ICIPANDE CA KUSAMBILILAMO 45
ULWIMBO 138 Awakote Wayemba
Sambililaniko ku Mazwi Yano Awonsi wa Cisinka Walanzile
“Awakote wali namano. . . , wali namano yakwiluchila”—JOB 12:12.
VINO TWANDI TUSAMBILILE
Twandi tusambilile pe vino ukuwa ni civwila kwe Yehova kungalenga twayitopwa ivizima pe yo-o impindi nu kwizawa nu wumi wa muyayaya ku nkolelo.
1. Amulandu ci wuno tuzipizile twasambililako kwa songo?
SWENSINYE tukalondekwa awakutwavwa pano tukupingulapo pa vintu ivicindame. Wa eluda na wina Klistu wanji wasongo mu vya kwe Leza wangatwavwa ukucita wo-o. Nga cakuti wano wakutwavwa awasongo ukutucila, tutazipizile twalola ngati vino wakutunena avya kaali nanti vyaleka ukuwomba. E Yehova akalonda twasambililako kwa songo. Amuno weni wikala imyaka imivule munsi swinya vino wamanya na mano yano wawa nayo tutanga tulingane nawo.—Job 12:12.
2. Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?
2 Mu mpindi zya mu Baibolo e Yehova wawomvyanga wasongo awa cisinka kukuwomelezya nu kutungulula awantu wakwe. Pe wa-a wano wawomvizyepo palinji e Musa, e Davidi, nu mutumwa e Yohani. Wa-a awantu watalinjiko pa mpindi iyili yonga swinya vino wapisilemo vyapusine pusine. Pano walinji mupipi nu kufwa walanzileko amazwi yamwi ayakwavwa awacitici. Wonsinye walanzilepo pa wuzima wuno wukafumamo mukwivwila Yehova. E Yehova walenzile ya-a amazwi yano walanzile yalembwe mwe Baibolo pakuti twasambililako na pe yo-o impindi. Fwandi asa mulandu swe wasongo nanti swe watici, tungazanamo ivizima mukuwomvya vino walanzile. (Roma. 15:4; 2 Tim. 3:16) Mwe co-o icipande twandi tulande pa mazwi yano wa-a awonsi watatu walanzile nu kulola vino tungasambililako.
“MULIYIKALA AMANDA AMAVULE”
3. Amilimo ci yimwi yino Musa wawomvile?
3 E Musa wawisileko sana amano kukuwombela e Yehova. Wawomvileko wukasesema, wukapanzya, wukalemba nu mulimo wakupa awantu amasundo. E Musa wasambilizile ivivule kwe vino wapisilemo. Watunguluzile awina Israeli ukuwafumya muwuzya mu Egypt swinya waweniko ni vizungusyo ivivule vino Yehova wacisile. E Yehova wamuwomvizye ukulemba amabuku ya mu Baibolo 5 aya kutalicila ni buku lya Amalumbo 90 swinya cikaloleka ngati awino walemvile na Amalumbo 91 ni buku lya kwe Job.
4. Awaweni wano Musa wawomelezizye, swinya amulandu ci?
4 Pano Musa walinji mupipi nu kufwa lyo ali ni mwaka 120, wisile awina Israeli wonsinye mukuwizusyako pe vino waweni na vino wapisilemo. Wamwi pe wa-a wano wanenanga waweniko ivimanyilo ni vizungusyo vino Yehova wacisile na vino wasunzile awina Egypt. (Ukuf. 7:3, 4) Wapisileko pe Sumbi Muwenzu apakale pano aminzi yapawunkine swinya waweniko na vino Yehova walovizye awasilika wa kwe Farao. (Ukuf. 14:29-31) Swinya pano walinji mu mayonde, waweni vino Yehova wawacinjililanga nu kuwasakamala. (Amasu. 8:3, 4) Nomba pano walinji mupipi nu kwinjila Munsi ya Wulayo, e Musa walondesyanga nkaninye ukuwawomelezya. a
5. Uzye amazwi yano Musa walanzile yano yawa pa Amasundo 30:19, 20 yalenzile awina Israeli ukumanya cani pa nsi yino walinji nukuyako?
