1-2. Avyani vino vyacitisile pano awasambi wa kwe Yesu wayanga ku Emawusi?

 PALINJI apa Nisan 16, 33 C.E pano Yesu wazyulupusile, lyo awasambi wali nu wulanda swinya wali ni ntete nkaninye. Wawili wizile awafuma mu Yerusalemu nu kutalika ukuya kukaya kano witanga ukuti Emawusi pano patalimfile ama kilomita 11 ukufuma ku Yerusalemu. Amaka yawasizile, amuno e Mesiya wino wenecelanga ukuti walinji nu kuwapususya wizile awamukoma. Lelo nanti ciwe wo-o, kwalinji vimwi vino vyalinji nu kucitika vino vyalinji nu kulenga waleke ukuyivwa wo-o.

² Pano wapitanga wizile awasunkanya umonsi wumwi mu nzila. Watalisile ukupitila ponga nawe swinya wizile awatalika ukumusimicila pe vino vyaciticizile e Yesu. Acino we-e umonsi nawe watalisile ukuwasimicila vimwi vino watalinji nu kwiwilila. Wawanenile vino vyalemvilwe “mwe wakalata wakwe Musa nga navino awatumwa wawalisile” nu kuwalondololela umulandu wuno e Yesu walinji nu kuculila nu kufwa. Pano wafisile mu Emawusi, we-e umonsi wizile ayisokolola kwe woliwo ukuti we Yesu. Ukwasowa nu kuvwilika, awasambi wivwile icete nkaninye ukumanya ukuti e Yesu azyulupusile.—Luk. 24:​13-35.

3-4. (a) Avyani vino vyafumilemo mwe wo-o vino e Yesu wawomelezizye awasambi wakwe? (b) Swinya avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande? (Imilimo 1:3)

 ³ E Yesu walolesile kuwasambi wakwe imiku imivule mwe ya-a amanda 40 yano wamazile munsi pansizi yakuzyulupuka. a (Wazyani Imilimo 1:3.) Pe yoyo impindi wawomelezizye awasambi wakwe wano walinji nu wulanda ni ntete. Na co-o calenzile wawe ni nsansa nu kuwa na maka yakuya mukuwizya pa Wufumu wa kwe Leza.

⁴ Nasweswenye tungasambililako kwe vino vyacitisile pe yoyo impindi. Acino mwe co-o icipande twandi tusambilile pe vino Yesu wawomvizye yo-o impindi (1) ku kuwomelezya awasambi wakwe, (2) ku kuwavwa ukukwivwicisya amawaliko, ne (3) ku kuwasambilizya ivya kuwomba imilimo yino walinji nu kuwa nayo ku nkolelo. Pano tukulanda pe vyo-o vitatu, twandi tuwalola na vino tungamukolanya.

MWAWOMELEZYAKO WANJI

5. Amulandu ci wuno awasambi wa kwe Yesu walondekwanga ukuwawomelezya?

⁵ Awasambi wa kwe Yesu walondekwanga ukuwawomelezya. Amulandu ci? Amuno wamwi wasile ama ng’anda, indupwa ni vyawukazi vino wacitanga pakutivye wakonke e Yesu. (Mat. 19:27) Ne wanji wawacuzyanga nkaninye pa mulanduvye wakuti walinji awasambi wa kwe Yesu. (Yoha. 9:22) Wayikundizile ukucita vyonsinye vyo-o pamulandu wakusuwila ukuti awino walinji we Mesiya wino walayilwe. (Mat. 16:16) Lelo pano Yesu wafwile, wizile awawa nu wulanda nkaninye amuno waweni ukuti vino wenecelanga vitandi vicitike.

6. Avyani vino Yesu wacisile pano wazyulupusilevye?

 ⁶ E Yesu wamanyile ukuti cino calenzile awasambi wakwe wawe nu wulanda apa mulandu ni mfwa yakwe, asa pamulandu wakuti watalinji ni suwilo iliwome. Acino wulyanye uwanda pano wazyulupusilevye, watalisile ukuwomelezya iviwuza vyakwe. Ku cakulolelako, walolecezile kwe Mariya Magadala wino walosyanga lyo ali pakungwe. (Yoha. 20:​11, 16) Swinya wizile alolecela na kuwasambi wakwe wawili wano tetulanzilepo pakutalika. Namukupita kwa mpindi wizile alolecela ku mutumwa Peter. (Luk. 24:34) Avyani vino tungasambililako kwe Yesu? Lekani tulande pevino vyacitisile pano walolecezile kwe Mariya Magadala.

7. Ukulingana ne Yohani 20:​11-16, avyani vino e Yesu waweni e Mariya Magadala akucita umutondo tondo pa Nisani 16, swinya avyani vino wacisile? (Lolani ni cikope.)

