1-2. Awaweni wamwi wano wangatufyenga? Londololani

 E YESU walanzile pa cilanjililo ce mukamfwilwa wino walambilizyanga ukuti e kapingula amulandileko kwe wino wamucuzyanga. Ukwasowa nu kuvwilika awasambi wa kwe Yesu wafwile wivwicisizye co-o icilanjililo, amuno awalanda pe yoyo impindi wawacuzyanga nkaninye. (Luk. 18:​1-5) Nasweswenye tungivwicisya vino e mukamfwilwa wayivwanga, amuno swensinye watufyengapo.

² Awantu pe yo-o impindi wawa nu mutiticizya, akapatulula, swinya watawa nu mulinganya. Fwandi tusizunguka nga cakuti wakutufyenga mu nzila iyili yonsinye. (Ekawi. 5:8) Mpindi zimwi tungakwelenganya ukuti awanawitu na wankazi weni watanga watufyenge. Lelo icisinka acakuti nawonye wangatufyenga. Nomba nga cawa wowo kusiwa akulonda kwawo lelo apa mulanduvye wakuti watapwililika. Kwawa ivivule vino tungasambililako kwe vino e Yesu wacitanga ngawakumucuzya. Nga cakuti tungasulakovye kwe vino umuntu wino asa wekapepa watufyenga, lyo tuzipizile ukucilapo ukucita wo-o ku wanawitu na wankazi. Uzye e Yehova akakwivwa wuli nga cakuti awanawitu na wankazi nanti awantuvye wanji watufyenga? Uzye akawikako amano kwe vino vikacitika?

3. Uzye e Yehova akayivwa wuli nga walola awawomvi wakwe wakucula, swinya amulandu ci?

³ E Yehova akakwivwa uwuwi swinya akatusakamala nga cakuti wakutufyenga. E Baibolo yikalanda ukuti “e Leza wakunda uwuzima.” (Amalu. 37:28) E Yesu watunenile ukuti e Yehova ‘alitulandulila’ pa mpindi injanane. (Luk. 18:​7, 8) Cinji acakuti, alifumyapo vyonsinye vino vikalenga tuwayimba swinya atalilenga ulufyengo luweko naswinya.—Amalu. 72:​1, 2.

4. Uzye e Yehova akatwavwa wuli mwe ya-a amanda?

 ⁴ E Yehova akatwavwa ukusipicizya pano tukulindilila ukuti ayize afumyepo ulufyengo. (2 Pet. 3:13) Akatusambilizya ivya kukanalanda nu kucita iviwipe nga cakuti watufyenga. Inzila yonga yino akacitilamo wo-o, akutusambilizya pe vino Umwana wakwe wacitanga nga cakuti wamufyenga. Swinya akawomvya ne Baibolo pakutupandako amano pe vino tungacita.

MWACENJELA KWE VINO MUKACITA NGA WAMIFYENGA

5. Amulandu ci wuno tuzipizile ukucenjela nga cakuti watufyenga?

⁵ Nga cakuti wumwi watufyenga, tungivwa uwuwi nkaninye swinya cingatuluma. (Ekawi. 7:7) Wonye avino na wawomvi wa kwe Yehova awa cisinka ponga ngati we Job ne Habakuku wayivwile. (Job 6:​2, 3; Haba. 1:​1-3) Kweni umuntu uwili wensinye akakwivwa uwuwi swinya akafulwa nga cakuti wamufyenga. Lelo tuzipizile ukucenjela pakuti tutakalande nanti ukucita iviwipe.

