E FERNANDO a wivwile intete pano waeluda wawili wamunenile ukuti wakulonda ukulanda nawe. Pa miku imivule pano e kangalila wa muputule wantandalizile iwungwe, waeluda walondololezile Fernando vino azipizile ukucita pakuti afikepo ukuwomba imilimo na yinji mwi wungwe. Pano impindi yayanga yikupita, e Fernando watalisile ukuvwilika nga ca kuti wangamusonta ukuwa eluda. Palile papita impindi e kangalila wa muputule watandalizile iwungwe naswinyanye. Avyani vino waeluda wanenile Fernando pe wo-o umuku?

E Fernando wateyelezyanga vye kuno waeluda walanzyanya nawe. E eluda wenga walanzile vino vyawa pe 1 Timoti 3:1 swinya wamunenile ukuti waeluda mwi wungwe wapocelezile e kalata yakuti asonsilwe ukuwa eluda. E Fernando wazungusile, swinya wawuzizye waeluda ukuti, “Ntivwile mwati wuli?” Umwanawitu wanyocezizyepo ukulanda vino walanzile. E Fernando wamwentuzile. Pansizi yakuwilizya kwi wungwe ukuti e Fernando asonsilwe pa awanawitu wonsinye mwi wungwe wakunzile nkaninye.

Uzye cawipa ukuvwamba ukuwombako imilimo mwi wungwe? Awe citawipa. E Baibolo pe 1 Timoti 3:1, yikati ndi umuntu akulonda ukuwa kangalila lyo “akulonda umulimo uwuzima.” Awanawitu awavule wakakonka ko-o ukusunda swinya wakalunduluka nu kutalika ukuwomba imilimo mwi wungwe. Co-o cikalenga mu mawungwe mwawa waeluda na watumikila awavule awakusakamala awantu wa kwe Leza. Lelo pa mulandu wa kuti amawungwe yakuya yakuvulilako, kukulondwa awanawitu awavule awakuwombako imilimo mu mawungwe. Uzye avyani vino wazipizile ukucita pa kuti wafikepo? Swinya uzye wano wakulonda ukuwa wa kangalila wazipizile ukusakamala nga wazimba ukusontwa pa wukangalila ndi vino calinji kwe Fernando?

Izwi lya ciGriki lino wapiliwula ukuti ‘ukuvwamba’ lyasula mukuti ukuvwambisya nanti ukukowa cimwi. Pamwi co-o cingalenga mwelenganye pa muntu wino akunyanyamucila pakuti akuntule icikoma cino cicile icete. Lelo umuntu atazipizile awavwamba ukuwa kangalila pa mulandu wakuyikunda. Amulandu ci? Amuno wano wakalonda ukuwa waeluda, wasivwamba icifulo, lelo wakalonda ukuwomba “umulimo uwuzima.”

Ivivule vino vikalondekwa pa kuti wumwi awombeko wo-o umulimo uwuzima vyalumbula pe 1 Timoti 3:2-7 ne Taitasi 1:5-9. Pakulanda pe vyo-o vino vikalondekwa e Raymond, wino wawomba wueluda pa myaka imivule watili: “Cino cacindama sana pakuwa kangalila amiwele imizima. Kweni ukulanda icete amalyasi nu kusambilizya vikalondekwa, lelo e kangalila atazipizile ukuwa amuntu uwalumbili luwipe [ukutungwa akawi] azipizile ukuwa uwamisango mizima, entapungana [uwamano amapuma] ekapocelela wa weni, wino atawa ni cimvulunganya, wino asikwimilila vye pa cintu conga.”

Umwanawitu wino akulonda ukuwa kangalila azipizile ukuwa nimiwele ya wina Klistu mwe vino akacita kwe wanji. Fwandi azipizile ukuwa uwa cisinka swinya atazipizile ukuwa ni miwele imiwipe pa kuti atatungwa akawi. E kangalila azipizile ukuwa ni misango mizima, uwa mano amapuma, wino atawa ni cimvulunganya, swinya wino asikwimilila vye pa cintu conga; fwandi awina Klistu wawuye wazipizile ukumusuwila ukuti, angawatungulula nukuwavwa nga wawa ni ntazi. Pa mulandu wakuti akapocelela aweni, akawomelezya awacitici na wapya. Akasansamusya nu kwavwilizya awalwale na wasongo pa mulandu wakuti wakunda uwuzima. Cino calenga ukuti awe na yo-o imiwele amuno akavwamba ukuti awakwavwako wanji. Asakulonda ukuti ayilanjizye kwe wanji ukuti afisilepo ukuwa eluda. b