⁷ Wazyani Yohani 20:​11-16. Umutondo tondo pa Nisani 16, awanaci wacisinka wayile ku nkungwe kuno wazicizile e Yesu. (Luk. 24:​1, 10) Lekani tulande pe cino caciticizile umwanaci wenga pe wa-a, wino we Mariya Magadala. Walile wafika kuno wazicizile e Yesu, wazanile mu nkungwe musi nanti cimwi. Acino wasamazile ukuya mukunena e Peter ne Yohani. Wa-a awonsi wawili watili wivwavye, wasamazile ukuya ku nkungwe ponga ne Mariya nye. Nomba walile wazana mu nkungwe musi nanti cimwi wafumileko, lelo e Mariya weni wasyazile kulyanye akulosya. E Yesu waweni ukuti we-e umwanaci walinji nu wulanda nkaninye swinya walondekwanga ukumusansamusya. Acino walolecezile kwe weliwe nu kucita vino vyamusansamusizye. Walanzile nawe nu kumupa umulimo uwucindame uwakuya mukumanyisya awasambi wakwe ukuti azyulupusile.—Yoha. 20:​17, 18.

8. Tungakolanya wuli e Yesu?

⁸ Tungakolanya wuli e Yesu? Ndi wulyanye vino Yesu wacisile naswenye tungavwa awanawitu na wankazi ukutwalilila ukuwombela e Yehova nga cakuti twamanya intazi zino wakupitamo swinya nga tukulanzyanya nawo mu cikuku. Lekani tulande pe nkazi uwizina lyakuti Jocelyn wino umuzuna wakwe umwanaci wafwile muwusanso uwuwipisye. We nkazi watili: “Nayivwanga uwa wulanda pa myezi imivule.” Lelo awatwalane wamwi wano wamanyile vino akupitamo, wizile awamwita ku ng’anda kumwawo. Pano walondololanga vino akuyivwa wawisileko sana amano swinya wamwavwizye ukumanya ukuti e Yehova akamulola ukuti wacindama. E Jocelyn walanzile ukuti: “Nayivwile ngati ntenkulonda ukumwela apano e Yehova wawomvya wa-a awatwalane ukwiza mukunzuwula. Walenzile navwambisya ukutwalilila ukuwombela e Yehova.” Nasweswenye tungavwa wanji ukutwalilila ukuwombela Yehova nga cakuti tukuwikako amano pano wakutulondololela vino wakuyivwa nu kulanzyanya nawo mu cikuku.—Roma. 12:15.

MWAKWAVWA WANJI UKWIVWICISYA AMAWALIKO

9. Antazi ci yino awasambi wa kwe Yesu wakweti, swinya wawavwizye wuli?

⁹ Awasambi wakwe Yesu wasuwizile nkaninye ivya mu Baibolo swinya welezyanga na maka ukuvikonka. (Yoha. 17:6) Lelo nanti ciwe wo-o, watamanyile cino calenzile e Yesu wamukome ngati acipondo. Nomba e Yesu wilusile cino calenzile watakamanye, ukuti apa mulandu wakukana yivwicisya amawaliko, asa pamulandu wakuti watakunzile e Yehova nanti ukuti watalinji ni suwilo iliwome. (Luk. 9:​44, 45; Yoha. 20:9) Acino wawavwizye ukwivwicisya muno Amawaliko yakasula. Lekani tulande pe vino wacisile wo-o kuwasambi wawili wano wasunkinye wano wayanga ku Emawusi.

10. Uzye e Yesu wavwizye wuli awasambi wakwe ukusinincizya ukuti awino walinji we Mesiya? (Luka 24:​18-27)

¹⁰ Wazyani Luka 24:​18-27. Ndi vino twalola, e Yesu atafisile ayisokolola kuwasambi wakwe, lelo watalicizile awakolowozya amawuzyo. Amulandu ci? Ncepamwi walondanga ukwivwa vino wamanyile na vino welenganyanga. Swinya nawo wamunenile ukuti awino wenecelanga ukutalika ukuteka nu kuluwula awina Israeli ku wina Roma wano watekanga. Pano wamunenile vino welenganyanga e Yesu nawe wawomvizye amawaliko pakuwavwa ukwivwicisya cino calenzile afwe mwe yoyo inzila. b Cinji acakuti, uwanda wulyanye amanguzi walolecezile na kuwasambi wanji mukuwalondololela muno mwasuzile amasesemo. (Luk. 24:​33-48) Avyani vino tukusambililako kwe Yesu?

11-12. (a) Avyani vino tukusambililako kwe Yesu? (Lolani ni vikope.) (b) Uzye e Nortey wamwavwizye wuli kwe wino wamusambilizyanga Baibolo?

