1. Uzye wa nkazi wakatunjilila wuli iwungwe lya kwe Yehova, swinya antazi ci zino awavule wakapitamo? (Lolani icikope pa nkupo.)

ALA twawa ni nsansa nkaninye ukuwa na wa nkazi wano wakawombesya mwi wungwe! Ku cakulolelako wakakwasukapo pa kulongana swinya wakawombako nu mulimo wakuwizya. Ne wamwi wakakwavwilizyako ukuzifya ama ng’anda ya wufumu, nu kulanjizya ukuti wawika amano ku wanawitu na wa nkazi. Lelo nanti ciwe wo-o wakapita mu ntazi. Wamwi wakasakamala awakwasi wawo awa cisongo. Ne wamwi wakatwalilila ukusipicizya intazi pano wakuwatamya kwa lupwa lwawo. Ne wanji wawa wonganye swinya wakawombesya pa kuti wasakamale awana wawo.

2. Amulandu ci wuno tuzipizile ukuwombesya ukuwomelezya wankazi?

² Amulandu ci wuno tuzipizile twawomelezezya wa nkazi? Amuno awantu wamwe yo-o insi watacindika awanaci ndi vino wazipile ukucindikwa. Swinya ne Baibolo nye ikatunena ukuti tuzipizile twawawomelezya. Ku cakulolelako umutumwa Paulo wanenile iwungwe lya ku Roma ukupocelela Fibi swinya wawanenile nu kuti “muwamwavwa mwakwe vyonsi vino wasowelwa.” (Rom. 16:1, 2) Pano umutumwa Paulo wacilinji amu Falise, walinji mukawungwe kano kasuzile awanaci. Lelo pano wizile awa amwina Klistu watalisile ukukolanya Yesu wino wacindisile awanaci nu kuwakukutizya.​—1 Kor. 11:1.

3. Uzye Yesu walolanga wuli awanaci, swinya walolanga wuli wano wacitanga ukulonda kwa kwe Yisi?

³ E Yesu wacindisile awanaci wonsinye. (Yoh 4:27) Atawalolanga ndi vino intunguluzi zyasimapepo awa Yuda zyawalolanga. Ibuku limwi lino likalanda pa vya mu Baibolo likalanda ukuti: “E Yesu asitela alandepo icili consinye cino cakwelengulanga awanaci.” Lelo wacindisile nkaninyene awanaci wano wacitanga ukulonda kwa kwe Yisi. Wawalolanga ukuti awa nkazi yakwe. Pe wano walumbuzile ukuti alupwa lwakwe ulwa ku muzimu, palinji na wankazi.​—Mat. 12:50.

4. Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

 ⁴ E Yesu wavwanga awanaci wano wawombelanga Yehova. Wawasalifyanga swinya wawalandilangako. Lekani tulole vino tungakolanya e Yesu mukulangulucilako wa nkazi.

5. Amulandu ci wuno wa nkazi cikawasyupila ukuwa ponga na wa mwi wungwe?

⁵ Swensinyene tukalonda ukuwa ponga ni viwuza. Nomba impindi zimwi wankazi cikawatalila ukuzana iviwuza ivizima. Amulandu ci? Lekani tulole vino wamwi walanzile. E nkazi Jordan * walanzile ukuti “Pa mulandu wa kuti ne musimbe, nkalola ukuti ntawa nu mulimo uwuli wonsinye wuno ni ngawomba mwi wungwe. Swinya nkayivwa ngati ntayana nu kuwamo. E Kristen wino wayile mukulundulula umulimo wakuwizya walanzile ukuti “Nga pano wacintila kwi wungwe linji, kukawa ukuyivwa ngati uli wenganye.” Wonye avino na wanawitu wamwi wangayivwa. Nga cakuti wumwi akakwikala na wa lupwa wano asa wa Nte, cingamuwomela ukuwa nawo ponga. Angayivwa ukuti awanawitu na nkazi mwi wungwe watamuwikako amano. Wa nkazi wamwi wakatalalilwa pa mulandu wakulwalilila nanti pa mulandu wa kuti wakasunga wa lupwa lwawo wano wakalwalilila ica kuti wasifuma napa ng’anda. E nkazi Annette walanzile ukuti “navilwanga ukuwa ponga nawanawitu na nkazi pa mulandu wa kuti ane muno nasakamalanga e mama”