5 Vino Musa walanzile. (Wazyani Amasundo 30:19, 20.) Wizusizyeko uluko lwa wina Israeli ukuti ivizima vyalinji nu kuwaciticila ku nkolelo. E Yehova walinji nu kuwapaala swinya walinji nu kwikala imyaka imivule munsi yino wawalayile. Yo-o insi yalinji ayiyembe swinya mwalinji ivyakulya ivivule. E Musa wawanenile ukuti: “Insi yino yili nu twaya tukulu . . . tuno mutatela muzenge. Muzyang’anda muliyizula ivintu vizima-pwi vino asi amwemwe mwaviwisile mwenemo, swinya kuliwa ivifula vyimbe lyankani, nivyalo vyamiti yavikomwa vilembeke kali.”—Amasu. 6:10, 11.
6. Acani cino calenzile e Yehova aleke awina Israeli wawacimvye?
6 E Musa wasosile awina Israeli ukuti pakuti watwalilile ukwikala mwe yoyo insi iyizima, wazipizile wakonka amasundo ya kwe Yehova. Wawawomelezizye ukuti wasolepo “uwumi” ukupitila mukumwivwila nu kutwalilila ‘ukumutontela.’ Lelo awina Israeli wakanile ukwivwila Yehova. Acino mukupita kwa mpindi e Yehova walesile wawacimvya mu wulwi nu kuwasenda muwuzya ku wina Assyria na wina Babiloni.—2 Izya. 17:6-8, 13, 14; 2 Imila. 36:15-17, 20.
7. Avyani vino tungasambililako kwe vino Musa walanzile? (Lolani ni cikope.)
7 Avyani vino tukusambililako? Tuzipizile ukumanya ukuti icivwila acino cilitupususya. Ndi wulyanye vino awina Israeli walinji mupipi nukwinjila munsi ya wulayo, avino nasweswenye tuli mupipi nu kwinjila munsi mpya. (Ayize. 35:1; Luk. 23:43) E Satana ni viwa vyakwe waliyononwa. (Ukuwu. 20:2, 3) Kutaliwa ukupepa kwa wufi kuno kuliwasambilizya ivya wufi pe Yehova. (Ukuwu. 17:16) Kutaliwa ama wuteko yano yaliwacuzya awantu wano yakutungulula. (Ukuwu. 19:19, 20) Swinya mu paradaise mutaliwa wa cipondoka. (Amalu. 37:10, 11) Awantu wonsinye waliwakwivwila amasundo ya kwe Yehova yano yakatunjilila umutende nu kulemenkana. Co-o cililenga wakundane nu kusuwilana. (Ayize. 11:9) Tukavwambisya sana ukuti vyo-o vize vicitike. Fwandi icicindamisye cino tuzipizile ukucita, akutwalilila ukwivwila Yehova pakuti twize twikale umuyayaya.—Amalu. 37:29; Yoha. 3:16.
Nga tukwivwila Yehova tutaliyikalavye imyaka imivule lelo tuliyikala umuyayaya (Lolani paragrafu 7)
8. Uzye ukwelenganya pa wulayo wakwikala umuyayaya kwavwizye wuli e mishonari wumwi? (Yuda 20, 21)
8 Nga tukwelenganya sana pa wulayo wakwikala umuyayaya, cililenga tutwalilile ukwivwila e Yehova asa mulandu ni ntazi zino tukupitamo. (Wazyani Yuda 20, 21.) Wonye uwulayo wungatwavwa nu kuzifyako muno tusicita icete. Umwanawitu wumwi wino wawomvile wu mishonari pa myaka imivule mu Africa, walondolozile ukuti imiku imivule welezwanga ukucita cimwi iciwipe. Watili: “Nizile injiluka ukuti nga nacita lo-o uluwembu ntaliwa nu longo lwakwikala umuyayaya mu paradaise. Ukwelenganya kwa musango wo-o kwanjavwizye ukutwalilila ukucimvya wo-o uwelezyo swinya napepanga lyonsinye kwe Yehova ukuti awanjavwa. E Yehova wanjavwizye ukucimvya wo-o uwelezyo nu kutwalilila ukumuwombela ne kampingu umusanguluke.”