 ¹¹ Tungakolanya wuli e Yesu? Icakutalicila, pano mukutungulula amasambililo ye Baibolo mwawakolowozya amawuzyo mu mucenjelo yano yangalenga walondolole vino wamanya na vino wakwelenganya. Nga mwamanya vino wakuyivwa, mungawalanjizya ivyakuzana amawaliko yano yangawavwa. Mutazipizile ukuwapingulila nanti ukuwanena ivyakucita. Nga mwawazya iwaliko, mwawakolowozya amawuzyo nu kuwawomelezya ukwelenganyapo swinya nu kulola vino wangawomvya vyovyo ivyewo mu wumi wawo. Lekani tulande pe vino vyaciticizile umwanawitu Nortey uwa ku Ghana.

¹² Umwanawitu Nortey watalisile ukusambilila Baibolo lyo ali ni myaka 16. Nomba patazimvile, awa mu lupwa watalisile ukumukanya. Acani cino camwavwizye ukutwalilila ukusambilila? Wino wamusambilizyanga wawomvizye Iwaliko lye Mateyu icipandwa 10 pa kumulondololela ukuti awina Klistu wonsinye waliwawacuzya. E Nortey watili “Pano watalisile ukuncuzya nizile insinincizya ukuti nzanile icine.” Wino wamusambilizyanga Baibolo wamunenile ukuti ayelenganyepo sana pa mazwi yano yawa pe Mateyu 10:16 pakuti awawa umucenjele pano akulanda pa vili vyonsinye vino vingalenga wapusane na wa mu lupwa nu kuti awawa nu mucinzi pano akuwalondololela vino wazumilamo. Pa nsizi ya kubatizwa, e Nortey walondanga ukutalika wupayiniya. Lelo e tata wakwe walondanga ukuti aye ku yuniveziti. Umwanawitu wino wamusambilizyanga e Baibolo atamunenile ivyakucita lelo wamukolowozizye amawuzyo nu kumwavwa ukwelenganya pe vino angawomvya ivisinka vya masundo ya mu Baibolo. Avyani vino vyafumilemo? E Nortey atayile ku yuniveziti kuno tata wakwe walondanga ukuti aye, lelo watalisile ukuwomba umulimo wa mpindi zyonsi. Acino e tata wakwe wamuwinzile pa ng’anda. Uzye e Nortey akayivwa wuli pe vino vyacitisile? Watili: “Nasinincizya ukuti vino napinguzilepo vyalinji icete sana.” Fwandi nasweswenye nga cakuti tukuwomelezya wanji ukuwomvya amawaliko, tungawavwa ukutwalilila ukuwombela e Yehova.—Efes. 3:​16-19.

YAVWANI AWONSI UKUFIKAPO UKUWA “IVYAWILA” MU WANTU

13. Avyani vino e Yesu wacisile pakusinincizya ukuti umulimo wakwe Yisi wize wutwalilile ukuwombwa na pano wanyocela kwi yulu? (Waefeso 4:8)

¹³ Pano Yesu walinji munsi wawisileko sana amano ku mulimo wuno e Yisi wamupile. (Yoha. 17:4) Lelo atalolanga ukuti angakumanisya  ukuwomba wenganye vino Yehova wamunenile ukucita. Acino pa myaka yitatu ne hafu yino wawomvile umulimo wakuwizya, wasambilizizyeko na wanji ivyakuwomba. Swinya pano atani anyocele kwi yulu, wasizile awasambi wakwe umulimo wakusakamala ing’onzi zya kwe Yehova nu kutungulula umulimo wakuwizya. Wamwi pe wa-a, walinji ni myaka mu ma 20. (Wazyani Waefeso 4:8.) Uzye e Yesu wawomvizye wuli amanda 40 munsi kukwavwa awacisinka, wano wayipile swinya wano wawombesyanga ukufikapo ukuwa “ivyawila” mu wantu?

14. Uzye e Yesu wavwizye wuli awasambi wakwe pa manda 40 yano wisile munsi pa nsizi yakuzyulupuka? (Lolani ni cikope.)

¹⁴ Impindi yimwi e Yesu atapisile na mumbali pakulunjika awasambi wakwe, lelo wawalunjisile mu cikuku. Ku cakulolelako, pano waweni ukuti awasambi wamwi watasuwizile ukuti wafwile nu kuzyulupuka, wawavwizye ukumanya icisinka ukupitila mukuwalunjika. (Luk. 24:​25-27; Yoha. 20:27) Swinya wawawomelezizye ukuti wazipizile ukuwawika sana amano ku kusakamala awantu wa kwe Yehova ukucila ukuwika amano ku ncito zya palwawo. (Yoha. 21:15) Wawizusizyeko nu kuti watazipizile ukuyilinganya nanti ukuwika amano kwe vino wanji wakawomba mu mulimo wa kwe Yehova. (Yoha. 21:​20-22) Cinji acakuti, wawalunjisile na pavya wufi vino wamwi wamanyile pa Wufumu wa kwe Leza nu kuwavwa ukuti wawikavye amano ku kuwizya ilyasi lizima. (Imili. 1:​6-8) Avyani vino wa eluda wangasambililako kwe Yesu?

