Ukuya kwe vino vilimo

Uzye Ilyasi lya kwe Noa ni Ntalala Akilivye?

Uzye Ilyasi lya kwe Noa ni Ntalala Akilivye?

Vino Baibolo yikalanda

 Intalala akuno yalinji. E Leza walesile intalala pakuti ayonone awantu wano wacitanga iviwipe swinya wanenile Noa ukuzenga iciwato pakuti apususizyemo ivinyama na wantu wano wacitanga ivizima. (Intaliko 6:11-20) Tungasuwila ukuti intalala akuno yalinji, amuno yalembwa mu Mawaliko yano ‘yaputwamo nu muzimu wa kwe Leza.’​—2 Timoti 3:16.

 Acisinka nanti alilyasivye?

 E Baibolo yikalanda ukuti e Noa akuno walinji ni Ntalalanye yacitisile, asalilyasivye nanti akili.

  •   Wakalemba we Baibolo wasinincizizye ukuti e Nowa akuno walinji. Ku cakulolelako, e Ezra ne Luka wavwambilizizye nkaninye mu malyasi yakali, acino calenzile wamulembe na pa vikolwe vya wina Israeli. (1 Imilandu 1:4; Luka 3:36) Wakalemba Wilandwe e Mateyu ne Luka walanda pe vino e Yesu walanzile pe Noa ni Ntalala.—Mateyu 24:37-39; Luka 17:26, 27.

     E kasesema Ezekiel nu mutumwa Paulo nawonye walanzile pe vino e Noa walinji ni suwilo swinya umulungamane. (Ezekiel 14:14, 20; Waheberi 11:7) Uzye cingawamo amano kwa kalemba ukulanda pa muntu wino asitela aweko nu kuwa ukuti awino twakolanya? Fwandi ukwasowa nu kuvwilika tungakolanya e Noa na wantu wanji wano walinji ni suwilo, amuno akuno walinji.—Waheberi 12:1; Jemusi 5:17.

  •   E Baibolo yalanda ivisinka ivikumanile pa Ntalala. Ilyasi lya mu Baibolo ilya pa Ntalala litatalika na mazwi yakuti “kwalinji akili,” nanti ukusila na mazwi yakunonelezya. Lelo yatalicila nu mwaka, umwezi nu wanda wuno intalala yatalisile. (Intaliko 7:11; 8:4, 13, 14) Swinya yalanda na pe vino iciwato cino Noa wazenjile cakuzile mu wutali na mu wufupi. (Intaliko 6:15) Vyo-o vino Baibolo yikalanda pa Ntalala avyacisinka asa lilyasivye.

 Amulandu ci wuno Intalala yizizile?

 Ndi vino Boibolo yikalanda, pano Intalala yitani yize ‘uluwembu lwa wantu lwavuzile munsi.’ (Intaliko 6:5) Swinya yikalanda nu kuti “Munsi imiwele ya wantu iyononeka pa minso ya kwe Leza” amuno awantu walinji nu wunkalwe swinya wacitanga uwuzelele.—Intaliko 6:11; Yuda 6, 7.

 E Baibolo yikalanda ukuti vyonsinye vyo-o iviwipe vino vyacitikanga, awangeli awawipe awano walenzile vyacitika wano wafumile kwi yulu nu kutalika ukuzeleluka na wanaci. Wa-a awangeli wizile awakwata awana wano witanga ukuti Awanefili wano walinji awawipe swinya awankalwe nkaninye pe yoyo impindi. (Intaliko 6:1, 2, 4) E Leza wapinguzilepo ukulovya awawipe munsi pakuti awantu awazima wasyale wakwikala icete.—Intaliko 6:6, 7, 17.

 Uzye awantu wamanyile ukuti Intalala yalinji nu kwiza?

 Wamanyile, amuno e Leza wanenile e Noa vino vyalinji nu kucitika swinya wamunenile nu kuti azenge iciwato cino walinji nu kupususizyamo ulupwa lwakwe ni vinyama. (Intaliko 6:13, 14; 7:1-4) E Noa wasosile awantu pe vino vyalinji nu kucitika, lelo wativwizile. (2 Peter 2:5) E Baibolo yikati: ‘Watawisileko amano mpaka Intalala yiza nu kuwakumpizya wonsinye.’—Mateyu 24:37-39.

 Uzye iciwato ca kwe Nowa calinji wuli?

 Iciwato calinji icikulu nkaninye cino calolekanga ngati acibokosi. Mu wutali catalimfile amamita 133 (437 ft), mu wufupi amamita 22 (73 ft) nu kuya mupela amamita 13 (44 ft). a Iciwato wacipanjizile ni vimuti iviwome nkaninye, swinya wapasile na manenecela mukasi na kulonde. Calinji ni ntunti zitatu ni miputule. Swinya calinji nu mulyango pambali na mawindo. Cikaloleka ngati umusonge walinji awusuluke pakuti aminzi yatakwikalila.—Intaliko 6:14-16.

 Ampindi ci yino yapisilepo pakuti e Nowa amale ukuzenga iciwato?

 E Baibolo yitalanda impindi yino yapisilepo pakuti e Noa amale ukuzenga iciwato, lelo cikaloleka ngati papisile imyaka imivulenye. E Noa wakweti e katote wakwe lyo ali ni myaka ukucila 500 swinya Intalala yizile lyo ali ni myaka 600. bIntaliko 5:32; 7:6.

 Pano Leza wanenile Noa ukuti azenge iciwato lyo awana wakwe watatu wakula watwala nu kutwala, cino calinji nu kusenda imyaka 50 nanti 60. (Intaliko 6:14, 18) Wo-o nga vino calinji, tungalandavye ukuti iciwato wamazile ukucizenga pansizi ya myaka 40 nanti 50.

a E Baibolo yalanda pe vino wapanzile iciwato. E “standard Hebrew cubit yalanda ukuti catalimfile ama yinchezi 17.5 (44.45 cm),” Ukulingana ne—The Illustrated Bible Dictionary, Revised Edition, Uluwali 3, ifwa 1635.

b Nga mukulonda ukumanya imyaka yino awantu wikalanga munsi ndi vino Noa, lolani icipande cakuti “Bushe ca Cine Abantu ba Kale Baleikala Imyaka Iingi?” mu Ulupungu lwa kwe Malonda ulwa December 1, 2010.