ULITUNGULUKA “MWAKWE VYONSI VINO UKUCHITA”
9. Antazi ci zimwi zino Davidi wapisilemo?
9 E Davidi walinji amfumu yino yatekanga awantu wa kwe Yehova swinya walinji ni cisinka. Cinji acakuti, walinji we kimbila, e kalemba wa malyashi, umusilika swinya e kasesema. Lelo wapisilepo na mu ntazi izivule. Ku cakulolelako, pa myaka yimwi wasamalanga imfumu e Sauli wino walondanga ukumukoma. Ne pano wizile awa amfumu, watalisile ukusamala umwana wakwe e Abisalomu wino walondanga ukumupoka uwufumu. Nomba asa mulandu na vyonsinye vyo-o vino wapisilemo na vino waluvinye, watwalilizile ukuwa ni cisinka kwe Yehova mpaka wiza wafwa. E Yehova wamulondolozile ukuti “umuntu wa mwezo ndu wane.” Fwandi cicindime nkaninye ukwivwila amazwi yano Davidi walanzile.—Imili. 13:22; 1 Izya. 15:5.
10. Amulandu ci wuno e Davidi walondelanga ukwavwa umwana wakwe pano atani awe amfumu?
10 Lekani tulande pe vino e Davidi wanenile umwana wakwe e Solomoni wino walinji nukumupyana pa wufumu. E Yehova wasozile e Solomoni ukuti awino walinji nu kuzenga itempile muno awantu walinji nukuwaya mukupepa. (1 Imila. 22:5) Wo-o umulimo wutalinji awupepuke swinya walinji nu kulenga e Solomoni awapita na muntazi. Acino walondekwanga e Yehova ukumwavwa pakuti awuwombe. Lekani tulande pe vino e Davidi wamunenile pakumwavwa.
11. Ukulingana ne 1 Izyamfumu 2:2, 3, avyani vino Davidi wanenile e Solomoni, swinya avyani vino vyafumilemo pano wivwizile? (Lolani ni cikope.)
11 Vino Davidi walanzile (Wazyani 1 Izyamfumu 2:2, 3.) E Davidi wanenile umwana wakwe ukuti nga watwalilila ukwivwila e Yehova walinji nu kutunguluka mwe vyonsinye vino walinji nu kuwacita. Swinya wonye avino cizile aciwa pa myaka imivule. E Yehova wavwanga e Solomoni ukucita ivintu ivizima mu nzila izilekane lekane. (1 Imila. 29:23-25) Wazenzile itempile nu kulembako amabuku yamwi aya mu Baibolo. Swinya vino wacisile tukaviwazya na mu mabuku yanji aya mu Baibolo yano wakalemba wanji walemvile. Cinji acakuti wamanyisilwe nkaninye pa mulandu na mano ni cuuma cino wakweti. (1 Izya. 4:34) Ndi wulyanye vino e Davidi e yisi wamunenile, e Solomoni wacisile vyonsinye vyo-o pamulandu wakuti wivwilanga e Yehova pe yoyo impindi. Nomba ku cawulanda, wizile atalika ukupepa twa leza twawufi. Acino e Yehova wizile aleka ukumupaala. Walesile ukumupa amano ayakutungulula awantu mu cikuku na muwulungamane.—1 Izya. 11:9, 10; 12:4.
Amazwi yano Davidi wanenile umwana wakwe e Solomoni, yakatwavwa ukumanya ukuti nga tukwivwila Yehova alitupa amano yano yaliwatwavwa ukupingula icete pa vintu (Lolani paragrafu 11-12) b
12. Avyani vino tungasambililako kwe vino Davidi wanenile umwana wakwe e Solomoni?
12 Avyani vino tukusambililako? Ukuwa ni civwila kwe Yehova kulilenga tutunguluke. (Amalu. 1:1-3) Kweni e Yehova atatulaya ukuti alilenga tuwe ni vyuuma nu kumanyikwa ngati we Solomoni. Lelo nga tukumwivwila, wandi awatutungulula nu kutupa amano yakutwavwa ukupingula icete pa vintu. (Imilu. 2:6, 7; Jemu. 1:5) Swinya ivisinka vya masundo vino watupa vikatwavwa pano tukwelenganya pa kusolapo incito, isukulu, ivyakumalilamo icitendwe na pa ndalama. Ukukonka ukupanda amano kwa kwe Yehova kulitucinjilila ku viwipe. (Imilu. 2:10, 11) Swinya tuliwa na wuciwuza uwuwome naweliwe. Cinji acakuti tuliwawa ni nsansa mu lupwa.