6. Avyani vino tukusambililako kwe Abisalomu? (Lolani ni cikope.)

⁶ Mpindi zimwi nga cakuti wumwi watufyenga, tungalonda ukuti tumunyocezyemo. Lelo ukucita wo-o kungalengavye intazi ukukulilako. Lekani tulande pe vino e Abisalomu umwana wa kwe Davidi wacisile pano e Amunoni walemile e nkazi yakwe e Tamari pa maka. E Abisalomu wafuzilwe nkaninye amuno e Amunoni walinji we munyina wino wafumile mwe mama wakwe winji. Nomba ukulingana na Masundo ya kwe Musa, e Amunoni wazipizile ukumukoma pe vino wacisile. (Lev. 20:17) Kweni nanti acakuti calinji icetenye kwe Abisalomu ukufulwa pe vino vyacitisile, waluvinye pakukoma e Amunoni. Amuno atakwetipo insambu zyakuyilandulila.—2 Sam. 13:​20-23, 28, 29.

7. Uzye e kimbila Wilumbo wayivwanga wuli palufyengo luno walolanga lukucitika munsi?

⁷ Nga twalola ukuti wano wakutucuzya pasi iviwipe vino vikuwaciticila, tungalola ngati ukucita ivizima akuyisumbilavye impindi. Lekani tulandeko pe kimbila Wilumbo wumwi wino waweni ngati ivintu mu wumi vikazipilavye awantu wano wakacita iviwipe ukucila awalungamane. Watili, “Awawipe wawa wonye-woo. Wali nivivulenye.” (Amalu. 73:12) Swinya watili walola nu lufyengo luno lwacitikanga munsi, wizile ayelenganya ukuti mutawa icizima cimwi mukuwombela e Yehova.  Walanzile ukuti: ‘Nelezizye ukwivwicisya cino calenzile lelo naposilwe ukwivwicisya.’ (Amalu. 73:​14, 16) Walanzile nu kuti: “Ukuwa nanenenchezile ukuti mpone pansi; amanama yane yanenenchezile ukutelemuka.” (Amalu. 73:2) Wonye avino calinji na kumwanawitu wino twakwita ukuti Alberto.

8. Avyani vino vyacitisile pano umwanawitu wamufyenzile?

⁸ Umwanawitu Alberto wizile awamuwipizya ukuti ayivile indalama zyi wungwe. Na co-o calenzile wamupoke imilimo mwi wungwe swinya awavule wizile awaleka ukumucindika. Watili “Nivwile uwuwi nkaninye swinya nafuzilwe.” Camulumile icakuti walesile nu kulongana swinya watonsile pa myaka 5. Co-o icakulolelako, cikutulanjizyavye vino vingacitika nga cakuti twafulwa nkani pano watufyenga.

MWAKOLANYA VINO YESU WACITANGA NGA WAMUFYENGA

9. Avyani vino Yesu wasipicizizye? (Lolani ni cikope.)

⁹ E Yesu wawa aca kulolelako icizima nga cakuti watufyenga. Katulande paviwipe vino wamucisile kwa lupwa na ku wantu vye wanji. Ku cakulolelako, wa lupwa lwakwe wamunenanga ukuti apenile, intunguluzi zya simapepo zyamuwipizyanga ukuti akawomvya amaka yano yakafuma ku mizimu miwipe ne  awasilika awina Roma wamutumfyanga nu kumucuzya nkaninye swinya wafisile awamukoma. (Mar. 3:​21, 22; 14:55; 15:​16-20, 35-37) Lelo nanti ciwe wo-o, e Yesu wasipicizizye swinya asitela acitepo iciwipe icili consinye. Avyani vino tungasambililako kwe weliwe?

10. Uzye e Yesu wacitanga wuli nga cakuti wamufyenga? (1 Peter 2:​21-23)

¹⁰ Wazyani 1 Peter 2:​21-23. a E Yesu watusila ica kulolelako icizima nkaninye pe vino tungacita nga cakuti watufyenga. Wamanyanga impindi yakulanda ni ya kumyalala. (Mat. 26:​62-64) Manda yamwi nga cakuti wamuwipizya, wamyalalangavye. (Mat. 11:19) Ne nga cakuti wasuka, atalandanga iviwipe nanti ukuwatinya. Wayilamanga pamulandu wakuti wasuwizile “ekapanzya wakusimichila.” Wamanyile ukuti e Yehova alicitapo cimwi pa mpindi injanane pe wano wamufyenganga.