6. Avyani vino tungasambililako pe Luka 10:38-42 kwe vino e Yesu wavwizye Maria ne Marita?

⁶ E Yesu wasyangako impindi ya kuwa ponga na wina Klistu awanaci. Swinya walinji we ciwuza wawo wino wasuwizile. Mulole wuciwuza wuno walinji pe Yesu e Maria ne Marita. Wano walinji awasimbe. (Wazyani Luka 10:38-42.) Amazwi ya kwe Yesu na vino wacitanga vyalenzile wa-a awanaci watakwivwa intete. Ku cakulolelako, e Maria ativwile intete ukwikala ku manama ya kwe Yesu ngati amusambi wakwe. * Ne Marita atatinile ukulanda vino wayivwile pano e Maria wisile vye nanti kumwavwa ukupekanya ivya kulya. Pe ko-o ukutandala, e Yesu wavwizye wonsinye wowili ukusambilila icintu icicindame. Swinya pano wa watandalilanga wawalanjizyanga ukuti wawasakamile nkaninye ponga ne ndume yawo e Lazaro. (Yoha. 12:1-3) Awuli umulandu wuno wanenezile e Yesu ukuti awavwe pano e ndume yawo e Lazaro walwile.​—Yoha. 11:3, 5.

7. Anzila ci yonga yino tungawomelezezyamo wa nkazi?

⁷ Wa nkazi wamwi ndi wazanwa mukulongana apano wakawa nu longo lwa kuwa ponga na wakapepa wawuye. Fwandi tuzipizile ukuwawikako sana amano ndi wiza mukulongana. Tuzipizile ukusinincizya ukuti twalanda nawo nu kuwalanjizya ukuti twawasakamala. E Jordan wino tulanzilepo kali walanzile ukuti, “Cikambomelezya nkaninye nga ca kuti wanji wansalifya pe vino tenkwasuka pa kulongana, wansendako mu mulimo nu kulanjizya ukuti wambikako amano.” Tuzipizile ukuleka wa nkazi wamanye ukuti twawacindamika nkaninye. E Kia watili “Nga ntazanilwe mukulongana, nkamanya ukuti awanawitu na wankazi wamwi wandi wantumile ka meseji pa kuti wamanye nga indi icetenye. Nkalola ukuti awanawitu na wankazi wambikako amano.”

8. Uzye tungakolanya wuli e Yesu?

⁸ Nasweswenye tungavwamba impindi yakuwa ponga na wankazi ndi vino Yesu wacitanga. Tungawitako ku ng’anda ku mwitu pa kuti twize tulile nawo ponga ivya kulya. Nanti ukuti  twizizye vye nawo ponga. Nga twacita wo-o tuzipizile ukusinincizya ukuti tukulanda amazwi ya kuwomelezya. (Roma. 1:11, 12) Wa eluda wazipizile wakolanya sana e Yesu. Wamanyile ukuti uwusimbe yiliwa antazi kwe wamwi. Lelo walanzile ni cisinka ca kuti itwala nanti ukupapa awana asa cino cingalenga wumwi ukutwalilila ukuwa ni nsansa. (Luka 11:27, 28) Lelo ukuwika amano pa kuwombela Yehova akuno kungalenga wumwi atwalilile ukuwa ni nsansa.​—Mat. 19:12.

9. Avyani vino wa eluda wangacita pakwavwa wa nkazi?

⁹ Wa eluda wazipizile walola wankazi ukuti ankazi zyawo, ne wa wasongo wazipizile wawalola ukuti awamama wawo. (1 Tim. 5:1, 2) Wa eluda wazipizile wasyako impindi yakulanda na wankazi pano ukulongana kutani kutalike napano kwasila. E Kristen walanzile ukuti “Eluda wumwi waweni ukuti nalinji ne mupamviwe nkaninye. Acino walondesyanga ukumanya vino natantisile impindi. Nkasalifya nkaninye pe vino walanjizizye ukuti wambikako amano.” Nga ca kuti wa eluda wakusyako impindi yakulanda na wankazi mwi wungwe, lyo wakulanjizya apatiswenye ukuti wawawikako amano. * E Annette, wino, tulanzilepo kaali walondolozile uwuzima wuno wawa mukulanda na wa eluda lyonsinye. Watili: “Apano tukamanyana icete. Ica kuti nga nawa ni ntazi cikampepucila ukusamalila kwe woliwo ukuti wanjavwe.”