13. Acani cino cavwizye e Carmen ukutunguluka mu wumi?
13 E Carmen wino akakwikala ku Mozambique walolanga ngati ukuya kwi sukulu lya papela akuno kungalenga atunguluke mu wumi. Acino wizile aya ku yuniveziti mukusambilila ivya kuzifya ivikulwa. Watili “Natemilwe nkaninye vino nasambililanga. Lelo natontanga swinya nasumbanga impindi inkulu. Nayanga ku sukulu 7:30 nu kwinuka 18:00 awazi. Cambomelanga nkaninye ukuya mukulongana swinya nizile inyocela pansi mu vya kwe Leza. Nizile injiluka ukuti ntakonkanga ukupanda amano kwa kwe Yehova ukwa kuti ntazipizile ukuwombela izya mfumu ziwili.” (Mat. 6:24) Acino we-e nkazi wizile apepa nu kuvwambilizya ivyewo mu ma buku yitu. Walanzile nu kuti: “Pano wa eluda ne mama wanjavwizye, nizile impingulapo ukufuma ku yuniveziti nu kutalika ukuwomba umulimo wa mpindi zyonsi. Pe yo-o impindi nsilanguluka pe vino napinguzilepo swinya nawa ni nsansa mu wumi.”
14. Avyani ivicindamisye vino e Musa ne Davidi wawomelezizye awantu ukucita?
14 E Musa ne Davidi wakunzile nkaninye e Yehova swinya waweni ukuti cacindama ukutwalilila ukumwivwila. Acino pano walinji mupipi nu kufwa, wawomelezizye awantu ukuti wawakolanya nu kutwalilila ukuwa ni civwila kwe Yehova. Wawasosile nu kuti e Yehova atalinji nu kuwapaala nga cakuti waleka ukumwivwila swinya watalinji nu kupocelela vino wawalayile. Ko-o ukupanda amano kungatwavwa na sweswenye mwe ya-a amanda. Pa nsizi ya myaka imivule kwizile akuwa umuwomvi wa kwe Yehova na winji wino wizile alanda pa wucindami wuno wawa mukutwalilila ukuwa ni cisinka.
“PASI CHIMWI CHINO CHIKUNSECHELESYA”
15. Avyani vino umutumwa Yohani waweniko?
15 E Yohani walinji we ciwuza wa kwe Yesu umupalamisye. (Mat. 10:2; Yoha. 19:26) Wawombelanga ponga ne Yesu umulimo wakuwizya swinya watwalilizile ukuwa ponga nawe na pano wapitanga mu ntazi. Cinji acakuti akuno walinji na pano wamukomanga. Swinya wamuwenipo na pano wazyulupusile. Waweniko vino iwungwe lya wina Klistu lyapangwanga nukulunduluka mpaka ni lyasi lizima ‘lyawizwa ku wantu wonsi munsi.’—Kolo. 1:23.
16. Awaweni wano wakazanamo ivizima mu mabuku yano Yohani walemvile?
16 Pano e Yohani walinji mupipi nu kufwa, wakwetiko ulongo lwakulemba amawaliko yamwi aya mu Baibolo. Walemvile amazwi amatele yano yakalanda pa vintu “vino Yesu Klistu wawumbuzile.” (Ukuwu. 1:1) Swinya walemvileko na mabuku yano yinikwa izina lyakwe, pano pawa ni buku lilandwe lyonga. Ibuku lyaciti tatu pe ya-a, walembezile umwina Kristu muwuye uwizina lya kuti Gayi, wino wakunzile nkaninye swinya wino walolanga ngati amwana wakwe. (3 Yoh. 1) Kweni peyoyo impindi kufwile kwalinji awavule wano Yohani wakunzile ngati awana wakwe. Vino we-e umonsi wa cisinka walemvile vyavwizye nkaninye awina Klistu wawuye swinya vikatuwomelezya na sweswenye mwe ya-a amanda.
17. Ukulingana ne 3 Yohani 4, avyani vino vikalenga twawa ni nsansa?
17 Vino Yohani walanzile (Wazyani 3 Yohani 4.) Mwi buku lyaciti tatu walemvile pa nsansa zino zikafumamo mukuwa ni civwila kwe Yehova. Pano walembanga lyo-o ibuku, lyo awantu wamwi wakasambilizya ivya wufi nu kuleta icimvulunganya mwi wungwe. Lelo nanti ciwe wo-o, kwalinji wamwi wano wacilinji ‘wali mu cine.’ Watwalilizile ukwivwila “nukutontela isundo lyakwe Leza.” (2 Yoh. 4, 6) Asa we Yohani mutupu wino wasecelezile pe vino wa-a awina Kristu watwalilizile ukuwa ni cisinka, lelo ne Yehova nye.—Imilu. 27:11.