11. Avyani vino tungacita pakuti tutakalande iviwipe? (Lolani ni cikope.)

¹¹ Tungakolanya e Yesu ukupitila mukuyilama nga cakuti watufyenga. Vimwi vino wangatufyenga vingawa aviticinye vino vingalondekwa ukusulakovye. Ne mpindi zimwi tungasolapovye ukumyalala. (Ekawi. 3:7; Jemu. 1:​19, 20) Nomba manda yamwi tungalondekwa ukulanda nga cakuti cacilamo ukutufyenga nanti nga tukulonda ukulanda pe vino twazumilamo. (Imili. 6:​1, 2) Lelo pano tukulanda tuzipizile ukuwa awatekanye swinya awamucinzi.—1 Pet. 3:15. b

12. Tungalanjizya wuli ukuti twasuwila “ekapanzya wakusimichila”?

¹² Tuzipizile ukukolanya e Yesu ukupitila mu  kusuwila “ekapanzya wakusimichila.” Nga cakuti wamwi watuwipizya nanti watufyenga, tuzipizile ukusuwila ukuti e Yehova amanyile icisinka. Ukumanya ukuti Yehova akulola swinya alicitapo cimwi pe vino vikucitika, kungatwavwa ukutwalilila ukusipicizya. Nga cakuti tukulindilila ukuti e Yehova awino ayize awombelepo, tutaliwafulwa nkani nanti ukulanda iviwipe. Amuno ndi twafulwa nkani, tungacita iviwipe, tungaleka ukuwa ni nsansa swinya na wuciwuza witu ne Yehova wungasila.—Amalu. 37:8.

13. Avyani vino vingatwavwa ukutwalilila ukusipicizya nga watufyenga?

¹³ Kweni tutange tukolanye Yesu wulyanye vino walinji. Amuno mpindi zimwi, tungalanda nanti ukucita vino vingalenga twize mukulanguluka pansizi. (Jemu. 3:2) Swinya vino wanji wangatuluvyanya, vingalenga tufulwe nu kuyivwa uwuwi nkaninye mu wumi witu wonsinye. Acino nga cakuti avino mukuyivwa, mwakwizuka ukuti e Yehova wamanya vyonsinye vino mukapitamo. Ne Yesu nye akamanya vino mukuyivwa amuno nawenye wamucuzizyepo. (Hebe. 4:​15, 16) E Yehova atapelelavye pakutuwicilako e Yesu ukuwa acakulolelako, lelo watupa ukusunda kuno kwawa Mwizwi lyakwe e Baibolo kuno kukatwavwa pano wakutucuzya. Lekani tulandeko pa ma vesi yawili aya mwi buku lya Waroma yano yangatwavwa.

‘MWALECHELA UWUKALI WAKWE LEZA UKULANDULA KONSI’

14. Uzye casula mwinye ukulecela “uwukali wakwe Leza ukulandula konsi”? (Waroma 12:19)

¹⁴ Wazyani Waroma 12:19. Pa-a e Paulo wawomelezyanga awina Klistu wawuye ukuti walecela “uwukali wakwe Leza ukulandula konsi.” Tukasila e Yehova uwukali wakwe ukupitila mukumulecela ukuti awino ayize afumyepo ulufyengo pa mpindi yakwe swinya mu nzila yino umweneco akulonda ukufumizyamo. Pano umwanawitu uwizina lya kuti John wamufyenzile, walanzile ukuti: “Nalondekwanga ukulama uwukali pakuti ntakacite iviwipe. Lelo ukucita wo-o kutapepusile. Iwaliko lya Waroma 12:19 lyanjavwizye ukulindilila pe Yehova.”

