lyo nu wazi wukufuma pa mpumi. Pakutalika twalolanga ngati wawapisile, lelo twizile atwiluka ukuti wanga wawapike nga watizile wakupita. Umusilika awino wawacisile pano wawasunkanga ukuwafumya mwe motoka. Nomba ku calongo akalonda kalinji akaticinye.

Mupipi na pano twimilile, palinji e motoka ya wasilika muno mwakwezile awantu wano walolekanga awa ntete. Twalondanga ukuti nasweswe tukwelemo lelo mutalinji incende. Acino twizile atufwembavye kulonde. Wino wapisyanga wizile asamazya nkaninye icakuti twalondanga nu kupona. Twamupundilizile nu kumulambilizya ukuti aleke ukusamazya. Lelo atalesile pamulandu wakuti walinji ni ntete. Twasusile twafika wowonye lyo tuzakazile kuntete swinya lyo tutonsile.

Paul: Twalinji ulutukumbu lutupunye ni vizwalo vyalepusile pa nsizi swinya twazungusile ukuzana ukuti swensinye swe wapuma. Pano twicizile palinji indeke muno twayile atulala yino twizile atukwela pakuya ku Sierra Leone uwanda wuno wakonsilepo. Twivwile icete nkaninye pano twafisile, lelo twasakamile pa wanawitu na wankazi wano twasile.

Anne: Twafisile ku Bethel mu Freetown ku Sierra Leone icetenye swinya awanawitu na wankazi watusakamalanga. Lelo nizile intalika ukwelenganya pa viwipe vino vyacitikanga ku Liberia. Cila wanda nalolanga nge kwandi kuwe vimwi iviwipe vino vyandi vicitike. Co-o calenganga nakwivwa intete nukana yelenganya icete. Swinya nalolanga nge manyi kuno indi. Ni livule nakatukanga uwusiku nkuzakaza pa mulandu wakwelenganya ukuti kwandi kucitike vimwi iviwipe. Swinya umuza wacepanga icakuti cantalilanga nu kufuta icete. Wa Paul wizile awandema mwikasa nu kupepela ponga nanene. Twatalisile ukwimbila indwimbo zya Wufumu mpaka intete zyasila. Natalisile ukuyilola ngati nandi ndwale nkaninye icakuti ndeke nu kuwomba wu mishonari.

Ntalitela njiwilile vino vizile avikonkapo ukucitika. Mwe wilyanye e sabata twizile atupocelela wa magazini wawili. Wenga walinji we Loleni! wa June 8, 1996. Mwalinji icipande cakuti “Coping With Panic Attacks” [Vino Mungacita nga Muli ni Ntete]. Co-o icipande canjavwizye ukumanya cino calenzile imbe ni ntete. Lunji Alupungu lwa kwe Kalinda ulwa May 15, 1996, luno lwakweti icipande cakuti “Ni Kwi Bafumya Amaka?” Mwe lo-o Ulupungu mwalinji icikope ce kolokoswa wino wavunisile icapa conga. Icipande calondolozile ukuti ndi wulyanye vino e kolokoswa angatwalilila ukulya nu kupupuka asa mulandu nu kuti ivyapa vivunisile, avino na sweswenye e Yehova nga watwavwa nu muzimu wakwe tungatwalilila ukwavwa wanji asa mulandu nu kuti tukupita mu ntazi. E Yehova wambomizye ukupitila mwe vyo-o ivipande vino vizile pa mpindi injanane. (Mat. 24:45) Ukuvwambilizya ivyewo na vinji pe lyo ilyasi nu kuwika ponga ivipande vino vwalandangapo, akuno kwanjavwizye. Swinya mukupita kwa mpindi nalesile ukusakamikwa nga nelenganya pe vino vyacitikanga.