15-16. (a) Uzye wa eluda wangakolanya wuli e Yesu? (b) Avizima ci vino umwanawitu Patrick wazanilemo mukukonka ukwavwa?

¹⁵ Uzye wa eluda wangakolanya wuli e Yesu? Wazipizile ukusambilizya nu kwavwa awonsi ukuwikako na waticinye ukufikapo ukuwomba imilimo ya mwi wungwe. c Swinya watazipizile wakwenecela ukuti wano wakusambilizya wapwililike. Cinji acakuti, watazipizile ukuwapita mu mbali pano wakuwalunjika, lelo wafwile ukuwa ni cikuku pano wakucita wo-o. Nga cakuti wali nu lukundo cingalenga wano wakusambilizya wamanye ukuti wazipizile ukuwa awayicefye, awacisinka nu kuti wazipizile ukuyikundila ukuwombela wanji.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

 ¹⁶ Lekani tulande pa vizima vino umwanawitu Patrick wazanilemo mukukonka ukwavwa. Pano walinji amutici, walinji nimvwango imbipe swinya atalinji nu mucinzi na kwa nkazinye. Nomba e eluda wumwi e songo mu vya kwe Leza wamulunjisile mu cikuku lelo atamupisile na mumbali pakumwavwa. E Patrick watili: “Nivwile icete nkaninye pe vino we-e umwanawitu wacisile. Amuno pakutalika nivwanga uwuwi nkaninye nga nalola wapa umwanawitu wumwi imilimo yino nalondesyanga ukuti wampe. Lelo umwanawitu wanjavwizye ukumanya ukuti nzipizile ukuwika amano pakuvwambisya ukuwombela awanawitu na wankazi ukucila ukuwavwambisya ukuwa ni cifulo nanti imilimo mwi wungwe.” Na cino cafumilemo acakuti, we-e umwanawitu Patrick wizile awamusonta ukuwa we eluda lyo ali ni myaka 23.—Imilu. 27:9.

17. Uzye Yesu walanjizizye wuli ukuti wasuwizile nkaninye awasambi wakwe?

¹⁷ E Yesu atapelezilevye pakupa awasambi wakwe imilimo lelo wawanenile nu kuti wasambilizyako na wanji. Awasambi wafwile waweni ngati watafisilepo ukuwomba wo-o umulimo. Nomba e Yesu atavwilikanga nga cakuti wangawomba. Swinya wawanenile ukuti walinji nu kukumanisya. Pakulanjizya ukuti wawasuwizile, wawanenile ukuti: “Ndivino Tata wantumile avino nani nawatuma.”—Yoha. 20:21.

18. Uzye wa eluda wangakolanya wuli e Yesu?

¹⁸ Uzye wa eluda wangakolanya wuli e Yesu? Wa eluda wano wamanya ivyakuwomba wakasambilizya wanji ukupitila mukuwapako imilimo. (Flpi. 2:​19-22) Ku cakulolelako, wangawombela ponga na wacitici ku kuzifya nu kulunjisya vino vikononeka pa Ng’anda ya Wufumu. Pa nsizi yakuwasambilizya, wangawasila imilimo ukuti wawombe pakulanjizya ukuti wawasuwizile. Umwanawitu e Matthew wino patazimvile ukufuma pano wamusontezile pa wu eluda watili akasalifya pe vino wa eluda wano wamanya imilimo wamusambilizizye na vino walanjizyanga ukuti wamusuwizile ukuti wandi awombe icete. Watili, “Nivwanga icete nkaninye wo-o vino wanjavwanga ukulola vino ningasambililako kuviluwo vino napanganga na pevyo wanjavwanga ukuzifya muno mukulondekwa.” d

19. Avyani vino tuzipizile ukutwalilila ukucita?

¹⁹ E Yesu wawomvizye amanda 40 yano walecelezizyeko ukuwa munsi ku kuwomelezya, ukwavwa nu kusambilizya wanji. Acino lekani tutwalilile ukumukolanya. (1 Pet. 2:21) E Yesu nye umweneco alitwavwa ukucita wo-o. Amuno watulaya ukuti: “Nandi ndawa namwe-pe, ukufika nakunsilo yansi.”—Mat. 28:20.