10. Acani cino cingalenga wa nkazi ukuwa ni nsansa?

¹⁰ Swensinye asa mulandu swe wonsi nanti swe wanaci. Tukakwivwa icete nga cakuti wakutusalifya pe vino tukuwomba. Lelo tukafupulwa nga cakuti wasakutusalifya pe vino tukuwomba. E Painiya umusimbe e Abigail walolanga ngati pasi wino wamuwikako amano, walanzile ukuti: “Nene awantu watamanya. Wamanya vye awanyina wane na wakwasi wane ampela. Impindi zimwi nkalola ngati pasi na wino akampenda.” Mulole vino nkazi Pam umusimbe walanzile. We-e e nkazi wawomba wu mishonari pa myaka imivule. Pa nsizi ya kuwomba wu mishonari pa myaka imivule, wanyocezile mukusakamala awakwasi wakwe. Nanti aca kuti ali ni myaka mu ma 70, acili akawomba wupainiya. E Pam walanzile ukuti, “Amazwi yakusalifya pa mulimo wuno nkawomba ayano yalenga mbombe ukufika nape yo-o impindi.”

11. Uzye e Yesu walanjizizye wuli ukusalifya pa milimo yino awanaci wamwi wamuwombelanga?

¹¹ Awanaci awacisinka watwalilizile ukwavwa e Yesu ukuwomvya ‘indalama zyawo.’ Swinya e Yesu wasalifyanga nkaninye pe vyonsinye vino wamwavwanga. (Luka 8:1-3) Atawapile vye ulongo lwakuwombela Yehova, lelo wawapile nu longo lwa kumanya ivisinka ivicindame pa kulonda kwa kwe Leza. Ku cakulolelako, wawanenile ukuti walinji nu kufwa nga nu kuzyulupuka. (Luka 24:5-8) E Yesu wanenile wa-a awanaci wulyanye vino wanenile awasambi wakwe ukuti waliwasunkanya intazi. (Mar. 9:30-32; 10:32-34) Nanti aca kuti awasambi wamusamazile pano wamunyefile, awanaci wamwi wano wamupyunjilanga watwalilizile ukuwa mupipi na weliwe pano walinji pa cimuti cakuculilapo.​—Mat. 26:56; Mar. 15:40, 41.

12. Amulimo ci wuno e Yesu wapile awanaci?

¹² E Yesu wapile awanaci umulimo uwucindame nkaninye. Ku cakulolelako, awano watalicizilepo ukumanya ukuti azyulupusile. Swinya wa watumile nu kuti wakanene awasambi wakwe pa kuzyulupuka kwakwe. (Mat. 28:5, 9, 10) Pano awasambi wapasilwe nu muzimu uwutele pa Pentecost 33 C.E. wafwile na wanaci nye apano walinji. Wo-o nga avino calinji, lyo na wonye wapocelezile amaka yakuvwanjila mu ndimi zinji nu kulandila wanji “ivintu ivikalambane vino Leza wacita.”​—Imilimo 1:14; 2:2-4, 11.

13. Amilimo ci yino awanaci awina Klistu wakawomba mwe ya-a amanda, swinya tungalanjizya wuli ukuti tukawasalifya pa milimo yino wakawomba?

¹³ Tuzipizile ukusalifya nkaninye wankazi pe vino wakawombesya mu mulimo wa kwe Yehova. Pe yo-o imilimo pawa ukuwombako mu makuule, ukuzifya ivikulwa vino vikononeka, ukwavwilizyako amawumba yano yakalanda ululimi lunji, nu kwavwako mu milimo yimwi iya pa Bethel. Wakawombako umulimo wakwavwa wano waponezilwe na masanso, ukuwombako umulimo wakupiliwula, wamwi wakawombako wupainiya ne wanji wumishonari. Na wankazi nye wakazanwako ku masukulu yano yawa mwi wungwe lya kwe Yehova ndi vino ilya painiya, ilya kawizya wa wufumu ni lya Gilead. Asa vyo-o vitupu, wankazi wano watwalwa wakakwavwilizya wawakwawo ukuwomba icete imilimo yino wangapwa mwi wungwe lya kwe Yehova. Wa-a awanawitu “avyawila mu wantu” swinya wakawomba imilimo imilekane lekane pa kwavwa wanji. Cino cikalenga wawomba icete yo-o imilimo amulandu na vino wa wakwawo wakawatunjilila. (Efes. 4:8) Avyani vino mukulola ukuti mungacita pakutunjilila wa nkazi pa mulimo wuno wakawomba?