Paul: Lyonsinye twawanga ni nsansa nga cakuti twanyocela ku Liberia. Ku kusila kwa mwaka wa 2004, twakumanisizye imyaka mupipi ne 20 kwe yoyo incende. Pano inkondo yasizile, watalisile ukupekanya ukutalika ukuzenga pa musambo. Lelo ukwasowa nu kwenecela wizile awatupa umulimo wunji uwupya.

Catuwomezile nkaninye ukucinta. Amuno twalinji nu kusya awanawitu na wankazi wano walinji ngati alupwa swinya wano twakunzile nkaninye. Lelo twizusile vino Yehova watupaazile pano twasile indupwa zitu nu kuya ku Gilead. Acino twasozilepo ukuya ku Ghana kuno watutumile.

Anne: Twalizile nkaninye pano twafumile ku Liberia. Twazungusile pano umwanawitu e Frank uwacisongo watunenile ukuti: “Mutwiwilileko!” Walondolozile nu kuti: “Tumanyile ukuti mutalitela mutwiwilile, lelo muwikevye amano ku mulimo uwupya wuno wamipile. E Yehova awino amipile wowo umulimo, acino muye mwasakamala awanawitu na wankazi.” Ya-a amazwi yatuwomizye nkaninye ukuya mukuwombela ku ncende kuno twamanyilevye awantu watici swinya kuno ivintu vyonsinye vyalinji avipya kwe sweswe.

Paul: Patazimvile awanawitu na wankazi ku Ghana wizile awawa aviwuza vitu. Kwe yo-o incende kwalinji wa Nte awavule. Twasambilizileko ivivule kwe vino awanawitu na wankazi walinji ni cisinka ni siwulo iliwome. Pansizi yakuwombela ku Ghana pa myaka 13, twizile atupocelela ulongo nalunjinye. Wizile awatutuma ukuya mukuwombela pa musambo wa ku East Africa mu Kenya. Kweni twafulukanga awanawitu na wankazi awa ku Ghana na ku Liberia, lelo twizile atupanga iviwuza ivipya ku Kenya. Na peyonye impindi tucili tuli ku Kenya, tukawombela kuno wakawizya wacepa.

Anne: Pa myaka imivule, napita mu ntazi izilekane lekane swinya izyakutinya. Nga cakuti mukwikala ku ncende kuno kutawa icete, kukawa ukulwala, ukusakamikwa nu kuwa ni ntete nkaninye. Kweni e Yehova asitupususya kwe vyo-o ivintu mu cizungusyo. Na peyonye impindi nga nivwa imbundusi zyalila, munda mukasunguluka swinya amaka yakasila. Lelo nasambilila ukuti nzipizile ukweyamila pe Yehova ukuti wandi ambomye apano na pakwavwa kwa wanawitu na wankazi. Swinya nalola ukuti ukuyisambilizya lyonsinye, ukupepa, ukuwombako umulimo wakuwizya nu kuzanwa mu kulongana kungatwavwa ukutwalilila ukuwomba umulimo wuno watupa.

Paul: Awantu wamwi wakatukolowozya ukuti, “Uzye mwakunda umulimo wuno mukawomba?” Kunsi zimwi kwawa icete nkaninye, lelo mpindi zimwi kukacitika iviwipe swinya ivyakutinya. Nanti acakuti kwacitikanga ivyamusango wo-o, lyo avyani vino twakundangako sana? Twakundanga sana awanawitu na wankazi wano wawa ngati alupwa lwitu. Nanti acakuti twafuma mu ndupwa ni ncende izipusane pusane, tukakwelenganya icili conganye. Twalolanga ngati watutumanga ukuya mukuwawomelezya lelo nawonye watuwomyanga.

Ukuwa na wanawitu na wankazi cawa acawila swinya tukawazana konsinye kuno twaya. Fwandi nga twawa mwi wungwe lya kwe Yehova lyo twawa mu lupwa ulucinjililwe. Twasuwila ukuti nga twatwalilila ukweyamila pe Yehova alitupa amaka yakusipicizya asa mulandu na vino vingacitika.—Flpi. 4:13.