E REBEKA wizile alolecesya impanga yino yalinji iyikulu pano ilanzi lyawaya mukwinjila. Pansizi ya masabata amavule cizile aciwelela ukukwela pa ngamila. Akaya kuno wakulizile ku Harani kasyazile ukutali nkaninye na kuno wayanga. Nce pamwi citalinji acipepuke ukulolana na walupwa lwakwe naswinya. Pano wati wafika kuno wayanga, welenganyanga pe vino imikalile yalinji nu kuwa.

E Rebeka wapisile mu misumba imivule iya mu Kenani nga na mu ncende insuluke iya mu Negebu. (Inta. 24:62) Pana wapitanga afwile walolanga ni ng’ozi. Cikaloleka ngati umusili wakwe yo-o incende walinji awukale swinya awantu walimangavye ivyakulya vitici, lelo isote lyeni ilya vinyama akuno lyalinji. Walinji ni vizima ivivule ivya kusimicilako wino walinji nu kuwa amulume, e Ayizeki! Lelo nce pamwi afwile wasakamalanga pe vino aliyikala ku ncende yino asitela ayikaleko. Afwile welenganyanga ukuti, Uzye e Ayizeki wino wandi awe wewakwane wawa wuli amuno tusitela tulolane? Uzye wandi akatemwe nga wandola? Uzye naninye nandi nkamutemwe?

Munsi imvule mwe ya-a amanda, citazeka ukuvwambila umonsi nanti umwanaci uwakutwalana nawe, lelo mu ncende zimwi ivyamusango wo-o vikacitika. Asa mulandu na vino mwakula mu ngazumila ukuti e Rebeka atamanyile vino calinji nu kuwa nga watwalwa. Lelo icisinka acakuti walinji amusipe nkaninye swinya walinji ni suwilo iwome. Tuzipizile ukuwa na yo-o imiwele nga cakuti ivintu vyapiluka mu wumi. Kwawa imiwele na yinjinye imizima yino e Rebeka walinji nayo yino yikalanjizya ukuti walinji ni suwilo.

Vino vyacitisile kwe Rebeka asa vino wenecelanga. Wakulizile ku Mesopotamia mu musumba wa Harani nanti mupipi na wo-o umusumba. Awakwasi wakwe wapusineko na wantu wano wikalanga mu Harani, amuno weni watapepangako e leza wamwezi e Sin wapepangavye e Yehova.​—Inta. 24:50.

E Rebeka walinji amuyembe nkaninye, umuwome swinya walinji ni miwele imizima. Ulupwa lwakwe lwalinji ni vyuma swinya walinji na wawomvi, lelo nanti ciwe wowo awakwasi wakwe watamusunganga ngati we namfumu lelo wamusambilizizye ukuwa wombesya. E Rebeka wawombanga imilimo yimwi imiwome ponga ngati akusemba aminzi ya pang’anda wulyanye vino awakazyana wanji wacitanga pe yoyo impindi. Amanguzi pano ilyanzi lyaya mu kwinjila wasendanga insembo yakwe nu kuya mukusemba aminzi.​—Inta. 24:11, 15, 16.

Uwanda wumwi amanguzi, pano wasemba aminzi uwacisonga wumwi wamusamalizile nu kumunena ukuti: “Nkukulambilizya mpa aminzi matici mu nsembo ing’we.” We-e uwacisonga walinji nu mucinzi pano walenganga aminzi! E Rebeka afwile waweni ukuti we-e uwacisongo wafumile impanga ntapela. Paponye watuzile insembo yakwe nu kupa uwacisongo ukuti amwe aminzi yano yalinji amatalale icete. E Rabeka wizile alola ukuti uwacisonga walinji ningamila 10 zino zyalinji nu lusala. Swinya wizile alola ukuti we-e uwacisonga akumulolecesya. Co-o calenzile e Rabeca ayelezye na maka yakwe yonsinye ukumulanjizya icikuku. Acino wizile amunena ukuti: “Nandi insembele ni ngamila zyakonye, ukuti zing’we [zikute NWT].”​—Inta. 24:17-19.