14. Ukulingana na vino Amalumbo 68:11 yakalanda, avyani vino wa eluda awa mano wakacita?

¹⁴ Wa eluda awa mano wamanya ukuti wankazi wano wakayipelesya ukuwomba ‘aliwumba likulu’ swinya wamanya icete ivya kuwomba umulimo wakuwizya. (Wazyani Amalumbo  68:11.) Acino wakakwelezya na maka ukusambililako kwa nkazi. E nkazi Abigail wino tulanzilepo papela walanzile ukuti akakwivwa icete nga cakuti awanawitu wakumukolowozya pa nzila zino wazana ukuti zikawomba icete mu cifulo cino akawombelamo. Walanzile nu kuti, “Wo-o vyo wakacita vikalenga nalola ukuti fwandi nkawomba umulimo uwucindame mwi wungwe lya kwe Yehova.” Wa eluda wamanya nu kuti wankazi awacisongo mwi wungwe wamanya nkaninye ivya kwavwilizya awacitici nga wakupita mu ntazi. (Tito 2:3-5) Fwandi tuzipizile twasalifya wa nkazi nu kuwalanjizya ukuti twawakunda!

15. Ampindi ci pano wankazi wangalondekwa uwa kuwavwa?

¹⁵ Wankazi wakalonda uwa kuwalandilako nga cakuti wakupita mu ntazi. (Ayize. 1:17) Ku cakulolelako e namfwilwa, nanti wino wamuleka kwe wakwakwe angalonda uwa kumulandilako. Nu kumwavwa incito zimwi zino wakwakwe wawombanga. Ne nkazi uwa cisongo angalonda uwa kumulandilako kwa dokota. Ne nkazi winji wino akawomba imilimo na yinji mwi wungwe lya kwe Yehova angalonda uwa kumulandilako nga ca kuti wamwi wakumusuzya ukuti asiwombesya ndi vino wapainiya wanji wakawomba. Avyani vinji vino tungacita pakwavwa wankazi? Lekani tulole na swinyanye ica kulolelako ca kwe Yesu.

16. Ukulingana ne Marko 14:3-9, uzye e Yesu walandizileko wuli e Maria?

¹⁶ E Yesu atalemanga na kwi sote ukulandilako wa nkazi nga ca kuti watalika ukuwasuzya pa mulandu wa kukanamanya cino wacitila ivintu vimwi. Ku cakulolelako walandizile e Maria pano e Marita wamusuzizye. (Luka 10:38-42) Wamulandizileko nu muku waciti wili pano wanji waweni ngati vino wapinguzilepo ukucita vitalinji icete. (Wazyani Marko 14:3-9.) E Yesu wamanyile umulandu wuno e Maria wacitizile wo-o. Wamusalifizye nukulanda ukuti: “Acizima nkaninye cino wancitila. . . . Wacita icete.” E Yesu walandizile na lyankani ukuti “konsinye kuno ilandwe lizima lyandi liwatandwa munsi yonsi, ni lyasi lya kwe we-e umwanaci liliwa lyalandwapo.” Wonye avino na conye icipande cikucita. Aca kuzungusya nkaninye ukulola ukuti e Yesu walanzile pe vyo umulimo wakuwizya wulisalangana insi yonsinye pano wasalifyanga Maria pe vino walanjizizye ukuti atayikunda! Ya-a amazwi yafwile yawomelezizye nkaninye e Maria!