Waeluda wakayikundila ukusunda nukuwomelezya wino akulonda ukuwomba imilimo mwi wungwe, lelo ukufika pe vino vikalondekwa mu Mawaliko amulimo we wino akulonda ukuwomba yo-o imilimo. E Henry e kangalila wino wawomba pa myaka imivule watili: “Nga mukulonda mwawomba imilimo mwi wungwe, muwawombesya pakuti muwalanjizya ukuti mufisilepo.” Pakulanda pe Ekawizya 9:10, watili: “‘Chonsinye chino ukulonda ukuchita ulange ukuchichita na maka yako yonsinye.’ Acino umulimo wonsinye wuno waeluda wamipa, muwawomba icete sana. Muwakunda ukuwomba umulimo uwuli wonsinye wuno wamipa ukuwomba mwi wungwe ukuwikako nu kuwapyela mu ng’anda ya Wufumu. Mukupita kwa mpindi waeluda walilola vino mukawombesya.” Nga mukulonda mwize muwe waeluda muzipizile mwawombesuya nukuwa ni cisinka mu mulimo wonsinye wuno wamipa. Awantu wazipizile walola ukuti mwayicefya swinya mutawa ni cilumba.​—Mat. 23:8-12.

Wamwi wano wakulonda ukuwomba imilimo mwi wungwe, wangatalika ukulanjizya ukuti wakulondesya ukuwa waeluda nanti ukuwomvya inzila zya wucenjezi pakuti waeluda wize wawasonte. Wamwi wakafulwa nga cakuti waeluda wawasunda pe cimwi. Wano wakacita wo-o wazipizile ukuyikolowozya ukuti: ‘Uzye cino nkulondela ukuwa eluda amulandu wakuvwamba ukusakamala ing’onzi zya kwe Leza nanti nkulonda vye icifulo?’

Wino akulonda ukuwa kangalila azipizile awakwizuka nukuti afwile ukuwa umuntu wino ‘uwufyo wungakolanya.’ (1 Pet. 5:1-3) E eluda wino awa mwi wungwe wangakolanya aweyo wino atawa nu wucenjezi mwe vino akacita. Watekanya swinya akasipicizya nampo nga apano wasonsilwe nanti wasontwa kaali. Lelo co-o cisisula ukuti umwanawitu ndi wasontwa lyo calala casila atalitela aluvyanye. (Impe. 12:3; Amalu. 106:32, 33) Swinya umwanawitu pamwi atanga amanye nukumanya ukuti kuli mumwi muno asicita icete, lelo wanji wano walola vino wacita wangalanda ukuti atazipizile ukuwa pa wueluda. (1 Kor. 4:4) Acino waeluda nga wamisunda ukuwomvya Baibolo, mutafulwa, lelo muwateyelezya sana. Muwacita vino wamisunda.

Awanawitu awavule wakalola ngati walindilila sana pakuti wasontwe. Uzye mukasakamala pa mulandu wakulola ukuti pazimba pano mwatalicila ‘ukuvwamba ukuwa kangalila?’ Nga avino mukalola, mwelenganye pe vino Baibolo ikalanda ukuti: “Ndi isuwilo lyononwa, umwezo wukafwa, ukuwa ndi ukulonda kwafiswa, kukasechelesya.”​—Imilu. 13:12.

Nga cakuti vino umuntu akulondesya vyazimba ukucitika, pamwi angawa nu wulanda. Wonye avino ne Abrahamu wayivwile. E Yehova wamulayile ukuti aliwa nu mwana umonsi, lelo imyaka yayanga yikupita vye ukwasowa ukupapa umwana nanti wumwi ne wakwakwe e Sara. (Inta. 12:1-3, 7) Walile Abrahamu wakoota walanzile kwe Yehova ukuti: “Ye we Mfumu Leza nga ulimpa chani . . . Utampa ikwata.” Yehova wamunenile ukuti aliwa nu mwana ndi muno wamulayizile nye. Lelo papisile imyaka 14 pakuti aficilisye vino walayile Abrahamu.​—Inta. 15:2-4; 16:16; 21:5.