Nga mwalola e Rebeka atalanzilevye ukuti nasembela aminzi ingamila 10 pakuti zimwe, lelo walanzile ukuti nazisembela mpaka zyonsinye zimwe zikute. Ingamila yonga nga yili nicilaka yikamwa aminzi ukucila pa malita 95. Fwandi nga cakuti ingamila zyonsinye 10 zyalinji ni cilaka sana, lyo-o e Rabeca wawombesizye nkaninye pakuti ingamila zyonsinye zimwe. Lelo nanti ciwe wo-o cikaloleka ngati zitalinji nu lusala nkani. a Nomba Uzye e Rabeka wamanyile ukuti zitalinji nkani nu lusala pa kulanda ukuti nandi inzisembele aminzi? Awe. Wayipelesizyevye swinya walondesyanga nkaninye ukuwombesya pakuti ayavwilizye weyo umuntu wino atamanyile nu kumanya. Uwacisongo wazumizile ukumwavwilizya swinya walolanga na kuno e Rabeka akusemba aminzi nu kwitila muno ingamila zyamwelanga.​—Inta. 24:20, 21.

Avivule vino tungasambilila kwe vino e Rabeka wacisile. Pe yo-o impindi awantu wayikunda wulyanye vino Baibolo yalanda ukuti “awantu waliyikunda,” swinya wataliwalonda ukwavwa awantu wawuye. (2 Tim. 3:1-5) Acino awina Klistu wano wasilonda ukukolanya awa mwe yo-o insi, wazipizile wakwelenganya nkaninye pe lyo-o ilyasi lya mukazyana wino wasembezile uwacisongo aminzi pa cifula.

E Rebeka waweni kuno weyo uwacisongo wamulolecesyanga. Wo-o vino uwacisongo wacitanga citasulanga mukuti wamukumbwanga, lelo wazungusilevye pe vino vyacitikanga swinya walinji ni nsansa. Pano e Rabeka wamazile ukusemba aminzi, weyo uwacisongo wamupile ivyawila, akuli ukuti ivyakuyiyemvezyako! Apano amukolowozya ukuti: ‘Nga we mwana wakwe weni? Uzye mung’anda ya wakwasi wako kungawa ukwakuficilila?’ Pano wamunenile, we-e umonsi watemilwe nkaninye. E Rabeka walanzile nu kuti: ‘Kuli ivyakulya ivivule kwakwe wewe ni ngamila zyako nu muputule wakulalamo’. E Rabeca walanjizizye icikuku kwe weyo uwa cisongo ponga na wano walinji nawo. Pansizi wasamazile uluwilo nu kuya simicila e mama wakwe pe vino vyacitisile.​—Inta. 24:22-28, 32.

Co-o cino cacitisile cikalanjizya ukuti awakwasi we Rabeka wamusambilizizye ukuwapocelela awantu pano wacilinji amutici. Pe yo-o impindi awantu awavule wasipocelela awantu, acino tuzipizile ukukolanya e Rabeka wino walinji nkaninye ni suwilo ni cikuku. Ukusuwila e Leza akuno kungalenga tuwapocelela awantu. E Yehova wawa aca kulolelako icizima ica kupocelela aweni swinya akalonda na wawomvi wakwenye wamukolanya. Nga tukupocelela awantu ukuwikako na walyanye wano watange watupe cimwi lyo tukusecelesya umukwasi witu e Yehova.​—Mat. 5:44-46; 1 Pet. 4:9.

Uzye wenye uwacisongo walinji weweni? Walinji amuwomvi wa kwe Abrahamu e yisikulu wa kwe Rabeka. Co-o acino calenzile e Betueli e baba wa kwe Rebeka ukumupocelela ku ng’anda. Izina lwa kwe we-e umuwomvi afwile walinji we Eliezara. b Wizile awamupa ivya kulya, lelo wakanile amuno walondanga ukulanda vino wakoncezile. (Inta. 24:31-33) We-e uwacisongo walinji ni nsansa nkaninye pano wakulondolola vino wakoncezile, amuno waweni vino e Yehova wapazile uwulendo wakwe. Uzye wamupazile wuli?

Yelenganyani vino e Betuele ne Labani indume ya kwe Rabeka wayivwile pano e Eliezara wawalondololelanga cino wakoncezile. Wawanenile vino e Yehova wapazile e Abrahamu ne Sara, nu kuti e Ayizeki umwana wawo awino walinji nu kupyana vyonsinye vino walinji navyo. E Abrahamu wapile we-e umuwomvi wakwe umulimo uwucindame nkaninye uwakuvwambila e Ayizeki umwanaci mu lupwa lwa kwe Abrahamu awa ku Harani.​—Inta. 24:34-38.