15. Amulandu ci wuno cacindamila ukulindilila pe Yehova ukuti awino ayize amale intazi?

¹⁵ Tukazanamo ivizima nga twalindilila ukuti e Yehova awino awombele pa ntazi yino tukupitamo. Nga twacita wo-o, tusisakamikwa pe vino twandi tumale intazi swinya kusiwapo nu kupita mwe vino vikafuma mukwelezya ukumala intazi iyiwome palwitu. E Yehova akavwambisya ukutwavwa. Cawa ngati akatunena ukuti, ‘Ndecelani vyonsinye vino wakamifyenga, indiwombelapo.’ Nga twasuwila vino Yehova watulaya ukuti “nenenye ndilandula,” tuliwakwiwililako ku ntazi nu kumanya ukuti aliwombelapo mu nzila iyizima. Swinya vyonye avino vyavwizye ne John wino tetwalandapo. Watili, “Nga nasila e Yehova nu kulindilila pe weliwe, aliwombelapo icete sana ukucila na pe vino nene ningacita.”

‘CHIMVYANJI UWUWIPE KU KUCITA IVIZIMA’

16-17. Uzye ipepo lingatwavwa wuli ukucimvizya ‘uwuwipe ku kucita ivizima’? (Waroma 12:21)

¹⁶ Wazyani Waroma 12:21. E Paulo wawomelezizye awina Klistu wawuye ukuti ‘chimvyanji uwuwipe ku kucita ivizima.’ E Yesu walanzile mwi Lyasi lyakwe ilya pa Mwamba ukuti: “kundanji awalwani winu, swinya nawano wakuwayimvya muwawapepela.” (Mat. 5:44) Wonye avino nawe wacitanga. Fwandi mwakwelenganyako pe vino wasipicizizye pano awasilika awina Roma wamupamantizile pa cimuti ni misomali. Nga mukucita wo-o,  apano mungivwicisya uwulumila wuno wapisilemo na vino wayivwanga pano wamucuzyanga nu kumufyenga.

¹⁷ E Yesu asitela alekepo ukuwa ni cisinka nu lukundo asa mulandu na vino wamucuzyanga. Mu cifulo cakuti alenge kwe Yehova ukuti asunde wa-a awasilika, wawapepezileko ukuti: “Tata! Watetele amuno watamanyile chino wakuchita.” (Luk. 23:34) Nga tukupepelako wano watufyenzile, cililenga tutekeko umwezo nu kucefyako uwukaali swinya tutalitwalilila ukuwafulilwa.

18. Uzye ipepo lyavwizye wuli e Alberto ne John ukusipicizya pano wawafyenzile?

¹⁸ Ipepo lyavwizye awanawitu wawili wano tulanzilepo mwe co-o icipande ukusipicizya pano wawafyenzile. E Alberto watili: “Napepezileko awanawitu wano wamfyenzile. Napepanga kwe Yehova imiku ni miku ukuti anjavwe ukuleka ukuyivwa uwuwi pe vino wamfyenzile.” Icizima acakuti pe yo-o impindi e Alberto akawombela e Yehova ni cisinka. E John nawe watili: “Imiku imivule, napepelangako umwanawitu wino wamfyenzile. E Yehova nawe wanjavwizye ukuleka ukufulilwa we umwanawitu nu kukana mupingula. Swinya ya-a amapepo yalenzile imbe nu mutende wa mumelenganyo.”

19. Avyani vino tuzipizile ukutwalilila ukucita? (1 Peter 3:​8, 9)

¹⁹ Tuzipizile twakwenecela ukuti wandi watufyenga pano tucili tukwikala mwe ya-a amanda yakulecelezya. Fwandi asa mulandu nicili consinye cino cingatuciticila, lekani tutwalilile ukupepa kwe Yehova ukuti awatwavwa. Cinji acakuti, tuzipizile twakolanya vino Yesu wacitanga nga cakuti wamufyenga nu kuwomvya ivisinka vya masundo ya mu Baibolo. Nga twacita wo-o, tungasuwila ukuti e Yehova alitulambula.—Wazyani 1 Peter 3:​8, 9