Pano Abrahamu walindililanga ukuti vyo-o vicitike, uzye walesile ukuwa ni nsansa mu kuwombela Yehova? Awe nakalya. Asitela avwilike amalayo ya kwe Leza na wanda. Watwalilizile ukulindilila pakuti alole avino walinji nu kuyaficilisya. Umutumwa Paulo watili: “Abrahamu walindililanga numwezo munda, achaleka ayiza apochelela chino Leza wamulayilizizye.” (Heb. 6:15) Mukulecelezya e Leza uwa Maka Yonsinye walambuzile Abrahamu ukucila na pe vino wenecelanga. Avyani vino tungasambililako kwe Abrahamu?

Nga cakuti mukalonda ukuwa eluda, lelo we kaali pano mwatalicizile ukuvwamba wo-o umulimo nomba mutani musontwe, twalililani ukusuwila mwe Yehova. Mutafupulwa pano mukumuwombela. E Warren, wino wawomelezizye awanawitu awavule ukulunduluka mwi wungwe watili: “Pakuti wumwi afikepo ukuwa kangalila pafwile ukupita impindiko pakuti ciloleke apatiswenye ukuti afisilepo ukuwomba. Mukupita kwa mpindi, ukucenjela kwa mwanawitu ni miwele yakwe vikakwiza mukulolecela mwe vino akacita na mwe vino akawomba imilimo yino wamupa. Wamwi wakakwelenganya ukuti ndi wawa waeluda apano wangawomba icete. Ukwelenganya kwa musango wo-o kutazipa swinya kungalenga umuntu awavwamba vye icifulo. Nga mukuwombela e Yehova ni cisinka konsinye kuno muli asa mulandu ni milimo yino mukuwomba mwi wungwe, lyo mwapaalwa.”

Umwanawitu wumwi walindilizile imyaka imivule pakuti wize wamusonte pa wueluda. Pano walanzile pa cilolwa cino cawa pe Ezekiel, icipandwa 1, walanzile cino wasambilizileko ukuti: “E Yehova akatungulula iceleta lyakwe, akuli ukuti iwungwe lyakwe ukulingana na vino umweneco akulonda. Nga nkulonda ukuwa eluda, cino cacindama sana asa vino nkulonda ukuti ciwe. Amuno vino ningavwamba pamwi asa vino e Yehova angalola ukuti avino nkulonda.”

Nga cakuti mukakwenecela ukuwombako wueluda wanda wumwi, lyo muwakwavwa awa mwi wungwe ukuwa ni nsansa. Nga mwalola ukuti pazimba pano mwatalicila ukulindilila nomba mutani musontwe, mutati muwasakamala swinya twalililani vye ukutekanya. E Raymond, wino tetulanzilepo watili: “Nga cakuti cino mukalondela vye wueluda akuvwamba ukulumbuka lyo mutaliwa ni nsansa. Wensinye wino akalondesya ukuwa kangalila asiwa ni nsansa zino zyawa mukuwombela e Yehova.” Mwawombela sana pakuwa ni vikomwa vya kumuzimu maka maka ukutekanya. Muwayisambilizya Baibolo pakuti mwawomya wuciwuza winu ne Yehova. Muwawombesya nu lupwa lwinu mu milimo ya kwe Leza swinya muwatungulula amapepo ya lupwa. Muwakunda ukuwa ponga na wanawitu. Nga mukucita wo-o lyo muliwawombesya ukuwa eluda swinya muli ninsansa nkaninye ukuwombela e Yehova.

Ukuvwamba ukuwombako imilimo na yinji mwi wungwe lya kwe Yehova alipalo ukufuma kwe Yehova. E Yehova ni wungwe lyakwe wasilonda ukuti wano wakulonda ukuwombako wukangalila wafupulwa nanti wawa nu wulanda pano wakumuwombela. E Yehova akakwavwa nukulambula wonsinye wano wakamuwombela nu mwezo wa cisinka. Fwandi pano e Leza alimipaala ukuwomba wukangalila, muliwa ni nsansa amuno amapaalo yakwe yonsinye ‘yasilundako ukucula.’​—Imilu. 10:22.

Nanti aca kuti we kaali pano mwatalicila ukuvwamba ukuwomba wukangalila, kwawa ivivule vino mungacita pakuti mwawomya wuciwuza winu ne Leza. Pano mukwelezya ukuwa ni miwele yino yikalondekwa ukuwa kangalila na pano mukuwombesya mwi wungwe, ko-o lyo mukusakamala nu lupwa lwinu, e Yehova atalimiwilila. Fwandi asa mulandu nimilimo yino wamipa mwi wungwe, twalililani ukuwombela e Yehova ni nsansa.