18. Ukulingana na vino Yohani walanzile, avizima ci vino vikafumamo mukuwa ni cisinka?
18 Avyani vino tukusambililako? Ukuwa ni cisinka kukalenga twawa ni nsansa. (1 Yoh. 5:3) Ku cakulolelako, tukawa ni nsansa pamulandu wakumanya ukuti tukulenga e Yehova ukusecelela. Akakwivwa icete nga walola tukwelezya na maka ukucimvya amelezyo nu kukonka amasundo yakwe. (Imilu. 23:15) Swinya na wangeli nye mwi yulu wakasecelela. (Luk. 15:10) Nasweswenye tukakwivwa icete nga twalola wanji wakutwalilila ukuwa ni cisinka, maka maka pano wakupita mu ntazi nanti pano welezwa. (2 Tes. 1:4) Cinji acakuti e Satana nga wononwa tulisecelela, amuno tulimanya ukuti twatwalilizile ukuwa ni cisinka kwe Yehova.
19. Avyani vino e nkazi Rachel walanzile pa longo lwa kusambilizya wanji pe Yehova? (Lolani ni cikope.)
19 Cinji cino cikalenga twawa ni nsansa, akusambilizyako wanji pe Yehova. E Rachel wino akakwikala ku Dominican Republic, akalola ukuti alongo uluyiwele ukusambilizyako wanji pe Yehova. Pa nsizi ya kwelenganya pe wano wasambilizya icine, walanzile ukuti: “Nkapotwa ukulondolola insansa zino nkawa nazyo nga nalola vino wano inkwavwa ukusambilila Baibolo wakukundilako e Yehova, ukumusuwila nu kupilula imiwele yawo pakuti wamusecelesya. Insansa zino nawa nazyo zyavulapo ukucila pa maka na vino nayipelesyanga ukuwasambilizya.”
Tukawa ni nsansa nga tukusambilizya wanji ukukunda Yehova nu kumwivwila (Lolani paragrafu 19)
TUNGASAMBILILAKO KWE VINO WA-A WONSI WALANZILE
20. Avyani vino twakolanamo ne Musa, e Davidi ne Yohani?
20 Vino ivintu vyalinji munsi pano e Musa, e Davidi ne Yohani walinji nu wumi, vyapusanako nkaninye na vino vili pe yo-o impindi. Lelo kwawako vimwi vino twakolanako nawo. Ku cakulolelako, wawombelanga e Yehova ngati avino nasweswe tukacita. Tukapepa kwe Yehova nu kumulenga ukuti atwavwe nu kutupandako amano. Swinya ndi wulyanye vino calinji kwe wa-a awonsi, na sweswenye twamanya ukuti e Yehova akapaala awantu wano wakamwivwila.
21. Avyani vino viliciticila wano wakasambililako kwe vino e Musa, e Davidi ne Yohani walanzile?
21 Lekani tutwalilile ukukolanya wa-a awonsi wano wivwilanga amasundo ya kwe Yehova. Nga twacita wo-o, tulitunguluka mwe vyonsinye vino tuliwacita. Swinya tuliwa nu wumi nu kwikala “amanda amavule,” [NWT] nanti tungiza tuwe nu wumi wa muyayaya. (Amasu. 30:20) Cinji acakuti tuliwa ninsansa zino zikafuma mukusecelesya Yehova, wino alificilisya vyonsinye vino watulaya ukucila na pe vino tukakwenecela.—Efes. 3:20.
ULWIMBO 129 Tulitwalilila Ukuzizimicizya
a Awina Israeli awavule wano waweniko ivizungusyo vino Yehova wacisile pe Sumbi Muwenzu, watinjizile Munsi ya Wulayo. (Impe. 14:22, 23) E Yehova walanzile ukuti awonsi wonsinye wano walinji ni myaka 20 nanti ukucilapo, walinji nukufwila mu mayonde. (Impe. 14:29) Lelo e Joshua, e Kalebu na wanji wano walinji awatici apano na wa muluko lwa wina Levi, weni walinji nu kupusuka pakuti walole vino Yehova walinji nu kuficilisya vino wawalayile.—Amasu. 1:24-40.
b UKULONDOLOLA IVIKOPE : Kwe kamani: E Davidi lyo ali mupipi nu kufwa akupanda e Solomoni umwana wakwe amano amazima. Kwe ndilo: Awanawitu na wankazi wakusambilila kwi sukulu lya payiniya.