17. Landani icakulolelako pano tungalandilako wa nkazi.

¹⁷ Uzye mukalandilako wa nkazi nga calondekwa? Ku cakulolelako, tuti wakawizya wamwi wakalola ukuti e nkazi wino watwalwa kwe wino asilongana akacelwa ukufika mukulongana. Swinya asikwiza na wana. Asa coco conga, ukulongana nga kwasila vye awino akawa amutanzi ukufuma. Acino wa-a wankazi watalika ukumusuzya amuno wakulola ngati asilonda vye ukunena wakwakwe ukuti amuzumilizye ukusenda awana mukulongana. Lelo cino watamanya aca kuti we-e nkazi akawombesya ukufika pano papelezile amaka yakwe. Swinya asa wino akapingula ivya kucita pa lwakwe na pa wana wakwe. Uzye mungacita wuli nga ca kuti mwivwile kuno wakulanda ivya musango wo-o pe we-e nkazi? Nga mwasalifya we-e nkazi nu kuwanenako ivizima vino akacita, lyo mwaluzimya. Mungaleka waleke nu kulanda iviwipe pe weyo nkazi.

18. Anzila ci zimwi zino tungavwilamo wa nkazi?

¹⁸ Tungalanjizya ukuti tukasakamala wa nkazi nga ca kuti tukuwavwa mwe vino wakusowelwa. (1 Yoh. 3:18) E nkazi Annette wino wasunganga e mama wakwe wino walwalililanga walanzile ukuti: “Awanawitu na wankazi wizanga mukunjavwa ukusakamala mama pa kuti mbombeko vinji. Impindi zimwi watuletelangako  ni vya kulya. Co-o calenzile nakwivwa ukuti awanawitu na wankazi wankunda.” E nkazi Jordan nawenye wamwavwizye ku wanawitu. Ku cakulolelako, umwanawitu wumwi wamusambilizizye ivya kulunjisya motoka yakwe. E Jordan watili: “Natemilwe nkaninye ukumanya ukuti awanawitu na wankazi wasakamala uwumi wane.”

19. Azila ci na zinji muno wa Eluda wangavwilamo wa nkazi?

¹⁹ Wa eluda na wonye wakakwelezya na maka ukwavwa wankazi mwe vino wakusowezya. Wamanya ukuti e Yehova akalonda wankazi wasakamalwa icete. (Jemu. 1:27) Wa eluda wakakolanya e Yesu swinya wasikwenecela ivicilemo. Wasipanjila wanji amasundo lelo wakalanjizya icikuku swinya wakakwelezya na maka ukwivwicisya wanji. (Mat. 15:22-28) Nga ca kuti wa eluda wakuwombesya ukwavwa wa nkazi, wakalenga wayivwa ukuti e Yehova ni wungwe lyakwe wawakunda nkaninye. Lolani cino caciticizile e Kia. Pano e kangalila wi wumba lyakwe wivwile ukuti e Kia wacintilanga ku ng’anda yinji, wapekinye paponye ukuti wamwavweko. E Kia walanzile ukuti “Nalesile ukusakamikwa swinya umwezo wisile na munda. Amuno wa eluda watapelezile vye pakumbomelezya lelo wanjavwizye. Wo-o vino wacisile, walanjizizye ukuti nacindama nkaninye mwi wungwe. Nasinincizizye ukuti nanti ningapita mu ntazi intale wuli nye ntawa nenga.”

20-21. Uzye tungalanjizya wuli ukuti twakunda wa nkazi awina Klistu?

²⁰ Nga twalolecesya mumawungwe ukuzinguluka insi yonsinye, tulizana ukuti mwawa wa nkazi wano wakawombesya swinya wano wakalondekwa ukuwomelezya. Wulyanye vino e Yesu wacitanga, naswenye tuzipizile twasyako impindi yakuwa ponga na wankazi pa kuti twawamanya icete. Tuzipizile twawasalifya pe vino wakawombesya mwi wungwe lya kwe Yehova. Swinya tungawalandilako nu kuwalandila nga calondekwa.

²¹ E Paulo walumbuzile amazina ya wanaci awina Klistu 9 mukulecelezya kwe kalata yino walembezile iwungwe lya wina Roma (Rom. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) Ukwasowa nu kuvwilika wa-a awanaci wawomelezizwe kaninye ukupocelela umulamu na mazwi ya kusalifya ukufuma kwe Paulo. Acino lekani tutwalilile ukukolanya e Paulo, tuwawomelezya wa nkazi mwi wungwe. Nga twacita wo-o lyo tukulanjizya ukuti twawakunda nu kuti twakunda nkaninye ukuwa nawo mwe lo-o ulupwa lwa mu nsi yonsinye.