E Abrahamu wanenile e Eliezara ukulapa ukuti atalitela avwambile e Ayizeki umwanaci umwina Kenani. Amulandu ci? Amuno awina Kenani watapepanga e Yehova swinya watamucindisile. E Abrahamu wamanyile ukuti e Yehova walinji nu konona awina Kenani pa viwipe vino wacitanga. Acino atalondanga umwana wakwe e Ayizeki wino wakunzile nkaninye ukuwa kwikala na wantu wa miwele imiwipe. Swinya wamanyile nu kuti mu mwana wakwe amuno amalayo ya kwe Leza yalinji nu kuficiliswa.​—Inta. 15:16; 17:19; 24:2-4.

E Eliezara wawanenile ukuti pano wafisile mupipi ni cifula ca ku Harani, wapefile kwe Yehova ukuti amulanjizye umwanaci wino e Ayizeki walinji nu kutwala. Walenzile kwe Yehova ukuti umwanaci wino wandi ayize pa cifula mukusemba aminzi swinya wino wandi amupe ayakumwa nu kusembela ingamila zyakwe, awino Ayizeki alitwala. (Inta. 24:12-14) Nomba weweni wino wizile pa cifula nu kucita vino e Eliezara wapepezilepo? We Rebeka. Teyelenganyani vino e Rebeka wayivwile nga cakuti wivwanga kuno e Eliezara akulondololela wa lupwa lwakwe pe vino vyacitisile!

E Betuele ne Labani wazungusile nkaninye pe vino e Eliezara wawa simicizile ica kuti walanzile ukuti: “Choo Chafuma ku Mfumu e Leza.” Swinya ndi vino cawanga pe yoyo impindi wizile awapangana icipangano ukuti e Rebeka ayize atwalwe kwe Ayizeki. (Inta. 24:50-54) Lelo co-o citasulanga ukuti e Rebeka atalinji na maka yakulanda icili consinye.

Pano e Eliezara atani akatuke wakolowozizye e Abrahamu ukuti: ‘Nga nge cakuti umwanaci wakana ukuti twize nawe?’ E Abrahamu wasusile ukuti: “Apano ulitela walufuma ku chilapo chane.” (Inta. 24:39, 41) E Rebeka walinji ni nsambu zya kulanda nu kuyisolela ivyakucita. E Eliezara wivwile icete nkaninye pe vino e Yehova wapazile uwulendo wakwe, icakuti uwanda wuno wakonsilepo walenzile ukuti wanganyoncela ku Kenani ne Rebeka. Lelo wa lupwa weni, walondanga ukuti e Rebeka ayize apite pa nsizi ya manda 10. Pa kumala yo-o intazi awakwasi watili: ‘Twandi twite umukazyana, twivwe vino nawe wandi alande.’​—Inta. 24:57.

Casyufile nkaninye pa kuti e Rebeka asolepo cino walinji nu kucita. Avyani vino walinji nu kuwasuka? Uzye walinji nu kwivwila e yisi ne ndume yakwe uluse pa kutivye atakapite ne Eliezara ku ncende yino atamanyile? Nanti uzye waweni ukuti lyalinji alisyuko ukupita pe yilyanye impindi pa mulandu wakuti vino vyacitisile vyalanjizyanga ukuti e Yehova awino walondanga ukuti vicitike? Vino Rabeka wawasusile vyalanjizizye vino wayivwanga nanti acakuti atamanyile vino vyalinji nu kumuciticila. Watili “Eta, nandi impite.”​—Inta. 24:58.

E Rebeka walinji ni miwele imizima nkaninye! Pe yo-o impindi intambi zino awantu ngakonka pa kutwala zingapusana na zino wakonkanga ku nsizi, lelo nanti ciwe wo-o tungasambililako ivivuke kwe Rebeka. Cino e Rebeka wawisileko amano akucita ukulonda kwa kwe Yehova, asa kucita vino umweneco walondanga. E Baibolo yikatunena vino tuzipizile ukukonka nga tukulonda uwakutwalana nawe, na vino tungawa swe walume nanti awaci awazima. (2 Kor. 6:14, 15; Efes. 5:28-33) Tuzipizile ukukolanya Rebeka nu kucita vino e Leza akalonda.

E Rebeka pa nsizi ya kumupaala kwe Betuele na walupwa lwakwe wakatusile uwulendo wa kuya ku Kenani. Pe wa-a palinji e Debora wino wamusakamalanga ukufuma ku wutici, awawomvi wanji awanaci awa kwe Rebeka ne Eliezara ponga na wawomvi wakwe. (Inta. 24:59-61; 35:8) Patazimvile nu kuzimba wafumile mu musumba wa Harani. Kuno wayanga kwatalimfile ama kilomita 800 nce pamwi walinji nu kupitapo ama sabata yatatu. Cikaloleka ngati wo-o uwulendo wutapepusile. Wo-o wutalinji amuku wa kutalicilapo kwe Rebeka ukulola ingamila, lelo tutange tulande ukuti wawelezizye ukupita pa ngamila. E Baibolo yikalondolola ukuti walupwa lwa kwe Rebeka watekanga ing’ozi, lelo yisilanda nu kuti wakazyanga vimwi pa kuti wapitila pa ngamila. (Inta. 29:10) Umuntu wino atawelezya ukupita pa ngamila angatonta nanti wapita uwulendo uwufupinye!

Nanti acakuti calinji wo-o e Rebeka walondesyanga ukufika kuno wayanga. Tusakuvwilika ukuti e Rabeka wakolowozyanga e Eliezara amawuzyo pe Ayizeki na pa lupwa lwakwe. Yelenganyani vino Rebeka wayivwile pano uwacisongo akumulondololela vino e Yehova walayile e ciwuza wakwe e Abrahamu. Swinya akumuwuzya ukuti e Leza wanenile Abrahamu ukuti mwe weliwe amuno mwalinji ni kufuma umwana muno inko zyonsinye zyalinji nu kupalilwamo. E Rebeka afwile wayivwile icete nkaninye pano wamanyile ukuti vino e Yehova walayile Abrahamu vyalinji nu kuficiliswa mwe Ayizeki na weliwe!​—Inta. 22:15-18.

Mu kulecelezya uwanda wuno tetulanzile pakutalika kwe co-o icipande wafisile. Pano wafisile ku Negebu lyo ni lanzi lyaya mukwinjila e Rebeka waweni umonsi akupita mumpanga. We-e umonsi walolekanga ngati palinji vino vimusakamisile nkaninye. E Baibolo yikati. “[Rebeka] ayika zuwa zuwa pa ngamila,” ncepamwi atalindilizile nu kuti ingamila yisokowale pansi. Swinya pa nsizivye ya kwika wakolowozizye weyo uwacisongo ukuti: “Nga weyo weweni, wino akwiza pansi mukutusunkania mu mpanga?” Pano wamanyile ukuti we Ayizeki wavwimvile icitambala ku mutwe. (Inta. 24:62-65) Cino wacitizile wo-o ncepamwi walondanga ukulanjizya umucinzi kwe wino walinji nu kuwa we wakwakwe. Wamwi wangelenganya ukuti vino e Rebeka wacisile avyakali vitange viwombe pe yo-o impindi. Lelo swensinye tungasambililako cimwi kwe vino wacisile. Amuno nasweswenye tuzipizile ukuwa nayo yo-o imiwele ya kuyicefya.

E Ayizeki wacilinji akulosya e mama wakwe e Sara nanti acakuti papisile imyaka yitatu ukufuma pano wafwizile. Fwandi tungalandavye ukuti e Ayizeki walinji ni cikuku nkaninye nu luse. Ala lwalinji alongo kwe Ayizeki ukutwala umwanaci wino wawombesyanga nu kupocelela awantu swinya umuyicefye! Uzye wa-a wawili wisile wuli mwi twala lyawo? E Baibolo yikalanda ukuti e Ayizeki ‘wankunzile’ sana Rebeka.​—Inta. 24:67; 26:8.

Nanti acakuti pano e Rebeka wafwizile papita imyaka 3900, nasweswenye tungakunda ukuwa nu mwanaci ndi vino Rebeka. Amuno walinji amusipe, wawombesyanga, wapocelelanga aweni swinya walinji amuyicefye? Acino swesinye awacitici na wasongo, awonsi na wanaci, awatwalane na wasimbe tungakolanya Rebeka!